PNoF, STUDIA, WZR I st 2008-2011 zarządzanie jakością, Finanse Publiczne


I.

FINANSE JAKO NAUKA I JEJ METODY

  1. UKSZTAŁTOWANIE SIĘ I ROZWÓJ FINANSÓW JAKO NAUKI

  1. PRZEDMIOT BADAŃ NAUKI FINANSÓW

  1. NAUKI FINANSÓW A NAUKI EKONOMICZNE I SPOŁECZNE

  1. PRAKSEOLOGICZNE I INNE METODY BADAŃ

Metoda bilansowa w szczególny sposób decyduje o istocie rachunkowości i jednocześnie o jej nieprzemijającej roli dla odzwierciedlenia rzeczywistości gospodarczej. Metoda ta jest sposobem rozumowania, polegającym na poszukiwaniu oraz ustalaniu równowagi pomiędzy ilościowymi cechami obserwowanych przedmiotów i zjawisk. Polega ona na podwójnej obserwacji majątku jednostki i zdarzeń, powodujących zmiany w tym majątku, czyli z dwóch różnych punktów widzenia. Pierwszy aspekt to ujęcie majątku jednostki jako określonej struktury posiadanych zasobów, odpowiednio wycenionych w złotych, złotych drugi aspekt to ujęcie tego majątku według struktury źródeł jego pochodzenia (finansowania).

Metoda porównania nakładów z efektami-

Metoda porównywania kosztów i korzyści-

  1. ANALIZA MODELOWA, SYSTEMOWA I EKSPERYMENT W NAUCE FINANSÓW

Analiza systemowa, to podejście badawcze w naukach społecznych, uznające pojęcie systemu i jego analizę za kluczowe dla zrozumienia zjawisk społecznych.Analiza systemowa jest szczególnie przydatna do złożonych zadań w szybko zmiennym otoczeniu, typowym dla naszych czasów. Jest ona formalnym i jawnym badaniem wspomagającym działanie osób odpowiedzialnych za decyzje lub linię postępowania w określonej (złożonej) sytuacji charakteryzującej się niepewnością. Ma na celu określenie pożądanego działania lub linii postępowania przez rozpoznanie i rozważenie dostępnych wariantów oraz porównanie ich przewidywanych następstw.

Wymaga jasnego określenia granic badanego systemu i jego części składowych. W związku z tym spotyka się z krytyką, że doprowadza do ograniczonego myślenia (przykładowo, myśląc o organizacji jako o systemie, sztucznie tworzymy sobie stereotyp jej otoczenia, co później negatywnie wpływa na naszą zdolność percepcji).

Znaczenie eksperymentu w nauce finansów- o ile w naukach przyrodniczych możliwe jest zastosowanie eksperymentu, rozumianego jako doświadczenia w laboratorium, w ramach którego można zmieniać dowolnie parametry i obserwować obiekt, o tyle w naukach społecznych możliwości przeprowadzania eksperymentu są ograniczone, przynajmniej w takim rozumieniu jak w naukach przyrodniczych.

Badanie rzeczywistości oraz próby jej zmiany wymagają najczęściej eksperymentów, które umożliwiają zmienienie parametrów oraz obserwację badanego obiektu - zjawiska.

Metoda eksperymentowa próbuje symulować różne zjawiska finansowe, przewidywać zmiany w określonym obszarze zjawisk finansowych. Przykładowo poszukuje się zależności miedzy ciężarem podatkowym a wydajnością podatkową dla państwa.

II.

CHARAKTERYSTYKA ZJAWISK I STRUMIENI FINANSOWYCH. KRĄŻENIE PIENIĄDZA I DOCHODÓW W GOSPODARCE NARODOWEJ.

  1. PRZEDMIOTOWA KLASYKIKACJA ZJAWISK FINANSOWYCH.

Klasyfikacja zjawisk finansowych- przedmiotowa:
• Zjawiska przychodowe- przychody ze sprzedaży towarów, usług, majątku, przychody o charakterze transferowym, przychody z tytułu zaciągniętych pożyczek i inne.
• Zjawiska rozchodowe- rozdysponowanie pieniądza związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą i pozostałą działalnością.
• Zjawiska dochodowe- związane z wytworzeniem, realizacją i wykorzystaniem dochodów:
- W sensie finansowym źródłem dochodu są zjawiska przychodowe
- W sensie ekonomicznym źródłem dochodu jest działalność gospodarcza, dochody z kapitału (renty), dochody z praw majątkowych (czynsze, tantiemy) i inne.
• Zjawiska wydatkowe- środki pieniężne są przeznaczone na zakup towarów i usług które prowadzą do produktu krajowego na wydatki konsumpcyjne, inwestycyjne i inne
• Zjawiska kosztowe- związane z powstawaniem i pokrywaniem kosztów prowadzonej działalności np. koszty rodzajowe
• Zjawiska kredytowe- związane z zasilaniem podmiotów w środki finansowe np. kredyt produkcyjny, konsumpcyjny i inne.
• Zjawiska pożyczkowe- odnoszą się do zjawisk finansowych, nie są związane z kreacją pieniądza
• Zjawiska gotówkowe- transakcje związane z gotówką
• Zjawiska bezgotówkowe- pieniądz w postaci idealnej
• Zjawiska transferowe- dotyczą przepływu pieniądza którego skutkiem nie jest ruch towarów. Typowe zjawiska redystrybucyjne
• Zjawiska oszczędnościowe- dotyczą gromadzenia i wykorzystania oszczędności. Mogą mieć formę gotówkową, bezgotówkową, lokat w papierach wartościowych i inne

