!pkp, Administracja-notatki WSPol, Prawo karne procesowe


Proces karny - to przewidziane prawem zachowanie organów procesowych i pozostałych uczestników, zmierzające do wykrycia i ustalenia czynu przestępczego, jego sprawcy oraz do wymierzenia mu kary lub zastosowania innych środków, ewentualnie do uniewinnienia podejrzanego.

Prawo karne procesowe - to zespół norm prawnych regulujących proces karny .

Cel i przedmiot prawa karnego procesowego.

Cele procesu karnego to ustalenie :

1. czy normy prawa karnego zostały naruszone

2. kto popełnił czyn przestępczy

3. okoliczności popełnienia czynu

4. jakie konsekwencje prawne winien ponieść sprawca

5. doprowadzenie do wykonania kary lub orzeczonych środków

Przedmiot procesu karnego

  1. Kwestia odpowiedzialności karnej za czyn przestępczy ściśle określony

  2. Wszystko co w procesie jest przedmiotem badania , dowodzenia rozstrzygnięcia

Stadia procesu karnego:

- postępowanie przygotowawcze,

- postępowanie sądowe (jurysdykcyjne),

- postępowanie wykonawcze.

Postępowanie przygotowawcze.

Rozpoczyna się wydaniem postanowienia o wszczęciu (formalnym lub faktycznym) dochodzenia lub śledztwa (art. 303 lub 308 kpk). Najpierw postępowanie toczy się w sprawie a następnie przeciwko osobie.

Sporządzenie i wydanie aktu oskarżenia kończy to postępowanie.

Postępowanie sądowe (jurysdykcyjne).

Toczy się najpierw przed sądem pierwszej instancji a następnie drugiej instancji. Uprawomocnienie się wyroku kończy to stadium. Początek to przekazanie aktu oskarżenia do sądu, a kończy się wydaniem orzeczenia . W drugiej instancji - zaskarżenie nieprawomocnego oskarżenia ( apelacja) , wdrożenie postępowania odwoławczego , aż do uprawomocnienia się końcowego orzeczenia.

Postępowanie wykonawcze.

Rozpoczyna się od chwili uprawomocnienia się wyroku a kończy się zatarciem skazania lub wycofania karty karnej z rejestru.

Rozróżniamy trzy tryby ścigania przestępstw:

1. Tryb ścigania z urzędu /publiczno-skargowy/,

2. Tryb ścigania na wniosek /publiczno-skargowy/,

3. Tryb ścigania z oskarżenia prywatnego /prywatno-skargowy/.

Największą grupę stanowią przestępstwa ścigane z urzędu. Przestępstwa wnioskowe uzależnione są od decyzji poszkodowanego.

Przestępstwa dzielą się na:

1. Bezwzględnie wnioskowe,

2. Względnie wnioskowe.

Przestępstwa względnie wnioskowe polegają na tym, że ich typ podstawowy ścigany jest z urzędu a w niektórych przypadkach na wniosek (stosunek pokrewieństwa osoby pokrzywdzonej do sprawcy) - kradzież , oszustwo wypadek drogowy i zwykłe uszkodzenie ciała. Z chwilą złożenia wniosku o ściganie zmienia się tryb ścigania z wnioskowego na ścigane z urzędu. Wniosek może być cofnięty. Na cofnięcie wniosku potrzebna jest zgoda prokuratora i musi nastąpić to do czasu odczytania aktu oskarżenia na rozprawie głównej. W bezwzględnie wnioskowych - wniosku nie można wycofać jedynie w przypadku przestępstwa zgwałcenia i groźby karalnej , wniosek składa wyłącznie pokrzywdzony . Z chwilą cofnięcia wniosku postępowanie wszczęte umarza się a w nie wszczętym odmawia się wszczęcia dochodzenia. Z chwilą cofnięcia wniosku poszkodowany nie ma prawa złożenia go ponownie. Gdy osoba odmawia złożenia wniosku ma prawo później go złożyć do czasu przedawnienia ścigania przestępstwa.

Fakt nie przyjęcia wniosku lub jego cofnięcie musi być odnotowany w protokole. Policja sama nie wszczyna i nie ściga przestępstw prywatno-skargowych.

Wniosek może złożyć :

  1. pokrzywdzony : pełnoletni ( ukończone 18 lat) , poczytalny ( w jego imieniu występuje przedstawiciel ustawowy jeżeli jest niepoczytalny )

  2. organy opieki społecznej lub instytucje ( przy nie alimentacji )

Źródła procesu karnego:

a/ Konstytucja,

b/ Ustawa,

c/ Międzynarodowe Umowy Ratyfikowane,

d/ Rozporządzenie.

Zasady procesowe

Zasada prawdy

Zasada prawdy (nazwana też zasadą prawdy materialnej lub zasadą prawdy obiektyw­nej) jest naczelną dyrektywą według której

Zasada obiektywizmu

Zasada domniemania niewinności

Zasada swobodnej oceny dowodów

Zasada legalizmu

Organ powołany do ścigania przestępstw jest obowiązany do wszczęcia i prowadzenia postępowania przygotowawczego (z chwilą uzyskania wiarygodnych informacji o p-stwie), a oskarży­ciel publiczny także do wniesienia i popierania oskarżenia — o czyn ścigany z urzędu; z wyjątkiem wypadków określonych w ustawie lub w prawie międzynarodowym nikt nie może być zwolniony od odpowiedzialności za popełnione prze­stępstwo.

Zasada ta jest dyrektywą nakazującą organowi uprawnionemu do prowadzenia postępowania przygo­towawczego bezwzględne wszczynanie i kontynuowanie ścigania karnego każdego przestęp­stwa, jeżeli ściganie z urzędu jest prawnie dopuszczalne i faktycznie zasadne.; nie ogranicza się wyłącznie do zagadnienia wszczynania i prowadzenia postępowania przygotowawczego, a zobowiązuje nadto oskarżyciela publicznego do inicjowania postępo­wania jurysdykcyjnego i popierania oskarżenia tam przedstawionego. Realizuje zatem funkcje ścigania karnego. Celem jest doprowadzenie do pociągnięcia każdego sprawcy przestępstwa do odpowiedzialności karnej.

Zasada prawa do obrony

Podejrzanemu (oskarżonemu) przysługujące prawo obrony, powinno być realizowane w całym postępowaniu karnym — we wszystkich jego etapach, a nawet po jego zakończeniu (podejrzany ma możliwość wnoszenia kasacji oraz wniosku o wznowienie postępowania).

a) obrona materialna to wszelka działalność wykonywana przez kogokolwiek (podejrzany, oskarżony, inni uprawnieni uczestnicy procesu), a służąca temu „by oskarżony nie po­niósł kary niesłusznie lub ponad miarę swego przewinienia".

