Prawo rzeczowe zagadnienia

1-2.Prawo rzeczowe w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym

Prawo rzeczowe - to jeden z działów prawa cywilnego. Termin prawo rzeczowe używany jest w dwojakim znaczeniu:
- w znaczeniu przedmiotowym;
- w znaczeniu podmiotowym.
Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym oznacza zespół przepisów prawa cywilnego, które normują powstanie, treść, zmianę i ustanie prawa własności oraz innych form korzystania z rzeczy, czyli praw rzeczowych w znaczeniu podmiotowym.
Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym jest takie prawo cywilne, które odpowiada łącznie dwu celom:
1) dotyczy rzeczy;
2) jest prawem bezwzględnym.
Brak choćby jednej z tych cech powoduje, że dane prawo nie należy do kategorii praw rzeczowych.

3. Pojęcie i rodzaje nieruchomości

(art. 46 §1 KC) Nieruchomości są to części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności Rodzaje nieruchomości: grunty, budynki, lokale (części budynków). Dwa ostatnie są nieruchomościami tylko wtedy jeżeli stanowi o tym szczególny przepis (np. przepis o własności lokali, o wznoszeniu budynków przez użytkownika wieczystego).

4.Rodzaje praw rzeczowych

1.Prawo własności

2.Użytkowanie wieczyste

3.Ograniczone prawa rzeczowe:

-użytkowanie

-służebność

-zastaw

-spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

-hipoteka

Mamy wiec do czynienia z trójpodziałem podmiotowych praw rzeczowych. Naczelną funkcję pełni tu prawo własności. Obejmuje najszerszą gamę uprawnień, a mianowicie uprawnienia do korzystania z rzeczy (własnej) i rozporządzania rzeczą( art. 140 KC) Z niego wywodzą się dalsze prawa rzeczowe (prawa na rzeczy cudzej) Użytkowanie wieczyste polega na tym, że użytkownik wieczysty obciążony zostaje obowiązkiem wykorzystywania otrzymanej w użytkowanie nieruchomości w ściśle określony sposób. W użytkowanie wieczyste oprócz nieruchomości mogą być oddawane grunty należące do Skarbu państwa położone albo w granicach administracyjnych miast albo poza nimi (pod warunkiem, że są włączone do planu zagospodarowania danego miasta). Użytkowanie wieczyste jest prawem terminowym - przysługuje na 99 lat (lub okres krótszy w szczególnych wypadkach, ale dłuższy niż lat 40) i jest związane z opłatą roczną. Użytkownikowi wieczystemu przysługują 2 podstawowe uprawnienia: do korzystania i do rozporządzania swoim prawem.

5.Charakterystyka ograniczonych praw rzeczowych

Ograniczone prawa rzeczowe spełniają dwie funkcje:

umożliwiają korzystanie z rzeczy cudzej

zabezpieczają wierzytelność w ten sposób , iż pozwalają na prowadzenie egzekucji z rzeczy, na której są ustanowione, z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami i niezależnie kto jest właścicielem rzeczy. Prawa spełniające tą funkcję nazywa się akcesoryjnymi, co oznacza, że ich byt jest uzależniony od istnienia prawa podstawowego, z którymi są związane, tzn. wierzytelność, którą zabezpieczają.

Przedmiotem praw rzeczowych ograniczonych są rzeczy, choć niekiedy ograniczone prawa rzeczowe mogą być ustanawiane na prawach. Chodzi między innymi o użytkowanie, zastaw i hipotekę.

Prawa rzeczowe ograniczone powstają w drodze umowy pomiędzy właścicielem rzeczy a osobą, na rzecz której prawo to jest ustanowione. Stosuje się do tej czynności odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności, jednakże nie stosuje się tu przepisu o niedopuszczalności stosowania warunku i terminu, a forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela. Prawa rzeczowe ograniczone za wyjątkiem służebności osobistej i użytkowania są prawami zbywalnymi. (dwa wymieniony prawa są typem praw w których osoba posiadająca służebność osobistą oraz osoba której rzecz została użyczona nie mogą rozporządzać rzeczą „brak możliwości przeniesienia własności na inną osobę”, natomiast mają prawo do korzystania z tej rzeczy). W wyniku kolizji kilku praw rzeczowych ograniczonych nałożonych na daną rzecz decyduje o pierwszeństwie data złożenia wniosku o wpis do księgi wieczystej, rejestru zastawów lub jeżeli nie ma wymogu wpisu w danych prawach rzeczowych to należy kierować się regułą, że prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej.

U ż y t k o w a n i e:

polega na możliwości używania rzeczy i pobierania z niej pożytków. Użytkowanie może być prawem odpłatnym i nieodpłatnym oraz terminowym i bezterminowym. Przedmiotem użytkowania może być rzecz: ruchoma i nieruchomość a także prawa. Użytkowanie dotyczy zazwyczaj rzeczy oznaczonych co do tożsamości, natomiast jeżeli jego przedmiotem stają się rzeczy oznaczone co do gatunku np. pieniądz to wtedy jest to użytkowanie nieprawidłowe polegające na tym, że użytkownik staje się właścicielem rzeczy i nimi rozporządza ale jest zobowiązany po wygaśnięciu użytkowania to ich zwrotu.

S ł u ż e b n o ś ć :

gruntowa: nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź to na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może w oznaczony sposób korzystać z nieruchomości obciążonej (służebność czynna), lub właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w prawach do rozporządzania i korzystania ze swojej nieruchomości na rzecz właściciela nieruchomości władnącej. Służebność gruntowa jest prawnie związana z prawem własności nieruchomości władnącej i stąd wynika, że przysługuje każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości władnącej.

osobista: różni się tylko tym od służebności gruntowej że jest ściśle związana z określoną osobą, a nie z każdoczesnym właścicielem nieruchomości władnącej. Służebność osobista jest niezbywalna i wygasa z chwilą śmierci

S p ó ł d z i e l c z e p r a w a d o l o k a l u

Z członkostwem w spółdzielni wiążą się następujące prawa rzeczowe ograniczone:

spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego

spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej.

Prawa do lokalu w spółdzielni mieszkaniowej, mające charakter praw rzeczowych ograniczonych, upoważniają uprawnionego członka spółdzielni do korzystania z przydzielonego lokalu i do rozporządzania swoim prawem. Rozporządzanie lokalem uzależnione jest tylko od tego czy nowy właściciel jest przyjęty w poczet członków spółdzielni, jest natomiast niezależne od zgody spółdzielni.

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu powstaje w wyniku zawarcia odpowiedniej umowy między członkiem a spółdzielnią. Jest to umowa o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, która winna być zawarta pod rygorem nieważności w formie pisemnej i musi być poprzedzona uzyskaniem członkostwa w spółdzielni oraz wniesieniem wkładu budowlanego.

Pojęcie przewłaszczenia wiąże się z prawem do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej i polega na przepisaniu własności domu na członka spółdzielni po zakończeniu budowy. Istotą tego typu prawa jest to, że spółdzielnia występuje w charakterze pomocy w wybudowaniu domu jednorodzinnego.

H i p o t e k a

Do powstania hipoteki niezbędna jest umowa między właścicielem a wierzycielem oraz wpis do księgi wieczystej. Wpisy dokonywane są na wniosek właściciela. Hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelność pieniężną i może być wyrażona w określonej kwocie pieniężnej. Zabezpiecza ona zarazem roszczenie do odsetek jak i roszczenie o zwrot kosztów postępowania. Wierzytelność zabezpieczona hipoteką nie może być przeniesiona na inną osobę bez hipoteki. Wierzytelność o wysokości nie ustalonej może być zabezpieczona do oznaczonej sumy najwyższej (hipoteka kaucyjna). Wierzyciel hipoteczny ma pierwszeństwo w dochodzeniu swoich wierzytelności przed wierzycielami osobistymi, a w wypadku kilku hipotek na jednej nieruchomości decyduje data wpisu do księgi wieczystej. Właściciel nieruchomości obciążonej hipoteką odpowiada za dług całym swoim majątkiem a nie tylko daną nieruchomością. Hipoteka obejmuje nieruchomość wraz z jej częściami składowymi i przynależnościami. Hipoteka podlega ochronie prawnej - wierzyciel może się domagać od właściciela i osób trzecich zaniechania działań pomniejszających wartość nieruchomości obciążonej hipoteką. Wierzyciel hipoteczny może się zaspokoić z nieruchomości obciążonej tylko w drodze postępowania egzekucyjnego. Hipoteka wygasa na skutek zaspokojenia wierzytelności.

Z a s t a w

Przedmiotem zastawu mogą być rzeczy ruchome jak również niektóre prawa podmiotowe zbywalne. Wierzyciel może dochodzić zaspokojenia się z przedmiotu zastawu, niezależnie od tego kto stał się jego właścicielem. Są dwa typy zastawów; umowny: powstaje na podstawie umowy między wierzycielem a właścicielem rzeczy (koniecznym warunkiem jest wydanie rzeczy wierzycielowi lub osobie trzeciej) ; ustawowy: powstaje bezpośrednio z mocy prawa, ma na celu zabezpieczenie ewentualnych przyszłych należności z tytułu niektórych umów Np. umowa najmu, dzierżawy, przewozu rzeczy, spedycji, składu, komisu. Dodatkowym typem zastawu jest zastaw rejestrowy do którego niezbędne jest zawarcie umowy pomiędzy osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) a wierzycielem

(zastawnikiem) oraz wpisu do rejestru zastawów. Umowa zastawnicza powinna być zawarta pod rygorem nieważności w formie pisemnej i powinna zawierać: przedmiot zastawu, zabezpieczoną wierzytelność (oznaczony stosunek prawny lub najwyższa suma zabezpieczenia). Z istnieniem rejestrów zastawów wiążą się: domniemanie, iż dane ujawnione w rejestrze są ujawnione oraz domniemanie, że osoba zainteresowana wiedziała o danych ujawnionych w rejestrze. Ustawa przewiduje prowadzenie jawnych rejestrów zastawów. Zastaw jako prawo rzeczowe jest prawem podmiotowym bezwzględnym, skutecznym wobec wszystkich, w tym także wobec właściciela rzeczy. Przejście przedmiotu zastawu na własność zastawnika w razie niezaspokojenia wierzytelności przez dłużnika w określonym terminie może odbyć się tylko zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym. Zastaw wygasa przed wszystkim w razie wygaśnięcia wierzytelności, dla zabezpieczenia której zastaw został ustanowiony.

6. Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych

Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych

Kolizja ograniczonych praw rzeczowych - sytuacja kiedy na rzeczy jest ustanowionych kilka ograniczonych praw rzeczowych i niemożliwe jest ich jednoczesne zastosowanie Np. jedna nieruchomość obciążona kilkoma hipotekami.

Dlatego ustanowiono zasadę pierwszeństwa - jeżeli kilka ograniczonych praw rzeczowych obciąża tę samą rzecz, prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej (pierwszeństwo). Czyli najpierw ulegają zaspokojeniu prawa, które mają pierwszeństwo a dopiero później inne.

Zmiana pierwszeństwa ograniczonych praw rzeczowych

Do zmiany pierwszeństwa potrzebna jest umowa między tym czyje prawo ma ustąpić pierwszeństwa a tym czyje prawo ma uzyskać pierwszeństwo. Jeżeli chociaż jedno z tych praw jest ujawnione w księdze wieczystej, potrzebny jest także wpis do księgi wieczystej.
Zmiana pierwszeństwa staje się bezskuteczna z chwilą wygaśnięcia prawa, które ustąpiło pierwszeństwa.

Ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości wpisane w księdze wieczystej ma pierwszeństwo przed prawem nie wpisanym do księgi.

O pierwszeństwie o.p.rz wpisanych do księgi wieczystej rozstrzyga chwila, do której liczy się skutki dokonanego wpisu.

7. Numerus clausus ograniczonych praw rzeczowych

Zasada numerus clausus ograniczonych praw rzeczowych - zamknięta lista praw rzeczowych.
Art. 244 wymienia wszystkie prawa rzeczowe: użytkowanie, służebność, zastaw, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz hipoteka.

Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej oraz hipotekę regulują odrębne przepisy.

8. Treść prawa własności

Własność występuje jako publiczna oraz prywatna. Jest to prawo podmiotowe: majątkowe, bezwzględne, zbywalne. Na treść prawa własności składają się następujące elementy:

1. Posiadanie samoistne - oznacza uprawnienie do faktycznego władztwa nad rzeczą we własnym imieniu.

2. Korzystanie oznaczające prawo do:

a) używania rzeczy Np. zamieszkiwanie przez właściciela w jego lokalu, wykonywanie robót polowych, jazda samochodem;

b) przetworzenia rzeczy, jej zużycia lub zniszczenia Np. właściciel desek wykonuje z nich szafkę;

c) pobierania pożytków innych przychodów z rzeczy Np. płody rolne, czynsz za wydzierżawioną nieruchomość.

3. Rozporządzenie oznaczające uprawnienie w zakresie:

a) wyzbycia się prawa własności przez

- przeniesienie własności na inny podmiot w drodze umowy (np. sprzedaż);
- zrzeczenie się własności (art. 179 1,2 k.c. dotyczy nieruchomości, która jest własnością prywatną);
- sporządzenie testamentu (art. 941 k.c.)

- porzucenie rzeczy ruchomej

b) obciążenie prawa oznacza:

- ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego Np. służebność
(art. 285 1 ; art. 296 k.c.)
- w szerszym znaczeniu polega na dokonywaniu czynności prawnych o skutkach zobowiązaniowych Np. wynajęcie rzeczy (art. 659 1 k.c.)

9. Granice wykonywania prawa własności

Granice prawa własności wynikają:

- z przepisów ustawy, należy przez to rozumieć całokształt obowiązującego ustawodawstwa. Będą to przepisy prawa cywilnego Np. art. 142 k.c., przepisy prawa administracyjnego Np.. decyzje o wywłaszczeniu nieruchomości ( ustawa z 21.08.97 r. o gospodarce nieruchomościami - Dz. U. z `97r. Nr. 115 poz. 741 art. 112);

- z zasad współżycia społecznego Np. właściciel nie może żądać, aby osoba władająca jego nieruchomością lokalu wydała mu tę rzecz w czasie poważnej choroby członka rodziny posiadacza rzeczy.

- ze społeczno - gospodarczego przeznaczenia prawa: Np., gdy przedmiotem własności jest samochód osobowy, to ze względu na jego przeznaczenie inaczej wygląda wykonywanie tego prawa dla celów prywatnych niż gospodarczych (Np. usługi przewozowe).

