SŁONECZKO - WILCZEK

Tematy:
1. Spotkanie z Antkiem Cwaniakiem.
2. Powrót do dawnych korzeni.
3. Wyprawy pierwszych zuchów.
4. Odnajdywanie cudów natury.
5. Krakowiacy Majster-klepki.
6. Wielki turniej wiedzy.

Zbiórka 1
Spotkanie z Antkiem Cwaniakiem.
Miejsce: zuchówka
Czas trwania: 1h 30min.
Cele: Zainteresowanie zuchów początkami ruchu zuchowego,
zapoznanie z postacią Antka, nauka podejmowania decyzji.

Przebieg:
1. Rozpoczęcie zbiórki
Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki - okrzykiem, sprawdzenie obrzędowości lub w inny charakterystyczny dla gromady sposób.
Przeniesienie się wehikułem czasu w podróż do czasów pierwszych zuchów.
Przed wyruszeniem trzeba się rozgrzać, a pomoże w tym „Zuchowa gimnastyka". Następnie drużynowy cofa wskazówki przyniesionego wcześniej budzika. Aby przenieść się w przeszłość, zuchy zamykają oczy i myślą o Antku Cwaniaku. Kiedy budzik zaczyna dzwonić, zuchy mogą otworzyć oczy.
2. Gawęda w wykonaniu Antka Cwaniaka, który po przywitaniu się z dziećmi opowiada historię o Kościuszce, kapralu Stefanie i myszy („Antek Cwaniak”, str. 18-20, Katowice 1957r.)
3. Inscenizacja teatrzyku samorodnego przez zuchy na temat opowieści Antka Cwaniaka.
4. Nauka piosenki pt. „ Każdy z nas się postara”.
5. Poddanie zuchy próbom: wytrzymałości, celności, refleksu i spostrzegawczości przez Antka.
Sprawdzian wytrzymałości fizycznej:
• zamoczyć twarz w misce z wodą
• „drobna kaszka" (Zuchy kręcą się parami lub wokół własnej osi wykonując określoną ilość obrotów. Aby sprawdzić, komu najbardziej zakręciło się w głowie, rysujemy na ziemi linię długości ok. 5-6 m i polecamy zuchom przejść po niej).

Sprawdzian celności i refleksu:
• rzucanie do celu
• mierzenie refleksu za pomocą miarki sporządzonej z cienkiego kartonu. (Miarkę przykładamy do ściany. Jej koniec jest na górze, początek na dole. Przy jej początku zuch trzyma palec, jednak nie może jej dotykać. Zadaniem zucha jest przytrzymanie miarki palcem po puszczeniu jej bez uprzedzenia. Im mniejszy wynik, tym szybszy refleks).
Sprawdzian spostrzegawczości:
• oka - „zmieniony obraz" (Na tablicy lub kartonie rysujemy jakiś obrazek, po obejrzeniu którego zuchy odwracają się; my tymczasem dorysowujemy lub ścieramy kilka szczegółów. Zadaniem zuchów jest wskazanie jak największej liczby „przeróbek"); ucha - „skąd dobiegł dźwięk" (Zuchy mają zasłonięte oczy. Prowadzący rysuje na ziemi jakiś mało widoczny znak, z tego miejsca głośno gwiżdże lub coś krzyczy i odchodzi. Każdy zuch ma za zadanie - nie wiedząc o znaczku - wskazanie miejsca, z którego dobiegł dźwięk. Kto stanął najbliżej?);
• nosa - w papierowych torebkach zuchy dostają kawałki jarzyn (np. cebulę, pietruszkę), przyprawy (np. cynamon) lub nasączone papierki (np. perfumami); zuchy mają za zadanie odgadnąć, co zawiera każda torebka nie otwierając, ani nie dotykając jej.
6. Antek Cwaniak uczy zuchy tajemniczej mowy słoneczek i wilczków (tak jak w książce, np. sanek-jate znaczy Janek, mysz to sysz-myte, bądź gotów -sądź-bote, sotów-gote). Zuchy przybierają tajemnicze pseudonimy i zakładają Bractwo Tropicieli Antkowych Przygód.
7. Zuchy, tak jak dzieci z gromady Antka, aby pamiętać o dzielności, rysują do kroniki Bractwa: armatę kaprala Stefana, sznurek Kościuszki i sprytną mysz.
8. Krąg Rady.
9. Zadanie miedzyzbiórkowe
- zuchy mają się dowiedzieć, kto z ich babć, dziadków, rodziców w dzieciństwie był zuchem, w jakiej gromadzie zuchowej i w jakie zabawy się bawili.
10. Na zakończenie zbiórki zuchy śpiewają piosenkę „Każdy z nas się postara".