Uczestnikami procesu realizującymi obronę w sensie materialnym są : oskarżony, jego obrońca, oskarżyciel publiczny, a w ograniczonym zakresie osoba naj­bliższa i przedstawiciel ustawowy.

Wyżej przedstawiony pogląd potwierdza szeroko rozumianą koncepcję prawa do obrony w sensie materialnym. Wąskie natomiast rozumienie prawa do obrony materialnej sprowadza się natomiast do uprawnienia do obrony realizowanych przez samego podejrzanego (oskarżonego).

a) obrona formalna to możliwość ustanowienia w procesie obrońcy, inaczej mówiąc istnieje możliwość skorzystania z pomocy obrońcy. Obrońca może być wybrany przez samego podejrzanego (oskarżonego) jak również możliwe jest posiadanie przez niego obrońcy z urzędu.

Ustawodawca położył nacisk na uprawnienie do obrony oskarżonego, a które realizowane może być zarówno przez niego samego, jak i jego obrońcę.

Zasada uczciwego procesu (uczciwej gry)

Zasada uczciwego procesu (uczciwej gry) polega na tym, że wszyscy uczestnicy procesu powinni wyko­nywać swoje obowiązki i prawa w sposób uczciwy, nie naruszający obowiązujących norm moralnych, a w szczególności nie wykorzystując dla własnych celów cudzej nieświadomo­ści, niewiedzy lub przymusowego położenia (wchodzi tu w grę m.in. poziom wykształcenia, inteligencja, zaradność życiowa, stan majątkowy — opłaty dla obrońcy lub pełnomocnika) Czynności prawne naruszające tę zasadę, chociażby były pożyteczne i celowe z punktu wi­dzenia celów procesu, ubliżałyby powadze wymiaru sprawiedliwości.

Zasada ścigania z urzędu

Organ procesowy wszczyna i prowadzi postępowanie po otrzymaniu informacji o p-stwie (informacja własna lub pochodząca z zewnątrz), niezależnie od czyjejkolwiek skargi.

1. Pojęcie przesłanek.

Przesłanki procesowe - są to warunki przewidziane prawem od których uzależniona jest dopuszczalność procesu karnego.

Podział przesłanek procesowych:

Przesłanki ogólne to takie które mają zastosowanie do procesu karnego niezależnie jak on się toczy np. przedawnienie, sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów.

Przesłanki szczególne to takie które dotykają tylko szczególnych form postępowania np. postępowanie uproszczone art. 469 & 1 pkt. 3 kpk.

Podstawa faktyczna procesu kanego:

1. Zbadanie, czy nie ma przeszkód procesowych do wszczęcia postępowania przygotowawczego,

2. Dysponowanie przed wszczęciem dochodzenia pewnym minimum faktów art.303 kpk.

Przesłanki ujemne to:

  1. Czynu nie popełniono albo brak jest danych ostatecznie uzasadniających podej­rzenie jego popełnienia"

Przesłanka ww. mówi o braku podstawy faktycznej do ścigania karnego.

Niedopuszczalne jest wszczęcie procesu, a dane ze sprawdzeń stanowią podstawę wydania postanowienia o odmowie wszczęcia dochodzenia (śledztwa).

  1. Czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego.

Przez ustawowe znamiona przestępstwa rozumiemy cechy zdarzenia, które muszą być udowodnione w postępowaniu karnym, aby można było stwierdzić, że ktoś dopuścił się przestępstwa. Cechy te dotyczyć mogą zachowania się zewnętrznego sprawcy, skutku i okoliczności tego zachowania się, osoby sprawcy oraz jego stosunku psychicznego do zdarzenia.

Ustawowymi znamionami przestępstwa są:

a) podmiot przestępstwa ( kto )

b) przedmiot przestępstwa,(jakie dobro chronione naruszono)

c) strona podmiotowa,(zachowanie sprawcy - strona winy)

d) strona przedmiotowa.(warunki działanie, czas, miejsce, okoliczności)

  1. Ustawa stanowi, że „sprawca nie popełnia przestępstwa

Przesłanka ta obejmuje zarówno wyłączenie przestępności czynu (kontratypy) jak i okoliczności wyłączające winę.

Okoliczności wyłączające przestępność czynu: a) kontratypy ustawowe to,

— obrona konieczna — art. 25 § l k.k.;

— stan wyższej konieczności — art. 26 § l k.k.;

— dozwolone ryzyko — art. 27 § l k.k.;

— podwójne obywatelstwo naszego obywatela zamieszkałego na terytorium państwa drugiego obywatelstwa i przyjęcie tam obowiązku służby wojskowej — art. 141 § 3 k.k.;

— nieudzielenie pomocy — art. 162 § 2 k.k.;

— zniesławienie — art. 213 § l i 2 k.k.;

— niezawiadomienie o przestępstwie wymienionym w art. 240 § l k.k.— art. 240 § 2 k.k.;

— wykonanie rozkazu — art. 318 k.k.;

— ostateczna potrzeba — art. 319 k.k.

b) kontratypy pozaustawowe to,

— działanie w ramach uprawnień lub obowiązków;

— zgoda pokrzywdzonego;

— ryzyko sportowe.

Ustawy karne okoliczności wyłączające winę także formułują zwrotem „nie popeł­niono przestępstwa".

Należą tu:

• stan wyższej konieczności — art. 26 § 2 k.k.,

• błąd co do znamion czynu zabronionego, wyłączający odpowiedzialność za przestępstwo umyślne — art. 28 § l k.k.,

• usprawiedliwiony błąd co do kontratypu lub okoliczności wyłączających winę — art. 29 k.k.,

• usprawiedliwiony błąd co do bezprawności — art. 30 k.k.,

• niepoczytalność — art. 31 § l k.k.

  1. Społeczna szkodliwość czynu jest znikoma.

Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej. Kryteria oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu określone są w kodeksie karnym w art. 115 § 2. Stwierdza on co następuje: „Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia".

Znikomość społecznej szkodliwości powoduje, że czyn zabroniony nie stanowi przestępstwa". zatwierdzenia (art. 305 § 3 k.p.k.).

W praktyce jednak decyzja o umorzeniu postępowania przygotowawczego ze względu na znikomą szkodliwość społeczną czynu zastrzeżona została dla Sądu.