10. Obrót nieruchomościami

Umowy o przeniesienie własności mogą mieć charakter zobowiązujący do przeniesienia własności (wtedy, gdy w momencie zawarcia umowy nie następuje przeniesienie posiadania danej rzeczy) lub może bezpośrednio przenosić prawo własności do rzeczy. Jeżeli przedmiotem umowy była rzecz oznaczona co do gatunku to z chwilą zawarcia umowy następuje jedynie zobowiązanie do przeniesienia i do całkowitego przeniesienia prawa własności jest wymagane przeniesienie posiadania rzeczy (wydanie danej rzeczy). Jeżeli przedmiotem umowy jest rzecz oznaczona co do tożsamości to chwila zawarcia umowy jest jednocześnie momentem przeniesienia własności. Umowa odnosi podwójny skutek: zobowiązująco - rozporządzający. Przykładem takich umów są umowy sprzedaży, zamiany, darowizny.

Kauzalność - przeniesienie własności musi wynikać z jakiejś przyczyny gospodarczej, umowy sprzedaży, darowizny, użyczenia, najmu itp. Ważność umowy przeniesienia własności zależy od istnienia zobowiązania będącego przyczyną przeniesienia. W przypadku nieruchomości rodzaj zobowiązania musi być wymieniony w akcie notarialnym.

Kodeks cywilny reguluje także zakaz zastrzegania przy zawieraniu umów warunków i terminów.

11. Nabycie i utrata prawa własności

Nabycie i utrata prawa własności. Nabycie prawa własności przez osobę fizyczną lub prawną połączone jest zazwyczaj z utratą tegoż prawa przez poprzedniego właściciela (wyjątek stanowi nabycie rzeczy niczyjej).
Sposoby nabycia prawa własności:
- pierwotne - odznaczają się tym, że nabycie prawa własności następuje w sposób niezależny od prawa poprzedniego właściciela i czyichkolwiek uprawnień. Do pierwotnych sposobów nabycia własności należą: nacjonalizacja; wywłaszczenie; zasiedzenie; znalezienie; połączenie, pomieszanie i przeistoczenie.
- pochodne - charakteryzują się tym, że nowy właściciel wywodzi swe prawo z prawa poprzedniego właściciela. Prawo własności nie ustaje, jak przy sposobach pierwotnych, lecz trwa nadal, a zmienia się tylko właściciel. Pochodnymi sposobami nabycia prawa własności są między innymi: umowa (sprzedaż, darowizna, zamiana i in.), dziedziczenie, nabycie majątku przy łączeniu się osób prawnych.
Nabycie prawa własności w drodze umowy (nosi także nazwę przeniesienia własności)- należy ono do pochodnych sposobów nabycia własności. Wśród umów przenoszących własność należy zwrócić przede wszystkim uwagę na sprzedaż, a poza tym na takie umowy jak darowizna, zamiana, umowa o dzieło, kontraktacja, pożyczka. Przeniesienie własności rzeczy indywidualnie oznaczonych następuje na mocy samej umowy. Własność przechodzi na nabywcę już w chwili zawarcia umowy, chociażby rzecz pozostała w rękach zbywającego lub trzeciej osoby. Moment faktycznego wydania rzeczy jest bez znaczenia dla przejścia prawa własności. Inaczej przedstawia się sprawa z przeniesieniem własności rzeczy gatunkowo oznaczonych i rzeczy przyszłych, mających dopiero powstać. Własność takich rzeczy nie przechodzi na nabywcę wraz z zawarciem umowy lecz dopiero w chwili przeniesienia posiadania. Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Równoznaczne jest wydanie dokumentu, który umożliwia objęcie rzeczy w fizyczne władanie. Tak więc zawarcie umowy sprzedaży tony koksu nie powoduje przejścia własności. Nabywca stanie się właścicielem dopiero w momencie wydania mu przez przedsiębiorstwo opałowe zakupionej ilości koksu.
Nabycie prawa własności od osoby nieuprawnionej - jeżeli osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą (np. najemca) sprzeda rzecz lub zawrze inną umowę przenoszącą własność, nabywca staje się właścicielem w chwili wydania rzeczy, jeśli objął ją w posiadanie w dobrej wierze, to znaczy działał w przekonaniu, że zbywający ma prawo rozporządzać daną rzeczą. Zasada ochrony nabywcy działającego w dobrej wierzę ma ograniczone zastosowanie, gdy przedmiotem umowy jest rzecz skradziona, zgubiona lub w inny sposób utracona. Prawy właściciel takiej rzeczy może domagać się jej zwrotu w ciągu trzech lat od chwili jej utracenia. Dopiero po upływie trzech lat nabywca, działający w dobrej wierze, staje się właścicielem rzeczy.
Zasiedzenie jest sposobem nabycia własności rzeczy w drodze długotrwałego posiadania. Terminy zasiedzenia określają przepisy prawa cywilnego. Przez zasiedzenie może nabyć prawo własności tylko posiadacz samoistny, czyli taka osoba, która włada rzeczą w charakterze właściciela. Nie może nabyć własności posiadacz zależny, czyli taki, który włada rzeczą na podstawie umowy zawartej z właścicielem: najemca, dzierżawca.

Znalezienie. Znalazca rzeczy powinien niezwłocznie zawiadomić o tym właściciela. Gdy nie wie kto jest właścicielem, ma obowiązek zawiadomić odpowiedni organ państwowy. Jeżeli rzeczami znalezionymi są pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności lub rzeczy mające wartość naukową lub artystyczną, znalazca ma obowiązek niezwłocznie oddać je na przechowanie właściwemu organowi państwowemu. Jeżeli te rzeczy nie zostaną odebrane w ciągu roku od wezwania przez osobę uprawnioną, a w razie niemożności wezwania, w ciągu dwóch lat od znalezienia przechodzą na własność państwa. Inne rzeczy po upływie tych samych terminów stają się własnością znalazcy.

12.Uwłaszczenie państwowych i samorządowych osób prawnych.

W PRL obowiązywała zasada jednolitości: socjalistyczna własność ogólnonarodowa (państwowa) niepodzielnie przysługiwała Państwa (art. 128 KC). Obecne zmiany wprowadzone do KC wraz z biegiem lat pozwalają zapomnieć o dawnych trudnościach.

-Ustawa z 31.1.1989 o zmianie Kodeksu cywilnego nowelizuje treść art. 128. Własność ogonowa przysługuje Skarbowi Państwa i „innym państwowym osobom prawnym”.

-Ustawa z 28.07.1990 regulowana problematykę przepisu art.128 przenosi do nowo zawartego przepisu części ogólnej art. 44. Własność i inne prawa majątkowe, stanowiące mienie państwowe, przysługują Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym. Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nie należącego do innych państwowych os prawnych.

-Ustawa z 29.9.1990 o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości: uwłaszczenie państwowych osób prawnych odbywało się poprzez przekształcenie zarządu gruntu w użytkowanie wieczyste.

Obecnie państwowe osoby prawne mogą w trybie czynności prawnych nabywać własność, użytkowanie wieczyste oraz inne prawa majątkowe, a nabyte prawa stanowią ich własne mienie.

Komunalizacja mienia państwowego 10.5.1990 : mieniem właściwych gmin stało się mienie państwowe należące do:

1. rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego.

2. przedsiębiorstw państwowych dla których wyżej określone organy pełniły funkcje organu założycielskiego

3. zakładów i innych jednostek organizacyjnych podporządkowanych tym organom

Mienie komunalne gmin mienie państwowe służące użyteczności publicznej należące do

1. rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia wojewódzkiego.

2. przedsiębiorstw państwowych dla których wyżej określone organy pełniły funkcje organu założycielskiego

3. zakładów i innych jednostek organizacyjnych podporządkowanych tym organom

Podmiotowość prawna jak i niezbędny majątek otrzymały również jednostki terenowej administracji samorządowej na szczeblu województwa i powiatu.

13.Współwłasność

De lege lata „własność” tej samej rzeczy może niepodzielnie przysługiwać kilku osobom. Ścisły obraz współwłasności ukształtowano wg występujących łącznie cech wskazujących na -jedność przedmiotu - z powodu jedności przedmiotu przysługującego kilku osobom rozważamy konstrukcje stosunku współwłasności

-wielość podmiotów - współwłasność występuje gdy własność tej samej rzeczy niepodzielnie przysługuje kilku osobom (odrębnym podmiotom prawa)

- niepodzielność wspólnego prawa - prawo niepodzielnie przysługujące współwłaścicielom

Współwłasność trwa Az do zniesienia współwłasności klub wygaśnięcia wspólnego prawa własności. Współwłasność przedstawia się jako jedno, chociaż wspólne, prawo własności. Wspólne prawo własności tworzy suma nie wydzielonych fizycznie udziałów we współwłasności. W stosunku wewnętrznym każdemu ze współwłaścicieli przysługuje idealny udział we wspólnym prawie własności. Przedmiotem współwłasności w ujęciu art. 195 KC są jedynie rzeczy. Jednakże bez przeszkód jurydycznych występuje tez w praktyce wspólność innych niż własność rzeczy praw majątkowych. Stad wzięło się neutralne pojecie „wspólność praw”

Wspólność mienia

Przedmiotem wspólności mienia może być występujące w całej masie, przysługujące kilku osobom, mienie, rozumiane jako zespół wszystkich praw majątkowych; własność i inne prawa majątkowe (art. 44 KC). Występuje mnogość i różnorodność praw majątkowych tworzących wspólne mienie.

Współwłasność w częściach ułamkowych

Współwłasność w częściach ułamkowych uregulowano w prawie rzeczowym; II księga KC

(art. 196 § 2 KC) . Jest samoistnym stosunkiem prawnym prawa rzeczowego , niezwiązanym ze stosunkiem prawnym innego rodzaju. Współwłaścicielowi przysługuje oznaczony co do wielkości ułamkiem udział we współwłasności. Stad bierze się nazwa. Współwłaściciel może swobodnie rozporządzać swym udziałem we współwłasności. Taka współwłasność może być bez przeszkód zniesiona, występują również roszczenia o zniesieniu współwłasności. Współwłasność w częściach ułamkowych stanowi przejściowe zespolenie oznaczonych co do wielkości udziałów we wspólnym prawie własności.

Współwłasność łączna

Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków z których ona wynika . Współwłasność łączna zachodzi w stosunkach majątkowych miedzy współmałżonkami (art. 31 i nast.. KRO) oraz miedzy wspólnikami spółki cywilnej (art. 860 i nast. KC). Mamy tu do czynienia z łączną wspólnością mienia. Brak oznaczenia wielkości udziałów. Współwłasność łączna nie może być zniesiona w czasie trwania podstawowego stosunku prawnego łączącego strony.

Źródła współwłasności

-dziedziczenie (wspólność spadku)

- czynność prawna (Np. wspólne nabycie przez kilka osób własności jednej rzeczy)

- ex lege (zasiedzenie rzeczy przez kilku współposiadaczy, połączenie lub pomieszanie rzeczy)

- orzeczenie sadowe (postępowanie egzekucyjne - „przybicie” i „przysądzenie własności”)

Udział we współwłasności

Wspólne prawo własności tworzy zespól udziałów we współwłasności. Współwłaścicielom przysługuje udział we wspólnym prawie własności. Określone w znaczeniu idealnym uprawnienia wszystkich współwłaścicieli wobec jednej wspólnej przeczy. Dlatego udział współwłaściciela w sensie wymiaru określa się jako „cześć ułamkową” a w sensie opisu jako „idealna” cześć wspólnego prawa. Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych właścicieli art. 198 KC. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli (art. 199 KC) Czynności nie przekraczające zakresu zwykłego zarządu potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli (art. 201 KC). Większość współwłaścicieli oblicza się zaś według wielkości udziałów (art. 204 KC). Pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów. Przy zniesieniu współwłasności rozliczenie stron następuje wg wartości poszczególnych udziałów.

Współwłasność przedstawia się zatem jakoś prawo własności składające się z zespolonych udziałów.

Czynności zachowawcze współwłaścicieli

Stanowią odrębną kategorie prawna. Nie SA czynnościami zarządu rzeczą wspólną. Zmierzają do zachowania wspólnego prawa (art. 209 KC). W ramach tych czynności właściciel może występować z roszczeniem windykacyjnym i negatoryjnym. Wśród tych czynności wymienić trzeba: wniosek o rozgraniczenie nieruchomości, wniosek o założenie księgi wieczystej, wniosek o dokonanie wpisu do księgi wieczystej, pozew o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

Współposiadanie i korzystanie z rzeczy wspólnej

Współwłasność jest prawem zespolonym, składającym się z udziałów poszczególnych współwłaścicieli. Do podejmowania czynności rozporządzających niezbędna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli (art. 199 KC). Podobnie jak w przypadku zarządu, również korzystanie z rzeczy wspólnej może odbywać się według uniwersalnego wzoru ustawowego lub według indywidualnego rozwiązania umownego, zastosowanego przez współwłaścicieli. W skrajnych przypadkach formie korzystania z rzeczy może określić również sad na wniosek zainteresowanych współwłaścicieli.

Ustawowy model współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej

Według Art. 206. Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. W tym przypadku uprawnienie każdego ze współwłaścicieli splata się z obowiązkiem poszanowania uprawnień pozostałych współwłaścicieli. Często współposiadanie i korzystanie z rzeczy wymaga zgodnego współdziałania. Każdemu ze współwłaścicieli przysługuję w każdych warunkach roszczenie o dopuszczenie do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej.

Regulacja umowna

Możliwe jest zastosowanie indywidualnego, umownego modelu rozwiązującego kwestie współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej. Możliwe jest rozdzielenie posiadania i korzystania rzeczy w czasie. Nie ma przeszkód by korzystanie z rzeczy rozdzielić według rodzajów pożytków. Fizyczny podział rzeczy do korzystania (quoad usum).

Sadowe określenie sposobu korzystania z rzeczy wspólnej

W razie konfliktu w stosunkach miedzy współwłaścicielami, szczególnie w przypadku, gdy któregoś ze współwłaścicieli pozbawiono współposiadania, a zatem również i współ korzystania z rzeczy wspólnej. Sad jest uprawniony do określenia - na wniosek poszczególnych współwłaścicieli, zgłoszony w trybie art206 KC- sposobu korzystania z rzeczy wspólnej.

