Geneza postępowania

Wpływ na powstanie postępowania administracyjnego wywarła koncepcja państwa - prawa i zmiana statusu jednostki w państwie (poddany przekształcał się w obywatela i zyskał uprawnienia wobec organów władzy państwa). Regulacja obowiązków organów w administracji względem jednostki, doprowadziło do powstania prawa administracyjnego i postępowania administracyjnego. W Europie POA rozwijało się w 2 syst.:

• prawa stanowionego,

• prawa zwyczajowego.

W II RP POA regulowało rozporządzenie prezydenta państwa z 22 marca 1928 r (do początku lat 80-tych).

Przesłanki kodyfikacji:

1. nieadekwatność struktury aparatu administracyjnego do postanowień kodeksu.

2. konieczność określenia statusu prokuratora w POA

3. konieczność proceduralnego uregulowania instytucji skarg i wniosków.

4. potrzeba unowocześnienia POA

Podstawowe pojęcia

POA - to ciąg czynności podejmowanych przez organ administracyjny w celu rozpoznania indywidualnej sprawy i jej rozstrzygnięcia w formie decyzji (np. nakaz rozbiórki garażu).

Stroną - jest każdy podmiot bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy.

Osoba zainteresowana - to osoba, która jest pośrednio zainteresowana rozstrzygnięciem sprawy (stroną jest np. Jan Kowalski - właściciel, a osobą zainteresowaną - sąsiad).

Organ administracyjny - to podmiot prowadzący postępowanie administracyjne.

Postępowanie ogólne - to postępowanie uregulowane KPA natomiast postępowanie szczególne regulowane są przez inne ustawy, to tzw. postępowanie pozakodeksowe (lex specjalnis, lex posterior).

Tryby postępowania

Tryb główny to postępowanie przez organem I i II instancji.

Tryby nadzwyczajne to:

• postępowanie o stwierdzenie nieważności decyzji,

• postępowanie w sprawie wznowienia postępowania.

Stadia postępowania:

• wstępne - polega na przygotowaniu i wszczęciu postępowania,

• wyjaśniające - postępowanie dowodowe,

• rozstrzygające - polega na wydaniu decyzji (postanowienie lub ugoda).

POA a POS

Cecha wspólna obu postępowań - wspólną cechą postępowania jest indywidualizacja sprawy (można konkretnie wskazać o co i o kogo chodzi) oraz wiążący i władczy charakter rozstrzygnięcia tzn., rozstrzygnięcie staje się prawem dla organu, który je wydaje i dla strony postępowania.

Różnice:

POS ma charakter kontradyktoryjny (sporny). Strony toczą spór, który ma rozstrzygnąć niezależny i niezawisły sąd. Kontradyktoryjność nie występuje zasadniczo w POA .

Rozstrzygnięcie w POS wydaje niezależny i niezawisły sędzia a w określonej strukturze administracyjnej i podlega poleceniom służbowym przełożonego.

Przedmiotem postępowania administracyjnego jest sprawa administracyjna regulowana prawem administracyjnym natomiast przedmiotem POS inne sprawy (np. karna, cywilna).

W POA rozstrzyga się w formie decyzji (ugoda, postanowienie), a w POS w formie orzeczenia (wyroku lub postanowienia).

Zasady POA

1. Zasada praworządności działania organu administracyjnego (art. 6,7 KPA). Organ prowadzący postępowanie musi działać zgodnie z prawem i czuwać by pozostałe podmioty biorące udział w postępowaniu działały zgodnie z prawem, a zatem występuje tu w roli kierownika, regulatora i dysponenta władzy.

2. Zasada prawdy obiektywnej (art.7 KPA). Charakteryzuje różne postępowanie nie tylko administracyjne. Organ prowadzący postępowanie powinien dołożyć wszelkich starań by ustalić rzetelnie i obiektywnie stan faktyczny sprawy, robi to głównie poprzez postępowanie dowodowe.

3. Zasada uwzględnienia dwóch interesów i wywarzeniu ich proporcji w rozstrzygnięciu sprawy. W POA interes musi uwzględnić interes jednostki i interes społeczny (publiczny). Zasada mówi o konieczności wywarzenia obu interesów, a zatem organ musi dokonać ich oceny i przyznać pierwszeństwo jednemu z nich. Nie ma prawnego obowiązku, który nakazywałby rozstrzygnięcie na korzyść interesu publicznego.

4. Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu (art. 10 KPA). Strona powinna aktywnie uczestniczyć w postępowaniu tak by miała poczucie tego, iż ma wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Organ powinien strony aktywizować, informować o przysługującym im prawach.

5. Zasada pogłębienia zaufania obywatela do organizacji państwowych (art. 8 KPA). Organ powinien tak prowadzić postępowanie by strony miały poczucie, że toczy się ono zgodnie z prawem ale również i rzetelnie a wydane rozstrzygnięcie jest sprawiedliwe. Zasada jest uzupełniona przez zasadę praworządności działania organu.

6. Zasada dwuinstancyjności postępowania (art. 15 KPA). Zgodnie z art. 78 Konstytucji każda osoba ma prawo żądać by ta sama sprawa jej dotykająca była co najmniej dwukrotnie rozpoznana. W POA zasada ta wyróżnia się w postępowaniu przez organem I i II instancji.

7. Zasada trwałości decyzji administracyjnej. Decyzja od momentu jej doręczenia stronie nabiera cechy trwałości i staje się prawem wiążącym dla organu i stron postępowania. Trwałość ma charakter względny. Są decyzje, które można zmienić stosunkowo łatwo, np. decyzja niesotateczna i decyzja, których nie można zmienić, a więc trwałość zależy od terminu biegnącego od momentu doręczenia decyzji, a także od rodzaju w którym ona zapadła.

8. Zasada sądowej kontroli procesowej aktów administracyjnych. Kontroli tej podlegają decyzje, postanowienia, ale również bezczynność administracji. Kontrola sądowa umożliwia badanie czynności (bezczynności) organu administracji przez niezawisły i fachowy sąd.

9. Zasada przekonywania. Organ powinien przekonywać strony do podejmowania przez niego czynności. Przede wszystkim powinien uzasadnić w sposób prawny i faktyczny rozstrzygnięcie.

10. Zasada udzielania informacji. Najszerzej w postępowaniu informowana jest strona. Organ powinien informować stronę o przysługujących jej uprawnieniach w ciągu całego procesu. Zasada wyraża się w dostępie strony do akt sprawy w pouczeniu jej o możliwościach zaskarżenia decyzji. Pozostałe podmioty biorące udział w postępowaniu informowane są w niezbędnym zakresie. Organ udzielający informacji musi kierować się zasadą tajemnic ustawowo - chronionych, ochronę informacji niejawnych, ochronę danych osobowych, itp.

11. Zasada ugodowego załatwienia spraw spornych. Organ powinien nakłonić strony do zawarcia ugody. Ugoda obniża koszty postępowania, przyspiesza je i stwarza możliwość względnego zadowolenia wszystkich stron postępowania.

12. Zasada szybkości i prostoty postępowania. Organ nie powinien komplikować sytuacji, ma ona być prosta, jasna i zrozumiała. Sprawa powinna być załatwiona od ręki, bez zbędnej zwłoki.

13. Zasada pisemności. Całe postępowanie powinno być udokumentowane, głównie dla celów dowodowych czyli dla bezpieczeństwa.

Kompetencja ogólna i szczególna w POA

Kompetencja ogólna - zdolność organu do prowadzenia POA. Organy dzielimy na dwie kategorie:

rządowe,samorządowe.

Rządowe - centralne i terenowe, RM, PRM, ministrowie

Centralne - Komendant Główny Policji,

Obejmuje obszar całego państwa i podlegają naczelnym.

Do zespolonych - Komendant Wojewódzki Policji, Komendant Służby Pożarnej.

Niezespolone - Izby Skarbowe, Urzędy Skarbowe, Urzędy Morskie,

Samorządowe - JST, organy gminy, powiatu, województwa, organ związków samorządowych, samorządowe kolegia odwoławcze.

Inne organy państwowe:

powoływane z mocy prawa: prezydent RP, przewodniczący KRRiT, inne podmioty, tylko te, które mają kompetencje z zakresu AP, np. organy samorządów zawodowych.

Kompetencja szczególna - dwie instytucje:

właściwość, wyłączenia.

Właściwość:

właściwość rzeczowa - to zdolność organu do rozpoznawania określonej kategorii spraw regulowanych przypisami prawa materialnego;

właściwość miejscowa - zdolność prawna organu do rozpatrywania i rozstrzygania spraw danej kategorii na oznaczonej części terytorialnej państwa, ustala się ją wg miejsca zamieszkania lub siedziby strony (art. 21 KPA).

właściwość instancyjna - realizowana w postępowaniu odwoławczym, to zdolność do rozpoznawania spraw przez organy wyższego stopnia.

Właściwość delegacyjna - określa możliwość przejęcia sprawy do jej rozstrzygnięcia przez organ wyższego stopnia organom podporządkowanym.

Instytucje procesowe - wyłączenia

pracownika, organu, członka organu kolegialnego.

Dotyczy wszelkich sytuacji wtedy, kiedy nie może być zrealizowana zasada prawdy obiektywnej:

wyłączenia obligatoryjne - z mocy prawa, wyłączenia fakultatywne.

Strona

Jest nią każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo każdy kto żąda od organu czynności ze względu na swój interes lub obowiązek prawny.

Wersja subiektywna - podmiot sam ustala, że jest stroną postępowania i w jego przekonaniu ma interes lub obowiązek domagania się rozstrzygnięcia sprawy.

Wersja obiektywna - to organ ustala kto jest stroną, kto ma interes lub obowiązek.

Ostatecznie o tym, czy podmiot jest stroną będzie decydował organ prowadzący postępowanie. Po wszczęciu postępowania na żądanie strony, organ ocenia czy podmiot występuje z żądaniem czy ma interes lub obowiązek w rozstrzygnięciu sprawy.

Zdolność administracyjna - to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków, zdolność do występowania w procesie administracyjnym. Odpowiada ona zdolności prawnej. Zdolność administracyjno - prawną posiadają wszyscy od urodzenia aż do śmierci oraz osoby prawne od chwili rejestracji do likwidacji.

Zdolność procesowa - to zdolność do samodzielnego działania w charakterze strony. Zdolność osoby prawnej może występować podobna sytuacja jak u osoby fizycznej, nie posiada jednak zdolności do czynności prawnych, będzie to miło miejsce w przypadku niewłaściwego reprezentowania tej osoby. Osobę prawną reprezentuje jej przedstawiciel ustawowy lub statutowy.

Rozpatrywanie:

brak zdolności procesowej osoby nie posiadającej zdolności do czynności prawnych może mieć charakter pierwotny (istniał przed wszczęciem postępowania) i wtórny. Jeżeli strona nie ma przedstawiciela ustawowego a postępowanie zostało wszczęte to mówi się o postępowaniu nieistniejącym. Wtórny brak zdolności procesowej - strona utraciła zdolność w trakcie procesu. Albo organ umowny postępowania zawiesi je do czasu wyznaczenia ustawowego przedstawiciela.

Ograniczona zdolność procesowa: posiadają osoby, które ukończyły 13 lat do uzyskania pełnoletności, oraz częściowe ubezwłasnowolnienie. W przypadku ograniczonej zdolności procesowej drobnych czynności procesowych może dokonać sama strona. Czynności większej wagi wymagają dla swej ważności dokonania ich przez przedstawiciela ustawowego, niektóre wymagają potwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego.

Pełna zdolność procesowa - posiada wszystkie osoby pełnoletnie i nie ubezwłasnowolnione.

Zdolność postulacyjne - zdolność do podejmowania faktycznych działań w procesie admnistrracyjnym. Zdolność ta może być ograniczona faktycznie lub prawnie:

faktycznie - nieznajomość języka, ułomność fizyczna,

prawna - przymus adwokacki.

Przedstawicielstwo i pełnomocnictwo

Przedstawicielstwo i pełnomocnictwo dotyczy zastępstwa procesowego strony.

Przedstawiciela powołuje się dla strony, która będąc osobą fizyczną nie ma pełnej zdolności procesowej. Za pośrednictwem przedstawicieli działają również osoby prawne. Poza tym przedstawiciela wyznacza się dla osoby nieobecnej w procesie to osoba, której miejsce zamieszkania jest znane ale osoba nie przebywa tam i nie wskazała miejsca pobytu. Kategorie osoby nieobecnej stosuje się do osoby wobec której organ zamierza wszcząć postępowanie. Nie jest osobą nieobecną osoba, która podjęła czynności procesowe a następnie przestała uczestniczyć w procesie i nie podała zmiany adresu zamieszkania. Dokonano doręczeń pod wskazany adres. Dla strony nieobecnej organ zwraca się do sądu o wyznaczenie przedstawiciela. Jeżeli organ musi podjąć czynności nie cierpiące zwłoki i nie może oczekiwać na wyznaczenie przedstawiciela ustawowego przez sądto na potrzeby toczącego się postępowania wyznacza przedstawiciela dla osoby nieobecnej, który będzie działał do czasu wyznaczenia przedstawiciela przez sąd.

Pełnomocnik - może wyznaczyć osobę posiadającą zdolność procesową. Może być każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnej. Pisemnie lub ustnie (sporządzony protokół). Pominięcia pełnomocnika w procesie jest równoznaczne z pominięciem strony. Kodeks przyjmuje domniemane pełnomocnictwo dotyczące najbliższych członków rodziny strony.