  1. Ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze

  1. dobrowolne odstąpienie od dokonania lub zapobieganie skutkowi przestępnemu,

  2. dobrowolne odstąpienie od przygotowania,

  3. dobrowolne zapobieżenie przez współdziałającego w dokonaniu czynu zabronionego,

  4. dobrowolne poniechanie dalszej działalności i ujawnienie wobec orga­nów ścigania wszystkich okoliczności czynu w odniesieniu do przestępstw z art. 127 § 1. art. 128 § l, art. 130 § l lub 2 k.k.,

  5. dobrowolne poniechanie dalszej działalności i podjęcie starań zapo­biegawczych popełnieniu zamierzonego czynu oraz ujawnienie przed organami ścigania wszystkich istotnych okoliczności czynu w odniesieniu do przestępstw z art. 128 § 2. art. 129 i 130 §3 k.k.,

  6. dobrowolne uchylenie grożącego niebezpieczeństwa przy przes­tępstwie z art. 160 § 1-3 k.k.,

  7. dobrowolne uchylenie niebezpieczeństwa przy przestępstwie z art. 164 i 167 k.k.,

  8. dobrowolne uchylenie grożącego niebezpieczeństwa przy przes­tępstwie z art. 174 k.k.,

  9. dobrowolne uchylenie niebezpieczeństwa przy przestępstwie z art. 220 k.k.,

  10. składanie fałszywych zeznań z obawy przed odpowiedzialnością karną lub, gdy nie wiedział o prawie odmowy zeznań lub odpowiedzi na pytania,

  11. zatajenie dowodów niewinności osoby podejrzanej z obawy przed odpowiedzialnością sprawcy lub jego osoby najbliższej,

  12. ukrywania osoby najbliższej (poplecznictwo),

  13. niezawiadomienie o przestępstwach wymienionych w art. 240 § l k.k. z obawy przed odpowiedzialnością sprawcy lub osoby najbliższej,

  14. dobrowolne odstąpienie od udziału w grupie lub związku przestępczym i ujawnienie przed organami ścigania wszystkich istotnych okoliczności czynu lub zapobieżenie zamierzonemu przestępstwu,

  15. dobrowolne naprawienie w całości szkody wynikającej z przes­tępstwa z art. 296 § 1-4 k.k. przed wszczęciem postępowania karnego,

  16. dobrowolnego zapobieżenia przed wszczęciem postępowania wyko­rzystania np. kredytu, dotacji itp. uzyskanych drogą przestępstwa określonego w art. 297 § l lub 2 k.k. albo zaspokojenie roszczenia pokrzywdzonego,

  17. dobrowolne zapobieżenie wypłacie odszkodowania uzyskanego przez przestępstwo określone w art. 298 § l k.k.,

  18. dobrowolne ujawnienie wobec organu ścigania informacji doty­czącej osób — uczestników przestępstwa z art. 299 § 1-4 k.k. oraz okoliczności jego popełnienia, jeżeli zapobiegło popełnieniu innego przestępstwa,

  19. zawiadomienie organu ścigania o czynie ujawniające okoliczności czynu i osoby współdziałającej,

  20. sprawca nie podlega karze za przestępstwo określone w art. l, w którym uczestniczył i które jako świadek koronny ujawnił w trybie określonym przez tą ustawę. Sąd może tu jednak orzec przepadek wymieniony w art. 39 pkt 4 k.k. na mocy art. 100 k.k.

  1. Oskarżony (podejrzany) zmarł

Jeżeli śmierć oskarżonego (podejrzanego) nastąpiła przed wszczęciem postępowania (w zasadzie nie było jeszcze podejrzanego, a tylko osoba podejrzana) to odmawia się wszczęcia postępowania, jeżeli śmierć nastąpiła po wszczęciu postępowania to przesłanka ta jest przyczyną umorzenia prowadzonego postępowania przygotowawczego.

Odstępstwem od tej generalnej zasady jest możliwość wznowienia postępowania na korzyść nieżyjącego oskarżonego w myśl art. 542 § 2 i 545 §1 k.p.k. oraz wdrożenie postępowania kasacyjnego na korzyść oskarżonego w myśl art. 529 k.p.k. Przewidziane tez w ustawie (art. 548 i 556 § l — postępowanie o odszkodowanie), przypadki prowadzenia postępowania po śmierci oskarżonego są przejawem cechy przesłanek ujemnych polegających na tym, że nie stają one na przeszkodzie postępowania nie realizującego funkcji ścigania.

  1. Przedawnienie karalności

Przedawnienie karalności zakazuje wszczynania postępowania karnego, a wszczęte nakazuje umorzyć.

W prawie karnym materialnym unormowana została w postaci :

a) ustania karalności przestępstwa art. 101 k.k.,

b) zakazu wykonywania kary — art. 103 k.k.

Ustanie karalności przestępstwa powoduje przedawnienie wszczynania procesu (zakaz wszczynania procesu art. 101 k.k.) oraz kontynuowania wszczętego procesu i wydawania orzeczeń końcowych w takim procesie (art. 102 k.k).

Karalność przestępstwa ustaje jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło:

• 30 lat — gdy czyn jest zbrodnią zabójstwa,

• 20 lat — gdy czyn jest inną zbrodnią,

• 10 lat — gdy czyn jest występkiem zagrożonym karą poniżej 3 lat,

• 5 lat —jeżeli czyn jest występkiem zagrożonym karą do 3 lat pozbawienia wolności.

• 3 lata — gdy czyn jest zagrożony karą ograniczenia wolności lub karą grzywny.

Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu gdy pokrzywdzony dowiedział się o jego sprawcy, a nie później niż z upływem trzech lat od czasu jego popełnienia (art. 101 § 2 k.k.). Terminy powyższe obowiązują również wówczas, gdyby prokurator objął takie przestępstwo ściganiem i oskarżeniem ze względu na interes społeczny. Karalność przestępstwa jest przedłużona o pięć lat jeżeli ściganie wdro­żono w czasie gdy przedawnienie nie nastąpiło (w terminie ścigania). Zatem termin orzeka­nia jest wydłużony o pięć lat w stosunku do terminu ścigania pod warunkiem wszczęcia postępowania karnego w czasie karalności czynu.

Przedawnienie nie biegnie, jeżeli ustawa nie zezwala na wszczęcie lub prowadzenie postępowania jeżeli np. osoba chroniona jest immunitetem. Spornym w doktrynie jest też pogląd, że zawieszenie postępowania nie wstrzymuje biegu przedawnienia.

Przepisy o przedawnieniach (art. 101-103 k.k.) nie maj ą zastosowania do zobowiązań międzynarodowych RP np. do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojen­nych.

  1. Postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone art. 17 § l pkt 8 cz. l (res iudicata — powaga rzeczy osądzonej).

Wyłączenie zagrożenia podwójną odpowiedzialnością karna,naruszenie powagi rzeczy osądzonej skutkuje zawsze nieważnością orzeczenia.

Pojęcie prawomocności wynika z niepodważalności decyzji, która w określonym sensie nabiera mocy normy prawnej.

Prawomocność rozumiana jest w dwóch aspektach:

a) prawomocności formalnej,

b) prawomocności materialnej.

Prawomocność w aspekcie formalnym polega na tym, że decyzja nie podlega zaskar­żeniu zwykłymi środkami zaskarżenia. Kończy się w tym momencie proces i przyjmuje się. iż ustalenia są prawdziwe, a decyzja jest zgodna z prawem. Możliwość wzruszenia takich decyzji, po spełnieniu określonych warunków, istnieje np. w drodze wznowienia postępo­wania.