Zniesienie współwłasności

Zniesienie współwłasności oznacza likwidacje stosunku współwłasności. Ustawodawca dopuszcza zniesienie współwłasności w każdym czasie. Współwłaściciele posiadają roszczenie o zniesienie współwłasności które nie ulega przedawnieniu. Zniesienia współwłasności można dokonać w trybie umownym lub sadowym. Umowne zniesienie współwłasności następuje, gdy strony osiągają porozumienie co do faktu zniesienia współwłasności, jak i zastosowanego sposobu wyjścia ze stanu współwłasności. Sadowe zniesienie współwłasności następuje w wyniku postanowienia sadu, zapadającego w postępowaniu nieprocesowym. Do sposobów zniesienia współwłasności należą: podział rzeczy wspólnej, przyznanie rzeczy wspólnej jednemu ze współwłaścicieli, sprzedaż rzeczy wspólnej (podział cywilny).

14.Rodzaje zarządu rzeczą wspólną i jego wykonywanie

Poprzez pojecie zarządu należy rozumieć dokonywanie wszelkich, licznych czynności o charakterze faktycznym lub prawnym , dotyczących rzeczy w zakresie jej utrzymywania, gospodarowania, rozporządzania. Każdy ze współwłaścicieli jest zobowiązany do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną (art. 200 KC)

A. zarząd ustawowy

Przeważa jego zastosowanie w praktyce. Model ustawowy jest komplementarny w stosunku do pozostałych. Zakłada on wspólne sprawowanie zarządu przez samych współwłaścicieli. Są oni zobowiązani do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną (art. 200 KC).

Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu: (art. 199 KC) „do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku tej zgody, współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej polowe, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sad, który orzeknie, mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli. Przekracza zakres zwykłego zarządu czynność zbycia lub obciążenia rzeczy, wynajęcia lub wydzierżawienia rzeczy, zmiana przeznaczenia rzeczy czy nawet zmiana utrwalonego sposobu gospodarowania, wzniesienie lub przebudowa budynku.

Czynności zwykłego zarządu: „do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. W braku takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sadowego do dokonywania czynności”. (art. 201 KC) „Jeżeli większość współwłaścicieli postanawia dokonać czynności rażąco sprzecznej z zasadami prawidłowego zarządu rzeczą wspólną każdy ze współwłaścicieli może zadąć rozstrzygnięcia przez sad. (art. 202 KC). Będzie to Np. załatwianie bieżących spraw związanych ze zwykłą eksploatacja rzeczy i utrzymaniem jej w nie pogorszonym stanie w ramach aktualnego jej przeznaczenia.

B. zarząd umowny

Współwłaściciele mogą odmiennie uregulować zasady zarządu rzeczą wspólną. Mogą przyjąć model własny, zrywając z modelem ustawowym. Mogą stosować modyfikacje modelu ustawowego w oznaczonym zakresie. Klasycznym rozwiązaniem umownym jest powierzenie zarządu rzeczą wspólną oznaczonemu zarządcy z grona współwłaścicieli lub osób trzecich, z równoczesnym określeniem praw i obowiązków zarządcy. Zarządca jest uprawniony i zobowiązany by dokonywać czynności zwykłego zarządu. Ustalenie sposobu wykonywania zarządu wymaga zgodnego oświadczenia woli wszystkich współwłaścicieli. Zawierana umowa jest bowiem już przez to, ze kształtuje zasady przyszłego zarządu, czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu

Zarządzanie wspólną nieruchomością w przypadku dużych wspólnot mieszkaniowych odbywa się wg specjalnego reżimu prawnego określonego w ustawie o własności lokali. Jeżeli lokali wyodrębnionych, wraz z lokalami nie wyodrębnionymi jest więcej niż 7 właścicieli lokali zobowiązani są podjąć uchwale o wyborze jednoosobowego lub wieloosobowego zarządu. Powołany zarząd jest organem wspólnoty mieszkaniowej wypełniając przy tym zadanie zarządzania nieruchomością wspólną. Czynności zwykłego zarządu podejmuje samodzielnie Do podjęcia zarządu czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebna jest uchwala właścicieli lokali wyrażająca zgodę na dokonanie tej czynności (zebrania, większość głosów)

C. zarząd sądowy

„Każdy ze współwłaścicieli może wystąpić do sadu o wyznaczenie zarządcy, jeżeli nie można uzyskać zgody współwłaścicieli w istotnych sprawach dotyczących zwykłego zarządu rzeczą albo jeżeli większość współwłaścicieli narusza zasady prawidłowego zarządu lub krzywdzi mniejszość” (art. 203 KC) W takim przypadku mówimy o modelu zarządu sadowego. Stosuje się zaś do niego odrębne przepisy KPC.

15.Ewolucja ochrony prawa własności

W poprzednim stanie prawnym - w warunkach ustrojowych PRL - uprzywilejowana była własność społeczna, w najwyższym zaś stopniu własność państwowa. Własność społeczną obejmowano szczególną ochroną. Obok tego całkowita ochrona obejmowano własność osobista. Własność indywidualna podlegała jedynie ochronie na podstawie obowiązujących ustaw. W tym układzie wyróżniono w doktrynie zwykłą, powszechną ochronę własności oraz nadrzędną konstytucyjną ochronę, stosowaną wybiórczo. Przez ochronę zwykłą rozumiano stosowanie powszechnych, cywilistycznych środków ochrony własności wobec osób trzecich. Natomiast nadrzędna, szczególna ochrona własności społecznej, oznaczała uzupełnienie instrumentów ochrony o specjalne, nadzwyczajne środki zabezpieczenia. Obecnie odrzucono dominacje prawna własności społecznej wraz z jej przywilejami. Ma miejsce równa i powszechna ochrona każdej z własności. Ma ona bezwzględny charakter. Pod rządem obowiązującego poprzednio prawa rzeczowego (dekretu z 1946) brakowało ogólnie odrębnych przepisów o ochronie własności. Panowała zgodność poglądów, ze stosowne roszczenia ochronne wynikają wprost z treści prawa własności. Dziś ochronę klasyczną zapewniają nam roszczenie windykacyjne i roszczenie negatoryjne. Z roszczeniem windykacyjnym wiążą się dalsze uzupełniające roszczenia właściciela o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków, i naprawienia szkody z tytułu pogorszenia lub utraty rzeczy. Należy mieć na uwadze przeciwne roszczenia posiadacza o zwrot nakładów na rzecz. Występują również inne pośrednie środki ochrony własności jak: powództwo o ustalenie prawa (art. 189 KPC), instytucja procesowa uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem faktycznym, postępowanie rozgraniczające. Roszczenia windykacyjne i negatoryjne wypływają z podmiotowego prawa własności.

16.Roszczenia na ochronę prawa własności ich rodzaje i charakter prawny

Roszczenie windykacyjne (rei vindicatio)

Art. 222. § 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Roszczenie windykacyjne przysługuje nie posiadającemu właścicielowi przeciwko posiadającemu nie właścicielowi.. Jest wypływającym z prawa własności roszczeniem o wydanie rzeczy. Uzasadnia je fakt, ze właściciel nie wykonuje posiadania rzeczy, zaś jego rzeczą włada nieuprawniona osoba trzecia. Istota roszczenia windykacyjnego jest żądanie wydania rzeczy. Nie można uważać ze wydanie rzeczy powinno nastąpić cum omni causa (ze wszystkimi przychodami). W celu zaspokojenia roszczenia windykacyjnego powinno nastąpić wydanie rzeczy w naturze a nie jej wartości. Legitymacja czynna dla dochodzenia roszczenia windykacyjnego przysługuje właścicielowi Wymaga przeprowadzenia dowodu własności. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na właścicielu. Powinien przy tym obalić domniemanie własności przemawiające na korzyść osoby władającej rzeczą. Legitymowana biernie jest osoba która włada faktycznie cudzą rzeczą. Pozwany może się obronić przed roszczeniem windykacyjnym, gdy przysługuje mu „skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą”. Może również kwestionować legitymacje czynna powoda (zaprzeczenie własności), lub korzystać z zarzutu przedawnienia. Roszczenie windykacyjne i negatoryjne nie ulega przedawnieniu gdy dotyczy nieruchomości.

Uzupełniające roszczenia właściciela

Wyrównują uszczerbek spowodowany przez to ze właściciel rzeczy był pozbawiony możliwości korzystania z rzeczy. Są to roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, roszczenie o zwrot pożytków i roszczenie o odszkodowanie z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Roszczenia uzupełniające właściciela charakteryzują się zupełną samodzielnością w stosunku do roszczenia windykacyjnego czy negatoryjnego. Nie maja charakteru obiektywnego. Są uzależnione od subiektywnego czynnika dobrej lub złej wiary.

Art. 224 §1 KC „Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.”

Art. 224 § 2. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył”. Odpowiedzialność posiadacza dotyczy zakresu posiadania następującego po dowiedzeniu się o wytoczeniu powództwa windykacyjnego; nie sięga czasu wcześniejszego.

Art. 225. Obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Roszczenie posiadacza o zwrot nakładów

Jeśli posiadaczowi służy roszczenie o zwrot nakładów, może skorzystać z prawa zatrzymania (ius retentionis) hamując w ten sposób roszczenia windykacyjne. Mianowicie zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej. Roszczenie posiadacza o zwrot poniesionych nakładów zależy od subiektywnego czynnika dobrej lub zlej wiary posiadacza.

Art. 226. § 1 : Samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych. § 2. Samoistny posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.

Art. 227. § 1. Samoistny posiadacz może, przywracając stan poprzedni, zabrać przedmioty, które połączył z rzeczą, chociażby stały się jej częściami składowymi. § 2. Jednakże gdy połączenia dokonał samoistny posiadacz w złej wierze albo samoistny posiadacz w dobrej wierze po chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, właściciel może przyłączone przedmioty zatrzymać, zwracając samoistnemu posiadaczowi ich wartość i koszt robocizny albo sumę odpowiadającą zwiększeniu wartości rzeczy.

Roszczenie negatoryjne (actio negatoria)

Art. 222. § 2 Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Generalnie roszczenie negatoryjne znajduje zastosowanie, gdy cudze prawo własności zostało naruszony w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą. Roszczenie negatoryjne uzasadniają jedynie zdarzenia stanowiące działania człowieka. Niezbędna jest cecha bezprawnego działania, dokonywanego wbrew woli właściciela, bez odrębnego wyraźnego upoważnienia ustawowego. Stosownie do występującej postaci naruszenia prawa własności, roszczenie negatoryjne może zmierzać do przywrócenia stanu zgodnego prawem i zaniechania naruszeń. Przywrócenie stanu zgodnego z prawem oznacza eliminacje korzystania z rzeczy przez osobę trzecia, a gdy jest to niezbędne- -również przywrócenie rzeczy do stanu poprzedniego. Natomiast roszczenie o zaniechanie naruszeń jest już klasycznym roszczeniem prewencyjnym, zobowiązującym do biernego poszanowania cudzego prawa własności. Legitymacje czynna posiada właściciel. Legitymowana biernie (pozwana) jest osoba która naruszyła cudze prawo własności w inny sposób niż pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą.

17.Odrębna własność lokali i prawa z nią związane

Budynki lub części budynków są nieruchomościami jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. W polskim systemie prawnym określona cześć budynku to „lokal” który jako jedyny może być przedmiotem własności, z wykluczeniem innych części budynków. Są to „nieruchomości lokalowe”. Poszczególne lokale w budynku SA nieruchomościami w miarę wyodrębniania ich własności. Wg ustawy o własności lokali, odrębna nieruchomość może stanowić samodzielny lokal mieszkalny a także lokal o innym przeznaczeniu (lokal użytkowy). Można ja ustanowić we wszystkich typach domów (budynkach). Wymagane przez ustawodawcę warunki dotyczą zaś samego lokalu .Postanowiono tu warunek samodzielności lokalu. Samodzielnym lokalem mieszkalnym jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Spełnienie warunku samodzielności stwierdza starosta w formie zaświadczenia.

Współwłasność przymusowa nieruchomości wspólnej.

Czynność wyodrębnienia odbywa się wewnątrz budynku (dotychczasowej nieruchomości). Jej skutkiem z nieruchomości macierzystej wylania się postać nowej nieruchomości lokalowej. Jednakże w razie wyodrębnienia własności lokali właścicielowi lokalu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej. Nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz cześć budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokalu. Udział właściciela lokalu wyodrębnionego w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu do łącznej powierzchni wszystkich lokali. Udział właściciela lokalu we współwłasności nieruchomości wspólnej, jest prawem związanym z własnością lokalu. Przypada właścicielom odrębnych lokali oraz dotychczasowemu właścicielowi nieruchomości ze wzglądu na należące do niego nie wyodrębnione lokale. Nie można zażądać zniesienia współwłasności nieruchomości, dopóki trwa odrębna własność lokalu.

Istota odrębnej własności lokalu

Każdy wyodrębniony lokal przedstawia się jako nieruchomość lokalowa odrębna od dotychczasowej zabudowanej nieruchomości macierzystej. Współwłaściciele uzyskują wyłączne prawo własności lokali na podstawie swego udziału we współwłasności.

UMOWNE ustanowienie odrębnej własności lokalu

Powstaje w wyniku określonego zdarzenia, z którym ustawodawca wiąże prawny skutek odrębności. Należy wiec niezwłocznie zauważyć, ze odrębną własność lokalu można ustanowić w drodze umowy. Ustanowienie odrębnej własności lokali państwowych i komunalnych odbywa się wyłącznie w trybie sprzedaży. Causa solvendi: odrębna własność lokalu może powstać także w wykonaniu umowy zobowiązującej właściciela gruntu do wybudowania na tym gruncie domu oraz do ustanowienia - po zakończeniu budowy - odrębnej własności lokali i przeniesienia tego prawa na druga stronę umowy lub na inna wskazana w umowie osobie. Umowne ustanowienie odrębnej własności lokali może nastąpić dla zniesienia współwłasności. Umowa musi być dokonana w formie aktu notarialnego. Powinna określać rodzaj, położenie lokalu oraz pomieszczeń do niego przynależnych oraz wielkość udziałów przypadających właścicielom poszczególnych lokali w nieruchomości wspólnej.

Ustanowienie odrębnej własności lokalu w drodze jednostronnej czynności prawnej

Właściciel nieruchomości może ustanowić odrębną własność lokalu dla siebie na mocy jednostronnej czynności prawnej. Czynności swej dokonuje w formie aktu notarialnego

Ustanowienie odrębnej własności lokalu w na podstawie orzeczenia sadu

Ma miejsce gdy strony (współwłaściciele) nie dokonują umownego zniesienia współwłasności. Ustanowienie odrębnej własności lokalu (lokali) podczas zniesienia współwłasności oznacza podział nieruchomości. Z nieruchomości macierzystej wydziela się odrębną własność poszczególnych samodzielnych lokali.