  1. PODMIOTOWA KLASYFIKACJA ZJAWISK FINANSOWYCH

Podmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych.
a) podmioty czynne - w sposób aktywny oddziaływują na fin. publ. tzn. oddziaływują na kształt systemu poprzez stanowienie prawa, oddziaływują na wielkość środków i dochodów publicznych, wydatków, na ich strukturę a później dokonują poboru bądź też wydatków publicznych.
b) podmioty bierne - te które są powiązane z fin. publ. strumieniami pieniężnymi ale nie mają przyjemności w sposób bezpośredni oddziaływać na kształt, strukturę, przepływ środków itp.
System finansowy państwa czy innego podmiotu publicznego to zespół:
instytucji prawnych połączonych w sposób celowy i logiczny w całość, służący gromadzeniu środków pieniężnych i ich rozdysponowaniu. System ten powinno cechować poszanowanie i ochrona własności prywatnej oraz zasadę wolności gospodarczej.
System finansowy państwa obejmuje elementy:
• Stałe
- System budżetowy
- System finansowy banku centralnego
• Zmienne
- Systemy finansowe przedsiębiorstw publicznych (państwowych i komunalnych) oraz zakładów użyteczności publicznej
- System finansowy instytucji publicznych o charakterze para fiskalnym (takie, których dochody gromadzone są całkowicie lub częściowo dzięki władztwu finansowemu, zaś zadania statutowe należą do zadań, za które państwo całkowicie lub częściowo bierze odpowiedzialność np. ZUS)

System finansowy państwa może być uporządkowany:
według (przy zastosowaniu) trzech kryteriów podziału
θ Podmiotowego
θ Prawnego
θ Instytucjonalnego
Według kryterium podmiotowego elementami polskiego systemu finansowego są:
- Władze ustawodawcze szczebla centralnego i samorządowego (parlament, rada gminy)
- Władze wykonawcze wyżej wymienionych szczebli (rząd, zarząd gminy)
- Aparat finansowy zajmujący się realizacją:
1. dochodów i wydatków publicznych
2. ich kontrolą
3. zarządzaniem budżetem, funduszami
- Jednostki sektora publicznego, które finansowane są z funduszów publicznych
Według kryterium prawnego podział systemu zdeterminowany jest przez:
- Konstytucje
- Ustawy
- Rozporządzenia rady ministrów i ministra finansów
- Uchwały rady gminy
- Akty normatywne prawa międzynarodowego (np. unikanie podwójnego opodatkowania)
Według kryterium instytucjonalnego system finansów publicznych to fundusze o określonej formie organizacyjnej i prawnej:
- Budżet państwa
- Budżet gmin
- Fundusze ubezpieczeń społecznych
- Tak zwane pozostałe fundusze publiczne (pozabudżetowe)
- Fundacje publiczne

Podmiotowe kryterium podziału finansów
1.Finanse gosp domowych
2.Finanse publiczne
3.Finanse banków i instytucji finansowych
4. Finanse ubezpieczeń lub towarzystw ubezpieczeniowych
5.Finanse przedsiębiorstw zarobkowych
Podmiotowa systematyka zjawisk finansowych oparta jest na kryterium rodzajowego zróżnicowania jednostek dokonujących operacji pieniężnych.

  1. FINANSOWY ASPEKT TWORZENIA I PODZIAŁU PKB

a) PKB w ujęciu sektorowym gospodarki. Model ruchu okrężnego w gospodarce:
Model ruchu okrężnego w gospodarce - opiera się na następujących podstawowych
przesłankach:
- gospodarka obejmuje dwa podstawowe sektory: prywatny, na który składają się
gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa oraz publiczny, reprezentowany przez
rząd; ponadto wyodrębnia się sektor zagraniczny wyrażający powiązania gospodarki
narodowej z zagranicą
- wydatek jednego sektora nieuchronnie przyczynia się do wzrostu dochodu innego sektora
- produkt krajowy brutto powstający w toku realizacji społecznego procesu produkcji rozpatrywany może być jako suma wydatków ponoszonych przez poszczególne sektory lub jako suma dochodów osiąganych przez poszczególne sektory (z uwzględnieniem salda wymiany z zagranicą)
- społeczny proces produkcji trwa nieustannie i niemożliwe jest określenie jego
początku oraz końca.