Prawomocność w aspekcie formalnym charakteryzuje się następującymi sytuacjami:

• zaskarżenie decyzji wydanej w I instancji jest niedopuszczalne,

• nie zaskarżono decyzji organu I instancyjnego albo wniesiony środek cofnięto,

• wyczerpany został tok instancji.

Prawomocność materialna to taka sytuacja, gdy wszczęcie i poprowadzenie od nowa postępowania formalnie zakończonego nie jest dopuszczalne. Niedopuszczalne jest zatem prowadzenie postępowania przeciwko tej samej osobie o tę samą kwestię odpowiedzialności prawnej. Zatem prawomocność materialna jest konsekwencja prawomocności formalnej działając „na zewnątrz", w stosunku do innych ewentualnych procesów których prowadzić nie pozwala. Stanowi zatem zakaz ne bis in idem — nie dwa razy o to samo.

Prawomocne umorzenie postępowania przygotowawczego skutkuje tym samym co umarzające orzeczenie sądu lecz stwarza jedynie „powagę rzeczy osądzonej" w ograni­czonym stopniu.

  1. Postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby... wcześniej wszczęte toczy się ( lis pendens — zawisłość sprawy, zawisłość prawna sporu ) art. 17 § l pkt 8 cz. II.

Zawisłość sprawy rozpoczyna się z chwilą wszczęcia postępowania karnego i trwa do uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie. Podkreśla się tu,iż oskarżycielowi przysługuje tylko jedna skarga (AO) przeciwko osobie o ten sam czyn oraz, że dopuszczalne jest wówczas tylko jedno postępowanie przygotowawcze. Gdyby dopuszczono odstępstwa od tej reguły mogłoby dojść (teoretycznie) do wielokrotnych skazań osoby za ten sam czyn.

Zawisłości sprawy nie uchyla zawieszenie postępowania.

Informacja, którą organ ścigania uzyskał, dotycząca osoby i przestępstwa o które proces się toczy winna być przekazana do materiałów tego procesu a osoba która ją przekazywała winna otrzymać decyzję o odmowie wszczęcia dochodzenia (śledztwa ) z przyczyn wyżej omówionych.

  1. Sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych — art. 17 § l pkt 8.

Przez pojęcie „sądy karne" należy rozumieć sądy, które w naszym porządku prawnym są powołane do orzekania w sprawach karnych a więc: Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy wojskowe (art. 175 ust l Konstytucji RP).

Wyłączenie podsądności polskim sądom karnym może mieć zarówno charakter przed­miotowy jak i podmiotowy. Wyłączenia przedmiotowe odnoszą się do spraw zastrzeżonych dla innych niesądowych organów orzekających. Wyłączenia podmiotowe związane są z pewna kategorią immunitetów bezwzględnych tzn. tych które nie mogą być uchylone.

Jeżeli brak możliwości zastosowania polskiego prawa karnego - to wykluczona jest jurysdykcja sądów polskich.

  1. Brak skargi uprawnionego oskarżyciela — art. 17 § l pkt 9.

Odnosi się ona wyłącznie do postępowania sądowego - nie może być podstawą do wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego, a nawet o umorzeniu postępowania w pierwszej fazie procesu. Przesłanka ta ściśle związana jest z zasada skargowości. Omawiana przesłanka ma ograniczony zasięg działania przez jej względny charakter. Oznacza ona, że wdrożenie postępowania po jego umorzeniu na takich samych materiałach jest niedopuszczalne. Zmiana oskarżyciela na uprawnionego powoduje wdrożenie nowego procesu.

  1. Brak wymaganego zezwolenia na ściganie (...) — art. 17 § l ust. 10, cz. I (...) chyba, że ustawa stanowi inaczej.

Zagadnienie zezwolenia na ściganie wiąże się (przede wszystkim) z problematyką immunitetów procesowych względnych tj. takich, które mogą zostać uchylone decyzja organu, który został ustawowo określony. Immunitety o których mowa należą do immu­nitetów formalnych, które ograniczają się do sfery procesowej i czynią one postępowanie niedopuszczalnym.

  1. Brak wymaganego (...) wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej (...) (art. 17 § l ust. 10 cz. II).

Wiąże się ona ściśle z unormowaniem jakie zawiera art. 12 k.p.k. Mówi on, że „w sprawach o przestępstwa ściganych na wniosek postępowanie z chwilą złożenia wniosku toczy się z urzędu (...)". Zostały tu wiec unor­mowane procesowe konsekwencje określonego prawem materialnym ścigania na wniosek. Z unormowań zawartych w omawianym przepisie wynika bez wątpliwości, że dotyczy ono zarówno ściganie na wniosek pokrzywdzonego, jak i wyjątkowo innego uprawnionego organu np. organu opieki społecznej oraz na wniosek dowódcy jednostki wojskowej (zob. art. 658 § 3 k.p.k.).

Złożenie wniosku o ściganie powoduje, iż postępowanie takie toczy się z urzędu. Uzależnienie ścigania od wniosku uprawnionego podmiotu powoduje to. że brak takiego wniosku jest negatywną (ujemną) przesłanką procesową. Jednakże z cz. II § l art. 12. wynika obowiązek nałożony na organ ścigania, pouczania uprawnionej osoby o prawie do złożenia takiego wniosku.

  1. Zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie (art. 17 § l ust. 11 k.p.k.).

Wyliczenie negatywnych (ujemnych) przesłanek procesowych w art. 17 § l k.p.k. nie jest wyczerpujące (pełne), chociaż unormowanie ust. 11 stwarza pewien otwarty katalog dla wyliczenia „ewentualnych innych przesłanek ujemnych". Inne przesłanki procesowe wyni­kają lub mogą wynikać z przepisów innych ustaw lub umów międzynarodowych. Zaliczyć można do nich abolicję zwaną generalnym aktem łaski. Przepisy abolicyjne mogą znajdować się w ustawie o amnestii.

Abolicja oznacza ustawowy zakaz wszczynania i nakaz umarzania wszczętych postępowań w określonych przez ustawę sprawach (o przestępstwa). Typowym przykładem normy abolicyjnej w dotychczasowych ustawach amnestyjnych była formuła „puszcza się w niepamięć i przebacza" - abolicja pełna .Jest to ustawodawcze darowanie pewnych przestępstw przez wskazanie ich typów, zagrożeń karnych oraz daty przed którą zostały popełnione. Nie można wszcząć postępowania a wszczęte należy umorzyć a gdy nastąpiło skazanie to ulega ono zatarciu. Formuła nie wszczyna się postępowania a wszczęte umarza nie obejmuje zatarcia. Amnestia jest aktem generalnym przewidującym złagodzenie lub darowanie kary za popełnione przestępstwo w określonych kategoriach spraw . Różnica między abolicją a amnestią - amnestia to darowanie lub złagodzenie kary a nie puszczenie przestępstwa w niepamięć.