Podmioty na prawa strony

Nie mają interesu w rozpoznaniu stron ani obowiązku. Mają takie same uprawnienia procesowe jak strona, jednak nie są one bezpośrednio zainteresowane rozstrzygnięciem sprawy, nie mają interesu prawnego ani obowiązku(wynika to z prawa materialnego) w załatwieniu sprawy. Podmiotami na prawach strony są:

RPO, Prokurator,Organizacja społeczna

Organizacja społeczna - może występować w postępowaniu administracyjnym we własnej sprawie dotyczącej jej interesu lub obowiązku jako strona lub w innej sprawie jako podmiot na prawach strony. Przesłanki udziału organizacji na prawach strony:

jest to wyznaczone celami statutowymi organizacji, udział w postępowaniu uzasadnia konieczność obrony ważnego interesu społecznego.

Muszą one być spełnione łącznie.

Uprawnienia: może żądać wszczęcia postępowania, możliwość żądania dopuszczenia do toczącego się postępowania.

Organizacja może domagać się wszczęcia postępowania z urzędu.

RPO - organ chroniący prawa, wolności jednostki. Uprawnienia:

może żądać wszczęcia postępowania, może włączyć się i uczestniczyć w każdym stadium postępowania,może wnosić skargi od rozstrzygającego organu administracyjnego do Sądu Administracyjnego.

Prokurator - podstawowym jego zadaniem jest ochrona praworządności i czuwanie nad ściganiem przestępstw. W ramach ochrony praworządności podejmuje środki zmierzające do prawidłowego i jednolitego stosowania praw w tym POA. Udział prokuratora uzasadniony jest ochroną praworządności interesu społecznego, własności lub praw obywatela:

jest częścią AP, prokurator generalny to Minister Sprawiedliwości, występuje hierarchia organizacyjna: Prokurator generalny Prokuratora Krajowa Prokuratura Apelacyjna, Prokuratura Okręgowa,Prokuratura Rejonowa (Gminna).

Hierarchizacja prokuratury wskazuje na wpływy polityczne w tej instytucji.

Uprawnienia prokuratora w POA:

możliwość żądania wszczęcia postępowania administracyjnego - tylko w celu usunięcia stanu niezgodności z prawem,

możliwość uczestniczenia w postępowaniu w każdym stadium,

w każdej chwili może się do niego włączyć,

możliwość wniesienia odwołania,

możliwość sprzeciwu od decyzji.

Organ prowadzący postępowaniem powinien zawiadomić o nim prokuratora jeżeli u zna jego udział w postępowaniu za konieczny.

Jednym kryterium uczestniczenia prokuratora w postępowaniu jest legalność tzn. prokurator wykorzystuje swoje uprawnienia procesowe by zapewnić postępowaniu przebieg zgodny z prawem lub usunąć niezgodności z prawem.

Inne uprawnienia kontrolne nad administracją:

może żądać od organu prowadzącego POA nadesłania akt sprawy,

może żądać od organu administracji pomocy i informacji o związku z poszkodowanym przez prokuratora postępowania,

może kontrolować prawo miejscowe (prokurator może zaskarżyć akty tego prawa, które są niezgodne z aktami wyższej rangi do sądów administracyjnych),

prokurator generalny może występować z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.

Ponadto prokuratorowi przysługują określone uprawnienia w postępowaniu sądowo - administracyjnym:

możliwość wniesienia skargi, możliwość wniesienia skargi konstytucyjnej, możliwość wniesienia zażalenia, możliwość wniesienia skargi na wznowienie postępowania.

W postępowaniu sądowo - administracyjnym prokurator może brać udział na prawach strony.

Zasady stosowane przez prokuratora w kontroli administracji:

zasada czuwania nad przestrzeganiem prawa - ochrona praworządności, zasada bezstronności i równego traktowania obywateli, zasada nie zastępowania strony w postępowaniu administracyjnym (działa obok strony, nie powinien strony wyręczać), zasada działania z urzędu, zasada niezależności.

Prokurator jawi się jako organ niezależny zewnętrznie, a więc samodzielny i niezależny od innych organów administracji, jednak nie można mówić o wewnętrznej niezależności w ramach prokuratury z uwagi na jej hierarchizację i upolitycznienie.

Uczestnicy postępowania administracyjnego

Podmioty - organ, strona, podmiot na prawach strony, uczestnik.

Uczestnik jest jednym z podmiotów biorących udział w postępowaniu obok strony, podmiotu, podmiotu na prawach strony.

Uczestnikiem są osoby, które biorą udział w postępowaniu z uwagi na określoną funkcję lub zainteresowanie sprawą. W związku z tym uczestników możemy podzielić na:

zainteresowanych, nie zainteresowanych.

Zainteresowani - osoby mają bezpośredni interes w rozpoznaniu sprawy. Są to osoby, których sprawa bezpośrednio dotyczy, ale jej rozstrzygnięcie może mieć wpływ na ich prawa lub obowiązki np. właściciel nieruchomości sąsiadującej z działką w odniesieniu do której toczy się postępowanie o wydaniu pozwolenia na budowę.

Uprawnienia procesowe uczestników zainteresowanych:

mogą nakłaniać organizacje społeczne do udziału w sprawie, która pośrednio ich dotyczy, mogą uczestniczyć w rozprawie, mogą wnieść skargę powszechną.

Uczestnicy nie zainteresowani - są to osoby, których praw i obowiązków nie dotyczy postępowanie:

świadek, biegły osoba wezwana do okazania przedmiotu oględzin.

CZYNNOŚCI PROCESOWE

Czynności merytoryczne w POA

1. Wszczęcie postępowania - jest czynnością, która rozpoczyna bieg postępowania. Od chwili wszczęcia biegną terminy, nawiązuje się stosunek procesowy pomiędzy stroną a organem oraz mówi się o zawisłości sprawy. KPA nie przewiduje żadnej oficjalnej formy wszczęcia postępowania jednakże odmowa wszczęcia postępowania musi nastąpić w formie decyzji.

Wyróżniamy wszczęcia postępowania:na

wniosek:

przyjmując żądanie o wszczęciu postępowania organ nie ustala od razu czy pochodzi ono od strony,

wszczyna postępowanie a następnie bada czy podmiot żądający jest stroną,

w przypadku ustaleń negatywnych umarza postępowanie,

z żądaniem wszczęcia może się zwrócić jedna, kilka, bądź wszystkie strony postępowania.

Podania - treścią podania jest najczęściej:

żądanie, oświadczenie, skarga,zażalenie.

W podaniu oprócz treści musi być oznaczona osoba (imię, nazwisko, nazwa, adres, miejsce zamieszkania, siedziby). Nie koniecznie musi być złożone przez stronę. Formy wniesienia podania:

pisemna, telegraficzna, faks, poczta elektroniczna,ustnie +zapis w protokole

Dla bezpieczeństwa sporządza się 2 egzemplarze podania.

Wady podania - dzielimy na usuwalne i nieusuwalne.

To czy wada jest usuwalna czy nie zależy od tego czy można się skontaktować z osobą wnoszącą podanie. Jeżeli tak - każda wada jest usuwalna. Jeżeli nie - każda wada jest nieusuwalna.

Organ wyznacza termin usunięcia wady, jeśli można się skontaktować. Jeśli nie można się skontaktować wnoszącym pismo wówczas podanie pozostawia się bez rozpoznania.

CZYNNOŚCI TECHNICZNE POA

1. Wezwania.

Wzywa się każdego, kto posiada informacje niezbędne do postępowania. Z reguły ma charakter pisemny. Treść wezwania:

oznaczenie organu wzywającego, oznaczenie podmiotu wzywanego, oznaczenie sprawy, oznaczenie celu, w jakim charakterze, np. świadek, miejsce i czas stawiennictwa, zaznaczenie czy trzeba się stawić osobiście, pouczenie za brak stawiennictwa.

Osobiste stawiennictwo może dotyczyć obszaru gminy, mieszkańca gminy sąsiedniej, gdy czynność wymaga bezpośredniego stawiennictwa się przed organem. Osoba zwraca się o zwrot kosztów postępowania.

Przepisy przewidują możliwość niestawiennictwa w wielu przypadkach. Dopuszczają możliwość wysłania do osoby wzywanej pracownika urzędu celem dokonania odpowiednich czynności procesowych. Przeszkodą stawiennictwa może być:

choroba, kalectwo, podeszły wiek.

Ponadto należy wyróżnić instytucje pomocy prawnej. Polega ona na tym, że jeden organ zwraca się do drugiego organu z prośbą o wezwanie określonej osoby, dokonującej czynności procesowej, jej zaprotokołowanie i przesłanie protokołu. Pomoc prawna występuje z reguły w przypadkach dużej odległości dzielącej organ prowadzący postępowanie i miejsce zamieszkania osoby wzywanej.

Żądanie wszczęcia może być złożone na piśmie lub ustnie do protokołu.

Datą wszczęcia postępowania na wniosek jest dzień doręczenia (złożenia) organowi żądania.

Postępowanie wszczynane na wniosek z reguły dotyczy przyznania stronie uprawnień.

Wszczęcie z urzędu

inicjatywa wszczęcia należy do organu,

organ wszczyna postępowanie z urzędu jeżeli przepisy nie przewidują w danym przypadku tylko na wniosek wszczęcia postępowania.,

organ będzie mógł wszcząć postępowanie z urzędu mimo, iż przepis dopuszcza tu tylko wszcęcie na wniosek przy łącznym spełnieniu dwóch przesłanek: gdy wymaga tego szczególnie ważny interes strony oraz gdy organ uzyska zgodne od strony na prowadzenie tego postępowania,

wszczęcie postępowania z urzędu następuje:

z inicjatywy organu bądź jego zwierzchnika,

na wniosek podmiotu na prawach strony,

na skutek skargi powszechnej.

data wszczęcia postępowania z urzędu jest dzień dokonania przez organ czynności procesowej,

wszczynając postępowanie ustala wszystkie strony i następnie powiadamia te podmioty,

bada konieczność powiadomienia podmiotów na prawach strony,

bada czy istnieje możliwość połączenia kilku spraw w jedno.

Połączenie spraw może nastąpić jeżeli:

mają one ten sam stan faktyczny, mają one tą samą podstawę prawną, do ich rozpoznania właściwy jest ten sam organ, interesy stron nie są sprzeczne i nie wykluczają się.

Wszczęcie postępowania może nastąpić na podstawie art. 233. jeżeli skarga pochodzi od strony to mamy do czynienia ze wszczęciem postępowania na wniosek.

Jeżeli zaś pochodzi od strony trzeciej to nastąpi wszczęcie z urzędu.

2. Doręczenia.

doręcza się pismo procesowe; od momentu doręczenia rozpoczyna się bieg terminów procesowych dotyczących konkretnej sprawy,

doręczenie jest równoznaczne z zapoznaniem się z treścią pisma (fikcja doręczenia),

doręczać może: poczta, pracownik urzędu.

Osobie fizycznej doręcza się pismo w jej zamieszkaniu, w miejscu pracy lub w każdym innym miejscu gdzie można zastać adresata,

Osobie prawnej doręcza się pismo w jej siedzibie, osobie upoważnionej do odbioru korespondencji.

Odbierający kwituje odbiór pisma: data z podpisem.

Fikcja doręczenia.

Jeżeli nie chce pokwitować odbioru doręczający czyni o tym wzmiankę wpisując datę na pokwitowaniu i podpis, przyjmuje się że doręczenie nastąpiło.

Jeżeli adresat nie chce przyjąć pisma doręczający czyni o tym wzmiankę wpisuje datę i podpisuje przekazując pokwitowanie wraz z pismem nadawcy. Przyjmuje się że doręczenie nastąpiło.

Kolejna fikcja doręczeń dotyczy sytuacji w której utrudniony jest kontakt z adresatem (dotyczy tylko osoby fizycznej).

Wówczas doręczający pismo może je złożyć w najbliższym urzędzie gminy lub urzędzie pocztowym i pozostawić informację o tym także w miejscu zamieszkania adresata (na drzwiach, na skrzynce lub w innym widocznym miejscu).

Po upływie 7 dni od dnia pozostawienia informacji przyjmuje się, że doręczenie nastąpiło.

Doręczenie zastępcze

Wykonanie zastępcze polega na odbiorze pisma przez inną osobę niż adresat, która zobowiązuje się do przekazania pisma. Osoba ta może być: pełnoletnim domownikiem, dozorcą, sąsiadem.

Wówczas doręczający czyni wzmiankę o pozostawieniu pisma.

3. Protokoły

są to pisma które utrwalają czynności procesowe nie odzwierciedlone w dokumentach,

są wyrazem zasady pisemności,

w szczególności protokół sporządza się z: przesłuchanie świadka, dokonania oględzin, składania oświadczeń przez strony,

treść podania:

organ przeprowadzający czynność,

czynność, np. z oględzin,

można podpisać kto brał udział lub był obecny w czynności,

miejsce i czas przeprowadzenia czynności,

wzmianka o odczytaniu.

Protokół podpisują wszystkie osoby uczestniczące w czynności (organ też). Przed podpisaniem protokół powinien być odczytany. Wszystkie zmiany z treści protokołu wymagają omówienia i podpisania.