18.Uzytkowanie wieczyste i różnice w stosunku doprawa własności

Problematyka użytkowania wieczystego regulują równolegle, komplementarnie, przepisy KC oraz ustawy z 21.8.1997 o gospodarce nieruchomościami. Współcześnie przedmiot użytkowania wieczystego stanowią grunty stanowiące własność zarówno Skarbu Państwa, jak i jednostek samorządu terytorialnego. Użytkowanie wieczyste stanowi alternatywna - w stosunku do sprzedaży - formę rozporządzenia gruntem skarbowym lub samorządowym. Można je ustanowić na rzecz wszelkich osób fizycznych i prawnych. Obecnie ustawodawca nie ogranicza tez zastosowania instytucji użytkowania wieczystego do potrzeb budownictwa.

Przedmiot użytkowania wieczystego

Przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być grunty Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego bez względu na przeznaczenie i miejsce położenia. Art. 232 § 1 KC: „grunty stanowiące własność Skarbu Państwa, położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowanie przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i prawnym” Art. 232 § 2 KC: `w przypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków”. Zgodnie z postanowieniami ustawy o gospodarce nieruchomościami przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być wszelkie nieruchomości bez względu na geograficzne położenie gruntu. Przeważa użytkowanie wieczyste ustanawiane w celu zabudowy.

Ustanowienie użytkowania wieczystego

Ustanowienie użytkowania wieczystego następuje według specyficznej trójstopniowej procedury. Na każdym etapie dokonuje się wymaganej przez prawo czynności, a dopiero zespół tych czynności (zdarzeń prawnych) skutkuje nabycie użytkowania wieczystego.

1. Wybór kontrahenta - wyłonienie nabywcy - użytkownika wieczystego; w trybie przetargowym a wyjątkowo bez przetargu. Ustalonemu w protokole przetargu nabywcy przysługuje roszczenie o zobowiązanie właściciela nieruchomości do jej oddania w użytkowanie wieczyste.

2. Umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste - Do oddania gruntu w użytkowanie wieczyste stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności (art. 234 KC). Podstawa do jej zawarcia stanowi protokół z przeprowadzonego przetargu. Wymaga zachowania, pod rygorem nieważności, formy aktu notarialnego. DO postanowień umowy należy oznaczenie nieruchomości według danych służących potrzebom wpisu prawa do księgi wieczystej. Istotnym postanowieniem umowy jest określenie sposobu korzystania z nieruchomości. Niezbędne jest określenie rodzaju inwestycji oraz terminu rozpoczęcia i zakończenia budowy. W umowie należy tez określić warunki i termin odbudowy w razie zniszczenia albo rozbiórki budynków lub urządzeń w czasie trwania użytkowania wieczystego. Istotnym postanowieniem umowy jest określenie terminu użytkowania wieczystego. Zasadniczo na 99 lat, lecz nie mniej niż 40. W ciągu ostatnich 5 lat przed upływem terminu wieczysty użytkownik może zadąć jego przedłużenia na dalszy okres od 40 do 99 lat (art. 236 § 2 KC). Istotnym postanowieniem umowy jest ustalenie opłat z tytułu użytkowania wieczystego.

3. Dokonanie wpisu prawa użytkowania wieczystego do księgi wieczystej - występuje konstytutywny wymóg wpisu do księgi wieczystej. Dopiero czynność wpisu do księgi wieczystej definitywnie dopełnia zamierzonych skutków umowy.

Wygaśniecie użytkowania wieczystego

Zasadniczo użytkowanie wieczyste wygasa wraz z upływem zastrzeżonego terminu końcowego. Wyjątkowo umowa może ulec rozwiązaniu przed upływem określonego w niej terminu jeśli określony w niej użytkownik wieczysty korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem określonym w umowie, w szczególności jeżeli wbrew umowie użytkownik nie wzniósł określonych w niej budynków lub urządzeń (art. 240 KC). Właścicielowi przysługuje w określonych warunkach roszczenie o rozwiązanie umowy. Użytkowanie wieczyste może wygasnąć w razie umownego rozwiązania przez strony umowy, zrzeczenia się prawa użytkowania, w razie konfuzji (zlania się w jednej osobie prawa użytkowania wieczystego i prawa własności) a także w razie wywłaszczenia.

19.Treśc i granice użytkowania wieczystego

Użytkowanie wieczyste jest prawem rzeczowym pośrednim miedzy prawem własności a ograniczonymi prawami rzeczowymi. Jest ono prawem na rzeczy cudzej, tak jak ograniczone prawa rzeczowe, zawiera jednak wiele walorów zbliżających je do prawa własności. Art. 233 KC wskazując uprawnienia do korzystania z gruntu i rozporządzania swoim prawem w tych samych granicach zbliża użytkowanie wieczyste do prawa własności. Użytkownik wieczysty może korzystać z państwowego czy tez samorządowego gruntu oddanego mu w użytkowanie. Analogicznie jak w przypadku prawa własności, wskazane uprawnienie przysługuje użytkownikowi wieczystemu w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego. Ponadto użytkownik wieczysty może korzystać z gruntu jedynie w granicach określonych przez umowę o oddanie gruntu w użytkowanie. Użytkownik może także rozporządzać swoim prawem. Rozporządza on wiec swoim prawem użytkowania wieczystego. Rozporządzenie może przybrać postać przeniesienia prawa użytkowania wieczystego. Uprawnienie do rozporządzania prawem użytkowania wieczystego obejmuje także możliwość ustanowienia ograniczonych praw rzeczowych: hipoteki, użytkowania prawa, służebności. Użytkowanie wieczyste jest prawem dziedzicznym.

20.Użytkowanie i jego rodzaje

Wśród ograniczonych praw rzeczowych ustawodawca na pierwszym miejscu wskazuje prawo użytkowania. Polega ono na obciążeniu rzeczy prawem do jej używania i pobierania z niej pożytków. W KC można wyróżnić 3 rodzaje użytkowania. Użytkowanie przez osoby fizyczne, użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne oraz inne wypadki użytkowania. Powstanie użytkowania następuje w trybie umownego ustanowienia prawa. Nie można nabyć go w trybie konstytutywnego orzeczenia sadowego bądź w trybie zasiedzenia. Inna kwestia jest stwierdzenie (nakazanie) w trybie art. 64 KC obowiązku złożenia oświadczenia woli o ustanowieniu prawa użytkowania, jeżeli z mocy innego zdarzenia właściciel jest zobowiązany do zawarcia umowy. Orzeczenie sadu zastępuje oświadczenie woli zobowiązanego. Niezbędna treść umowy sprowadza się do złożenia zgodnych oświadczeń woli o ustanowieniu prawa użytkowania oznaczonej rzeczy. Strony maja swobodę terminu końcowego dla ustanowionego prawa użytkowania. Można tez w umowie określić odpłatność za użytkowanie rzeczy. Zakres użytkowania rzeczy można ograniczyć przez wyłączenie oznaczonych pożytków rzeczy (art. 253 § 1 KC). Ponad to wykonywanie użytkowania nieruchomości można ograniczyć do jej oznaczonej treści (art. 253 §2 KC)

Przedmiot użytkowania

Według ogólnej zasady określonej w art. 252 KC, przedmiot użytkowania stanowią rzeczy. Wiodące znaczenie ma użytkowanie nieruchomości. Użytkowanie obciąża znaczona rzecz w całości. Jednak według postanowienia art. 253 §2 KC wykonywanie użytkowania nieruchomości można ograniczyć do jej oznaczonej części. Zasadniczo przedmiotem użytkowania są niezużywalne rzeczy oznaczone co do tożsamości. „Użytkowanie nieprawidłowe” : polega na uzyskaniu przez użytkownika własności rzeczy oddanych w „użytkowanie”. Szczególną postać użytkowania stanowi użytkowanie praw. Jako przedmiot użytkowania można wskazać wierzytelności, akcje, obligacje itp. Może też chodzić o pobieranie pożytków.

Treść prawa użytkowania

Użytkownik powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki (art. 256 KC). Po wygaśnięciu użytkowania zobowiązany jest do zwrócenia rzeczy właścicielowi w takim stanie, w jakim powinna się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu użytkowania (art. 262 KC). Zakres użytkowania można ograniczyć przez wyłączenie oznaczonych pożytków rzeczy (art. 253 §1 KC). Użytkowanie ma charakter osobisty. Z tego powodu jest prawem niezbywalnym (art. 254 KC).

Obowiązki stron w stosunku użytkowania

Prawo użytkowania jest prawem bezwzględnym; przedstawia się zatem jako skuteczne erga omnes. W stosunkach wzajemnych miedzy użytkownikiem a właścicielem użytkownik ponosi ciężary, które zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki powinny być pokrywane z pożytków rzeczy (art. 258 KC) Właściciel nie ma obowiązku czynić nakładów na rzecz obciążoną użytkowaniem. W zakresie napraw użytkownik obowiązany jest dokonywać napraw i innych nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy, w przypadku innych napraw powinien niezwłocznie powiadomić właściciela i zezwolić mu na dokonanie niezbędnych robot.

Wygaśniecie prawa użytkowania

Użytkowanie wygasa w razie zrzeczenia się prawa oraz w przypadkach konfuzji. Art. 255 KC stanowi ze użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez 10 lat. Wygaśniecie użytkowania rodzi obowiązek zwrotu rzeczy (art. 262 KC)

UZYTKOWANIE PRZEZ OSOBY FIZYCZNE

Użytkowanie ustanowione na rzecz osoby fizycznej wygasa najpóźniej z jej śmiercią. Będąc prawem ściśle związanym z os użytkownika, nie wchodzi zatem do spadku i nie przechodzi na spadkobierców. Użytkownik obowiązany jest zachować substancje rzeczy oraz jej dotychczasowe przeznaczenie (art. 267 §1 KC). Jednakże użytkownik gruntu może zbudować i eksploatować nowe urządzenia służące do wydobywania kopalin, z zachowaniem przepisów prawa geologicznego i górniczego (art. 267 §2 KC) Przed przystąpieniem do robot użytkownik powinien w odpowiednim terminie zawiadomić właściciela o swym zamiarze (ar 267 §3 KC) Bez ograniczeń użytkownik może zakładać w pomieszczeniach nowe urządzenia w takich granicach jak najemca (art. 268 KC). Właściciel może z ważnych powodów żądać od użytkownika zabezpieczenia, wyznaczając mu w tym celu odpowiedni termin. Właściciel może odmówić wydania przedmiotu objętych użytkowaniem nieprawidłowym dopóki nie otrzyma odpowiedniego zabezpieczenia (art. 270)

UZYTKOWANIE PRZEZ ROLNICZE SPÓŁDZIELNIE PRODUKCYJNE

Ma charakter produkcyjnego przeznaczenia użytkowania, a jego przedmiotem SA grunty. Wyróżniamy użytkowanie gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa i użytkowanie wkładów gruntowych (wniesionych przez członków rolniczej spółdzielni produkcyjnej). Jeżeli do użytkowania przekazany zostanie zabudowany grunt Skarbu Państwa to przekazanie budynków może nastąpić albo do użytkowania lub na własność. Budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na użytkowanym przez nią gruncie Skarbu Państwa stanowią własność spółdzielni, chyba ze w decyzji o przekazaniu gruntów zostano zastrzeżone, ze maja się stać własnością Skarbu Państwa (art. 272 §2 KC). Rolnicza spółdzielnia produkcyjna może zmieniać przeznaczenie użytkowanych przez siebie gruntów Skarbu Państwa albo naruszyć ich substancje. Wraz z wygaśnięciem użytkowania gruntu Skarbu Państwa przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane stanowiące własność spółdzielni staja się własnością Skarbu Państwa. Co do użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną wkładów gruntowych to statut spółdzielni może przewidywać, ze członek posiadający grunty jest obowiązany wnieść je w całości lub w części jako wkład do spółdzielni. Wniesienie wkładu następuje do użytkowania. Budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na gruncie stanowiącym wkład gruntowy staja się jej własnością. Natomiast budynki wzniesione wcześniej przez członka spółdzielni, a wnoszone teraz do majątku spółdzielni wraz z gruntem stanowią przedmiot użytkowania spółdzielni. W razie wygaśnięcia użytkowania gruntu działka na której znajdują się budynki lub urządzenia będące własnością spółdzielni może być przez spółdzielnie przejętą na własność za zaplata wartości w chwili wygaśnięcia użytkowania.

INNE WYPADKI UZYTKOWANIA

Tyczy się osób prawnych. Stosuje się do nich przepisy ogólne i odpowiednio przepisy dotyczące użytkowania przez osoby fizyczne jeśli nie regulują tego inne przepisy. Może tu chodzić o użytkowanie gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego wg ustawy o gospodarce nieruchomościami.

UZYTKOWANIE W RAMACH TIMESHARINGU

Prawo nabywcy do podzielonego w czasie korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego. Może mieć postać prawa osobistego, w tym wierzytelności albo prawa rzeczowego, w szczególności użytkowania. Użytkowanie w ramach timesharingu jest zbywalne i podlega dziedziczeniu.

21.Służębności rodzaje i treść.

Służebności stanowią grupę ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomości. Służebność jest obciążeniem cudzej nieruchomości mającym na celu zwiększenia użyteczności innej nieruchomości (służebności gruntowe)określonych potrzeb oznaczonej osoby fizycznej (służebności osobiste).

Art. 285. § 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

Art. 296. Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista).

Służebności czynne polegają na korzystaniu w oznaczonym zakresie z cudzej nieruchomości. Służebności bierne ograniczają właściciela służebności obciążonej w możności dokonywania określonych działań. Zgodnie z nazwa służebności pełnią funkcje służebną.

A. Służebności gruntowe

Służebność gruntowa przysługuje każdorazowemu właścicielowi nieruchomości władnącej, a obciąża każdorazowego właściciela nieruchomości obciążonej. Jest traktowana jako cześć składowa nieruchomości władnącej.