Przesłanki dodatnie procesu karnego:

1. Podsądność sprawy polskim sądom karnym,

2. Właściwość sądu miejscowa, rzeczowa i funkcjonalna,

3. Istnienie stron procesowych oraz posiadanie przez te strony zdolności procesowej,

4. Wpłynięcie skargi karnej,

5. Uzyskanie pozwolenia na ściganie lub złożenie wniosku o ściganie,

6. Istnienie podstawowej przesłanki faktycznej.

Uczestnikiem procesu karnego jest każda osoba, która występuje w tymże procesie w określonej przez prawo roli.

Rodzaje uczestników procesu karnego:

1. Organy procesowe,

2. Strony procesowe,

3. Inni uczestnicy procesu karnego:

a/ Przedstawiciele ustawowi pokrzywdzonego i oskarżonego,

b/ Przedstawiciele procesowi /obrońcy, pełnomocnicy/,

c/ Pomocnicy /protokolant, tłumacz/,

d/ Rzecznicy interesu społecznego /prokurator, przedstawiciel społeczny/,

e/ Pozostali uczestnicy /świadek, biegły/.

Organy procesowe prowadzące proces karny:

1. Organy dochodzeniowo-śledcze,(prokurator, policja, straż graniczna, UOP, żandarmeria wojskowa, PIH, PIS, urzędy skarbowe-inspektorzy, organy państwowej agencji radiotelekomunikacyjnej)

2. Organy orzekające - sądy

3. Organy wykonawcze.

Strony procesowe dzielą się na:

1. Czynną,

2. Bierną.

Strona czynna to:

1. Prokurator /oskarżyciel publiczny/,

2. Pokrzywdzony /tylko w postępowaniu przygotowawczym/,

3. Powód cywilny,

4. Oskarżyciel posiłkowy,

5. Oskarżyciel prywatny,

6. Interwenient /postępowanie UKS/,

7. Strona nowa,

8. Strona zastępcza.

Strona bierna to:

1. Podejrzany /w postępowaniu przygotowawczym/,

2. Oskarżony /w postępowaniu jurysdykcyjnym/,

3. Skazany /w postępowaniu wykonawczym/

4. Pozwany cywilnie /w postępowaniu cywilnym/,

5. Osoba odpowiedzialna posiłkowo /w postępowaniu UKS/.

Pojęcie strony w procesie karnym.

Strona - jest to osoba, która we własnym imieniu wnosi i popiera przed sądem oskarżenie lub dochodzi roszczenia cywilnego. Stroną jest również pokrzywdzony w postępowaniu przygotowawczym.

Strona czynna - jest to osoba fizyczna lub prawna, która we własnym imieniu wnosi i popiera przed sądem oskarżenie lub dochodzi roszczenia cywilnego. Stroną jest również pokrzywdzony w postępowaniu przygotowawczym ( pokrzywdzony, oskarżyciel publiczny, oskarżyciel prywatny, oskarżyciel posiłkowy, powód cywilny i inni).

Strona bierna - jest to osoba przeciw której toczy się postępowanie(podejrzany, oskarżony, skazany, pozwany cywilnie, inni jak osoba odpowiedzialna posiłkowa).

Strony zastępcze - występują w procesie karnym w przypadku, gdy pokrzywdzony zmarł zanim stał się stroną w procesie art. 52 kpk i at. 115 kk ( współmałżonek, krewny w linii prostej, rodzeństwo, osoba przysposabiająca i przysposobiona).

Strona nowa - to osoby które występują w procesie karnym w przypadku, gdy pokrzywdzony zmarł gdy był już stroną w tym procesie art. 52 i 58 kpk ( oskarżyciel posiłkowy, prywatny, powód cywilny).

Warunki jakim powinna odpowiadać osoba która chce stać się stroną w procesie:

1. Zdolność procesowa,

2. Zdolność do działań procesowych,

3. Legitymacja do procesu,

4. Legitymacja do działań w procesie,

5. Faktyczna możność osobistego działania

Zdolność procesowa - to możność stania się stroną w procesie a więc podmiotem stosunku procesowego. Może ją posiadać osoba fizyczna lub prawna i może być czynna lub bierna.

Zdolność procesowa czynna - to zdolność do występowania w procesie w roli strony czynnej. Nabywa się ją z chwilą urodzenia a osoba prawna z chwilą zalegalizowania.

Zdolność procesowa bierna - jest to zdolność do występowania w roli oskarżonego w procesie. Posiada ją tylko osoba fizyczna żyjąca. Nabywa się ją po ukończeniu 17 lat. Po ukończeniu 13 lat nabywa się ograniczoną zdolność procesową bierną.

Zdolność procesowa nie jest równoznaczna ze zdolnością do działań procesowych.

Zdolność do działań procesowych - oznacza pewną możliwość osobistego działania w procesie, osobistego przedsiębrania czynności procesowych. Za pokrzywdzonego, który nie jest osobą fizyczną działają jego przedstawiciele. Za pokrzywdzonego który jest małoletni, ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo prawa wykonuje przedstawiciel ustawowy.

Legitymacja do procesu - jest to prawo do występowania w procesie w charakterze strony. Legitymowanym jest ten, komu prawo rzeczywiście daną rolę przypisuje. Brak legitymacji do procesu może spowodować jego umorzenie.

Legitymacja do działania - w procesie to uprawnienia strony, jej przedstawicieli ustawowych, obrońców, pełnomocników a czasem innych osób np. świadków, biegłych do osobistego przedsiębrania czynności w konkretnym procesie karny

Faktyczna zdolność do działania w procesie - wynika z przesłanek faktycznych a nie prawnych. Niektóre osoby w niektórych sytuacjach z przyczyn od nich niezależnych, obiektywnie nie mogą rozumieć poszczególnych zdarzeń, czynności np. z powodu defektów psychicznych, fizycznych /niewidomy, głuchy/. W tym przypadku do czynności można przydzielić tłumacza, zawiesić postępowanie w celu rozważenia, czy osoba będzie mogła mieć zdolność do czynności w procesie osobiście.

Organy procesowe:

1. Prokurator art. 298 kpk

a/ zasada centralizmu,

b/ zasada substytucji,

c/ zasada demokracji,

d/ zasada identyfikacji.