4. Adnotacje są to notatki sporządzane przez organ na dokumentach stanowiących akta sprawy lub mogą mieć formę odrębnych dokumentów,

5. Udostępnienie akt akta udostępnia się stronie oraz innym podmiotom w niezbędnym zakresie, strona może:

przeglądać akta, sporządzać z nich notatki, żądać z nich odpisów.

organ może odmówić udostępnienia akt lub ograniczyć dostęp jeżeli wymaga tego tajemnica ustawowo chroniona,

TERMINY

1. Klasyfikacja terminów

A) ad quem - czynności należy dokonać przed upływem terminu;

post quem - terminy, gdzie czynności dokonuje się po ich upływie,

B) zawity - czynność dokonana po upływie terminu zawitego jest nieważna,

Porządkowy - czynności dokonanej po upływie tego terminu nie odbiera się mocy obowiązującej,

Przedawniający - upływ terminu powoduje wygaśnięcie uprawnień lub obowiązków,

C) obowiązujące organ

Obowiązujące stronę,

Obowiązujące inne podmioty postępowania głównie uczestników,

D) ustawowe - są nie przedłużane, co najwyżej przywracane, wyznaczane przez organ - tylko wtedy gdy kodeks tego nie czyni,

Termin do załatwienia sprawy

Organ powinien załatwić sprawę bez zbędnej zwłoki. Jeśli jest to możliwe powinien wydać decyzje „od ręki”.

Jeżeli jest to niemożliwe organ powinien wydać decyzje w ciągu 1 miesiąca, a przy bardziej zawiłych stanach faktycznych - 2 miesięcy.

Przywrócenie terminu następuje gdy:

strona musi złożyć wniosek o przywrócenie terminu,

musi wykazać, że niezachowanie terminu nie było z jej winy,

wniosek o przywrócenie terminu musi być złożony w terminie 7 dni od dnia powstania przeszkody,

wraz z złożeniem wniosku osoba ta musi dokonać czynności w stosunku do której żąda przywrócenia terminów.

ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA

to spoczynek procesu, to wstrzymanie czynności procesowych, sprawa jest dalej zawisła przed organem ale postępowanie zostało przerwane,

wyróżniamy zawieszenie: obligatoryjne i fakultatywne.

Zawieszenie obligatoryjne (obowiązkowe)

I Brak reprezentacyjności strony

Śmierć strony lub jej przedstawiciela ustawowego. W przypadku śmierci strony postępowanie zawiesza się jeżeli w miejsce strony mogą wstąpić jej następcy prawni. Jeśli jest to niemożliwe to organ umarza postępowanie.

Utrata przez stronę lub jej przedstawiciela zdolności procesowej.

II Konieczność rozstrzygnięcia kwestii wstępnej w trybie zasadniczym. Organ podejmuje zawieszone postępowanie po usunięciu przeszkody. Podjęcie postępowania zawieszonego obligatoryjnie następuje na wniosek strony lub z urzędu .

Zawieszenie fakultatywne (dobrowolne)

- organ może zawiesić postępowanie jeżeli wystąpi o to strona na wniosek której zostało ono wszczęte i nie sprzeciwiają się temu pozostałe strony oraz nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.

Postępowanie zawieszone fakultatywnie podejmuje się na wniosek strony jeżeli wniosek ten nie zostanie złożony w ciągu 3 lat od dnia zawieszenia postępowania, to wniosek o jego wszczęcie uważa się za wycofany, co skutkuje umorzeniem postępowania.

KWESTIA WSTĘPNA (zagadnienie prejudycjalne)

Jest to zagadnienie jakie pojawia się przed rozpoznaniem postępowania od którego zależy rozstrzygnięcie tego postępowania.

Cechy zagadnienia wstępnego:

musi to być zagadnienie otwarte tzn., takie, które nie zostało do tej pory rozstrzygnięte,

zagadnienie prawa materialnego,

właściwym do rozstrzygnięcia kwestii wstępnej jest inny organ administracji lub sąd,

prowadzi do wszczęcia drugiego odrębnego postępowania.

Organ nie może nadużywać kompetencji do zawieszenia postępowania. Nie może być powodem zawieszenia wystąpienie do organu wyższego stopnia z pytaniem prawnym lub z prośbą o interpretację przepisów prawa.

Podstawowy tryb rozstrzygania zagadnienia wstępnego:

polega na rozpoznaniu kwestii wstępnej przez inny kompetentny organ, co skutkuje zawieszeniem postępowania administracyjnego,

organ administracyjny zawieszając postępowanie może wystąpić do innego właściwego organu o rozpoznanie kwestii wstępnej tylko, jeżeli przepisy dopuszczają mozliwość wszczęcia postępowania z urzędu w sprawie objętej zagadnieniem wstępnym. W przeciwnym wypadku (czyli jeżeli wszczęcie na wniosek strony) tylko strona może wystąpić z wnioskiem o rozpoznanie kwestii wstępnej w odrębnym postępowaniu,

rozstrzygnięcie kwestii wstępnej jest możliwe nie tylko dla postępowania administracyjnego.

Nadzwyczajny tryb rozstrzygnięcia kwestii wstępnej:

rozstrzygnięcie bez zawieszenia postępowania:

jeżeli nie istnieje możliwość postępowania na skutek zagrożenia życia, zdrowia bądź powstania szkody dla strony lub interesu społecznego organu prowadzący postępowanie może rozstrzygnąć zagadnienie wstępne samodzielnie. Rozstrzygnięcie to ma jedynie moc obowiązującą tylko dla tego postępowania.

Rozstrzygnięcie kwestii wstępnej przez organ administracji może być odmienne od rozstrzygnięcia wydanego przez właściwy organ we właściwym czasie, może to skutkować wznowieniem postępowania administracyjnego na podstawie art. 145 § 1 pkt. 7 KPA,

rozstrzygnięcie kwestii wstępnej w czasie zawieszenia postępowania:

jeżeli w czasie zawieszenia postępowania strona mimo ponagleń organu administracji, nie występuje z wnioskiem o rozstrzygnięcie kwestii wstępnej do właściwego organu, organ prowadzący postępowanie administracyjne może samodzielnie rozstrzygnąć tę kwestię, co umożliwia mu kontynuowanie procesu,

rozstrzygnięcie to może być wykorzystane jedynie na użytek konkretnego postępowania administracyjnego.

Nadzwyczajny tryb rozstrzygnięcia kwestii wstępnej polega na tym, że kwestie te rozstrzyga organ postępowania, a nie kompetentny do tego organ. Może to być spowodowane jedynie wystąpieniem zagrożenia określonych dóbr i wartości lub brakiem aktywności strony do usunięcia przeszkody procesowej.

POSTĘPOWANIE DOWODOWE

Postępowanie dowodowe jest obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie jest ono również wyrazem zasady prawdy obiektywnej w procesie.

Organ powinien zebrać i udowodnić fakty w celu ustalenia stanu faktycznego sprawy. Ponieważ tylko rzetelne ustalenie i ocena faktów mogą prowadzić do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy.

Stan faktyczny ustala się również na podstawie domniemań i uprawdopodobnień.

Dowody, które zostały określone w KPA określamy jako dowody nazwane, a pozostałe to dowody nienazwane (nie opisane szczegółowo).

Dowód z dokumentu

dokument - akt, pismo, które zawiera myśli, informacje, wiadomości,

generalnie kodeks nie dzieli dokumentów na urzędowe i prywatne. Jednak na podtsawie przepisów KOPA można wskazać na pewne uprzywilejowanie dokumentów urzędowych, jeżeli zostały one sporządzone w odpowiedniej formie i przez właściwy do tego organ. Dokumenty te korzystają ze zwiększonej mocy dowodowej, tzn. organ przyjmuje domniemanie, że dokument pochodzi od organu, który go wystawił a treść dokumentu jest zgodna z prawem.

Pozostałe dokumenty podlegają swobodnej ocenie organu administracji.

jeżeli przedmiotem dowodu z dokumentu jest treść pisma, to dokument zaliczamy do dowodów osobistych.

Jeżeli zaś dokument traktowany jest jako rzecz, a organ ocenia np. rodzaj pisma, papiera itp. (dokonuje oględzin) to będzie to dowód o charakterze rzeczowym.

ZEZNANIA ŚWIADKA

Świadkiem może być jedynie osoba fizyczna, która przedstawia informacje w sprawie dotyczącej innego podmiotu (składanie zeznań). Z definicji tej wynika, iż strona nie może być świadkiem.

Świadkiem nie może być osoba, która nie ma zdolności do spostrzegania faktów lub nie może przekazywać informacji o swoich spostrzeżeniach.

Ponadto świadkiem nie może być:

duchowny - obowiązuje tajemnica spowiedzi,

osoba zobowiązana do zachowania tajemnicy państwowej lub służbowej.

Od przeszkód bycia świadkiem należy odróżnić sytuację, w której świadek może odmówić zeznań lub odpowiedzi na pytanie.

Odmowa zeznań dotyczy tzw. bliskości wobec strony (art. 83 § 1 KPA).

Odmowa odpowiedzi na pytanie może nastąpić jeżeli odpowiedź ta naraziłaby świadka lub stronę mu bliską na hańbę, szkodę, odpowiedzialność karną, majątkową lub sprowadzałaby naruszenie tajemnicy ustawowo chronionej (art. 83 § 2 KPA).

OPINIA BIEGŁEGO

Biegły - osoba fizyczna, która posiada określone wiadomości i kwalifikacje do wydania opinii w sprawie dotyczącej innego podmiotu.

Przesłanki negatywne dotyczące występowania w charakterze biegłego:

biegłym nie może być: duchowny (tajemnica spowiedzi), osoba zobowiązana do zachowania tajemnicy państwowej i zawodowej,

brak zdolności spostrzegania lub/i komunikowania,

przesłanki dotyczące wyłączenia pracownika (bliskość wobec strony art. 24),

OGLĘDZINY

Jest to dowód bezpośredni, polega on na bezpośredniej analizie przedmiotu lub miejsca za pomocą zmysłów.

Przedmiot oględzin nie koniecznie musi się znajdować w dyspozycji strony, może nim również władać osoba trzecia, która wezwana do jego okazania staje się uczestnikiem postępowania administracyjnego.

PRZESŁUCHANIE STRON

Dowód posiłkowy, muszą być spełnione warunki do jego dopuszczenia.

Dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron jest ostatecznością w postępowaniu i wymaga rozważnego działania organu prowadzącego postępowanie zwłaszcza w przypadku oceny niewiarygodności tego dowodu.

Dowód z przesłuchania stron wymaga spełnienia okresl0onych prawem warunków.

Nie ma możliwości ustalenia stanu faktycznego za pomocą innych dowodów (wyczerpano już możliwości dowodowe, brak dowodów). Po wyczerpaniu już wszystkich dowodów pozostały wątpliwości dotyczące stanu faktycznego sprawy bez wyjaśnienia których organ nie może sprawy rozstrzygnąć.

Przepisy o przesłuchaniu stron mają zastosowanie do osoby fizycznej, ich przedstawicieli a także do osób prawnych (przesłuchuje się wówczas przedstawiciela ustawowego lub statutowego strony).

Do przesłuchania stron nie mają zastosowania przepisy o środkach przymusu ale odpowiednio stosuje się przepisy o odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań.

Inne wyjaśnienia oraz oświadczenia jakie strona składa w procesie wyróżniamy szczególną kategorię oświadczeń traktowanych jako dowód. Dotyczą one faktów których potwierdzenie nie wymaga przedstawienia zaświadczenia urzędowego, a strona chce dobrowolnie takie oświadczenie złożyć.

DOWODY NIENAZWANE

Nie opisuje ich KPA.

Zgodnie z KPA dowodem może być wszystko co przyczyni się do wyjaśnienia sprawy. Przykłady dowodów pokazuje KPA. Ponadto dowodem może być, np.:

nagranie rozmowy (kaseta magnetofonowa),

taśmy, płyty, filmy,

zdjęcia fotografie, rysunki,

ekspertyzy, opinie wydane przez jednostkę organizacyjną,

wywiad środowiskowy.

Wywiad środowiskowy - dopuszcza go ustawa o pomocy społecznej; przeprowadzany jest prze pracownika socjalnego i samorządowego. Polega na zebraniu informacji dotyczącej warunków egzystencji osoby zainteresowanej, opisuje się w kwestionariuszu. Może pytać inne osoby o osobę zainteresowaną. Opiera się również na przedstawieniu dokumentów. Są co jakiś czas aktualizowane z urzędu. Strona jest zobowiązana do podania zmian.

POSTĘPOWANIE DOWODOWE

Obowiązuje tu zasada oficjalności - organ musi przeprowadzić postępowanie dowodowe z urzędu.

Jest ona uzupełniona możliwością zgłaszania wniosków dowodowych przez stronę. Organ ma obowiązek uwzględnić wnioski dowodowe strony, chyba, że stwierdzi ich nieprzydatność do ustalenia stanu faktycznego, a tym samym chęć do takiego postępowania, niepotrzebnego przez stronę.

Strona powinna zgłosić wnioski dowodowe do chwili zamknięcia postępowania dowodowego. Jednakże wnioski złożone po tym czasie organ z reguły dopuszcza jeżeli dowody te mają istotne znaczenie dla sprawy.

W postępowaniu dowodowym szerokie zastosowanie znajdują czynności techniczno procesowe (wezwania, doręczenia, protokoły).

Organ jest zobowiązany powiadomić stronę co najmniej na 7 dni przed planowanym przeprowadzeniem dowodu.