Służebności gruntowe (oraz osobiste) powstają przede wszystkim w trybie umownym. W formie aktu notarialnego. Nabycie służebności następuję solo consensu mocą ustawy o podwojonym skutku; zobowiązująco- rozporządzającym. Wyjątkowo służebność gruntowa można nabyć przez zasiedzenie (art. 292 KC) Niezbędne jest stwierdzenia posiadania służebności. Posiadaczem służebności jest ten kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności (art. 352 §1 KC). Do zasiedzenia niezbędny jest upływ określonego przez ustawę czasu (w dobrej wierze - 20 lat, w zlej wierze 30 lat). Mogą powstawać na podstawie orzeczenia sadowego (zniesienie współwłasności) lub na podstawie decyzji administracyjnej (decyzja wywłaszczeniową)

„Art. 145. § 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).” Właścicielowi przysługuje roszczenie o ustanowienie służebności drogi koniecznej. Może przebiegać przez jedna lub wiele nieruchomości. Ustanawia się ja w drodze umowy lub orzeczenia sadowego

Treść wykonywania służebności

Treść czynnych służebności jest bardzo różnorodna. Właściciel może korzystać z nieruchomości obciążonej w oznaczonym zakresie. Ogranicza się do Np: przejazdu, przechodzenia, czerpania wody, wydobywania kruszywa, wypasu bydła itp. Uprawnieniu właściciela nieruchomości władnącej do korzystania w oznaczonym zakresie z cudzej nieruchomości (nieruchomości obciążonej) odpowiada obowiązek znoszenia jego oznaczonych, czynnych działań przez właściciela nieruchomości obciążonej.

Treść służebności biernych sprowadza się do art. 285 §1 in medio KC. Chodzi o ograniczenie dokonywania określonych działań w stosunku do nieruchomości wlanej przez właściciela nieruchomości obciążonej. Nie daje to właścicielowi nieruchomości władnącej żadnego pozytywnego uprawnienia do korzystania z cudzej nieruchomości. Art. 285 §1 in fine - zakaz działania właściciela nieruchomości obciążonej względem cudzej nieruchomości władnącej. Ustawodawca ma tu na względzie pozbawienie uprawnień do oddziaływania na cudza nieruchomość.

Wykonywanie służebności

Art. 287. Zakres służebności gruntowej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według zasad współżycia społecznego przy uwzględnieniu zwyczajów miejscowych.

Art. 288. Służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej.

Podział nieruchomości

Art. 290. § 1. W razie podziału nieruchomości władnącej służebność utrzymuje się w mocy na rzecz każdej z części utworzonych przez podział; jednakże gdy służebność zwiększa użyteczność tylko jednej lub kilku z nich, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zwolnienia jej od służebności względem części pozostałych.

§ 2. W razie podziału nieruchomości obciążonej służebność utrzymuje się w mocy na częściach utworzonych przez podział; jednakże gdy wykonywanie służebności ogranicza się do jednej lub kilku z nich, właściciele pozostałych części mogą żądać ich zwolnienia od służebności.

§ 3. Jeżeli wskutek podziału nieruchomości władnącej albo nieruchomości obciążonej sposób wykonywania służebności wymaga zmiany, sposób ten w braku porozumienia stron będzie ustalony przez sąd.

Art. 290. § 1. W razie podziału nieruchomości władnącej służebność utrzymuje się w mocy na rzecz każdej z części utworzonych przez podział; jednakże gdy służebność zwiększa użyteczność tylko jednej lub kilku z nich, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zwolnienia jej od służebności względem części pozostałych.

§ 2. W razie podziału nieruchomości obciążonej służebność utrzymuje się w mocy na częściach utworzonych przez podział; jednakże gdy wykonywanie służebności ogranicza się do jednej lub kilku z nich, właściciele pozostałych części mogą żądać ich zwolnienia od służebności.

§ 3. Jeżeli wskutek podziału nieruchomości władnącej albo nieruchomości obciążonej sposób wykonywania służebności wymaga zmiany, sposób ten w braku porozumienia stron będzie ustalony przez sąd.

Zmiana treści służebności

Może nastąpić w trybie umowy (art. 248§1 KC) i wyjątkowo przymusowo w trybie sadowym.

Art. 291. Jeżeli po ustanowieniu służebności gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej.

Zmiana w trybie art. 291 następuje za wynagrodzeniem dla właściciela nieruchomości władnącej.

Wygaśniecie służebności

Służebności gruntowe wygasają w razie zrzeczenia się prawa oraz w razie konfuzji. Służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez 10 lat. Wygaśniecie służebności gruntowej może także wyjątkowo nastąpić na mocy orzeczenia sadowego, po spełnieniu przesłanek określonych prawem art. (294 KC). Jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia (art. 295 KC). Wyjątkowo wygaśniecie służebności może nastąpić na mocy decyzji administracyjnej (wywłaszczenie służebności)

B. służebności osobiste

Mogą mieć charakter czynny lub bierny. Odrębnie ustawodawca reguluje jedynie osobista służebność mieszkania. W przypadku służebności osobistej uprawnionym jest imiennie oznaczona osoba fizyczna. Nie ma mogole nieruchomości władnącej. W związku z tym funkcja służebności osobistych jest zaspokojenie osobistych potrzeb uprawnionego, a nie zwiększenie użyteczności innej nieruchomości. Służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego (art. 299 KC) Nie przechodzi wiec na spadkobierców i nie wchodzi do spadku. Służebności osobiste SA niezbywalne. Nie można przenieść uprawnienia do ich wykonywania (art. 300 KC)

Osobista służebność mieszkania

Uprawnionemu przysługuje, w charakterze prawa rzeczowego, uprawnienie do zamieszkiwania w budynku położonym na cudzej nieruchomości. Zakres określa umowa stron. Minimalny zakres służebności obejmuje uprawnienie do zajmowania przynajmniej jednej izby mieszkalnej. Zaspokaja także potrzeby „osób bliskich” uprawnionego. Mający służebność może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku.

22.Spółdzielcze prawa do lokali.

Zadania spółdzielczości mieszkaniowej określono w odrębnej ustawie z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Celem spółdzielni mieszkaniowej, jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin, przez dostarczanie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu. Przedmiotem działalności spółdzielni może być:

1) budowanie lub nabywanie budynków w celu ustanowienia na rzecz członków spółdzielczych lokatorskich praw do znajdujących się w tych budynkach lokali mieszkalnych,
2) budowanie lub nabywanie budynków w celu ustanowienia na rzecz członków spółdzielczych własnościowych praw do znajdujących się w tych budynkach lokali mieszkalnych lub lokali o innym przeznaczeniu, a także do miejsc postojowych w garażach wielostanowiskowych,
3) budowanie lub nabywanie budynków w celu ustanowienia na rzecz członków odrębnej własności znajdujących się w tych budynkach lokali mieszkalnych lub lokali o innym przeznaczeniu, a także ułamkowego udziału we współwłasności w garażach wielostanowiskowych,
4) budowanie lub nabywanie domów jednorodzinnych w celu przeniesienia na rzecz członków własności tych domów,
5) udzielanie pomocy członkom w budowie przez nich budynków mieszkalnych lub domów jednorodzinnych,
6) budowanie lub nabywanie budynków w celu wynajmowania lub sprzedaży znajdujących się w tych budynkach lokali mieszkalnych lub lokali o innym przeznaczeniu.

W grę wchodzi „lokatorskie” prawo do lokalu, własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, odrębna własność lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, własność domu jednorodzinnego, najem lokalu lub budynku, a także własnościowe prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym i ułamkowy udział we współwłasności w garażu wielostanowiskowym.

Powstanie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu

Ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu jest możliwe, gdy spółdzielni przysługuje własność lub udział we współwłasności budynku. Może to być budynek wybudowany lub nabyty przez spółdzielnie w celu ustanowienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na rzecz członków. Z członkiem spółdzielni ubiegającym się o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu spółdzielnia zawiera umowę o budowę lokalu. Z chwila zawarcia umowy o budowę lokalu powstaje roszczenie o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, zwane przez ustawodawcę „ekspektatywą” własnościowego prawa do lokalu. Dla wykonania uprzedniego zobowiązania spółdzielnia zawiera z członkiem-inwestorem umowę o ustanowieniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Nie można również wykluczyć ustanowienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w trybie umowy zobowiązująco -rozporządzającej gdy brak wcześniejszego stosunku spółdzielczego z wyraźnie zarysowanym zobowiązaniem spółdzielni. Następuje w trybie umowy zawieranej pod rygorem nieważności w formie pisemnej.

Treść i charakter spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest ograniczonym prawem rzeczowym. Prawo to obciąża nieruchomość spółdzielczą. Obciążeniu podlega prawo własności nieruchomości, gruntu wraz z budynkami oraz innymi urządzeniami stanowiącymi części składowe gruntu. Treść własnościowego prawa do lokalu sprowadza się do korzystania z oznaczonego, przydzielonego lokalu. Członkowi spółdzielni przysługuje uprawnienie do użytkowania przydzielonego lokalu. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców, a także podlega egzekucji.

Wygaśniecie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu wygasa według powszechnych zasad prawa cywilnego. W przypadku zrzeczenia się prawa członka spółdzielni oraz w przypadku konfuzji. Przypadku wygaśnięcia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu spółdzielnia zobowiązana jest uiścić uprawnionemu wartość rynkowa tego prawa.

23.Zastaw i jego rodzaje

1)Zabezpieczenie wierzytelności- taki wstęp

Art. 353. § 1. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.§ 2. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

Oznacza to że wierzyciel może dochodzić a następnie egzekwować swoją należność z całego majątku dłużnika, zarówno obecnego jak i przyszłego , aż do całkowitego zaspokojenia wierzytelności. Nie gwarantuje to jednak pewności zaspokojenia wierzytelności w przypadku w przypadkach faktycznej niewypłacalności dłużnika. Niekiedy sam ustawodawca ustanawia ex lege zabezpieczenie niektórych uprzywilejowanych roszczeń. Wyróżniamy zabezpieczenia osobiste i rzeczowe.

Zabezpieczania osobiste-obok dłużnika głównego odpowiedzialność osobistą całym swym majątkiem ponosi dłużnik dodatkowy będący osobą trzecią względem wierzyciela

Zabezpieczenia rzeczowe-zabezpieczenie wierzytelności stanowi odpowiedzialność określoną rzeczą właściciela tej rzeczy, bez względu na to czy jest osobą trzecią czy dłużnikiem głównym .

Zabezpieczenia rzeczowe: 1.Przewłaszczenie na zabezpieczenie, 2.Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej,3. Zastaw,4. Hipoteka, 5.Prawo zatrzymania, 6.Kaucja, 7.Blokada środków pieniężnych.

Najważniejsze to zastaw i hipoteka- ograniczone prawa rzeczowe- w obu przypadkach wierzyciel może zaspokoić się z obciążonej rzeczy bez względu na to czyją stała się własnością. Z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi wierzyciela rzeczy.

Przewłaszczenie na zabezpieczenie-nie ma regulacji w polskim prawie rzeczowym - zabezpieczenie wierzytelności przez przeniesienie na wierzyciela własności oznaczonej rzeczy, z zobowiązaniem wierzyciela do korzystania z rzeczy w sposób oznaczony w umowie i do przeniesienia rzeczy z powrotem na zbywcę po zaspokojeniu wierzytelności. Przeniesienie zaspokojenia następuje causa cavendi- w celu zabezpieczenia. W przypadku niespełnienia świadczenia wierzyciel może zaspokoić się z rzeczy.

Zastrzeżenie przez sprzedawcę własności rzeczy sprzedanej aż do uiszczenia ceny kupującego oraz prawo zatrzymania rzeczy to już zobowiązania.

Odmianą zastawu nieuregulowaną w przepisach jest kaucja-w drodze analogii przepisy o zastawie- stosowana w bankowych stosunkach kredytowych-przedmiotem są z reguły bony oszczędnościowe, kosztowności, gotówka.

Blokada- środki pieniężne na rachunku bankowym zostają zablokowane- w prawie bankowym, odmiana zastawu na prawie, jako zabezpieczenie kredytu bankowego lub innej wierzytelności.

2)Prawo zastawu-Meritum

Przede wszystkim funkcja ochronna, Art. 306. § 1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne. -na pamięć .

Przedmiotem prawa zastawu są jedynie rzeczy ruchome oraz prawa zaś przedmiotem hipoteki nieruchomości oraz niektóre prawa na nieruchomościach. Zastaw służy najczęściej zabezpieczeniu pożyczek. Realizacja zastawu polega na zaspokojeniu się z ceny uzyskanej w toku egzekucji. Zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.

Zakres zabezpieczenia- Zastaw można ustanowić w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej. Zastaw zabezpiecza także roszczenia związane z wierzytelnością zabezpieczoną, w szczególności roszczenie o odsetki nie przedawnione, o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, o zwrot nakładów na rzecz oraz o przyznane koszty zaspokojenia wierzytelności.314

Prawo zastawu ma charakter akcesoryjny w stosunku do zabezpieczonej wierzytelności albowiem służy do jej zabezpieczenia. Art. 323. § 1. Przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem pociąga za sobą przeniesienie zastawu. W razie przeniesienia wierzytelności z wyłączeniem zastawu zastaw wygasa.§ 2. Zastaw nie może być przeniesiony bez wierzytelności, którą zabezpiecza.

Zastaw jest prawem rzeczowym skutecznym erga omnes. Zobowiązania stron 318-321

Rodzaje:

1)Umowny zastaw zwykły- Art. 307. § 1. Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa między właścicielem a wierzycielem oraz, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły.§ 2. Jeżeli rzecz znajduje się w dzierżeniu wierzyciela, do ustanowienia zastawu wystarcza sama umowa. Jest to czynność prawna realna, służąca zagwarantowaniu rzetelności zabezpieczenia zastawniczego. Zastawca- właściciel; zastawnik- wierzyciel. Prawo zastawu może ustanowić dłużnik osobisty wierzyciela jak i osoba trzecia.

W umowie określa się przedmiot zastawu oraz zabezpieczoną wierzytelność, można tu też uregulować zakres względnych stosunków wzajemnych między zastawcą i zastawnikiem. Przepisy o nabyciu własności rzeczy ruchomej od osoby nie uprawnionej do rozporządzania rzeczą stosuje się odpowiednio do ustanowienia zastawu.