Zbiórka 2
Temat: Powrót do dawnych korzeni.
Miejsce: zuchówka
Czas trwania: 1h 30min.
Cele: Poznanie sytuacji działań pierwszych gromad zuchowych, poznanie historii harcerstwa z tego terenu na którym działają.


Przebieg:
1. Rozpoczęcie zbiórki
Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki - okrzykiem, sprawdzenie obrzędowości lub w inny charakterystyczny dla gromady sposób.
2. Gawęda
Historia, którą chcę wam opowiedzieć, zdarzyła się latem 1914 r. w Zakopanem. Zaczynała się I wojna światowa. Wszyscy mieli dużo pracy. Drużyny harcerskie pomagały ludziom w pracach na polu, organizowały pocztę, a nawet ochronkę dla dzieci, które zgubiły się rodzicom w czasie ucieczek przed działaniami wojennymi.
Pewnego popołudnia mała gromadka dziewczynek zjawiła się w Komendzie. Śmiało podeszły do stołu, stanęły ,,na baczność" i najodważniejsza wypowiedziała jednym tchem: - Melduję, że zgłaszamy się do harcerstwa.
- Ile macie lat?
- Siedem, osiem, dziewięć.
- Jeszcze jesteście za młode, a poza tym tyle teraz pracy, że nie mogę się wami zająć. Po wojnie was przyjmę.
- Kiedy my nie chcemy, żeby się nami zajmowano, my chcemy pracować dla Polski.
Spojrzałam na mówiącą. Miała usta zaciśnięte i widziałam, że z trudem wstrzymuje łzy.
- Co wy możecie robić?
- Możemy zbierać wśród znajomych płótno i robić szarpie. Szarpie - materiał opatrunkowy zrobiony z poszarpanych nitek wyskubanych ze skrawków starego płótna bawełnianego lub lnianego. Dziś szarpie zastąpione są przez gazę i watę).
- Dobrze. Będziecie przygotowawczą gromadką, ale zapamiętajcie, że musicie się same dopilnowywać. Wybierzcie między sobą jedną, która będzie waszych zbiórek pilnowała i mnie zdawała raport z waszych czynności.
Zaczęła się praca.
Małe chodziły co drugi dzień na zbiórki, a oprócz tego w domu skubały pilnie szarpie, które potem zanosiły do lecznicy doktora Nowotnego, skąd odsyłano je do szpitali. Lecz nie tylko szarpie robiły te pierwsze zuchy. Wkrótce wkręciły się do warsztatów harcerskich i tam wypełniały szyte przez harcerzy nesesery żołnierskie nićmi, igłami, guzikami, agrafkami itp. drobiazgami. Mała Wandzia Piasecka przewodziła gromadce. Kiedyś składała mi sprawozdanie z odbytej zbiórki:
- Skubałyśmy szarpie i uczyłyśmy się piosenek„ Wszystko, co nasze " i „Będzie wojna z Moskalami", a potem była dyskusja.
- Nad czym!?
- Zastanawiałyśmy się, jak możemy pracować dla Polski i poza zbiórkami...
Tak właśnie wspomina powstanie pierwszej zuchowej gromady dh. Olga Drahonowska- Małkowska, pierwsza opiekunka gromady zuchów. Ona to właśnie - gdy zakładała ruch zuchowy - nazwala członków tych gromad „ krasnalami".
Później na dziewczęta mówiono „słoneczka", a na chłopców „wilczęta" (na początku powstawały oddzielne gromady dla dziewcząt i chłopców). Dziewczynki miały na beretach słoneczko, a chłopcy główkę wilczka. Gromady wilcząt czytywały „Księgę dżungli" Rudyarda Kiplinga, a później bawiąc się naśladowały postacie zwierząt z tej książki. Naśladowały ich zaradność, odwagę, spryt, szlachetność. Stąd też brała się ich miłość do przyrody.
Szczególnie dużo dla mchu zuchowego w Polsce obok jego założycielki zrobili dh. Jadwiga Zwolakowska i dh Aleksander Kamiński.