Przed oceną materiału dowodowego organ powinien wysłuchać stronę postępowania chyba, że istnieje jakiś stan zagrożenia życia, zdrowia, mienia.

Zasada swobodnej oceny dowodów - organ w pierwszej kolejności ocenia cały materiał dowodowy i wybiera te dowody, które w jego przekonaniu przyczyniły się do ustalenia stanu faktycznego sprawy. Poza tym może dokonać selekcji dowodów pod katem ich wiarygodności i odrzucić dowody wątpliwe.

A zatem ocena całego materiału dowodowego nie jest równoznaczna z oparciem rozstrzygnięcia sprawy na wszystkich dowodach.

Swobodna ocena dowodów polega również na czynnościach psychofizycznych, których dokonuje organ, np. proces myślowy, porównywanie, ocenianie, itp.

Postępowanie dowodowe może być przeprowadzone w ramach rozprawy lub postępowania gabinetowego.

CZYNNOŚCI ORZECZNICZE

Postępowanie administracyjne prowadzi się w celu rozstrzygnięcia sprawy decyzją administracyjną, a wyjątkowo postanowieniem lub ugodą. Oprócz rozstrzygnięcia sprawa może zakończyć się również w inny sposób - umorzeniem postępowania.

DECYZJA ADMINISTRACYJNA

W prawie administracyjnym decyzja zaliczana jest do aktu administracyjnego, obok koncesji, licencji, zezwoleń.

Postępowanie administracyjne nie używa pojęcia aktu administracyjnego, zaś wszystkie akty administracyjne wyodrębnione w prawie administracyjnym KPA traktuje jak decyzje.

Można wyróżnić wspólne elementy decyzji i wyroków sądowych:

indywidualizacja adresata i sprawy (konkretność sprawy),

pewne podobieństwa dotyczące treści (data, organ wydający, adresat),

decyzje i wyroki są wiążące dla stron i organu je wydających oraz są zabezpieczone przymusem państwowym, ich nie wykonanie podlega egzekucji.

Decyzje opierają się na prawie materialnym, ustrojowym, procesowym.

Postanowienia i ugody opierają się głównie na KPA.

Rozstrzygając sprawę organ nie jest związany granicami żądania strony.

Decyzja administracyjna

To jednostronne, wiążące, zewnętrzne rozstrzygnięcie organu administrującego, skierowane do indywidualnego adresata w konkretnej sprawie. Indywidualizacja adresata i sprawy to tzw. podwójna konkretność decyzji administracyjnej.

Zewnętrzny - skierowany do podmiotu znajdującego się poza organem administracji.

Wiążący - obarczony przymusem.

Jednostronny - organ samodzielnie ustala treść decyzji.

Nie nazwa a treść i forma decyduje o zaliczeniu konkretnego aktu do decyzji. A zatem koncesje, licencje, zezwolenia i inne będą traktowane jak decyzje jeżeli odznaczają się wskazanymi w definicji cechami. Natomiast aktem takim (decyzja) nie będzie akt nazwany mylnie decyzją jeżeli nie zawiera jednego z tych elementów.

Klasyfikacja decyzji:

1. Konstytutywne i deklaratoryjne.

Konstytutywne przyznają nowe prawa i/lub obowiązki, a deklaratoryjne potwierdzają prawa i/lub obowiązki już istniejące. Decyzje deklaratoryjne potwierdzają nabyte już wcześniej z mocy prawa uprawnienia lub obowiązki, jednakże dopiero na podstawie tej decyzji podmiot może podnosić roszczenia.

2. Związane i swobodne.

Warunki i treść decyzji związanych są ściśle określone przepisami prawa, np. decyzje o przyznaniu emerytury. Decyzje swobodne dają organowi pewien zakres swobody co do możliwości wydania decyzji i jej treści. Najszerszy zakres swobody to tzw. uznanie administracyjne.

3. Wydanie z inicjatywy strony i wydane bez jej inicjatywy.

4. Pozytywne i negatywne.

Pozytywne przynoszą stronie korzyści (przyznają prawa lub zwalniają z obowiązku). Negatywne albo pozbawiają nas praw albo nakładają na nas obowiązki (są niekorzystne).

5. Nieostateczne, ostateczne i prawomocne.

Decyzje nieostateczne można zaskarżyć zwykłym środkiem zaskarżenia (nie upłynął termin do wniesienia tego środka). Decyzji ostatecznej nie można zaskarżyć zwykłym środkiem zaskarżenia (upłynął termin do wniesienia tego środka). Decyzje prawomocne to decyzje, których nie można zaskarżyć do sądu administracyjnego.

6. Merytoryczne i kasatoryjne.

Dotyczą postępowania odwoławczego i sądowo - administracyjnego.

Determinanty wydania decyzji. Wyróżniamy determinanty:

prawne - przesłanki określone w prawie,

paraprawne - często jedynie zasygnalizowane są w przepisie, dotyczą reguł etycznych, moralnych; zaliczamy do nich czynniki polityczne, ustrojowe, które warunkują wydanie decyzji,

pozaprawne - typowe naciski społeczne.

Decyzje kształtują stosunki prawne i społeczne. Wydanie decyzji administracyjnej powoduje powstanie stosunku administracyjnego, materialnego lub administracyjno - prawnego materialnego. Jednocześnie wydanie decyzji kończy stosunek procesowy, proceduralny.

Ponadto decyzje wywierają skutki w sferze prawa cywilnego, niektóre w sposób bezpośredni (decyzja o wywłaszczeniu), inne pośrednio, np. pozwolenie na budowę, zmiana nazwiska ośmieszającego.

Forma decyzji:

1. Elementy treści decyzji - art. 107 § 1 KPA. Decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji. Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi. Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa. Ponadto decyzja może zawierać również inne elementy, np. termin, warunek, rygor natychmiastowej wykonalności (albo nadany przez organ albo z mocy prawa).

2. Niektóre decyzje mogą być wydawane na specjalnych drukach w uroczystej formie, np. paszporty, prawo jazdy, dowody osobiste, certyfikaty przyznające uprawnienia.

3. Decyzje są wydawane w formie pisemnej, podlegają doręczeniu i z chwilą doręczenia wiążą organ i stronę. Podlegają wykonaniu z chwilą kiedy staną się ostateczne, chyba że nadano im rygor natychmiastowej wykonalności.

Każda decyzja korzysta z domniemania prawidłowości tzn., że każdą decyzję uznaje się za prawidłową dopóki w odpowiednim postępowaniu nie zostanie udowodnione, że decyzja dotknięta jest wadą.

POSTANOWIENIE

Klasyfikacja postanowień:

Ipostanowienie wydane w sprawie np. postanowienie o zatwierdzeniu ugody,

postanowienie procesowe - dzielimy na: postanowienie procesowe ścisłe i postanowienie procesowe wpływające na tok postępowania

IIpostanowienia zaskarżalne - dzielimy na: samoistne i niesamoistne - są to postanowienia, wnosi się zażalenia na środek zaskarżenia wraz z zaskarżeniem decyzji której dotyczy,\ postanowienia niezaskarżalne.

Forma postanowienia - postanowienie powinno zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej,

datę jego wydania, oznaczenie strony lub stron, albo innych osób biorących udział w postępowaniu,

powołanie podstawy prawnej,

rozstrzygnięcie,

pouczenie, czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego,

podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do jego wydania,

powinno również zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne.

Postanowienie od decyzji różni się podmiotem. Może być ono skierowane do stron lub innych osób biorących udział w postępowaniu, którzy muszą być wskazani w postanowieniu.

Co do zasady postanowień nie uzasadnia się chyba, że służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego albo zostało ono wydane na skutek rozpoznania zażalenia.

Co do zasady postanowienia wydawane są ustnie i ogłaszane, chyba że postanowieniu służy zażalenie - wtedy obowiązuje forma pisemna i doręczenie. Natychmiast wykonalne są jedynie postanowienia ściśle procesowe.

Postanowienia w odróżnieniu od decyzji służą głównie porządkowaniu postępowania administracyjnego, mają charakter dyscyplinarny, dotyczą często postępowania dowodowego i czynności techniczno procesowych. Wyjątkowo natomiast organ posługuje się nimi w celu zakończenia postępowania.

UGODA

Warunki zawarcia ugody:

Tok postępowania.

dwie strony o sprzecznych lub zależnych od siebie interesach (informacje stron muszą zakładać możliwość doprowadzenia do kompromisu).

Spełnienie zasad szybkości i prostoty postępowania.

Ugoda nie może być sprzeczna z prawem, ani nie może stanowić jego obejścia.

Każda ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ w formie postanowienia. Organ wydaje je po uprzednim sprawdzeniu czy zostały spełnione wszystkie przesłanki zawarcia ugody.

W przypadku odmowy zatwierdzenia ugody, jak również w sytuacji przerwania postępowania ugodowego organ rozstrzyga sprawę w drodze decyzji.

Forma ugody - ugodę sporządza się w formie pisemnej. Powinna ona zawierać:

oznaczenie organu przed którym została zawarta,

datę sporządzenia,

oznaczenie stron,

przedmiot i treść ugody,

wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu,

podpisy stron oraz podpis pracownika organu administracji publicznej upoważnionego do sporządzenia ugody.

Ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ administracji publicznej, przed którym została zawarta.

Ugody stają się wykonalne z dniem, kiedy zatwierdzające je postanowienie stanie się ostateczne (zwykle po terminie upływu 7 dni).

REKTYFIKACJA

Jest to postępowanie za pośrednictwem którego usuwa się nieistotne wady decyzji (ugody lub postanowienia).

Rektyfikacja dokonywana jest w formie:

sprostowanie, uzupełnienia, wykładni.

Sprostowanie - polega na usunięciu drobnych błędów pisarskich, rachunkowych, w druku, np. przestawienie liter, opuszczenie wyrazu.

Może być dokonane w każdym czasie na wniosek strony lub z urzędu przez organ, który wydał decyzję. Następuje w formie postanowienia.

Uzupełnienie - może mieć charakter techniczny lub merytoryczny. Merytoryczne uzupełnienie decyzji dotyczy treści rozstrzygnięcia. Następuje ono wtedy gdy organ nie orzekł do co całości żądania strony, chyba że nie był właściwy w stosunku do części żądania lub wyłączył tą część do osobnego postępowania. Uzupełnienie techniczne dotyczy braków formalnych decyzji. Uzupełnienie może b7yć wydane na wniosek strony, złożony w terminie 14 dni od doręczenia decyzji.

Jeżeli uzupełnienie ma charakter techniczny to wydane jest w formie tekstu uzupełniającego. Jeżeli uzupełnieni ma charakter merytoryczny to wydane jest w formie decyzji uzupełniającej.

Wykładnia - dotyczy interpretacji wątpliwej treści rozstrzygnięcia lub innych składników decyzji. Dokonywana jest na wniosek strony w formie postanowienia.

UMORZENIE POSTĘPOWANIA

Umorzenie jest formą zakończenia postępowania, które nie rozstrzyga sprawy merytorycznie tzn. nie ustala praw ani obowiązków stron. Przez umorzenie kończy się zawisłość sprawy.

Może być obligatoryjne i fakultatywne.

Obligatoryjne umorzenie postępowania ma miejsce wtedy gdy postępowanie staje się bezprzedmiotowe (bezsensowne, bezcelowe). Przykłady umorzenia postępowania:

sprawa nie ma charteru sprawy administracyjnej,

nie istnieje przedmiot rozstrzygnięcia,

nie istnieje podstawa prawną do wydania rozstrzygnięcia. Sytuacje te mają miejsce gdy zmienia się prawo w trakcie postępowania i np. danej sprawy nie rozstrzyga się już decyzją administracyjną:

umorzenie przez organ na skutek rozstrzygnięcia sporu kompetencyjnego został uznany za niewłaściwy do przeprowadzenia postępowania,

dotyczy fakultatywnego zawieszenia postępowania (dotyczące upływu 3 lat od dnia zawieszenia postępowania),

dotyczy niemożności odmówienia wszczęcia postępowania.

Fakultatywne umorzenie postępowania - organ może umorzyć postępowanie na żądanie strony, na wniosek który wszczęto to postępowanie jeżeli pozostałe strony się temu nie sprzeciwiają i nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.

Umorzenie fakultatywne dotyczy tylko postępowań wszczętych na wniosek natychmiast postępowanie wszczynane z urzędu podlegają tylko umorzeniu obligatoryjnemu.

Umorzyć można postępowanie które trwa - sprawa musi być w toku zawisła przed organem,

Żądanie strony o umorzenie postępowania powinno spełniać warunki podania. Żądnie to nie wymaga uzasadnienia. Ma ono charakter subiektywny tzn. strona przestała być zainteresowana rozpoznaniem sprawy. Z żądaniem umorzenia nie może wystąpić podmiot na prawach strony.

Przesłankę sprzeciwu stron rozpatrujemy tylko wtedy jeżeli w postępowaniu bierze udział więcej niż jedna strona,

Brak sprzeciwu ma charakter dorozumiany - oznacza milczenie pozostałych stron postępowania,

W każdym przypadku fakultatywnego umorzenia postępowania przed organ musi ocenić czy nie występuje jakiś społeczny interes z którym to umorzenie byłoby sprzeczne. Sprzeczne z interesem społecznym jest np. korzystanie z uprawnień w sposób niezgodny z prawem lub w sposób zagrażający dobrom osobistym innych obywateli.