Przedmiot zastawu-zasadniczo rzeczy ruchome, w przypadku zwykłego to przeważnie zwykłe rzeczy ruchome oznaczone co do tożsamości. Mogą być także prawa o ile są zbywalne np. akcje , obligacje Obciążenie rzeczy prawem zastawu rozciąga się na jej części składowe, a w braku odmiennej umowy obejmuje również przynależności- (przy każdym rodzaju)

Zaspokojenie zastawu jest przepisami ius cogens Art. 312. Zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Czyli KPC 776-795- przepisy dotyczące tytułów egzekucyjnych oraz świadczeń pieniężnych z ruchomości KPC 844-879 a także przepisów regulujących zasady podziału sumy uzyskanej z egzekucji KPC 1023-128 i 1033-1034. Jedynie jeżeli rzecz obciążona zastawem przynosi pożytki zastawnik powinien w braku odmiennej umowy pobierać je i zaliczać na poczet wierzytelności i związanych z nią roszczeń 319 KC. Egzekucję z oddanej w zastaw rzeczy prowadzi komornik sądowy. Dokonuje on sprzedaży przeważnie licytacyjnej. Podstawę egzekucji stanowi tytuł wykonawczy- tutaj tytuł egzekucyjny, (przeważnie wyrok sądowy) zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Roszczenie od zastawcy, niekoniecznie właściciela, z tym że odpowiedzialność tylko za przedmiot zastawiony. Zastawca jest dłużnikiem- dłużnikiem rzeczowym. Art. 317. Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem nie narusza uprawnienia zastawnika do uzyskania zaspokojenia z rzeczy obciążonej. Przepisu powyższego nie stosuje się do roszczenia o odsetki lub inne świadczenia uboczne. Art. 315. Zastawca nie będący dłużnikiem może niezależnie od zarzutów, które mu przysługują osobiście przeciwko zastawnikowi, podnosić zarzuty, które przysługują dłużnikowi, jak również te, których dłużnik zrzekł się po ustanowieniu zastawu.

Zastaw wygasa podobnie jak wszelkie prawa rzeczowe ograniczone 1.W razie zrzeczenia się tego prawa przez zastawnika oraz 2.W razie konfuzji. Zastaw nie wygasa pomimo nabycia rzeczy obciążonej przez zastawnika na własność, jeżeli wierzytelność zabezpieczona zastawem jest obciążona prawem osoby trzeciej lub na jej rzecz zajęta. 3.Zastaw wygasa w razie wygaśnięcia zabezpieczonej wierzytelności. 4.W razie przeniesienia wierzytelności z wyłączeniem zastawu zastaw wygasa.5. Jeżeli zastawnik zwróci rzecz zastawcy, zastaw wygasa bez względu na zastrzeżenia przeciwne. Po wygaśnięciu zastawu powinien zwrócić rzecz zastawcy.

2)Zastaw ustawowy-czasami prawo zastawu powstaje ex lege na mocy szczególnego przepisu ustawyNp.: Art. 432. § 1. Posiadacz gruntu może zająć cudze zwierzę, które wyrządza szkodę na gruncie, jeżeli zajęcie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody. Art. 670. § 1. Dla zabezpieczenia czynszu oraz świadczeń dodatkowych, z którymi najemca zalega nie dłużej niż rok, przysługuje wynajmującemu ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu, chyba że rzeczy te nie podlegają zajęciu. Do zastawu ustawowego stosuje się przepisy o umownym zastawie na rzeczach ruchomych

3)Zastaw skarbowy-forma zastawu przymusowego- podstawa- ordynacja podatkowa. Skarbowi Państwa i samorządowi terytorialnemu z tytułu zobowiązań podatkowych lub zaległości podatkowych oraz odsetek za zwłokę przysługuje zastaw skarbowy na wszystkich ruchomościach podatnika (prawach zbywalnych, własność łączna itd.) jeżeli wartość poszczególnych praw lub rzeczy wynosi 10 tys. zł. Zastaw powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych prowadzonych przez urzędy skarbowe. Wpis ten jest dokonywany na podstawie doręczonej decyzji.

4)Zastaw na prawach- Art. 327. Przedmiotem zastawu mogą być także prawa, jeżeli są zbywalne. Art. 328. Do zastawu na prawach stosuje się odpowiednio przepisy o zastawie na rzeczach ruchomych. Ale Do ustanowienia zastawu na prawach stosuje się przepisy o przeniesieniu tego prawa. Jednakże umowa o ustanowienie zastawu powinna być zawarta na piśmie z datą pewną, chociażby umowa o przeniesienie prawa nie wymagała takiej formy .Jeżeli ustanowienie zastawu na wierzytelności nie następuje przez wydanie dokumentu ani przez indos, do ustanowienia zastawu potrzebne jest pisemne zawiadomienie dłużnika wierzytelności przez zastawcę. Do odbioru świadczenia uprawnieni są zastawca wierzytelności i zastawnik łącznie. Każdy z nich może żądać spełnienia świadczenia do rąk ich obu łącznie albo złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego. Art. 335. Jeżeli wierzytelność pieniężna zastawem zabezpieczona jest już wymagalna, zastawnik może żądać zamiast zapłaty, ażeby zastawca przeniósł na niego wierzytelność obciążoną, jeżeli jest pieniężna, do wysokości wierzytelności zabezpieczonej zastawem. Zastawnik może dochodzić przypadłej mu z tego tytułu części wierzytelności z pierwszeństwem przed częścią przysługującą zastawcy.

24.Charakterystyka zastawu rejestrowego.

5)Zastaw rejestrowy- Dotychczas funkcjonował tylko rejestrowy zastaw bankowy-w celu zabezpieczenia udzielonych przez bank kredytów można było ustanowić na rzecz banku zastaw na rzeczach ruchomych zastawcy z pozostawieniem ich w posiadaniu zastawcy lub osoby trzeciej. Pod rygorem nieważności na piśmie i wpis do rejestru zastawów prowadzonego przez bank. Zmieniono.

Teraz Art. 308. Wierzytelność można także zabezpieczyć zastawem rejestrowym, który regulują odrębne przepisy. Rozszerzono zakres wierzytelności podlegających zabezpieczeniu w trybie zastawu rejestrowego. Może on być ustanowiony dla zabezpieczenia wierzytelności:

” Skarbu Państwa i innej państwowej osoby prawnej, jednostki samorządu terytorialnego i innej gminnej , powiatowej i wojewódzkiej osoby prawnej; banku krajowego, zagranicznego, osoby prawnej, której celem określonym w ustawie jest udzielanie pożyczek i kredytów, międzynarodowej organizacji finansowej, której członkiem jest RP, innego podmiotu gospodarczego prowadzącego działalność na terytorium RP, oraz posiadaczy obligacji oraz innych papierów dłużnych wyemitowanych na podstawie odpowiednich aktów prawnych obowiązujących w krajach należących do OWGiR”.

Jest tego i nie pisałbym gdyby to nie było zagadnienie. Do ustanowienia zastawu rejestrowego potrzebna jest umowa między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu(zastawcą ) a wierzycielem (zastawnikiem) oraz wpis do rejestru zastawów zaś umowa powinna być pod rygorem nieważności zawarta na piśmie. Rzeczy obciążone zastawem rejestrowym mogą być pozostawione w posiadaniu zastawcy lub osoby trzeciej wskazanej w umowie. Teraz jednak rejestr prowadzony jest przez sądy gospodarcze-sądy rejonowe w siedzibach miast wojewodów. Brak wymagania wydania rzeczy, czynność tą zastępuje tu wpisanie do rejestru- ważne. W praktyce stosuje się jeszcze specjalne oznakowanie rzeczy zastawionych a pozostawionych w posiadaniu dłużnika.

Przedmiotem zastawu mogą być rzeczy ruchome z wyjątkiem statków morskich wpisanych do rejestru okrętowego, a także prawa majątkowe jeżeli są zbywalne. Zastawem rejestrowym można w szczególności obciążyć: rzeczy oznaczone co do tożsamości, co do gatunku, zbiór rzeczy ruchomych lub praw, stanowiący całość gospodarczą, wierzytelności, prawa na dobrach niematerialnych, prawa z papierów wartościowych. Obciążenie rzeczy zastawem rejestrowym pozostaje w mocy bez względu na zmiany którym może on ulegać w toku przetwarzania. W razie połączenia nieodwracalnego z innymi rzeczami zastaw rejestrowy obciąża całość połączonych lub pomieszanych.

Jeżeli umowa zastawnicza nie stanowi inaczej zastawca może korzystać z przedmiotu zastawu zgodnie z jego społeczno- gospodarczym przeznaczeniem, zastawca powinien dbać o zachowanie przedmiotu zastawu rejestrowego w stanie nie gorszym niż wynikający z prawidłowego używania. W wyznaczonym przez zastawnika terminie zastawca obowiązany jest umożliwić zastawnikowi zbadanie stanu przedmiotu zastawu rejestrowego.

Podobnie jak w zwykłym zaspokojenie zastawnika z przedmiotu zastawu rejestrowego następuje w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego- jednak to jest ius dispositivi postanowiono bowiem iż umowa zastawnicza może przewidywać zaspokojenie zastawnika przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu rejestrowego jeżeli  1)  zastaw rejestrowy ustanowiony został na papierach wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu, a Komisja Papierów Wartościowych wyraziła zgodę na takie przejęcie i określiła warunki przejęcia,

  2)  przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy występujące powszechnie w obrocie towarowym,

  3)  przedmiotem zastawu rejestrowego są rzeczy, których wartość została ściśle oznaczona w umowie zastawniczej. Umowa zastawnicza może przewidywać również, że zaspokojenie zastawnika nastąpi przez sprzedaż przedmiotu zastawu rejestrowego w drodze przetargu publicznego, który przeprowadzi notariusz lub komornik

Można także w umowie zastawniczej postanowić że wierzytelność zastawnika będzie zaspokojona z dochodu jaki przynosi przedsiębiorstwo zastawcy, w skład którego wchodzi przedmiot zastawu rejestrowego. W takim przypadku przedsiębiorstwo może być przejęte w zarząd przez zarządcę wskazanego w umowie zastawniczej. Można postanowić w umowie zastawniczej że przedsiębiorstwo zastawcy zostanie wydzierżawione w celu zaspokojenia wierzytelności zastawnika z należnego czynszu dzierżawnego.

Wygaśnięcie rejestrowego- 1 W razie przeniesienia wierzytelności zabezpieczonej zastawem rejestrowym na podmiot nieuprawniony do zabezpieczenia wierzytelności zastawem rejestrowym, zastaw ten wygasa.  Wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonych zastawem rejestrowym pociąga za sobą wygaśnięcie tego zastawu, chyba że umowa zastawnicza stanowi inaczej.2. Wykreślenie zastawu rejestrowego z rejestru zastawów na wniosek zastawnika powoduje wygaśnięcie tego zastawu. W przypadku wygaśnięcia zastawu rejestrowego, podlega on wykreśleniu z rejestru zastawów.

25.Hipoteka i jej rodzaje.

Hipotekę ustanawia się dla zabezpieczenia wierzytelności na nieruchomościach oraz wybranych prawach. Ustawa o księgach wieczystych i hipotece, oraz rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 17.09.2001 w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów . W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). Hipoteka służy zabezpieczeniu pożyczek oraz innych wierzytelności pieniężnych, szczególnie nabiera znaczenia jako forma zabezpieczenia kredytów bankowych. Hipoteka obejmuje nieruchomość wraz z jej częściami składowymi, nawet po ich odłączeniu dopóki pozostają na nieruchomości. Hipoteka obejmuje bezwarunkowo przynależności aż do wygaśnięcia wierzytelności. Rzeczy, które wskutek zbycia przestały być przynależnościami, są objęte hipoteką do czasu pozostawania ich na nieruchomości . Hipoteka obejmuje roszczenie właściciela o czynsz najmu lub dzierżawy, jednakże do chwili zajęcia nieruchomości przez wierzyciela hipotecznego właściciel może czynsz pobierać. Hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne i może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej. Hipoteka zabezpiecza roszczenia o odsetki nieprzedawnione i koszty postępowania sądowego. Jest akcesoryjnym prawem rzeczowym, służącym zabezpieczeniu określonej wierzytelności. Nie ma wierzytelności nie ma hipoteki-chyba że kaucyjna. Wierzytelność zabezpieczona hipoteką nie może być przeniesiona bez hipoteki, chyba że ustawa stanowi inaczej. Hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza. Właściciel aż do egzekucji zachowuje wszystkie prawa składające się na treść prawa własności. Wierzycielowi nie przysługują żadne czynne prawa w zakresie korzystania z nieruchomości obciążonej hipoteką.

Zaspokojenie wierzyciela hipotecznego z nieruchomości następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym, chyba że z nieruchomości dłużnika jest prowadzona egzekucja przez administracyjny organ egzekucyjny. KPC 776-795 i 921-1003 i 1023-1028. Podstawa egzekucji to tytuł wykonawczy- tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzule wykonalności- wyrok sądowy, lub akt notarialny w którym dłużnik poddał się egzekucji bądź w przypadku banków-bankowy tytuł egzekucyjny. Do ochrony ograniczonych praw rzeczowych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie praw własności. Jeżeli właściciel lub osoba trzecia oddziaływa na nieruchomość w taki sposób, że może to pociągnąć za sobą zmniejszenie jej wartości w stopniu zagrażającym bezpieczeństwu hipoteki, wierzyciel może żądać zaniechania tych działań. Jeżeli na skutek okoliczności, za które właściciel odpowiada, wartość nieruchomości uległa zmniejszeniu w stopniu naruszającym bezpieczeństwo hipoteki, wierzyciel może wyznaczyć właścicielowi odpowiedni termin do przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego albo do ustanowienia dostatecznego zabezpieczenia dodatkowego. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu wierzyciel może żądać niezwłocznego zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Wygaśnięcie-zrzeczenie i konfuzja. Skuteczność zrzeczenia się zabezpieczenia hipotecznego bez wygaśnięcia wierzytelności wymaga wykreślenia hipoteki. Wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą wygaśnięcie hipoteki, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

W razie wykreślenia hipoteki z księgi wieczystej bez ważnej podstawy prawnej hipoteka wygasa po upływie lat dziesięciu. Gdy wierzytelność zabezpieczona hipoteką jest wymagalna, a wierzyciel dopuszcza się zwłoki albo też zaspokojenie go napotyka trudności, hipoteka wygasa, jeżeli właściciel nieruchomości złoży zabezpieczoną kwotę do depozytu sądowego, zrzekając się uprawnienia do odebrania jej z powrotem. W razie wygaśnięcia hipoteki wierzyciel obowiązany jest dokonać wszelkich czynności umożliwiających wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej. Jeżeli nieruchomość jest obciążona wieloma hipotekami, wygaśnięcie którejkolwiek z nich powoduje posuwanie się naprzód dalszych istniejących jeszcze hipotek.