Druhna Jaga (bo tak nazywano dh. Zwolakowska) bardzo lubiła zuchowanie
- to było jej pasją. Napisała pierwszy podręcznik dla drużynowych „zuche-nek", a także -wiele śpiewników zuchowych. O zuchach - chłopcach pisał natomiast dh Aleksander Kamiński. Kochał dzieci i świetnie się z nimi dogadywał. Napisał też wiele książek, a wśród nich „Antka Cwaniaka " - książkę o przygodach Antka i jego gromady zuchowej. Pierwsza gromada, jaka powstała w naszym mieście, nazywała się..
3. Opowieści zuchów o tym, czego dowiedziały się od swoich dziadków i rodziców.
4. Pląs
„Każdy z nas się postara". Do wcześniej poznanej piosenki dołączamy ruchy. Zuchy dobierają się parami i trzymając się za barki skaczą bokiem tworząc krąg. Na słowa „fason trzymać"
zuchy stają i tupią w rytm piosenki, na słowa „humor grunt" odgrażają się pięściami wszystkim smutkom.
5. Majsterka
zuchy na podstawie gawędy robią drzewo genealogiczne gromad zuchowych działających w miejscu ich zamieszkania. (Można zacząć od pierwszej gromady druhny Olgi).
6. Na zbiórce znów pojawia się Antek Cwaniak. Mówi, że zuchy już wiedzą, jak wyglądali członkowie pierwszych gromad, jak żyli, ale jeszcze nie wiedzą, jak się bawili. Zaprasza więc do Akademii Zabaw:
Gry i ćwiczenia
• Wąż- zuchy dzielą się na dwie grupy. Trzymają się w grupach za ręce. Głowy węży starają się złapać ogon przeciwnika, ogony starają się uciec.
• Wyścig stonóg- zuchy w szóstkach ustawiają się w rzędach jeden za drugim. Stojący na początku szóstkowi podaj ą prawą rękę osobie stojącej za nimi. Następnie osoba chwyta lewą ręką rękę szóstkowego, a prawą podaje do tyłu itd. W wyścigu zwycięża ta szóstka - stonoga, która pierwsza, trzymając się za ręce, dobiegnie do mety.
• Psy-koty - berkiem jest pies, pies goni koty, które są bezpieczne wtedy,
jeżeli jeden wskoczy drugiemu na plecy, jakby szykując się do ataku.
• Myśliwy i zwierzyna- zuchy podzielone są na dwie grupy stojące w rzędach naprzeciwko siebie. Jeden rząd to „myśliwi", a drugi - „zwierzyna". Na hasło „myśliwi", rząd zwierzyny odwraca się i biegnie do linii, myśliwi zaś starają się schwycić kogoś ze zwierzyny. Na hasło „zwierzyna" sytuacja jest odwrotna. Nie można łapać zucha, który dotarł już do mety. Wygrywa grupa, która złapała więcej zuchów.
• Kim i różne jego rodzaje (wersja podstawowa: na stole układamy kilkanaście małych przedmiotów, następnie stół zasłaniamy, a zuchy z pamięci opisują przedmioty, które były na stole. Zwycięża ten, który najwięcej zapamiętał (w wersji mundurowej można zmienić coś przy mundurze, polecając zuchom, aby szukały zmian, lub też dzieci mogą zapamiętywać, co zmieniło się w zuchówce itd.).
7. Pląs znany
Zuchy proponują znany i lubiany pląs.
8. Na zakończenie zbiórki Antek Cwaniak zachęca zuchy do organizowania zabaw w lesie, gdzie poznać można tajniki przyrody.
9. Krąg Rady
W kręgu rady zuchy podsumowują zbiórkę i postanawiają na następnej zbiórce wyruszyć do lasu.
Przeżyte zabawy zapisują w kronice Bractwa Tropicieli Antkowych Przygód.
10. Krąg Przyjaźni
Obrzędowe zakończeni zbiórki w Kręgu Przyjaźni, piosenką „Słoneczko” i okrzykiem gromady.