Forma umorzenia::ma ono postać decyzji administracyjnej, natomiast odmowa umorzenia fakultatywnego ma postać postanowienia.

WERYFIKACJA DECYZJI W POA

Weryfikacja decyzji wydanych w POA przed organem I instancji następuje poprzez:

środki zaskarżenia, środki nadzoru,odwołalność decyzji.

Wszystkie środki weryfikacji mają na celu doprowadzić do skasowania lub zreformowania decyzji.

Środki nadzoru i odwołania łączą się z zasadą oficjalności co oznacza że postępowanie weryfikacyjne uruchamiane jest z inicjatywy organu nadzoru lub organu, który wydał decyzję.

Środki zaskarżenia

Środki te charakteryzuje zasada skargowości natomiast cel jest podobny jak w przypadku pozostałych środków.

/klasyfikacja:

I ze względu na dewolutywność (deowlucja):

Środki bezwzględnie dewolucyjne - sprawa zawsze zostaje przekazana organowi wyższego stopnia.

Środki względnie dewolucyjne - sprawa może ale nie musi być przekazana organowi wyższego stopnia.

Środki niedewolucyjne - sprawa nie zostaje przekazana organowi wyższego stopnia, np. na wniosek ponowne rozpatrzenie sprawy.

II ze względu na suspensywność:

Środki bezwzględnie suspensywne - wstrzymają wydanie zaskarżonej decyzji.

Środki względnie suspensywne - organ odwoławczy rozstrzyga o tym czy wstrzymać czy nie wykonania decyzji.

III ze względu na rodzaj zaskarżonego rozstrzygnięcia:

Środki zwyczajne - przysługują od rozstrzygnięcia nieostatecznych, tj. takich w stosunku do których nie upłynął termin do wniesienia środka zaskarżenia. Ich wniesienie nie wymaga uzupełnienia szczególnych warunków.

Środki nadzwyczajne - przysługują od rozstrzygnięć ostatecznych, wymagają spełnienia ściśle określonych prawem przesłanek np. wniesieni skargi do sądu administracyjnego.

IV ze względu na:

Środki samoistne - można wnosić samodzielnie. Środki niesamoistne - tylko wraz z innymi środkami.

ODWOŁANIE

Jest jednym ze środków zaskarżenia a ponadto do środków tych zaliczamy:

zażalenie, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, sprzeciw (tylko do prokuratora), skarga do sądu administracyjnego.

Jest wyrazem zasady dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, jednakże prawo przewiduje tutaj pewne wyjątki, które można podzielić na:

decyzje wydawane przez ministra i samorządowe kolegia odwoławcze od których nie przysługuje odwołanie,

weryfikacja decyzji odszkodowawczych wydanych przez organ administracji. Strona niezadowolona z przyznanego odszkodowania zamiast odwołania wnosi powództwo do sądu cywilnego tym samym sprawa administracyjna przekształca się w sprawę cywilną.

Podmioty legitymowane do wniesienia odwołania.

Odwołanie może wnieść każdy kto twierdzi, że decyzja dotycząca jego obowiązku lub interesu prawnego.

Wynika z tego że uprawniony do wniesienia odwołania jest stroną postępowania administracyjnego przed I instancją w rozumieniu art. 28 KPA, niezależnie od tego czy brała ona udział w postępowaniu administracyjnym.

Ponadto uprawnioną jest także osoba, która została mylnie uznana za stronę przez organ I instancji.

Podmioty na prawach strony mogą wnieść odwołanie pod warunkiem, że uczestniczyły w postępowaniu przez organem I instancji.

Forma odwołania - stwierdzenie niezadowolenia z decyzji - podobnie jak podanie.

Termin wniesienia odwołania wynosi 14 dni chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

KPA przewiduje typ pośredni wniesienia odwołania tzn. wnosi się je do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżoną decyzją.

Jest środkiem względnie dewolutywnym i bezwzględnie suspensywnym. Decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu tylko gdy nadano jej rygor natychmiastowej wykonalności lub natychmiastowe wykonanie wynika z przepisów prawa.

Postępowanie odwoławcze przed organem I instancji:

organ powiadamia wszystkie strony postępowania przed I instancją,

ponownie rozpatruje i rozstrzyga sprawę.

Organ I instancji może zmienić lub uchylić zaskarżoną decyzję tylko jeżeli uwzględni w całości żądanie strony a pozostałe strony postępowania wyrażą na to zgodę.

W przypadku nieuwzględnienia całości żądania strony organ przesyła odwołanie wraz z aktami sprawy organowi II instancji.

Rozpoznanie sprawy lub/i jej przekazanie następuje w ciągu 7 dni od momentu wniesienia odwołania.

Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji - wyróżniamy tu stadia:

wstępne - stadium to obejmuje badanie przesłanek dopuszczalności odwołania np. czy odwołanie złożone jest na decyzje czy nie upłynął termin do wniesienia odwołania czy odwołanie od podmiotu uprawnionego i czy ma on zdolność procesową. Jeżeli organ stwierdzi, że odwołanie jest niedopuszczalne wówczas wydaje postanowienie o zakończeniu postępowania odwoławczego (postanowienie o niedopuszczalności odwołania lub postanowienie o uchybieniu terminu). Na postanowienie to służy skarga do sądu administracyjnego;

rozpoznawcze- organ II instancji opiera się na materiale dowodowym zgromadzonym przez organ I instancji. Nie może on przeprowadzać postępowania dowodowego ponieważ prowadzić do będzie do nowej sprawy, a to przeczy zasadzie dwuinstancyjności. Zgodnie z tą zasadą dwukrotne rozpoznanie może dotyczyć tej samej sprawy. Jeżeli w postępowaniu dowodowym ustalone zostaną rażące uchybienia wtedy organ II instancji przesyła sprawę do ponownego do I instancji. Jeżeli zaś stwierdzi jedynie drobne braki - zleca I instancji uzupełniające postępowanie dowodowe lub przeprowadza je sam i rozstrzyga sprawę wykazując ostrożność czy uzupełnienie dowodu nie prowadzi do nowej sprawy;

rozstrzygające - wyróżniamy tu decyzje:

merytoryczne - podtrzymywanie rozstrzygnięcia I instancji; uchylenie w części lub całości decyzji organu I instancji wydanie orzeczenie przed organem II instancji;

kasacyjne:

organ kasuje decyzje w I instancji umarza postępowanie. Ten typ decyzji zostanie wydanie wtedy gdy nie było ,merytorycznych podstaw do rozpoznania sprawy w I instancji, dotyczy to np. przypadków w których organ I instancji powinien był umorzyć postępowanie,

organ II instancji kasuje decyzje i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania do I instancji.

Orzekając w postępowaniu odwoławczym organ II instancji musi rozważyć czy zaskarżona decyzja nie jest dotknięta wadą. Jeżeli tak jest to właściwym do jej usunięcia jest organ I instancji w trybie rektyfikacji.

Zakaz reformatiori ius peius

Organ odwoławczy nie może wydać rozstrzygnięcia na niekorzyść strony odwołującej się. Wprowadzenie zakazu ma na celu ułatwienie stronom uruchamianie trybu odwoławczego. W przeciwnym bowiem wypadku strony mogłyby nie korzystać z tego uprawnienia w obawie że organ II instancji pogorszy ich sytuację. Jednakże zakaz ten rodzi ryzyko pozostawienia w obrocie prawnym decyzji wadliwych, których zmiana byłaby dla strony odwołującej się niekorzystna, dlatego art. 139 Kpa dopuszcza możliwość zmiany na niekorzyść strony odwołującej się decyzji która rażąco narusza prawo lub interes społeczny.

Rażącym naruszeniem prawa na przypadki określone w art. 145, 145 a i 156 Kpa. Natomiast ocena czy nastąpiło rażące naruszenie interesu społecznego należy jedynie do organu odwoławczego i pozostawia mu znaczną swobodę z uwagi na pojęcia niedokrelśone prawnie.

Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

Środek ten wnoszony jest od decyzji wydanych przez ministra i samorządowe kolegia odwoławcze. Na ministrze kończy się tok instancji i nie ma nad nim organu wyższego stopnia w rozumieniu KPA. W stosunku do SKO nie przewidziano organu wyższego stopnia aby nie ogranicza ć samodzielności organów samorządowych.

Strona niezadowolona z rozstrzygnięcia tych organów (ministra i SKO) wnosi wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy do organu, który wydał zaskarżoną decyzję i ten organ ponownie i w całości rozpoznaje jeszcze raz sprawę. Odpowiednie zastosowanie mają tu przepisy o postępowaniu odwoławczym ale z pewnymi wyjatkami:

postępowanie przed organem I instancji - organ orzeka tu tak samo jak w postępowaniu odwoławczym. Nie może tylko wydać decyzji kasującej decyzję I instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania,

jest nie dewolutywnym środkiem zaskarżenia.

ZAŻALENIE

Przysługuje na postanowienie jeżeli tak stanowią przepisy.

Do zażalenia mają zastosowanie odpowiednie przepisy o odwołaniu z pewnymi wyjątkami:

nie na każde postanowienie służy zażalenie,

odwołanie na decyzje, zażalenie na postanowienia,

legitymowany jest każdy obywatel,

termin- zażalenie to 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia,

co do zasady wzniesienie zażalenia nie powoduje wstrzymania wykonania postanowienia.

Zażalenie jest przykładem środka niesamoistnego. Wiele postanowień można zaskarżyć w drodze zażalenia jeżeli wnosi się odwołanie od decyzji której to postanowienie dotyczy.

WADLIWOŚĆ DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ

Wniesieni odwołania (zażalenie, wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy) nie musi dotyczyć wady decyzji. Jednakże może ono być wynikiem wydania wadliwej decyzji.

Obowiązuje domniemanie prawidłowości decyzji tzn. przyjmuje się że każda decyzja jest prawidłowa chyba, że zostanie udowodnione co innego. Decyzja prawidłowa musi być zgodna z normami prawa:

materialnego - istnieje prawna podstawa do orzeczenia o prawach lub obowiązkach strony,

ustrojowego - organ prowadzący postępowanie musi być właściwy i musi działać na podstawie przyznanych prawem kompetencji,

procesowego - wydanie decyzji w odpowiednim trybie.

Decyzja prawidłowa musi być wydana zgodnie z przysługującą organowi swobodą w ramach uznania administracyjnego.

Rodzaje wad decyzji:

Wady istotne.Wady nieistotne - są usuwane w drodze rektyfikacji błędy pisarskie, rachunkowe, itp.

Wady istotne dz9ielą się na:

wady usuwane poprzez wznowienie postępowania,

wady skutkujące nieważność decyzji.

Wady usuwalne w trakcie wznowienia postępowania nazywane są wadami wzruszanymi. Decyzjami wzruszanymi nazywa się te akty które dotknięte są wadami usuwanymi w trybie wznowienia postępowania.

Różnice miedzy wadami skutkującymi a wzruszalnością i nieważnością.

wady wzruszane to wady procesowe, dotyczące uchybień procedurze wydania decyzji np. decyzja została wydana w wyniku przestępstwa, dowody na których oparto rozstrzygnięcie były fałszywe. Wady skutkujące nieważnością dotyczą prawa materialnego np. decyzję wydał organ niewłaściwy, adresatem decyzji jest podmiot nie będący stroną.

różnica między wzruszalnością a nieważnością dotyczy skutku wyeliminowania wady. Usunięcie wady wzruszalnej działa w przyszłość (ex nunc) tzn. przyjmuje się że akt dotknięty wadą wzruszalną wywołał skutki przeszłości ale nie może ich wywołać w przyszłości. Wzruszenie takiej decyzji polega na jej zmianie lub uchyleniu. Stwierdzenie nieważności decyzji wywiera skutki na przyszłość oraz na przeszłość (ex tunc), tzn. że po unieważnieniu decyzji przyjmuje się fikcję jakby ta decyzja nigdy nie istniała i nie wywoła żądnych skutków prawnych.

Decyzje nieistniejące

Mogą być wydane w postępowaniu administracyjnym lub z jego pominięciem. Wady tych czynności są tak duże że nie pozwalają one uznać za decyzje.

Nie można wydać decyzji administracyjnej jeżeli nie jest ona poprzedzona postępowaniem administracyjnym w którym musi wystąpić organ i strona. Brak jednego z tych elementów powoduje, że postępowanie nie istnieje, np. wydanie pozwolenia na budowę przez kierownika budowy.

Jeżeli akt wydany w postępowaniu administracyjnym nie zawiera jednego z trzech konstytutywnych eklemenetów decyzji (oragn, strona, rozstrzygnięcie, podpis osoby) to nie jest decyzją administracyjną.

Decyzją nie jest również akt nie doręczony.

Decyzje nieistniejące nie korzystają z domniemania prawidłowości i nie wchodzą do obrotu prawnego.

TRYBY NADZWYCZAJNE

WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA

Tryby nadzwyczajne mają na celu usunięcie decyzji wadliwej lub prawidłowej z obrotu prawnego, co podyktowane jest szczególnymi powodami np. decyzje te dotknięte są ciężką wadą procesową lub materialną lub za ich uchyleniem przemawia konieczność ochrony określonych dóbr i wartości.

1. Cechy charakterystyczne wznowienia postępowania:

Wznowienie postępowania dotyczy ponownego rozpoznania sprawy rozstrzygniętej decyzją ostateczną, która została wydana w postępowaniu dotkniętym ciężką wadą wymienioną w art. 145 i/lub 145 a KPA. Wznowienie postępowania następuje gdy decyzja jest dotknięta wadą procesową a więc postępowanie w którym została wydana naruszało w sposób istotny procedurę administracyjną.