1)Hipoteka umowna-jej źródłem jest umowa. Wierzyciel-wierzyciel hipoteczny oraz właściciel obciążonej nieruchomości-dłużnik hipoteczny. Hipotekę można ustanowić obciążając swoją nieruchomość dla zabezpieczenia cudzego długu. Wtedy dłużnik osobisty odpowiada całym swoim majątkiem za zaciągnięcie zobowiązania, zaś obok niego odpowiada rzeczowo obciążoną hipotecznie nieruchomością właściciel. Jeżeli hipoteka została ustanowiona dla zabezpieczenia długu własnego przez dłużnika osobistego to wybór drogi zaspokojenia roszczenia należy do wierzyciela(kasa czy chata).Oświadczenie musi być złożone przez właściciela w formie aktu notarialnego. Oświadczenie wierzyciela natomiast może być złożone w dowolny sposób. Hipoteka musi być wpisana do księgi wieczystej, wpis ma charakter konstytutywny, jego podstawą jest umowa w formie aktu notarialnego lub notarialne oświadczenie właściciela-tu też oświadczenie wierzyciela o tym że wyraża zgodę .Podstawą hipoteki mogą też być umowy kredytowe lub umowy pożyczki (bank). W zawieranej umowie należy określić istotne jej postanowienia- określić zabezpieczoną wierzytelność ze wskazaniem jej wysokości, a w przypadku hipoteki kaucyjnej dokonać oznaczenia najwyższej sumy zabezpieczenia.

2)Hipoteka przymusowa- Hipoteka przymusowa służy zabezpieczeniu egzekucji wierzytelności. Ustanawia się ja na podstawie tytułu wykonawczego KPC777-778. Gdy wierzyciel nie przystępuje jeszcze do zaspokojenia roszczenia, a pragnie zabezpieczyć sobie przyszłą egzekucję. Wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika. Hipotekę przymusową można uzyskać także na podstawie tymczasowego zarządzenia sądu, postanowienia prokuratora, na mocy przepisów szczególnych na podstawie decyzji, chociażby decyzja nie była ostateczna, albo zarządzenia zabezpieczenia dokonanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Hipoteka przymusowa wpisana na podstawie nieprawomocnego orzeczenia, tymczasowego zarządzenia sądu, postanowienia prokuratora albo nieostatecznej decyzji jest hipoteką kaucyjną.

Skarbowa hipoteka przymusowa-Skarbowi Państwa i jednostce samorządu terytorialnego przysługuje hipoteka na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich z tytułu zobowiązań podatkowych a także z tytułu zaległości podatkowych i odsetek. Jest to hipoteka przymusowa powstająca przez dokonanie wpisu do księgi wieczystej. Podstawą wpisu jest doręczona decyzja i tytuł wykonawczy lub zarządzenie zabezpieczenia jeżeli może być wystawione na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgoda właściciela nieruchomości obciążonej nie jest potrzebna do wpisu.

Przedmiot hipoteki poza prawem własności mogą stanowić:1.Użytkowanie wieczyste.2.Spółdzielcze prawa do lokalu w spółdzielniach mieszkaniowych.3. Wierzytelność zabezpieczona hipoteką.

1.Hipoteka na nieruchomości-Prawa własności - obciąża jedną nieruchomość- grunt, budynki stanowiące odrębny przedmiot własności(nieruchomości budynkowe) bez budynków rolniczych spółdzielni produkcyjnych bowiem prawo użytkowania jest niezbywalne, budynki wzniesione przez użytkownika wieczystego, odrębna własność lokali.

2.Hipoteka łączna-kilka nieruchomości , powstaje ex lege. W razie podziału nieruchomości hipoteka obciążająca dotychczas nieruchomość obciąża wszystkie nieruchomości utworzone przez podział jednak . W razie sprzedaży części nieruchomości obciążonej hipoteką sprzedawca lub kupujący mogą żądać, aby wierzyciel zwolnił tę część od obciążenia, jeżeli jest ona stosunkowo nieznaczna, a wartość pozostałej części nieruchomości zapewnia wierzycielowi dostateczne zabezpieczenie. Może powstać de lege lata- umowna hipoteka łączna W celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności można, w drodze czynności prawnej, obciążyć więcej niż jedną nieruchomość. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, łączne obciążenie kilku nieruchomości hipoteką przymusową jest niedopuszczalne, chyba że nieruchomości te są już obciążone inną hipoteką łączną albo stanowią własność dłużników solidarnych. Wierzyciel, któremu przysługuje hipoteka łączna, może według swego uznania żądać zaspokojenia w całości lub w części z każdej nieruchomości z osobna, z niektórych z nich lub ze wszystkich łącznie. Może również według swego uznania dokonać jej podziału pomiędzy poszczególne nieruchomości.

3.Hipoteka na udziale we współwłasności- nie można obciążać hipoteką wydzielonej fizycznie części nieruchomości. Obciążenie idealnej ułamkowej części nieruchomości jeżeli stanowi udział współwłaściciela (musi ich być więcej). Nie ma możliwości obciążenia przy współwłasności łącznej.

4.Hipoteka na użytkowaniu wieczystym-wiadomo

5.Hipoteka na spółdzielczych prawach do lokalu-przedmiotem hipoteki może być własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkaniowego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego.

6.Hipoteka na wierzytelności zabezpieczonej hipoteką - instytucja subintabulatu. Wierzytelność zabezpieczona hipoteką może być przedmiotem dalszych hipotek.

7.Umowna hipoteka kaucyjna- Art. 102. 1. Wierzytelności o wysokości nieustalonej mogą być zabezpieczone hipoteką do oznaczonej sumy najwyższej (hipoteka kaucyjna).

2. Hipoteka kaucyjna może w szczególności zabezpieczać istniejące lub mogące powstać wierzytelności z określonego stosunku prawnego albo roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, lecz nieobjęte z mocy ustawy hipoteką zwykłą. Hipoteką kaucyjną jest również hipoteka, która zabezpiecza wierzytelności z dokumentów zbywalnych przez indos, chociażby wysokość wierzytelności była z góry ustalona.(np. weksel gwarancyjny). Zaspokojenie zabezpieczonej wierzytelności z nieruchomości obciążonej hipoteką kaucyjną wymaga ścisłego udowodnienia-przed uzyskaniem tytułu egzekucyjnego istnienia i wysokości wierzytelności.

26.Posiadanie, jego rodzaje i ochrona

Posiadanie to wykonywanie władztwa nad rzeczą 336. Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Nie każde władztwo nad rzeczą może zostać zakwalifikowane jako posiadanie. Niezbędne jest władanie rzeczą jak właściciel, lub jak mający prawo do władania rzeczą lub mający prawo do władania rzeczą cudzą, władanie rzeczą dla siebie. Fizyczny element władania rzeczą określane jako korpus possesionis (korpus) oraz psychiczny element animus rem sibi habendi (animus)- zamiar władania rzeczą dla siebie.

Stan posiadania rzeczy konstytuuje element faktycznego władania rzeczą korpus. Objawia się ono przez widoczne zachowanie posiadacza np. noszenie biżuterii. Posiadaniem jest też władanie rzeczą w zakresie zbieżnym z treścią prawa własności. Posiadanie jest sobowtórem prawa-ważne. To co uprawnionemu wolno to posiadacz faktycznie może. Posiadanie to stan trwałego władztwa nad rzeczą. Posiadanie jest stanem trwałym , przejściowe władztwo to nie posiadanie. Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne. Posiadanie samoistne i zależne. Domniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania. Posiadanie przywrócone poczytuje się za nie przerwane.

Animus Kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego, jest dzierżycielem. Posiadanie jest stanem faktycznym wywołującym określone skutki prawne.

Posiadanie pełni funkcję prawno-manifestacyjną- traktowane jest jako dowód własności Art. 339. Domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. Pełni też funkcję prawno korygującą-prowadząc do nabycia własności rzeczy przez posiadanie rzeczy. Pełni także funkcję ochronną dla praw podmiotowych.

Nabycie posiadania

Pierwotne nabycie posiadania -przez jednostronny akt posiadacza polegający na objęciu rzeczy occupatio połączony z wolą wykonywania określonego prawa względem rzeczy.-legalne lub następujące z naruszeniem prawa. Kradzież lub objęcie w posiadanie rzeczy niczyjej, porzuconej

Przeniesienie posiadania-źródło pochodne posiadacz przekazuje swoje posiadanie innej osobie. Traditio corporalis- przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Traditio longa manu- wydanie rzeczy które mają faktyczne władztwo nad rzeczą, np. dokumenty

Constitutum possesorium- Art. 349. Przeniesienie posiadania samoistnego może nastąpić także w ten sposób, że dotychczasowy posiadacz samoistny zachowa rzecz w swoim władaniu jako posiadacz zależny albo jako dzierżyciel na podstawie stosunku prawnego, który strony jednocześnie ustalą. Art. 350. Jeżeli rzecz znajduje się w posiadaniu zależnym albo w dzierżeniu osoby trzeciej, przeniesienie posiadania samoistnego następuje przez umowę między stronami i przez zawiadomienie posiadacza zależnego albo dzierżyciela. Traditio brevi manu- Art. 351. Przeniesienie posiadania samoistnego na posiadacza zależnego albo na dzierżyciela następuje na mocy samej umowy między stronami.Np. Sprzedaż nieruchomości dotychczasowemu dzierżawcy.

Dziedziczenie posiadania- Art. 176. § 1. Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści.§ 2. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza.

Rodzaje posiadania

Posiadanie samoistne i zależne-336- kryterium zakres władztwa nad rzeczą Posiadacz samoistny to może być również złodziej posiadacz zależny ma władztwo nad rzeczą cudzą. Posiadacz sam może zamieniać rodzaje posiadania.

Posiadanie w dobrej i złej wieże-Brak definicji w kodeksie Posiadaczem w dobrej wierze jest osoba która w błędnym lecz usprawiedliwionym przekonaniu że przysługuje jej wykonywane prawo do rzeczy. Dobrą wiarę wyłącza przeciwna wiedza (scientia) posiadacza oraz jego niedbalstwo (culpa). W złej wierze pozostaje posiadacz który przy przy dołożeniu należytej staranności mógł się dowiedzieć że nie przysługuje mu wykonywane prawo. Występuje generalne domniemanie dobrej wiary. Ale inne orzeczenie Sądu Najwyższego- osoba która weszła w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy mającej na celu przeniesienie własności zawartej bez zachowania formy aktu notarialnego nie jest samoistnym posiadaczem w dobrej wierze.

Posiadanie prawne i bezprawne-posiadanie samoistne przysługuje właścicielowi rzeczy, we wszelkich innych przypadkach mamy do czynienia z posiadaniem bez tytułu prawnego.

Posiadanie wadliwe i niewadliwe-Z posiadaniem wadliwym mamy do czynienia wtedy gdy zostało ono nabyte z użyciem środków niedozwolonych.

Współposiadanie rzeczy-jednolite posiadanie wykonuje kilka osób, ale to nie tak że jednej osobie przysługuje co do jednej rzeczy samoistne a drugiej zależne

Art. 206. Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

Dzierżyciel- Art. 338. Kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego, jest dzierżycielem. Dzierżyciel włada faktycznie nad rzeczą z wolą władania za kogo innego

Posiadanie służebności- służebność mieszkania- są to wyjątki od reguły. Służebności gruntowe itd. Art. 352. § 1. Kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności. Faktyczne posiadanie służebności drogi koniecznej, wypasu bydła. Art. 292. Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

Domniemania związane z posiadaniem

-Domniemanie posiadania samoistnego; Domniemanie ciągłości posiadania ;Domniemanie dobrej wiary; Domniemanie zgodności posiadania ze stanem prawnym.

Ochrona posiadania:

Posiadanie podlega odrębnej ochronie Art. 342. Nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze. Roszczenie posesoryjne nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym. Nawet właściciel rzeczy nie może samowolnie naruszać cudzego bezprawnego posiadania. Nie można wymierzać sprawiedliwości samodzielnie. Ochrona posiadania- ochrona własna, obrona konieczna, dozwolona samopomoc, droga sądowa i roszczenia posesoryjne.

Obrona konieczna- Art. 343. § 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania. Moment zamachu itd. Karne

Dozwolona samopomoc- § 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.

Roszczenie posesoryjne-droga sądowa, w przypadku niewykorzystania poprzednich 344 1. Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Musi być dochodzone w ciągu roku. Może zastosować tylko posiadacz samoistny

-Ochrona posiadania pomiędzy współposiadaczami- Art. 346. Roszczenie o ochronę posiadania nie przysługuje w stosunkach pomiędzy współposiadaczami tej samej rzeczy, jeżeli nie da się ustalić zakresu współposiadania.

-Roszczenie o wstrzymanie budowy- Art. 347. § 1. Posiadaczowi nieruchomości przysługuje roszczenie o wstrzymanie budowy, jeżeli budowa mogłaby naruszyć jego posiadanie albo grozić wyrządzeniem mu szkody. Ma charakter prewencyjny

27.Księgi wieczyste i ewidencja gruntów

Bezwzględny charakter praw rzeczowych wymaga ich jawności-skuteczność erga omnes zależy od wiedzy osób trzecich o istnieniu prawa, pyzatym ułatwia ona obrót i umożliwia kontrolę prawa własności. Domniemanie własności odnosi się do rzeczy ruchomych i nieruchomości dla których nie założono księgi. Nie został do tej pory spełniony postulat powszechności ksiąg wieczystych. Księgi wieczyste prowadzi się w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości. Wpisowi podlega prawo własności i inne prawa rzeczowe, z założenia więc ujawniają pełny obraz stanu prawnego nieruchomości. Poza prawami rzeczowymi, mogą być ujawnione prawa osobiste i roszczenia. Nie stanowią one zwykłego rejestru ewidencyjnego- domniemywa się . Wiążą się z szerszym znaczeniem domniemań prawnych Art. 3. 1. Domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.

2. Domniemywa się, że prawo wykreślone nie istnieje. Ich znaczenie wzrasta gdy ustawodawca wymaga wpisu o charakterze konstytutywnym .

Księgi wieczyste posiadają jawność formalną oraz jawność materialną., natomiast Odpisy ksiąg wieczystych według ostatniego stanu wpisów wydaje się na żądanie osób zainteresowanych lub na żądanie sądu, prokuratora, notariusza, organu administracji rządowej oraz jednostki samorządu terytorialnego.