Zbiórka 3
Temat: Wyprawy pierwszych zuchów.
Miejsce: las
Czas trwania: 4h
Cele: Poznanie wielu ciekawostek na temat zwierząt zamieszkujących ten teren, wdrażanie do właściwego zachowania się w lesie i miłego spędzenia czasu na łonie natury.

Przebieg:
1. Powitanie
2. Gawęda
zanim wyruszymy do lasu, drużynowy opowiada zuchom o przygodach, jakie przydarzyły się gromadzie Antka Cwaniaka podczas wyprawy do lasu („Antek Cwaniak", str. 39-43). Z tej opowieści zuchy dowiedzą się, jak zachować się w lesie, na co zwrócić uwagę w czasie marszu.
3. Piosenka
„Idzie zuch”
4. Po przybyciu na wybrane miejsce w lesie, zuchy szukają gatunków zwierząt, na których ślady natknęły się po drodze. Stąd też dowiadują się o ich zwyczajach.
5. Wspólne zabawy
• „Za głosem" - szóstkowi umawiają się ze swoimi szóstkami, jakiego ptaka śpiew będą naśladować, a potem chowają się o ok. 100 kroków od szóstek. Wygrywa ta szóstka, której pierwszej uda się dotrzeć do swego „ptaka".
• „Domki zwierząt" - zuchy wybierają sobie jakiś gatunek zwierzęcia żyjącego w lesie. Mogą to być zwierzęta duże jak i małe, np.: biedronka, motyle, dżdżownica. Dzieci nie mówią nikomu nazwy zwierzątka. Zadaniem każdego zucha jest znalezienie w najbliższym otoczeniu domku dla swojego zwierzątka. Następnie zuchy kolejno prowadzą swoją szóstkę do wybranego miejsca, a zadaniem pozostałych zuchów jest odgadnięcie nazwy zwierzątka. W dalszej części zabawy cała szóstka może wybrać jeden gatunek, a pozostałe szóstki, po miejscu zamieszkania, odgadują nazwę tych zwierząt.
• „Pogoń" - jeden zuch jest nietoperzem (ma zawiązane oczy), który poluje na ćmy (2-3 zuchów). Reszta dzieci łapie się za ręce i tworzy koło,
które wyznacza teren polowania. Zadaniem nietoperza jest upolowanie uciekających owadów za pomocą echolokacji. W tym celu nietoperz wysyła sygnał, który „odbija się" od ciem i wraca do nietoperza (na okrzyk nietoperza „hop" zuchy-ćmy odpowiadają „ćma"). Drużynowy powinien zwrócić uwagę, aby ćmy za każdym razem odpowiadały na sygnał nietoperza - nie mają wyboru, bo przecież to echo. Lokalizując ćmy, nietoperz musi je wszystkie upolować (dotknąć).
6. Zwiad
zuchy wyruszają na poszukiwanie mrowiska lub dowodów obecności zwierząt w lesie, obserwują życie mrówek oraz konstrukcję mrowiska.
7. Konkurs-naśladowanie ruchów leśnych zwierząt.
8. Majsterka
podobnie jak zuchy Antka, zuchy budują szóstkami szałasy dla siebie, w których zamieszkamy podczas leśnych zabaw.
9. Ognisko
10. Krąg Rady
rozmowa o tym, jakie są mrówki (karne, pracowite, koleżeńskie). Każdy zuch mówi o zadaniu, jakie będzie się starał wykonywać codziennie do następnej zbiórki (np. pomoc w domu, gimnastykowanie, pomoc innemu zuchowi).