2. Różnice miedzy wznowieniem postępowania a odwołaniem odwołanie przysługuje od decyzji nieostatecznej, zaś wznowienie dotyczy decyzji i postanowień ostatecznych,

w odwołaniu obowiązuje zasada skargowości (wnosi strona). Natomiast wniosek o wznowienie postępowania może złożyć strona ponadto postępowanie to może być uruchomione z urzędu,

przy odwołaniu strona wykazuje jedynie niezadowolenie z decyzji, zaś we wniosku o wznowienie postępowania wykazuje wadę kwalifikowaną w decyzji (art. 145 i./lub 145 a KPA),

odwołanie - termin wniesienia 14 dni od dnia doręczenia, wniosek o wznowienie postępowania - w ciągu 1 miesiąca.

WADY KWALIFIKOWANE art. 145, 145 a KPA

1. Fałsz dowodów - fałsz musi dotyczyć tych dowodów na których organ oparł rozstrzygnięcie. Poza tym sfałszowanie dowodu musi być stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. To np. podrobione dokumenty, przerobione, itp.

2. Decyzja została wydana w wyniku przestępstwa - decyzja została wydana w wyniku popełnienia zbrodni lub występku. Przestępstwo musi być stwierdzone prawomocnym wyrokiem. Obojętny jest tu wpływ przestępstwa na treść decyzji. Wystarczy wykazać związek przyczynowy miedzy popełnieniem przestępstwa a wydaniem decyzji. W sytuacjach wskazanych w art. 145 § 2 i 3 można wznowić postępowanie mimo, że fałsz dowodu lub wydanie decyzji w wyniku przestępstwa nie zostały stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. Ustawodawca bierze tu pod uwagę konieczność ochrony życia, zdrowia ludzkiego, interes społeczny, a ponadto to niemożność wydania wyroku na skutek przedawnienia.

3. nie wyłączenie pracownika lub organu na podstawie art. 24, 25 i 27 KPA - przesłanka wznowienia postępowania zostaje spełniona jeżeli decyzje wydał pracownik podlegający wyłączeniu. Nie bierze się tu pod uwagę pracowników uczestniczących we wcześniejszych stadiach postępowania.

4. niezawiniony brak udziału strony w postępowaniu - niezawiniony przez stronę brak udziału może dotyczyć albo niemożności stawienia się na skutek trudnej do przezwyciężenia przeszkody np. choroba lub nie powiadomienie strony o czynnościach procesowych.. przesłanka ta wystąpi jeżeli strona nie brała udziału w postępowaniu całym lub w jego istotnych czynnościach. Jeżeli strona nie brała udziału w postępowaniu w okolicznościach wymienionych w art. 10 § 2KPA to nie może się ona powołać na konieczność wznowienia postępowania.

5. Ujawnienie nowych okoliczności lub dowodów - dowody i okoliczności muszą mieć istotny wpływ na treść decyzji. Poza tym musiały one istnieć w dniu wydania decyzji tylko nie były organowi znane. Nowe dowody i okoliczności, które powstały po wydaniu decyzji prowadzą do nowej sprawy w stosunku do której organ może jedynie wszcząć nowe postępowanie a nie je odnawiać.

6. Brak stanowiska innego organu - obowiązek współdziałania organu jest określony w art. 106 KPA. Generalnie na organie prowadzącym postępowanie ciąży obowiązek wystąpienia do innego organu o uzgodnienie, opinię, współdziałanie jeżeli tak przewiduje przepis prawa materialnego. Zasadniczo organ nie może tego obowiązku przerzucać na stronę. Organ współdziałający powinien zająć stanowisko niezwłocznie a najpóźniej w ciągu 14 dni od wystąpienia do niego. Brak przewidzianego w KPA i prawie materialnym współdziałania organów stanowi podstawę prawną wznowienia postępowania.

7. Odmienne rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego - zasadniczo zagadnienie wstępne rozstrzyga inny organ jednakże organ prowadzący postępowanie może w sytuacji nadzwyczajnej rozstrzygnąć sam to zagadnienie. Jeżeli to rozstrzygnięcie różni się istotnie od wydanego później rozstrzygnięcia kwestii wstępnej przez właściwy do tego organ to jest to podstawa do wznowienia postępowania.

8. Wydanie decyzji nastąpiło na podstawie innej decyzji lub orzeczenia, które następnie zostało uchylone lub zmienione - uchylenie orzeczenia lub decyzji albo ich zmiana muszą mieć istotne znaczenie dla treści decyzji.

9. Można wznowić postępowanie jeżeli na skutek orzeczenia TK został uchylony akt normatywny, który był podstawą prawną wydania decyzji.

Wszystkie przesłanki dotyczą wznowienia i dadzą się podzielić na dwie grupy:

albo dotyczą niezachowania przez organ obiektywności,albo sytuacji, w której organ nie dysponował wystarczającymi informacjami do wyjaśnienia sprawy.

POSTĘPOWANIE W SPRAWIE WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA

1. Wszczynane jest na wniosek i z urzędu. W przypadku wznowienia postępowania dot. Art. 145 a i 145 § 1 pkt 4 postępowanie w sprawie wznowienia można wszcząć tylko na wniosek. Podmiot legitymowany do wniesienia wniosku o wznowienie postępowania - każdy kto twierdzi, że decyzja dotycząca jego praw lub obowiązków (strona, podmioty na prawach strony). Jeżeli wniosek o wznowienie dotyczy postanowień to może go wnieść każdy adresat postanowienia.

2. terminy - obowiązuje i miesięczny termin do wniesienia wniosku o wznowienie. Termin ten kończy się od dnia w którym strona dowiedziała się o istnieniu podstawy do wznowienia postępowania.

3. Właściwość organu - właściwym do wznowienia postępowania jest organ który rozpoznał sprawę w ostatniej instancji. Przekazanie sprawy do organu wyższego stopnia ma miejsce zawsze jeżeli przyczyną wznowienia jest przesłanka obciążająca organ który wydał decyzje w postępowaniu ogólnym. Przekazanie sprawy organowi wyższego stopnia nie następuje w stosunku do decyzji wydanych przez ministra i SKO. Wznowienie postępowania następuje w formie postanowienia zaś odmowa wznowienia w formie decyzji.

4. postępowanie wyjaśniające i wydanie decyzji w wyniku wznowienia postępowania - celem postępowania wyjaśniającego jest zbadanie czy występuje przynajmniej jedna z przesłanek wznowienia. Do postępowania wyjaśniającego mają zastosowanie przepisy o postępowaniu dowodowym przed organem I instancji. Jednakże organ jest tutaj ograniczony tożsamością sprawy, tzn. postępowanie wyjaśniające prowadzone w wyniku wznowienia nie może prowadzić do nowej sprawy.

Wyróżniamy trzy rodzaje decyzji:

Organ odmówi uchylenia decyzji w przypadku braku przesłanek pozytywnych.

Organ uchyli lub zmieni decyzję w przypadku istnienia przesłanek pozytywnych i braku przesłanek negatywnych.

Stwierdzi, że decyzja jest niezgodna z prawem ale jej nie uchyla ani nie zmieni w przypadku istnienia przesłanek pozytywnych i negatywnych. Uprawnia stronę do podniesienia roszczenia odszkodowawczego względem organu administracji publicznej. Podstawą do wszczęcia postępowania odszkodowawczego na drodze sądowej jest ostateczna decyzja wydana w wyniku wznowienia postępowania stwierdzająca niezgodność z prawem decyzji wydanej w postępowaniu ogólnym. Strona może dochodzić również odszkodowania jeżeli podstawa prawna, na której oparto decyzję o postępowaniu ogólnym została wydana na podstawie orzeczenia TK.

W wyniku wznowienia postępowania organ wydaje decyzje merytoryczne. Nie może skasować decyzji i przekazać sprawy do ponownego rozpoznania do niższej instancji.

5. Przesłanki negatywne:

nie uchyla się decyzji jeżeli w wyniku jego wznowienia zapadłaby decyzja taka samą jak w postępowaniu ogólnym,

nie uchyla się decyzji jeżeli od jej doręczenia upłynęło 10 lat (jeżeli przesłanką wznowienia jest fałsz dowodów lub wydanie decyzji w wyniku przestępstwa) oraz jeżeli upłynęło 5 lat w pozostałych przesłankach wznowienia postępowania.

STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI DECYZJI

Ten tryb nadzwyczajny opiera się na wadach kwalifikowanych o charakterze materialno prawnym, wymienionych w art. 156 KPA. Stwierdzenie nieważności jest środkiem mieszanym. Zastosowanie go oparte jest na zasadzie skargowości i oficjalności.

Stwierdzenie nieważności może dotyczyć decyzji ostatecznych i nieostatecznych. Jednakże wniesiony przez stronę wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji nieostatecznej będzie kwalifikowany jako odwołanie.

Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji:

Naruszenie przepisów o właściwość (rzeczowe, miejscowe, instancyjne).

Decyzja została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa.

Zasada res judicata - w jednej konkretnej sprawie może tworzyć się tylko jedno postępowanie. Nie można w tej samej sprawie tworzyć dwóch postępowań zakończonych dwoma prawomocnymi decyzjami. Gdyby sytuacje takie miały miejsce wówczas stwierdza się nieważność tej drugiej decyzji. Przesłanka ta ma zastosowanie w przypadku tożsamości spraw, tzn. w obu sprawach występują te same strony jest ten sam stan faktyczny i ta sama podstawa prawna rozstrzygnięcia.

Skierowanie decyzji do podmiotu który nie jest stroną postępowania (naruszenie art. 18 KPA).

Niewykonalność decyzji w dniu jej wydania (niewykonalność musi mieć charakter trwały).

Wykonanie decyzji grozi wywołaniem czynu zagrożonego karą. Przez czyn zagrożony karą nalezu rozumieć zbrodnię, występek i wykroczenie.

nieważna jest decyzja zawierająca wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Przesłanki negatywne stwierdzenia nieważności decyzji:

Upływ terminu.. nieodwracalność skutków prawnych decyzji.

Ad. 1. Nie można stwierdzić nieważności decyzji po upływie 10 lat jeżeli decyzja ta dotknięta jest następującymi wadami:

wada właściwości, res judicata, skierowanie do osoby nie będącej stroną, nieważność z mocy prawa.

W pozostałych przypadkach wymienionych w art. 156 KPA upływ czasu nie konwaliduje wad decyzji i zawsze można stwierdzić ich nieważność.

Ad. 2. Nie unieważnia się decyzji jeżeli wywołała ona nieodwracalne skutki prawne. Pojęcie nieodwracalności ma charakter względny i musi być oceniony przez organ administracyjny. Nawet jeśli istnieje możliwość przywrócenia stanu przed wydaniem decyzji to organ musi ocenić koszty finansowe i społeczne stwierdzenia nieważności takiej decyzji.

POSTĘPOWANIE W SPRAWIE STWIERDZENIA NIEWAZNOŚCI DECYZJI

Można wszcząć na wniosek lub z urzędu.

Podmiot legitymowany do wniesienia wniosku o rozpoczęcie wszczęcia postępowania jest każdy kto twierdzi, że decyzja dotycząca jego praw czy obowiązków, niezależnie od udziału w postępowaniu administracyjnym. Ponadto RPO, prokurator i organizacja społeczna.

Postępowanie można również wszcząć na skutek skargi powszechnej złożonej w trybie art. 235 KPA.

Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności toczy się według przepisów o postępowaniu administracyjnym przed I instancją. Żądanie wszczęcia postępowania powinno mieć formę podania. W jego treści strona musi wskazać skarżoną decyzję i przynajmniej jedną z wad wymienionych w art. 156 KPA.

Organem właściwym do przeprowadzenia postępowania jest organ wyższego stopnia wobec tego, który wydał skarżoną decyzję. Jest to zatem środek bezwzględnie dewolutywny, chyba że decyzja pochodzi od ministra lub SKO.

W postępowaniu dowodowym organ bada czy występują przesłanki pozytywne (art. 156 KPA) i przesłanki negatywne.

Decyzje wydane w postępowaniu o stwierdzenie nieważności:

Decyzja o odmowie wszczęcia postępowania - decyzja ta zapada jeżeli organ stwierdzi, że nie ma podstaw prawnych do prowadzenia postępowania tzn. wniosek o wszczęcie postępowania nie pochodzi od podmiotu legitymowanego bądź nie dotyczy on decyzji lub dotyczy decyzji nieostatecznej.

Decyzja odmawiająca stwierdzenia nieważności - jeżeli nie stwierdzi przesłanek pozytywnych.

Decyzja stwierdzająca nieważność - będą przesłanki pozytywne i nie będzie negatywnych.

Decyzja stwierdzająca że skarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa - są przesłanki pozytywne ale są też przesłanki negatywne.

Decyzja ta dla strony ma jedynie znaczenie odszkodowawcze. Na jej podstawie strona może dochodzić odszkodowania od organu, który wydał wadliwą decyzję jeżeli decyzja ta spowodowała szkodę dla strony.

Organ może ograniczyć się do stwierdzenia nieważności tylko co do części decyzji jeżeli tylko ta część dotknięta jest wadą.

W przypadku stwierdzenia nieważności sprawa wraca do organu I instancji lub II instancji w zależności od tego przez który organ została wydana wadliwa decyzja.