Księgi wieczyste są szczególnego rodzaju urzędowymi rejestrami publicznymi Księgi wieczyste prowadzi się w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości. Ustawodawca przyjął realny system ksiąg wieczystych, prowadzi się je dla rzeczy mają charakter rejestru przedmiotowego. Dla każdej nieruchomości prowadzi się odrębną księgę wieczystą, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Dotyczy to także nieruchomości lokalowych oraz nieruchomości, w których nieruchomości lokalowe zostały wyodrębnione. Natomiast właściciel kilku nieruchomości stanowiących całość gospodarczą lub graniczących z sobą może żądać połączenia ich w księdze wieczystej w jedną nieruchomość. Część nieruchomości może być odłączona tylko wtedy, gdy zostaną przedstawione dokumenty stanowiące podstawę oznaczenia nieruchomości zarówno co do części odłączonej, jak i co do części pozostałej. Nie narusza to ograniczeń podziału nieruchomości określonych w przepisach szczególnych.  Dla gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste i dla znajdującego się na takim gruncie budynku, który stanowi odrębną nieruchomość będącą własnością wieczystego użytkownika gruntu, prowadzi się wspólną księgę wieczystą.

Obok ksiąg wieczystych funkcjonuje system ewidencji gruntów i budynków prowadzonych według zasad prawa geodezyjnego i kartograficznego. Ewidencja obejmuje informacje dotyczące położenia granic, powierzchni i rodzaju gruntu. Ujawnia się także osobę właściciela. Jednakże dane z ewidencji gruntów i budynków nie są poparte domniemaniem zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym. Generalnie zaś ewidencja gruntów i budynków służy potrzebom planowania przestrzennego, wymiaru podatków, oznaczenia nieruchomości w księgach wieczystych, statysytki państwowej i gospodarki gruntami.

Dokonuje się wpisania praw związanych z własnością nieruchomości w dziale I kw oraz prawa obciążające nieruchomość w dziale III i IV

Prawa podlegające ujawnieniu w księdze wieczystej:

1.Prawo własności

2.Prawo użytkowania wieczystego

3.Ograniczone prawa rzeczowe

a)użytkowanie

b)służebności

c)hipoteka

d)spółdzielcze prawa lokalu

4.Prawa osobiste oraz roszczenia

5.art 16 ust 2 KWU -dużo

W szczególności mogą być ujawniane:

1) prawo najmu lub dzierżawy, prawo odkupu lub pierwokupu, prawo dożywocia,

2) roszczenie o przeniesienie własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego albo o ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego; dotyczy to także roszczeń przyszłych i warunkowych,

3) roszczenie wynikające z określenia zarządu lub sposobu korzystania z nieruchomości przez współwłaścicieli lub wieczystych użytkowników,

4) roszczenie współwłaścicieli wyłączające uprawnienie do zniesienia współwłasności,

5) wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipoteką oraz informacje, że zostały one wpisane do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych,

6) prawo korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku, o którym mowa w ustawie z dnia 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku oraz o zmianie ustaw Kodeks cywilny, Kodeks wykroczeń i ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. Nr 74, poz. 855).

28.Wpis do księgi wieczystej i domniemania z nim związane.

Ustalenie stanu prawnego nieruchomości następuje za pomocą ujawnienia w księdze wieczystej nabytego prawa oraz wykreślenia prawa wygasłego. Różny bywa jednak charakter w kontekście skutków prawno-rzeczowych takiego wpisu.

Wpis o charakterze konstytutywnym- wyjątek od reguły, rzadko wymagany:

-dla ustanowienia odrębnej własności lokalu

-ustanowienia i przeniesienia użytkowania wieczystego

-ustanowienia hipoteki

-przeniesienia ograniczonego prawa rzeczowego ujawnionego w księdze wieczystej

-zrzeczenia ograniczonego prawa rzeczowego ujawnionego w księdze wieczystej

-zmiany treści ograniczonego prawa rzeczowego ujawnionego w księdze wieczystej

-zmiany pierwszeństwa ograniczonych praw rzeczowych ujawnionych w księdze wieczystej

Podstawę wpisu stanowi dokonana we właściwej formie czynność prawna.

Wpis o charakterze deklaratoryjnym-jest regułą. Nabycie prawa następuje na podstawie czynności prawnej lub innego zdarzenia prawnego niezależnie od wpisu.

35. KWU

1. Właściciel nieruchomości jest obowiązany do niezwłocznego złożenia wniosku o ujawnienie swego prawa w księdze wieczystej.

2. Jeżeli osoba trzecia doznała szkody na skutek nie ujawnienia prawa własności w księdze wieczystej, właściciel ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą na skutek niewykonania obowiązku, o którym mowa w ust. 1, bądź na skutek opieszałości w jego wykonaniu.

Art. 36. 1. Sądy, organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego zawiadamiają sąd właściwy do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta.

3. W razie otrzymania zawiadomienia sąd z urzędu dokonuje wpisu ostrzeżenia, że stan prawny nieruchomości ujawniony w księdze wieczystej stał się niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym. Zawiadomienie o wpisie ostrzeżenia zawiera pouczenie o obowiązku złożenia wniosku o ujawnienie prawa własności w terminie miesiąca od daty doręczenia zawiadomienia.

4. Sąd może wymierzyć opieszałemu właścicielowi grzywnę w wysokości od 500 do 10.000 zł w celu spowodowania ujawnienia prawa własności.

Tutaj wpis obowiązkowy, natomiast w pozostałym zakresie wpis do księgi wieczystej jest fakultatywny.

Domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym-bez niego pozostawałaby zwykła ewidencja gruntów. Dwojakie domniemanie Domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym oraz domniemywa się, że prawo wykreślone nie istnieje. Przeciwko domniemaniu prawa wynikającemu z wpisu w księdze wieczystej nie można powoływać się na domniemanie prawa wynikające z posiadania.

Wykluczenie domniemania kodeksowego iż właścicielem rzeczy jest posiadacz.

Powołane domniemanie ma charakter usuwalny preasumptiones Iris tantum Można je obalić dowodem przeciwnym w każdym postępowaniu w którym od stwierdzenia stanu rzeczywistego prawnego zależy treść rozstrzygnięcia. Sam wpis występuje jednak nadal a domniemanie zgodności nadal funkcjonuje.

W razie niezgodności księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym potrzebna jest korekta treści wpisów księgi wieczystej. 2 sposoby- w postępowaniu przed sądem wieczysto księgowym, w trybie właściwym dla dokonywania wpisów. Tryb ten stosuje się ilekroć niezgodność jest wynikiem nie ujawnienia w księdze faktu dalszego przeniesienia lub wygaśnięcia prawa wpisanego w przeszłości zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Lub poprzez wykazanie niezgodności innymi odpowiednimi dokumentami, np. dokumentacja przejścia na osobę lub wygaśnięcia wpisanego prawa.

Ilekroć wpis księgi jest od początku niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym wymaga wyroku sądowego zapadającego w postępowaniu procesowym.

29.Rękojma wiary publicznej ksiąg wieczystych.

Istota rękojmi sprowadza się do odstępstwa w obrocie prawami ujawnionymi w księdze wieczystej od zasady nemu plus iuris in alium transfere potest quam ipse habet. W razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych).Zatem w dążeniu do ochrony bezpieczeństwa obrotu ustawodawca sankcjonuje bezwzględną przewagę treści księgi wieczystej nad rzeczywistym stanem prawno-materialnym. Formalnoprawny stan wpisów osłonięty domniemaniem prawdziwości wpisu w księdze wieczystej rozstrzyga na korzyść nabywców prawa działających w zaufaniu do treści księgi wieczystej ze szkodą dla nie ujawnionych w księdze osób rzeczywiście uprawnionych.

Rękojmia funkcjonuje więc w warunkach sprzeczności pomiędzy stanem faktycznym ujawnionym w księdze wieczystej a stanem prawnym.

Niezgodność może dotyczyć:

1.Braku wpisu nabytego prawa

2.Braku wykreślenia prawa wygasłego lub wpisu nabytego prawa

3.Braku wykreślenia prawa wygasłego lub błędnym wpisie prawa

4.Obciążeń prawa własności

5.Prawa użytkowania wieczystego.

Czynność prawna dokonana z osobą uprawnioną wg księgi wieczystej powoduje skuteczne nabycie prawa wpisanego. Choćby ono w rzeczywistości nie istniało lub przysługiwało innej osobie. Skuteczne będzie również obciążenie prawa. W sumie to prawie wszystko. Nawet wygasają prawa osób trzecich. Rękojmia wiary nigdy nie działa na niekorzyść nabywcy.

Rękojmia chroni jedynie nabyte prawa w drodze czynności prawnej, odpłatnej. Nabycie pod tytułem szczególnym (succesio singularis) w drodze umowy rozporządzającej oznaczoną nieruchomością .

Negatywne przesłanki rękojmi- Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie chroni rozporządzeń nieodpłatnych albo dokonanych na rzecz nabywcy działającego w złej wierze. W złej wierze jest ten, kto wie, że treść księgi wieczystej jest niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym, albo ten, kto z łatwością mógł się o tym dowiedzieć.

Art. 7. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie działa przeciwko:

1) prawom obciążającym nieruchomość z mocy ustawy, niezależnie od wpisu,

2) prawu dożywocia,

3) służebnością ustanowionym na podstawie decyzji właściwego organu administracji państwowej,

4) służebnością drogi koniecznej albo ustanowionym w związku z przekroczeniem granicy przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia.

Rękojmię wiary publicznej ksiąg wieczystych wyłącza wzmianka o wniosku, o skardze na orzeczenie referendarza sądowego, o apelacji lub kasacji oraz ostrzeżenie dotyczące niezgodności stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym nieruchomości.

30.Struktura księgi wieczystej

25.1. Księga wieczysta zawiera cztery działy, z których:

1) pierwszy obejmuje oznaczenie nieruchomości oraz wpisy praw związanych z jej własnością,

2) drugi obejmuje wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego,

3) trzeci przeznaczony jest na wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych, z wyjątkiem hipotek, na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym oraz na wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek,

4) czwarty przeznaczony jest na wpisy dotyczące hipotek.

2. Księga wieczysta dla ograniczonego prawa rzeczowego zawiera cztery działy, z których:

1) pierwszy obejmuje oznaczenie lokalu lub domu jednorodzinnego oraz oznaczenie nieruchomości, z którą jest związany,

2) drugi obejmuje wpisy dotyczące osoby, której przysługuje własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,

3) trzeci jest przeznaczony na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu prawem oraz wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek,

4) czwarty jest przeznaczony na wpisy dotyczące hipotek.

3. Księgi wieczyste prowadzi się według ustalonych wzorów, obejmujących poszczególne działy księgi wieczystej.

31.Elektroniczny system ksiąg wieczystych.

Art. 25¹. 1. Księgi wieczyste mogą być zakładane i prowadzone także w systemie informatycznym wprowadzonym w trybie, o którym mowa w ust. 2.

2. Minister Sprawiedliwości może wprowadzić, w drodze rozporządzenia, system informatyczny zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych, określając szczegółowy sposób zakładania oraz prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym, tak aby zachowane zostały wszystkie cechy ksiąg wieczystych prowadzonych w sposób, o którym mowa w art. 25 ust. 1 i 2, sposób przeglądania ksiąg wieczystych prowadzonych w tym systemie, oraz wyznaczyć sądy, które zakładają i prowadzą księgi wieczyste w systemie informatycznym.

32.Postępowanie wieczystoksięgowe

Zakładanie ksiąg wieczystych

De lege lata . Prowadzenie ksiąg wieczystych należy do właściwości sądów rejonowych. Czynności sądu w zakresie prowadzenia ksiąg wieczystych mogą wykonywać referendarze sądowi. Właściwy sąd wieczystoksięgowe zakłada oraz prowadzi księgę wieczystą. Założenie księgi wieczystej następuje z chwilą dokonania pierwszego wpisu.

 1. Założenie księgi wieczystej dla nieruchomości dokonywane jest na podstawie wniosku zawierającego w szczególności:

  1)  oznaczenie nieruchomości, miejsca jej położenia, obszaru oraz sposobu korzystania z nieruchomości,

2. wymienienie wszystkich uprawnionych, na których rzecz własność ma być wpisana

  3)  powołanie tytułu własności nieruchomości,

  4)  wyszczególnienie obciążających nieruchomość ograniczonych praw rzeczowych lub ograniczeń w jej rozporządzaniu albo oświadczenie wnioskodawcy, że nie wie o istnieniu takich praw lub ograniczeń.

Do wniosku, powinny być dołączone dokumenty stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej we wniosku oraz dokumenty stanowiące podstawę oznaczenia nieruchomości. Jeżeli dokument stwierdzający nabycie własności zaginął lub uległ zniszczeniu, a wnioskodawca nie ma urzędowo poświadczonego odpisu tego dokumentu, powinien powołać inne dowody na stwierdzenie nabycia własności nieruchomości określonej we wniosku.

Prowadzenie ksiąg wieczystych

Nieprocesowy tryb postępowania, Sąd dokonuje wpisu do księgi wieczystej . Rozpatrywanie w trybie nieprocesowym według art. 626(1)-626(11) KPC

1.Dokonywanie wpisów.

Wpis dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach, chyba że przepis szczególny przewiduje dokonanie wpisu z urzędu. Rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Przekazanie przez notariusza sądowi wypisu aktu notarialnego zawierającego wniosek o dokonanie wpisu do księgi wieczystej, na podstawie odrębnych przepisów, uważa się za złożenie wniosku przez uprawnionego.

2.Podstawa wpisu

Wpis może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentu. Do wpisu ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości wystarcza dokument obejmujący oświadczenie właściciela o ustanowieniu tego prawa. Generalnie zaś jedynie dokument może stanowić podstawę wpisu prawa w księdze wieczystej .

3.Zakres kognicji

Rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Czyli badanie przede wszystkim od strony formalnej. Sąd bada treść wniosku dla poznania żądania wnioskodawcy. Dalej bada treść i formę załączonych do wniosku dokumentów. Sąd bada treść księgi wieczystej, mogą tam bowiem tkwić przeszkody do wpisu.

4. Orzeczenie sądu

Sąd wieczystoksięgowe dokonuje wpisu w ramach wniosku. Wpis w księdze wieczystej jest orzeczeniem. Nie uzasadnia się jednak dokonania wpisu. Sąd oddala wniosek o wpisu, jeżeli brak jest podstaw albo istnieją przeszkody do jego dokonania. Oddalenie wniosku następuje w trybie postanowienia, które w przeciwieństwie od wpisu podlega uzasadnieniu

5.Zaskarżalność orzeczeń- w trybie apelacji. Powodzenie zaskarżenia zależy od uzasadnionych zarzutów apelacyjnych. Sąd II instancji rozpoznaje sprawę w identycznych granicach jak sąd wieczystoksięgowe.

29

---