Zbiórka 4
Temat: Odnajdywanie cudów natury.
Miejsce: las
Czas trwania: 3h
Cele: Poznanie roślin występujących w lesie
Przebieg:
1. Obrzędowe rozpoczęcie zbiórki
2. Gawęda
Antek Cwaniak opowiada o różnych ciekawych gatunkach roślin (np. o rosiczce), o ziołach, o dawnych wierzeniach związanych z roślinami. Można wykorzystać różne legendy i podania ludowe.
3. Zadanie zuchów
W ciągu 20min mają za zadanie „złowić okazy”- mogą sfotografować omawiane wcześniej gatunki, które napotkały w lesie, a także zebrać też „leśne skarby” do wykorzystania na następnej zbiórce.
4. Zabawy
• „Leśny berek" - zuchy ratują się przed goniącym je berkiem oparciem plecami o drzewo.
• „Mój leśny przyjaciel" - zuchy dobierają się parami. Jedno dziecko ma zawiązane oczy. Drugie wybiera mu przyjaciela - dowolny obiekt w lesie, np. drzewo, kamień, pień. Zuch z zawiązanymi oczami może dotknąć, powąchać swego „przyjaciela". Później będzie szukał swego przyjaciela już z odwiązanymi oczami.
• „Jaka to roślina"- jeden z zuchów wybiera sobie w myśli jakąś roślinę. Reszta zadaje mu pytania, na które zuch musi odpowiedzieć „tak" lub „nie". Kto pierwszy zgadnie?
5. Teatr
zuchy przedstawiają scenki, o których była mowa w gawędzie z wykorzystaniem przyniesionych okazów.
6. Krąg Rady
Rozmowa z zuchami, w czym możemy pomóc mieszkańcom lasu
7. Pożyteczne prace - pomoc mrówkom poprzez wykonanie ogrodzenia mrowiska.
8. Zadanie międzyzbiórkowe
na następną zbiórkę dzieci przynoszą „leśne skarby" znalezione w lesie (jeśli nie zostawiamy ich w zuchówce) oraz papier, gwoździe, kapsle, puszki itp.
9. Krąg Przyjaźni


Zbiórka 5
Temat: Krakowiacy Majster-klepki.
Miejsce: zuchówka
Czas trwania 1h 30min
Cele: Poznanie podstawowych kroków krakowiaka, rozwijanie sprawności manualnej i ruchowej.

Przebieg
1. Rozpoczęcie zbiórki
2. Gawęda o Krakowiakach - spryciarzach („Antek Cwaniak", str. 191)
3. Pląs „Każdy z nas się postara”.
4. Zabawy zręcznościowe
• Ciupy - do gry potrzeba pięciu kamyków. Gra toczy się w szóstkach. Polega na podrzucaniu w górę jednego kamyka i zbieraniu z ziemi reszty w określony sposób - wszystkich do jednej ręki.
Etap 1:
I tura: z rozrzuconych na ziemi pięciu kamyków wybieramy jeden i podrzucamy go do góry, w tym czasie podnosimy kolejny kamyk - leżący na ziemi. Kamyk spadający z góry chwytamy w dłoń, w której mamy kamyk podniesiony z ziemi. Następnie podrzucamy jeden z trzymanych kamyków (drugi w tym czasie pozostaje w dłoni) i zbieramy z ziemi kolejny. Razem w dłoni mamy już trzy kamyki. Znowu podrzucamy jeden kamyk i zbieramy kolejny z ziemi, aż zgromadzimy w dłoni wszystkie pięć kamyków.
II tura: tym razem zbieramy po dwa kamyki naraz. Podrzucamy jeden kamyk do góry i z ziemi zbieramy dwa kamyki. Razem mamy w dłoni trzy. Podrzucamy znowu jeden kamyk i zbieramy z ziemi pozostałe dwa kamyki. W dłoni trzymamy razem pięć kamyków.
III tura: zbieramy trzy, a następnie jeden kamyk.
IV tura: cztery kamyki zbieramy naraz.
Etap 2
podrzucamy wszystkie pięć kamyków i staramy się jak najwięcej spadających złapać na zewnętrzną stronę dłoni. Za każdy złapany kamyk zuch otrzymuje 20 punktów i następną partię zaczyna się od tury odpowiadającej liczbie złapanych kamieni (np. złapano trzy - tura III: zbieranie trzech i jednego kamienia). Najlepszy w szóstce zuch reprezentuje ją na forum gromady.
• Wykradanie skarbu- w środku koła o średnicy 4 m siedzi przyboczny, który ma zawiązane oczy. Obok niego leżą szyszki-skarby. Zuchy stoją na zewnątrz linii koła. Na sygnał, zuchy skradają się do skarbu, aby go wykraść. Kiedy przyboczny usłyszy skradającego się zucha, wskazuje ręką i jeśli wskazał trafnie, zuch musi wycofać się za linię. Zabawa trwa do momentu, aż ktoś dotknie skarbu
• Rękawka - drużynowy podrzuca do góry kolejno szyszki (lub piłeczki), a zuchy starają się je złapać. Inny wariant tej zabawy polega na tym, że drużynowy z drzewa rzuca (lekko) szyszki w dół, a zuchy starają się je łapać. Wygrywa zuch, który zbierze najwięcej szyszek.
5. Piosenka i pląs
taniec krakowiak. Zuchy stój ą parami naprzeciwko siebie w kole tak, że mamy koło wewnętrzne i zewnętrzne. Zaczynamy taniec od tego, że najpierw każde koło tańczy cwałem w prawo, a po 8 krokach - cwałem w lewo (zuchy z jednej pary spotykają się). Następnie zuchy w parach tańczą wiatraczek w prawo - 8 kroków i w lewo - 8 kroków. Powtarzamy cwał w prawo, a po 8 krokach - cwał w lewo. Zuch stojący na zewnątrz klęka na jedno kolano i podaje do góry rękę partnerowi, a ten (zuch z koła środkowego) w 8 krokach obchodzi go dookoła. Po tym jest zmiana. I wszystko znowu od początku.
6. Krąg Rady szóstki (na podstawie gawędy) ustalają, jakiej historii przygotuj ą inscenizację i jakie kukiełki będą im do tego potrzebne.
7. Majsterka - zuchy wykonują z „leśnych skarbów" postacie - kukiełki do inscenizacji.
Z wykonanych przedmiotów urządzamy wystawę w zuchówce.
8. Obrzędowe zakończenie zbiórki.