Decyzje wydane wyroku postępowania o stwierdzenie nieważności traktowane są jak decyzje wydane w I instancji, a zatem przysługuje od nich odwołanie (wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy).

Stwierdzenie nieważności decyzji powoduje jej wycofanie z obrotu prawnego ze skutkiem wstecznym tzn. przyjmuje się że ta decyzja nigdy nie istniała i nie wymaga skutków prawnych. Stąd decyzje nieważne określa się mianem pozornych.

Stronie, która poniosła szkodę na skutek unieważnienia decyzji przysługuje roszczenie odszkodowawcze.

UCHYLENIE LUB ZMIANA DECYZJI PRAWIDŁOWYCH LUB WADLIWYCH (dotkniętych wadami niekwalifikowanymi)

Uchylenie lub zmiana tych decyzji wymaga:

ostateczności decyzji, wymaga istnienia interesu strony i społ.

Jeżeli na podstawie decyzji strona nabyła prawo to zmiana lub uchylenie tej decyzji może nastąpić jedynie za jej zgodą i przy braku sprzeciwu ze strony przepisów szczególnych.

Zgoda strony musi mieć charakter wyraźny, pisemny lub ustny do protokołu; organ nie może nakłaniać do wyrażenia zgody. Jeśli stron jest kilka wszystkie muszą wyrazić zgodę.

Jeżeli mimo braku zgody strony organ zmieni lub uchyli decyzję na podstawie której strona nabyła prawo to jest to przykład rażącego naruszenia prawa który może skutkować stwierdzeniem nieważności takiej decyzji.

Decyzje wadliwe i prawidłowe mogą być zmienione lub uchylone w każdym czasie przez organ, który je wydał lub organ wyższego stopnia.

Zmiana lub uchylenie powyższych decyzji dotyczy często przypadków popełnienia błędów przez organ wydający. Jeżeli na skutek wady takiej decyzji lub z innych powodów organ chce zweryfikować swoje rozstrzygnięcie musi zastosować tryb określony w art. 154 lub 155 KPA.

Wojewoda lub minister może uchylić lub zmienić decyzję ostateczną jeżeli zagraża ona życiu lub zdrowiu ludzkiemu lub może spowodować szkodę dla gospodarki narodowej lub ważnych interesów państwa.

Organ stosując ten tryb rozstrzyga kolizję interesów. Stosując ten tryb organ musi się upewnić czy nie ma innych sposobów odwrócenia zagrożenia oraz czy nie można zmienić lub uchylić decyzji za zgodą strony w trybie art. 155 KPA.

Decyzje o uchyleniu lub zmianie jest wydana w I instancji i służy od niej odwołanie.

WADLIWOŚĆ DECYZJI

Organ stwierdza jeżeli: decyzja stała się bezprzedmiotowa a stwierdzenie wygaśnięcia wymaga przepis prawa lub interes społeczny albo interes strony, decyzja zależała od warunku którego strona nie wypełniła.

WYKONANIE I TRWAŁOŚĆ DECYZJI

Co do zasady decyzje podlegają wykonaniu w dniu w którym stały się ostateczne chyba, że nadano im rygor natychmiastowej wykonalności. Organ powinien czuwać nad wykonaniem decyzji. Zasadniczo jego ingerencja nie jest potrzebna jeżeli decyzja przyznaje stronie prawo. Natomiast w przypadku decyzji nakładających obowiązek lub innych dla strony niekorzystnych często niezbędne jest użycie przymusu w celu wykonania decyzji.

TRWAŁOŚĆ DECYZJI

Decyzja jest wiążąca dla organu od momentu jej wydani a dla strony od momentu doręczenia (ogłoszenia). Trwałość decyzji jest stopniowalna. Najmniej trwałe są decyzje nieostateczne, najwięcej decyzje prawomocne.

POSTĘPOWANIE SĄDOWO ADMINISTRACYJNE

Kontrola sądowa POA w administracji

1. sądownictwo administracyjne powstało w Europie w XIX w. i było wynikiem rozwoju koncepcji państwa prawnego i związania administracji prawem. Powołane wówczas zasady i instytucje typu ombudsman miały zajmował się kontrolą i ochroną praw jednostki przed ich naruszeniem przez organ władzy publicznej.

Wyróżniamy następujące modele kontroli sądowej nad administracją:

model w którym kontrolą administracji zajmują się sądy powszechne,

model w którym do kontroli administracji powołano odrębne sądy administracyjne,

mieszany w którym obok sądów administracyjnych kontrolą administracji zajmują się również sądy powszechne.

W Polsce występuje zasadniczo drugi model. Jednakże bardzo wąski zakres kontroli nad administracją należy również do sądów powszechnych i specjalnych.

Sądy administracyjne zajmują się przede wszystkim ochroną praw indywidualnych, ale również chronią porządek prawny i publiczne prawa podmiotowe.

2. Cechy kontroli sądowej:

naruszenie stosunku administracyjnego spornego

W postępowaniu sądowo - administracyjnym obywatel, organ maja równorzędną pozycję. Do postępowania tego zostaje przeniesiona sprawa administracyjna, która przyjmuje.

niezależność sądów od organów administracji i niezawisłość sędziego, która gwarantuje obiektywne rozstrzygnięcie sprawy,

fachowość sędziów,

zasada skargowości. Kontrola uruchamiana jest w wyniku wniesienia skargi i sądy nie działają z urzędu,

zasada kontradyktoryjności - oznacza ona spór toczony przed sądem pomiędzy obywatelem (innym podmiotem) a organem administracji, którego zachowanie jest przedmiotem skargi,

postępowanie sądowo - administracyjne rozpoczynane jest najczęściej po wyczerpaniu toku interesu (po wykorzystaniu wszelkich środków przysługujących w postępowaniu administracyjnym),

celem postępowania sądowo administracyjnego jest weryfikacja skarżonej czynności (np. uchylenie, zmiana decyzji) lub wymuszenie na organie dokonanie okreslonej czynności,

kryterium legalności wyłącznie stosowane przez sąd w kontroli nad administracją,

sąd bada całokształt sprawy i nie jest związany granicami żądania strony,

znaczenie orzecznictwa sądowego:

sąd może wydać orzeczenie reformacyjno - kasatoryjne,

orzecznictwo wpływa również na stosowanie prawa przez organ administracji,

wpływ na praktykę działania administracji i sądów mają również odpowiedzi na pytania prawne wydawane przez sądy administracyjne.

Mówi się o tzw. prewencyjnej roli sądownictwa administracyjnego

działalność sądów wpływa również na trwałość decyzji administracyjnych (decyzje na które nie można wnieść skargi do sądu administracyjnego są prawomocne).

3 Zasady sądowej kontroli nad administracją.

Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości

W sensie przedmiotowym zasada ta oznacza rozwiązywanie sporów powstałych na gruncie prawa z zastosowaniem przymusu państwowego. W sensie podmiotowym oznacza ona, że spór ten rozwiązuje bezstronny organ. Zasada ta uzupełniona jest przez prawa i wolności jednostki, zwłaszcza poprzez prawi do sądu. Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości ściśle łączy się z zasadą skargowości i kontradyktoryjności postępowania.

Zasada niezależności sądów.

Władzę sądowniczą w Polsce wykonują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe a ponadto Trybunał Konstytucyjny i Trybunał stanu. Sądy oddzielone są od dwóch pozostałych władz. Prawo zaś gwarantuje i ochrania ich niezależność. Jednakże to odseparowanie nie ma charakteru bezwzględnego chociażby z tej racji, że kompetencje władzy ustawodawczej i jej pozycja ma częściow2o nadrzędny charakter wobec dwóch pozostałych władz.

Organy władzy ustawodawczej, wykonawczej nie mogą interweniować w działalności orzeczniczej sądów jedynie w wąskim zakresie sprawy administracyjno organizacyjne.

Pewną formą ingerencji w działalność sądów jest ogłoszenie amnestii, abolicji, prawo łaski Prezydenta.

Zasada niezawisłości sędziów

Niezawisłość sędziowska łączy się przede wszystkim z odpowiednimi kwalifikacjami i profesjonalnym przygotowaniu sędziów.

Sędziowie orzekają zgodnie z ustawą, Konstytucją i własnym sumieniem.

Zasadniczo nie są oni związani aktami wykonawczymi. Mogą odmówić ich zastosowania jeżeli np. rozporządzenie lub akt prawa miejscowego jest niezgodny z Konstytucją lub ustawą. Stwierdzenie takiej niezgodności uprawnia ich do wystąpienia do TK z pytaniem prawnym.

Sędziowie sami dokonują wykładni prawa i nie są związani orzeczeniami innych sądów, trybunału.

Niezawisłość sędziów wyraża się również w braku osobistego zaangażowania w rozstrzyganą sprawę. Gwarancją niezawisłości jest także sposób powoływania sędziów. Sędziowie powoływani są dożywotnio, a ich przeniesienie lub odejście w stan spoczynku wymaga ich zgody.

Sędziowie odpowiadają dyscyplinarnie przed sądami dyscyplinarnymi za przewinienia służbowe i zachowania nie występujące z godnością urzędu.

Ponadto chroni ich immunitet oraz obowiązuje zasada incompabilitas (niepołączalność - sędzia nie może być posłem, senatorem, należeć do partii politycznej, związków zawodowych oraz wykonywać działalność publiczną niezgodna z zajmowanym stanowiskiem).

Zasada dwuinstancyjności

Zasada ta wyrażona jest w art. 176 i 78 Konstytucji. Gwarantuje ona stronie prawo do kwestionowania rozstrzygnięć wydanych w I instancji. W działalności sądów powszechnych zasada ta nazywana jest wieloinstancyjnością z uwagi na możliwość wniesienia apelacji lub kasacji do SN. W postępowaniu sądowo - administracyjnym zasada dwuinstancyjności wyraża się w możliwości kwestionowania orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych przez NSA.

4. Podział kontroli sądowej nad administracją

Kontrola bezpośrednia. Kontrola pośrednia.

W kontroli bezpośredniej zachowuje administracyjne jest głównym powodem podjęcia postępowania i głównym przedmiotem rozpoznawanej sprawy.

W kontroli pośredniej zachowanie organu administracji jest ubocznym wątkiem sprawy. Jednakże sąd bez jego rozpoznania nie może wydac orzeczenia.

Kontrola wykonywana przez sądy powszechne i administracyjbne.

wyróżniamy kontrolę sądową: decyzji, aktów administracyjnych, umów.

5. Kontrola sądów powszechnych nad administracją (bezposrednia).

Kontrola ta jest ścisle regulowana przez ustawy szczególne:

ustawa prawo o aktach stanu cywilnego w sprawie o unieważnienie, ustalenie treści i sprostowanie aktu stanu cywilnego orzeka sąd w postępowaniu nieprocesowym na wniosek osoby zainteresowanej, prokuratora lub kierownika USC,

ustawa o postępowaniu egzekucyjnym a administracji. Prawo o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - osobie której żądanie zwolnienie spod egzekucji określonego prawa lub rzeczy nie uwzględnia organ egzekucyjny służy uprawnienie do żądania tego zwolnienia przed sądem,

ordynacja wyborcza. Na decyzję o skreślenie z listy wyborców służy prawo wodne. Niektóre decyzje wydane na podstawie tej ustawy są skarga do sągu powszechnego,

prawo wodne. Niektóre decyzje wydane na podstawie tej ustawy są od razu ostateczne. A zatem odwołanie zastępuje tu powództwo do sądu cywilnego.

Decyzje odszkodowawcze administracji. Stronie niezadowolonej z wysokości odszkodowania przyznanego przez organ administracji przysługuje powództwo do sądu cywilnego (zamiast odwołania).

6. Kontrola pośrednia wykonywana przez sądy powszechne.

Jeżeli w trakcie postępowania i dział spadku zostanie zakwestionowana prawidłowość decyzji wywłaszczeniowej prawo własności do nieruchomości spadkobiercy to sąd prowadzący postępowanie spadkowe będzie musiał ustalić prawidłowość takiej decyzji. Ponieważ od ustalenia tego zależy czy wywłaszczona nieruchomość będzie wchodziła w skład masy spadkowej. Pojawia się tu konieczność zbadania decyzji administracyjnej. Nie jest to bezpośrednim przedmiotem postępowania spadkowego, niemniej ma istotny wpływ na wydanie rozstrzygnięcia. A zatem kontrola pośrednia tej decyzji jest wykonywana przy okazji rozpoznawania innej sprawy, a jej wynik ma jedynie znaczenie dla rozpoznawanej sprawy.

7. Kontrola sądów szczególnych (specjalnych).

Sąd pracy i ubezpieczeń społecznych

Sądy pracy i ubezpieczeń społecznych kontroluje decyzje wydane przez ZUS w sprawie świadczeń ń ubezpieczenia społecznego. Wniesienie od decyzji ZUSA odwołania w przypadku jego nieuwzględnienia ZUS przekazuje sądowi. Powództwo do sądu można wnieść również na bezczynność ZUS-u. Przed sądem strona są ZUS i odwołujący się. Pozycja ZUS-u jest szczególna ponie3aż może on do chwili wydania orzeczenia przez sąd uchylić lub zmienić skarżoną decyzję. Sąd może przekazać ZUS-owi sprawę doi uzupełnienia materiału dowodowego. Może również przekazać decyzję w celu uzupełnienia.