2. Policja art. 298 kpk,

3. Straż Graniczna, WOP, Urząd Kontroli Finansowej art. 312 kpk,

4. Żandarmeria Wojskowa art. 663 kpk,

5. Organy Państwowej Inspekcji Radiokomunikacyjnej,

6. Organy Zarządu Lasów Państwowych,

7. Dyrektor Parków Narodowych,

8. Inne organy.

Organy orzekające:

1. Sądy,

2. Urzędy Skarbowe,

3. Urzędy Celne,

4. Sądy szczególne /wojskowe/

Organy wykonawcze:

1. Zakłady Karne,

2. Organy administracji państwowej np. Wydział Komunikacji - odebranie prawa jazdy,

3. Komornik Sądowy.

Oskarżyciel Publiczny.

Oskarżycielem publicznym w procesie karnym jest organ procesowy państwowy który ma prawo wnosić i popierać przed sądem oskarżenie w sprawach o przestępstwa ścigane skargą publiczną- przestępstwa ścigane w trybie publiczno-skargowym lub z oskarżenia prywatnego. Działa jak strona, reprezentuje interes publiczny, dąży do uzyskania sprawiedliwego rozstrzygnięcia w przedmiocie sporu, zobowiązany do realizacji zadań procesowych, nie może łączyć funkcji oskarżyciela z innymi rolami procesowymi. Oskarżycielem publicznym przed wszystkimi sądami jest prokurator, natomiast na zasadzie art. 471 kpk mogą być inne organy:

1. Policja /postępowanie uproszczone/,

2. Straż Graniczna,

3. PIH,

4. Przedstawiciele Urzędów Skarbowych,

5. Zarządy Lasów Państwowych,

6. Przedstawiciele Urzędów Celnych.

Uprawnienia Oskarżyciela Publicznego.

1. Prawo do sporządzania i wnoszenia do sądu aktu oskarżenia art. 331 kpk,

2. Prawo do popierania wniesionego aktu oskarżenia w postępowaniu przed sądem art. 46 kpk,

3. Prawo do zabierania głosu po zamknięciu przewodu sądowego art. 406 kpk,

4. Prawo do stawiania pytań osobom przesłuchiwanym art. 370 kpk,

5. Prawo do wnoszenia środków zaskarżenia art. 425 kpk,

6. Prawo do składania wniosków co do przebiegu rozprawy art. 335 kpk.

Obowiązki Oskarżyciela Publicznego

1. Czuwanie nad tym aby interes społeczny w czasie postępowania nie został naruszony.

Oskarżyciel Posiłkowy.

Oskarżyciel Posiłkowy występuje w sprawach publiczno - skargowych i na wniosek. Swój akces pokrzywdzony może zgłosić od momentu sporządzenia aktu oskarżenia do momentu rozpoczęcia przewodu sądowego art. 54 kpk. /przewód sądowy rozpoczyna się od chwili przeczytania aktu oskarżenia przez prokuratora/.

Oskarżyciel posiłkowy ma takie same prawa przed sądem jak pokrzywdzony i może działać przed sądem niezależnie od oskarżyciela publicznego. Nie może działać na korzyść podejrzanego i ma bronić tylko swojego interesu a nie szeroko rozumianego interesu społecznego.

Oskarżyciel Prywatny.

Oskarżyciel prywatny art. 59 i 61 kpk wiąże się z trybem ścigania przestępstw. Pokrzywdzony może wnieść do sądu akt oskarżenia i wtedy staje się oskarżycielem prywatnym. Jeżeli oskarżyciel prywatny odstąpi od skierowania do sądu aktu oskarżenia, to sąd odstępuje od rozpoznania sprawy. Prokurator może przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego objąć ściganiem z urzędu.

Warunki aby stać się oskarżycielem prywatnym:

W niektórych sytuacjach postępowanie z oskarżenia prywatnego może być prowadzone z urzędu tj.

1. W przypadku ingerencji prokuratora,

2. W postępowaniu z nieletnimi,

3. W przypadku postępowania karnego w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych.

Powód Cywilny - jest stroną czynną w zakresie dochodzenia roszczenia cywilnego w procesie karnym wynikającym z popełnionego przestępstwa. / w procesie adhezyjnym może dochodzić roszczeń tylko o charakterze majątkowym i wynikających z przestępstwa/

O powództwo cywilne można wystąpić od momentu wystąpienia w postępowaniu przygotowawczym podejrzanego do momentu rozpoczęcia przewodu sądowego. Żądanie takie występuje w formie pisma procesowego zwanego pozwem art. 69 kpk.

Powodem cywilnym jest podmiot dochodzący od oskarżonego w imieniu pokrzywdzonego roszczeń majątkowych.

Przyczyny oddalenia powództwa cywilnego art. 65 kpk:

1. Postępowanie w sprawach nieletnich,

2. Roszczenie nie ma związku z zarzutem oskarżenia,

3. Powództwo zostało wniesione przez osobę nieuprawnioną,

4. Pozew nie odpowiada warunkom formalnym.

Obrońcy.

Obrońcą może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury. Obrońcę ustanawia oskarżony. Do czasu ustanowienia obrońcy przez oskarżonego pozbawionego wolności, obrońcę może ustanowić inna osoba o czym należy niezwłocznie powiadomić oskarżonego. Upoważnienie do obrony może być udzielone na piśmie albo przez oświadczenie do protokołu organu prowadzącego postępowanie karne. Ustanowienie obrońcy lub wyznaczenie obrońcy z urzędu uprawnia go do działania w całym postępowaniu nie wyłączając czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia, jeżeli nie zawiera ograniczeń.

Obrońca z wyboru - na podstawie upoważnienia

Obrońca z urzędu - obligatoryjnie

Oskarżony musi mieć obrońcę w przypadkach:

    1. jest nieletni

    2. głuchy, niemy, niewidomy

    3. zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności

    4. nie włada językiem polskim

    5. sąd uzna za niezbędne na okoliczności utrudniające obronę

Pozycja prawna obrońcy :

Pełnomocnik.

Pozycja prawna pełnomocnika

Pełnomocnictwo jest udzielane na piśmie lub do protokołu, może być w każdej chwili cofnięte, pełnomocnik może je sam wypowiedzieć

Przedstawiciel ustawowy strony to:

1. Rodzic,

2. Opiekun,

3. Kurator.

Przedstawiciel ustawowy występuje w procesie niezależnie od woli strony.

Przedstawiciel procesowy generalnie występuje w procesie karnym po uprzednim uzyskaniu aktu woli danej strony. Wyjątek stanowi prawo do obligatoryjnej obrony.

Pozycja prawna przedstawiciela ustawowego:

Pokrzywdzony - to osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawem chronione zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przestępstwem. Pokrzywdzony jest stroną tylko w postępowaniu przygotowawczym, natomiast w procesie karnym jeżeli chce występować w charakterze strony to musi złożyć stosowne oświadczenie.(oskarżyciel prywatny, posiłkowy, powód cywilny) Oświadczenie to z wyjątkiem 3 przypadków jest wiążące dla sądu.