Zbiórka 6
Temat: Wielki turniej wiedzy - nadanie sprawności
Miejsce: zuchówka
Czas trwania: 1h 30min
Cele: Podsumowanie cyklu sprawnościowego, kształtowanie umiejętności współdziałania w grupie, integracja gromady i poszczególnych szóstek.

Przebieg
Turniej z udziałem Antka Cwaniaka odbywa się w czterech płaszczyznach: historycznej, przyrodniczej, zręcznościowej, sprawnościowej.
Przykładowe zadania:
• Jak kiedyś nazywano zuchy w Polsce?
a) gwiazdki i skrzaty
b) słoneczka i wilczki
c) sarenki i liski
• „Coś tu nie wyrosło"
Na kartkach rysujemy różne rośliny, ale np. zapominając o listkach lub kwiatach.
Zadaniem zuchów jest dorysować brakujące części w odpowiednim kształcie i kolorze.
• „Wojna krążków": na ziemi rysujemy 3 współśrodkowe koła. Zadaniem szóstek jest wrzucić wycięte wcześniej kolorowe (dla każdej szóstki inny kolor), tekturowe krążki do kółek. Gracze muszą być oddaleni od kół o ok. 4m. Za trafienie do najmniejszego koła liczy się 10 punktów, większego - 5 punktów, największego - l punkt. Która szóstka zdobędzie więcej punktów?
• Przeciąganie liny, wyścig na szczudłach.
• Jednym z zadań jest inscenizacja przygotowanej na poprzedniej zbiórce historii z wykorzystaniem leśnych kukiełek.
W trakcie turnieju wykorzystujemy gry, które zuchy poznały na wcześniejszych zbiórkach.
Po zakończonym turnieju Krąg Rady decyduje, kto zasłużył na zdobycie sprawności „słoneczko-wilczek”.
Obrzęd nadania sprawności.

„Każdy z nas się postara”
słowa: L. Ziółka
muzyka: śląska melodia ludowa

1. Każdy z nas się postara, postara, postara,
żeby nie był ofiara, ofiara, leń.
Fason trzymać cała rzecz!
Śmiech to zdrowie, z płaczem precz!
Humor grunt, troski w kąt.
Zuchy robią wielki bunt. (bis)

2. Choć nas bieda przyciska, przyciska, przyciska,
od nas, zuchów, śmiech tryska, śmiech tryska wciąż.
Płacze tylko mazgaj, tchórz!
Lecz my, zuchy, ani rusz!
I kto chce i kto chce,
leczmy, zuchy, nigdy nie! (bis)


Książki, z których korzystałam:

1. Aleksander Kamiński: Antek Cwaniak, Katowice 1957 r.
2. Marek Wardecki: Zuchy, Warszawa 1982 r.
3. Jadwiga Zwolakowska: W gromadzie zuchów, Katowice 1933 r.
4. Leon Dmytrowski: Trzy młodości ruchu zuchowego, Warszawa 1989 r.
5. Józef Bartosiński: Technika w klasach I-III, Kielce.
6. Wojciech Śliwerski: Harcerskie gry i zabawy, Kraków 1990 r.
7. Wesół i śmiały. Piosenki zuchowe, Warszawa 1987 r.
8. „Zuchowe Wieści", nr 5(9) 1991 r.
9. „Zuchowe Wieści", nr 10( 14) październik 1991 r.

opr. pwd. Marta Słoma 19 BGZ "Krasnoludkowy Ród" Hufiec Białystok

SŁONCZKO - WILCZEK

1. Spotkaliśmy się ze starszymi ludźmi, którzy kiedyś byli w gromadach zuchowych. Zebraliśmy  jak najwięcej informacji na temat dawnych obrzędów, zwyczajów, zabaw i piosenek.

2. Stworzyliśmy drzewo genealogiczne swojej lub zaprzyjaźnionej gromady zuchowej lub swojego szczepu.

3. Bawiliśmy się w gromadę słoneczek i gromadę wilcza.

4. Wstąpiliśmy do akademii, gdzie nauczyliśmy się chodzić na szczudłach, grac w klipę, świnkę i palanta.

5. Zorganizowaliśmy dla innych turniej starych gier podwórkowych.

6. Urządziliśmy wyprawę do lasu (parku), podpatrywaliśmy przygodę i przeprowadzaliśmy tam gry przyrodnicze, nauczyliśmy się rozpoznawać ślady i głosy zwierząt.

7. Braliśmy udział w „polowaniu a dobre uczynki.

8. Zorganizowaliśmy wieczór majsterklepki.

9. Wymyśliliśmy tajemniczy język oraz pismo słoneczek i wilczków, posługiwaliśmy się nim podczas zbiórek.

10. Przezywaliśmy przygody bohaterów książki Aleksandra Kamieńskiego pt. „Antek Cwaniak".

11. Braliśmy udział w konkursie wiedzy historycznej.

12. Urządziliśmy w harcówce lub zuchówce wystawę dawnych pamiątek zuchowych i harcerskich.

UWAGI

• •  Sprawność ma podwójną nazwę: „słoneczko" dla dziewcząt „wilczek" dla chłopców. Poprzez zabawę w dawne gromady zuchowe można przybliżyć zuchom historię harcerstwa ( w szczególności ich najmłodszych członków), zapoznać z dawną sytuacją dzieci, przedstawić sylwetki tych którzy odegrali ważna rolę w ruchu zuchowym, jak Jadwiga Zwolakowka, Aleksander Kamiński i inni.

• •  Podczas zdobywania sprawności „słoneczko-wilczek" zuchy powinny wykazać się dzielnością i sprawnością oraz znajomością przyrody - nie powinno więc zabraknąć zawodów.

• •  Dobrze byłby, gdyby jak najwięcej informacji o dawnych zuchach otrzymać właśnie podczas zwiadów, a nie gawęd drużynowego.

• •  Sprawność ta może dostarczyć zuchom wiele pomysłów do zabaw na podwórku i przerwach szkole (stare zapomniane zabawy chętnie przypomną rodzice, dziadkowie). Przy okazji tej sprawności warto nauczyć się zuchy kilku „starych" piosenek zuchowych"

• •  Sprawność ta może mieć bogatą obrzędowość zaczerpnięta z dawnych gromad słoneczek i wilczków, np. zuchy mogą wymyślać sobie pseudonimy (skarbnicą obrzędów jest „Antek Cwaniak").

• •  Z uwagi na duży bagaż informacji historycznych, sprawność przeznaczona jest dla zuchów starszych. Można ją zdobywać wiosna, latem (nawet na kolonii) lub jesienią (dużo zabaw na podwórku) .

BIBLIOGRAFIA

1. Rhys Dawids V., zuchowe czary.

2. Kamiński Kamieński., Antek Cwaniak.

3. Kamiński Kamieński., Książką Drużynowego zuchów.

4. Kudasiewicz M., Obrzędowy piec.

5. Zwolakowska J., W gromadzie zuchów.

6. „Zuchowe Wieści" nr 5,10/1991.

---