Sąd ochrony konkurencji i konsumentów (sąd antymonopolowy)

Kontroluje on decyzje wydane przez:

Prezesa UOKiK, Delegatury UOKiK, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty.

Od decyzji powyższych organów wnoszone jest odwołanie do sądu za pośrednictwem organów, które wydały skarżone decyzje. Organy te maja 14 dni na ustosunkowanie się do odwołania. W przypadku nie uwzględnienia żądania strony przekazują one sprawę sądowi ochrony konkurencji i konsumentów. Stronami są odwołujący się i organ, który wydał skarżoną decyzję. Od wyroku sądu przysługuje kasacja do SN.

8. Kontrola umów cywilno prawnych.

Umowy cywilno prawne są obecnie jedna z prawnych form działania administracji. Spory powstałe na gruncie tych umów rozstrzygają sądy powszechne.

9. Rola Sądu Najwyższego i trybunału kontroli administracji.

Do 2000 r. istniał nadzór judykacyjny SN nad NSA. Sprowadzał się on do rozpatrywania rewizji nadzwyczajnej wnoszonej od wyroków NSA i SN. Po wejściu w życie dwuinstancyjnego modelu sądownictwa administracyjnego i zlikwidowano powiązania miedzy NSA i SN. Obecnie SN rozpoznaje kasacje od orzeczeń sądów powszechnych i specjalnych, które kontrolują administrację, a także jego wpływ na działalność administracji przejawia się w orzecznictwie i uchwałach, które powinny być uwzględnione w stosowaniu prawa administracyjnego.

Trybunał Konstytucyjny.

Kontroluje on akty normatywne z punktu widzenia ich zgodności z Konstytucją ustawa i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi. Jeżeli akty normatywne pochodzą od organów administracyjnych (np. kontrola rozporządzeń) to mamy wówczas do czynienia z kontrolą nad administracją.

Ponadto TK rozstrzyga spory o właściwość pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa.

Trybunał Stanu

Przed TS odpowiedzialność konstytucyjną ponoszą naczelne organy administracji rządowej. Jest to odpowiedzialność za naruszenie Konstytucji lub ustaw w związku z zajmowanym urzędem oraz popełnionym przestępstwem.

ORGANIZACJA SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH W POLSCE

1. Zarys historyczny

19222 - pierwszy sąd administracyjny zw. Naczelnym Trybunałem Administracyjnym do kontroli Administracji. Sprawnie działał do 1932 roku. Od 1932 NTA do wybuchu II wojny światowej działał na podstawie rozporządzenia

2. organizacja sądownictwa administracyjnego

Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i sporów o właściwość miedzy organami samorządu terytorialnego i SKO a tymi organami i organami administracji rządowej. Sądy administracyjne w Polsce to NSA i wojewódzkie sądy administracyjne.

Sądy wojewódzkie działają w I instancji, zaś NSA sprawuje nad nimi nadzór poprzez rozpoznawanie środków odwoławczych od ich orzeczeń. Ponadto NSA:

wydaje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne,

jest sądem dyscyplinarnym w sprawie dotyczącej sędziów sądów administracyjnych.

WSA jest jeden natomiast dla jednego województwa dla zasady tworzy się wojewódzki sąd administracyjny.

Tworzenie i znoszenie sądów wojewódzkich, wyznaczanie ich siedzib dokonuje Prezydent w drodze rozporządzenia.

W skład sądów administracyjnych wchodzą:

Prezes, Wiceprezes, Sędziowie.

Ponadto w sądach tych zatrudnieni są:

asesorzy sądowi, referendarze sądowi, asystenci sędziów, inni pracownicy.

Sędziowie są powoływani przez Prezydenta na wniosek KRS.

Wymagania dotyczące kandydata na stanowisko sędziego NSA:

obywatelstwo polskie i korzystanie z pełni praw, nieskazitelny charakter, ukończenie wyższych studiów prawniczych z tytułem magistra, odpowiedni stan zdrowia, cenzus wieku - ukończenie 35 lat, wyróżnianie się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie prawa administracyjnego i administracji publicznej,8 - letni staż pracy w zawodzie sędziego, prokuratora, adwokata, radcy prawnego, notariusza lub 10 letni staż w instytucjach zajmujących się tworzeniem lub stosowaniem prawa administracyjnego.

Wymagania z pkt 7 nie dotyczą osób z tytułem profesora lub doktora habilitowanego.

Do wymagań dotyczących sędziów NSA stosuje się pkt 1-4 i 6, a ponadto to osoby takie muszą ukończyć 40 lat i przez co najmniej 10 lat pracować w w/w zawodach prawniczych.

Osoba która spełnia wymagania wymienione w pkt 1-4 może być asesorem. Może to być osoba która ukończyła 30 lat, mająca co najmniej 4 - letnie doświadczenie i 6 letni staż pracy w instytucjach związanych z tworzeniem i stosowaniem prawa.

Referendarze sądowi wspomagają sędziów i należy spełnić pkt 1-3 aby nim zostać poza tym wymaga się 3 - letni staż w instytucji stosującej prawo administracyjne.

ORGANY SĄDOWE

W skład sądów wojewódzkich i NSA wchodzą: prezes, Wiceprezes, Sędziowie.

Organami sądów są: Zgromadzenie Ogólne sędziów WSA i NSA, Kolegium Sądu, wojewódzki sąd administracyjny; KS NSA, Prezes (reprezentuje sąd na zewnątrz).

Prezes:

pełni czynności administracyjne, porządkowe, dyscyplinarne, jednakże nie może wkraczać w działalność orzeczniczą sędziów,

Prezes NSA w ramach czynności nadzoru może dokonywać również wizytacji sędziów.

Zgromadzenie Ogólne:

składa się ze wszystkich sędziów WSA lub NSA,

przewodniczy mu Prezes,

przedstawia kandydatów na sędziów KRS,

ustala skład kolegium sądu i powołuje jego członków,

opiniuje kandydaturę Prezesa,

zgłasza kandydatów na członków KRS.

Kolegium Sądu:

skład zależny jest od liczby sędziów sądu,

kadencja członków wynosi 3 lata,

przewodniczy mu Prezes sąd,

ustala podział pracy w sądzie,

ustala sposób przyznawania spraw,

opiniuje kandydata na sędziów, które przekazywane są zgromadzeniu Ogólnemu.

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SĄDÓW

WSA dzieli się na wydziały a NSA na izby.

Izby:

1. izba finansowa - sprawy podatkowe, cła, dewizy, ubezpieczenia, bankowość.

2. izba gospodarcza - sprawy dotyczące działalności gospodarczej.

3. izba ogólno - administracyjna - wykonuje zadania które nie należą do dwóch w/w np. sprawy budowlane, ochrona środowiska, leśnictwo.

W NSA działa ponadto:

Kancelaria Prezesa NSA, Biuro Orzecznictwa.

POSTĘPOWANIE PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI.

Zasady postępowania sądowo - administracyjnego

Postępowanie przed sądami administracyjnymi reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Prawo do sądu. Jest to jedno z podstawowych praw człowieka polegające na tym, że każda osoba może żądać rozpoznania sporu prawnego, który jej dotyczy przez niezależny i niezawisły sąd.

Zasada dwuinstancyjności. W sądownictwie zasada ta polega na działaniu WSA - I instancji i NSA jako II instancji.

Zasada legalności. Kontrola nad administracją wykonywana przez sądy administracyjne sprowadza się wyłącznie do stosowania kryterium legalności. Inne kryteria mogą mieć zastosowanie jeżeli przepis prawa tak stanowi.

Zasada informowania (udzielania pomocy prawnej). Obok informowania podmiotów uczestniczących w postępowaniu szczególna ochroną objęte są strony działające bez adwokata lub radcy prawnego. Sąd powinien udzielać im wskazówek oraz pouczać o konsekwencjach podejmowanych lub zaniechanych czynności.

Zasada jawności. Co do zasady sprawy są jawne chyba, że za wyłączeniem jawności przemawia ochrona interesu publicznego, bezpiecz4eństwa, jawności, moralności lub informowania prywatnego stron. Ogłoszenie wyroku ma zawsze jawny charakter.

Zasada ekonomii procesowej. Zasada ta wyraża się głównie w szybkości postępowania, tzn. sąd powinien dążyć do jak najszybszego załatwienia sprawy i rozstrzygnięcia jej w miarę możliwości na pierwszym posiedzeniu. (Tutaj należy pamiętać jeszcze o podmiotach i właściwości postępowania sądowo - administracyjnego ale tego mi się już nie chciało pisać)

Postępowanie egzekucyjne

Ustawa określa prowadzone przez organy egzekucyjne postępowanie i stosowane przez nie środki przymusu służące doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych obowiązków.

Egzekutor - rozumie się przez to pracownika organu egzekucyjnego wyznaczonego do dokonywania czynności egzekucyjnych. Organ egzekucyjny - rozumie się przez to organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczania wykonania tych obowiązków.

Środki egzekucyjne - rozumie się przez to:

a) w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnych, egzekucję:

- z pieniędzy,

- z wynagrodzenia za pracę,

- ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego,

- z rachunków bankowych,

- z innych wierzytelności pieniężnych,

- z praw z papierów wartościowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego,

- z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych,

- z weksla,

- z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej,

- z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,

- z pozostałych praw majątkowych,

- z ruchomości,

- z nieruchomości,

b) w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym obowiązków o charakterze niepieniężnym:

- grzywnę w celu przymuszenia,

- wykonanie zastępcze,

- odebranie rzeczy ruchomej,

- odebranie nieruchomości, opróżnienie lokali i innych pomieszczeń,

- przymus bezpośredni,

Organy egzekucyjne

naczelnik urzędu skarbowego jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych,

Właściwy organ gminy o statusie miasta, wymienionej w odrębnych przepisach oraz gminy wchodzącej w skład powiatu warszawskiego jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, dla których ustalania lub określania i pobierania jest właściwy ten organ,

Przewodniczący organu orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych w pierwszej instancji jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę ukaranego, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu kar pieniężnych i kosztów postępowania orzeczonych w tych sprawach.

Dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, z wierzytelności pieniężnych oraz z rachunków bankowych, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i należności pochodnych od składek oraz nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub innych świadczeń wypłacanych przez ten oddział, które nie mogą być potrącane z bieżących świadczeń,

Dyrektor izby celnej jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę, z rachunków bankowych oraz z zajętych w celu zabezpieczenia pieniędzy, ruchomości i wierzytelności pieniężnych oraz innych praw majątkowych, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu należności celnych, wraz z odsetkami, pobieranego na granicy podatku od towarów i usług i podatku akcyzowego od importu towarów, grzywien, kar pieniężnych, kosztów postępowania i innych należności pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym skarbowym w zakresie spraw należących do właściwości organów administracji celnej.

Dyrektor rejonowego oddziału Wojskowej Agencji Mieszkaniowej jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania egzekucji z wynagrodzenia za pracę oraz ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego albo z ubezpieczenia społecznego, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z tytułu czynszów, opłat i innych świadczeń związanych z zajmowaniem kwater i lokali mieszkalnych, stanowiących zasób mieszkaniowy Wojskowej Agencji Mieszkaniowej.

Organem egzekucyjnym w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych może być ponadto inny organ w zakresie określonym odrębnymi ustawami.

Organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym jest:

1) wojewoda,

2) właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych, zadań zleconych i zadań z zakresu administracji rządowej oraz obowiązków wynikających z decyzji i postanowień z zakresu administracji publicznej wydawanych przez samorządowe jednostki organizacyjne,

3) kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w imieniu własnym lub wojewody decyzji i postanowień,

4) kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w zakresie swojej właściwości decyzji i postanowień.

Organ egzekucyjny wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru.

Tytuł wykonawczy zawiera:

1) oznaczenie wierzyciela,

2) wskazanie imienia i nazwiska lub firmy zobowiązanego i jego adresu, a także określenie zatrudniającego go pracodawcy i jego adresu, jeżeli wierzyciel posiada taką informację,

3) treść podlegającego egzekucji obowiązku, podstawę prawną tego obowiązku oraz stwierdzenie, że obowiązek jest wymagalny, a w przypadku egzekucji należności pieniężnej - także określenie jej wysokości, terminu, od którego nalicza się odsetki z tytułu niezapłacenia należności w terminie, oraz rodzaju i stawki tych odsetek,

4) wskazanie zabezpieczenia należności pieniężnej hipoteką przymusową albo przez ustanowienie zastawu skarbowego lub rejestrowego lub zastawu nieujawnionego w żadnym rejestrze, ze wskazaniem terminów powstania tych zabezpieczeń,

5) wskazanie podstawy prawnej pierwszeństwa zaspokojenia należności pieniężnej, jeżeli należność korzysta z tego prawa i prawo to nie wynika z zabezpieczenia należności pieniężnej,

6) wskazanie podstawy prawnej prowadzenia egzekucji administracyjnej,

7) datę wystawienia tytułu, podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego oraz odcisk pieczęci urzędowej wierzyciela,

8) pouczenie zobowiązanego o skutkach nie zawiadomienia organu egzekucyjnego o zmianie miejsca pobytu,

9) pouczenie zobowiązanego o przysługującym mu w terminie 7 dni prawie zgłoszenia do organu egzekucyjnego zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego,

10) klauzulę organu egzekucyjnego o skierowaniu tytułu do egzekucji administracyjnej,

11) wskazanie środków egzekucyjnych stosowanych w egzekucji należności pieniężnych.

---