Uprawnienia pokrzywdzonego:

1. Pierwszeństwo w zaspokojeniu roszczeń art. 269 kpk,

2. Prawo złożenia wniosku o ściganie przestępstwa wnioskowego art. 12 kpk,

3. Prawo do otrzymania informacji o sporządzeniu aktu oskarżenia przez prokuratora.

4. Prawo do składania wniosków dowodowych art. 167 i 315 kpk,

5. Prawo do zaskarżania decyzji zapadłych w postępowaniu przygotowawczym art. 22 & 2 kpk, art. 306 kpk,

6. Prawo do wnoszenia aktu oskarżenia art. 55 kpk,

7. Prawo do korzystania z pomocy pełnomocnika art. 87 kpk,

8. Prawo do zaznajomienia się z materiałami postępowania przygotowawczego art. 156 & 5 kpk,

9. Prawo do składania zażaleń na czynności naruszające prawa pokrzywdzonego art. 302 kpk.

CZYNNOŚCI PROCESOWE. - to działania uczestnika procesu zgodnie z jego wolą, świadomością, wywierające skutki w sferze prawa karnego procesowego

Fakty procesowe dzieli si* na dwie grupy:

1. Zdarzenia procesowe,

2. Czynności procesowe.

Zdarzenia procesowe - Są to zjawiska niezależne od uczestników procesu z którymi prawo procesowe łączy odpowiednie skutki procesowe np. śmierć podejrzanego łączy ze sobą czynność procesową w postaci umorzenia dochodzenia.

Czynności procesowe - jest to zgodne z prawem zachowanie się uczestników procesu karnego zmierzające do wywołania skutków prawnych przewidzianych przez prawo karne procesowe. Może ono polegać głównie na działaniu lub zaniechaniu działania np. pokrzywdzony nie złoży* wniosku o ściganie.

Rodzaje czynności procesowych.

Z uwagi na podmiot który dokonuje czynności procesowych wyróżniamy:

1. Czynności organów procesowych np. wydanie postanowienia o wszczęciu dochodzenia,

2. Czynności stron procesowych np. złożenie wniosku o ściganie,

3. Czynności innych uczestników procesu np. zażalenie na postanowienie.

Czynności z punktu widzenia oceny prawdy.

1. Dopuszczalne - to te czynności które są dozwolone przez ustaw* np. zatrzymanie osoby, konfrontacja.

2. Niedopuszczalne - to takie czynności które są zabronione przez ustaw* np. zastępowanie zapiskami dowodów z zeznań świadka lub wyjaśnień podejrzanego.

Z uwagi na charakter czynności procesowych wyróżniamy:

1. Czynności rzeczowe inaczej realne, które powodują zmiany w świecie zewnętrznym np. pobranie krwi, zatrzymanie osoby podejrzanej,

2. Oświadczenia procesowe które spełniają najważniejszą rolę wśród czynności procesowych.

Oświadczenia procesowe przybierają postać:

1. Oświadczeń wiedzy,

2. Oświadczeń woli.

Do oświadczeń wiedzy zalicza się oświadczenia dowodowe np. zeznania świadka, sprawozdania procesowe do których można zaliczyć protokół.

Oświadczenia woli przybierają postać oświadczenia postulującego, które przedstawia się najczęściej w postaci wniosków, próśb, żądań np. żądanie uzupełnienia postępowania przygotowawczego przez podejrzanego, wniosek o dopuszczenie w czynności dowodowej. Przybierają również postać oświadczeń imperatywnych, które są przejawami woli organu kierującego procesem. Są one wiążące dla uczestników procesu np. decyzja o umorzeniu, zarządzenie o doprowadzeniu podejrzanego, świadka.

Oświadczenia wiedzy mogą być wykorzystywane dowodowo a oświadczenia woli nie mogą być wykorzystywane dowodowo. Wola może być wyrażona wprost przez tego, który ją powziął.

Aby czynność procesowa mogła być skuteczna tj wywołać określone skutki prawne muszą być spełnione określone warunki.

1. Czynność procesowa musi być wykonana w toczącym się postepowaniu

2. Czynność musi być wykonana przez uprawnionego uczestnika procesu karnego np. pokrzywdzony może z*ożyć zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia,

3. Czynność procesowa powinna być wykonana w odpowiedniej formie /pisemnej lub ustnej/,

4. Czynność procesowa powinna być wykonana w odpowiedniej porze doby jeżeli ustawa tak przewiduje,

    1. Czynność procesowa powinna być wykonana w odpowiednim miejscu np. siedzibie organu procesowego,

    2. Czynność procesowa powinna być wykonana w określonym terminie i odpowiednio udokumentowana.

8.Czynność procesowa powinna być wykonana w określonej kolejności

Dokumentacja podstawowa:

wg. art. 143kpk podstawą prawna obligatoryjnego sporządzania protokołu z czynności

Protokół winien zawierać:

Dokumentacja pomocnicza - notatka urzędowa : pisma zawierające informacje o przebiegu sprawy, wskazania okoliczności.

Formy postępowania przygotowawczego.

Wyróżniamy dwie formy postępowania przygotowawczego:

1. Dochodzenie,

2. Śledztwo.

Formy postępowania przygotowawczego potrzebne są w celu ustalenia, czy dany czyn jest zbrodnią, czy też występkiem.

Dochodzenie od śledztwa różni się ci*żarem gatunkowym, organem prowadzącym oraz czasem prowadzenia.

Dochodzenie zwykłe art. 310 kpk.

Postępowanie w formie dochodzenia prowadzi się wtedy, jeżeli prowadzenie śledztwa nie jest obowiązkowe a nie można prowadzić innej uproszczonej formy. Dochodzenie zwykłe może prowadzić Policja ze swojej w*asnej inicjatywy lub na polecenie prokuratora art. 326 kpk lub na polecenie sądu art. 488 & 2 kpk. Oprócz Policji dochodzenie zwyk*e może prowadzić UOP, Straż Graniczna.

Postępowanie przygotowawcze to zespół czynności procesowych zmierzających do ustalenia czy popełniono przestępstwo , ujawnienia, ujęcia sprawcy oraz zebranie i zabezpieczenie dowodów dla organu orzekającego.

Postępowanie karne - ustala czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo, wykrycie i ujęcie sprawcy, zebranie danych dotyczących podejrzanego, wyjaśnienie okoliczności sprawy, zebranie, zabezpieczenie i utrwalenie dowodów.

Czas prowadzenia postępowania przygotowawczego.

Generalnie art. 310 kpk czas trwania postępowania przygotowawczego określa na jeden miesiąc. Prokurator nadzorujący przedłuża dochodzenie do trzech miesi*cy łącznie z tym pierwszym miesiącem. Jeżeli dochodzenie nie zosta*o zakończone w ciągu trzech miesięcy akta dochodzenia przekazuje się prokuratorowi nadrzędnemu, który może przed*użyć je jeszcze na trzy miesiące lub przenieść na śledztwo fakultatywne lub dochodzenie to umorzyć.

Czynności zastrzeżone dla prokuratora w dochodzeniu zwykłym.

1. Powołanie biegłych psychiatrów art.202 kpk,

2. Stosowanie środków zapobiegawczych art. 250 & 4 kpk,

3. Stosowanie kar porządkowych,

4. Stosowanie zabezpieczenia majątkowego na poczet przyszłych kar,

5. Odmowa od dopuszczenia w udziale w czynnościach dowodowych art. 317 & 2 kpk,

6. Decyzja o liście gończym,

7. Zarządzenie przesłuchania świadka z udziałem biegłego,

8. Powołanie bieg*ego do otwarcia zwłok.

Dochodzenie w niezbędnym zakresie art. 308 kpk.

Warunki:

1. Zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa,

2. Musi zachodzić sytuacja natychmiastowego zabezpieczenia śladów i dowodów w obawie przed ich utratą lub zniekształceniem w przypadku nie zabezpieczenia,

3. Czynności tych może dokonywać uprawniony organ.

Czynności dokonywane w trakcie dochodzenia z art. 308 kpk.

1. Wszelkie czynności procesowe tj.

a/ Oględziny,

b/ Przesłuchanie świadka, podejrzanego,

c/ Przeszukanie,

d/ Możliwość pobrania do badań krwi od podejrzanego /w dochodzeniu zwykłym nie można tego robić/,

e/ okazanie.

Czas trwania terminu instrukcyjnego do 5 dni. Termin ten może być przekroczony jeżeli zachodzi taka potrzeba. Należy informować prokuratora, że zosta*o wszczęte także dochodzenie /wcześniej tego nie by*o/, czynności sprawdzająco-uzupełniające /w dniu podjęcia pierwszej czynności/. Powiadamiamy także prokuratora o podjęciu czynności sprawdzających w danej sprawie.

Sposoby zakończenia dochodzenia w niezbędnym zakresie:

1. Wszczęcie postępowania przygotowawczego,

2. Przekazanie sprawy prokuratorowi w celu wszczęcia śledztwa,

3. Wydanie postanowienia o umorzeniu dochodzenia przed jego formalnym wszczęciem /wymaga zatwierdzenia przez prokuratora/,

4. Przekazanie innym organom bez merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy np.Urzędom Skarbowym.

Dochodzenie uproszczone art. 468 - 478 kpk.

Ustawodawca zrezygnował z pewnych czynności procesowych. Postępowanie uproszczone prowadzone jest w sprawach zagrożonych łagodniejszymi karami. Katalog przestępstw za które dopuszcza się prowadzenie postępowania uproszczonego to art.

469 kpk.

Warunki prowadzenia dochodzenia uproszczonego:

1. Zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa,

2. Musi być to jedno z przestępstw wymienionych w art. 469 kpk.,

3. Nie może występować szczególna przesłanka postępowania uproszczonego art. 470 kpk.,

4. Sprawca przestępstwa nie może być osobą pozbawioną wolności w tej, czy innej sprawie /jest wyjątek/,

5.Spawcą nie może być osoba nieletnia,

6. Sprawcą przestępstwa nie może być osoba podlegająca orzecznictwu sądów wojskowych,

7. Sprawca nie może być osobą wobec której ustawodawca nakazuje obron* obligatoryjną art. 470 kpk, 79 kpk,

8. Sprawca nie może być recydywistą,

9. Nie może być przekroczony termin trwania tj. 2 miesiące.

Czas trwania dochodzenia uproszczonego.

1. Jeden miesiąc z możliwością przedłużenia do dwóch miesięcy /później prowadzi się jako dochodzenie zwykłe/,

2. Kopię postanowienia o wszczęciu dochodzenia przesyła się prokuratorowi art. 472 kpk.

Uproszczenia w dochodzeniu uproszczonym art. 473 kpk.

1. Nie ma obowiązku sporządzania postanowienia o przedstawieniu zarzutów /zarzut stawia się ustnie wpisując jego treść do protokołu przesłuchania podejrzanego/,

2. Nie ma obowiązku wydawania postanowienia o zamknięciu dochodzenia /sporządza się akt oskarżenia/,

3. Nie ma obowiązku zaznajamiania podejrzanego z materiałami dochodzenia ale o prawie tym należy podejrzanego pouczyć przy przesłuchaniu i jego wolę wpisać do protokołu,

4. Uprawnienia dajemy podejrzanemu na piśmie art. 300 kpk.

Śledztwo dzieli się na:

1. Obligatoryjne-przepisy ustawy wymagają aby postępowanie przygotowawcze by*o prowadzone w tej formie a zatem o:

a/ Przestępstwa za które w I instancji zgodnie z właściwością orzeka Sąd Wojewódzki art. 25,309 & 1 i 3 kpk,

b/ Występki wymienione w art. 309 & 1 pkt. 2 pomimo, że niekiedy będzie orzeka* Sąd Rejonowy (najpierw patrzymy na art. 309 & 1 pkt. 2 kpk. Jeśli nie ma tam danego przestępstwa to patrzymy na art. 25 kpk, czy nie orzeka Sąd Wojewódzki),

c/ Gdy czynu karalnego dopuści* si* nieletni wraz z osobą dorosłą art. 16 U o niel.,

d/ Gdy prowadzone jest postępowanie przygotowawcze w formie dochodzenia i nie zosta*o ono ukończone w ciągu 6 miesięcy a zachodzi potrzeba jego dalszego prowadzenia,

e/ Gdy podejrzanym jest funkcjonariusz Policji, UOP, Straży Granicznej lub finansowych organów dochodzenia.

2. Fakultatywne-decyduje o jego wszczęciu prokurator mając na względzie:

a/ Wag* sprawy art. 309 & 1 pkt. 5 kpk,

b/ Zawiłość sprawy art. jw

c/ Jeżeli dochodzenie nie zosta*o ukończone w ciągu 3 miesięcy art.310 & 3 kpk.

Decyzja prokuratora w tym względzie przybiera postać postanowienia. Zasadą jest, że postępowanie przygotowawcze w formie śledztwa prowadzi prokurator art. 311 kpk.

Podział śledztw:

1. Z uwagi na organ prowadzący

a/ Prokuratorskie,

b/ Powierzone / może być przekazane w ca*ości art. 311 i 312 kpk, w określonym zakresie np. do momentu wykrycia sprawcy, tylko do wykonania określonej czynności np. przeszukania /.

Powierzenie śledztwa w ca*ości nie może obejmować czynności wymagających postanowienia oraz wszelkich czynności związanych z przedstawieniem zarzutu lub zamknięciem śledztwa albo dochodzenia art. 311 & 4 kpk.

Powierzenie dochodzenia lub śledztwa policji:

  1. zakres powierzenia