Produkt krajowy brutto (PKB) określa sumę wydatków konsumpcyjnych (K), wydatków
inwestycyjnych (l), zakupów rządowych (R) oraz salda eksportu nad importem (G).
Produkt krajowy brutto w wyrażeniu rzeczowym rozkłada się na cztery główne
kategorie:
- sprzedaż dóbr i usług konsumpcyjnych,
- sprzedaż dóbr inwestycyjnych (wraz z powiększeniem zapasów środków obrotowych),
- sprzedaż dóbr dla rządu,
- saldo wymiany z zagranicą.

b) pieniężny mechanizm pierwotnego podziału PKB:
Pierwotny podział PKB obejmuje podział pomiędzy różne kategorie podmiotów
gospodarujących dochodów powstałych w procesie produkcji, jak również dochodów z tytułu własności.
c) mechanizm wtórnego podziału PKB:
Wtórny podział PKB następuje w rezultacie dystrybucji (transferów) dochodów pierwotnych między różnymi sektorami gospodarki narodowej. Końcowy rezultat wtórnego podziału PKB stanowi dochód do dyspozycji brutto.
d) ostateczny podział PKB.
Ostateczny podział PKB - to dochód, który poszczególne podmioty gospodarujące
przeznaczają na spożycie (indywidualne i zbiorowe) oraz konsumpcję. W wyniku
ostatecznego rozdysponowania dochodu w odniesieniu do poszczególnych podmiotów gospodarujących mamy do czynienia bądź z wierzytelnościami netto (oszczędności) bądź z zadłużeniem netto. Pozycja ta w skali całej gospodarki narodowej uwzględnia dodatkowo saldo wymiany bieżącej z zagranicą.

  1. PRZEPŁYWY FINANSOWE W GOSPODARCE

Działanie finansów w skali całej gospodarki wymaga usystematyzowani:
-jednostek gospodarujących w sektory, czyli grupy jednorodne z punktu widzenie przedmiotów ich działania
-pojedynczych transakcji w strumienie pieniężne
Schemat przepływów finansowych odnosi się do gospodarki rynkowej tzn, że wszystkie podmioty (częściowe poza sektorem publicznym) charakteryzują się następującymi cechami:
są nastawione na osiąganie korzyści, wszystkie te podmioty opodatkowane są na tych samych zasadach, wszystkie korzystają na tych samych zasadach z subwencji i dotacji
Schemat obejmuje 6 sektorów:
1.Sektor przedsiębiorstw (P) - obejmuje jednostki wytwarzające towary i usługi, produkty nazywa się dobrami prywatnymi, korzysta z siły roboczej dostarczanej przez gosp dom na warunkach odpłatnych, na rachunki tego sektora prezentuje się tylko transakcje pieniężne z działalności bieżącej i eksploatacyjnej
2. Sektor gospodarstw domowych (C) - wydatki mają przeznaczenie konsumpcyjne, sektor ten obejmuje pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwach, jednostkach sektora publicznego, publicznego także osoby utrzymujące się z transferów oraz z dochodów z kapitału
3.Sektor publiczny (G) - obejmuje instytucje publiczne z wyjątkiem tych, które prowadzą działalność zarobkową, czerpie dochody z podatków, opłat kredytu publicznego, wszystkie wydatki tego sektora traktuje się jako wydatki na rzecz konsumentów i przedsiębiorstw
4.Sektor inwestycji (I) - pod względem fukcjonalnym to wyodrębniona cześć sektora P , w tym sektorze wydatkuje się dochody na trwałe dobra produkcyjne i powiększenie zapasów w sektorze przedsiębiorstw
5.Sektor bankowo-kapitałowy (B) - sektor pośrednictwa finansowego, sektor gromadzi oszczędności i rezerwy pieniężne sektora P C Z i przekazuje do sektora inwestycji, w przypadku wystąpienia deficytów budżetowych może zasilić sektor publiczny
6.Sektor zagraniczny (Z) - obejmuje eksport i import, rezultaty tych operacji mogą być traktowane jako tzw eksport netto, nadwyżka eksportu nad importem traktowana jako lokowanie oszczędności za granicą, nadwyżka importu nad eksportem traktowana jako oszczędności sektora Z wykorzystywane w kraju do finansowania różnego rodzaju przedsięwzięć

Przepływy finansowe można przedstawić w postaci macierzy (szachownicy, gdzie wiersze to przychody każdego sektora otrzymane od innych sektorów, natomiast kolumny to wydatki pieniężne tych sektorów.

Przepływy finansowe mogą też być przedstawione w postaci przychodów i wydatków jako rachunki poszczególnych sektorów. Każdy przychód jednego sektora jest jednocześnie wydatkiem innego sektora:


III.

GIEŁDA I JEJ ZNACZENIE WE WSPÓŁCZESNEJ GOSPODARCE

  1. ZNACZENIE RYNKÓW WTÓRNYCH

Rynek wtórny - rynek kapitałowy, będący uzupełnieniem rynku pierwotnego, na którym następuje proponowanie nabywania papierów wartościowych od podmiotów innych niż emitent. Rynek wtórny charakteryzuje się tym, że nie następuje zasilanie emitenta papierów wartościowych w kapitał. Stronami transakcji na tym rynku są inwestorzy. W skład rynku wtórnego wchodzi Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie oraz Centralna Tabela Ofert.

Funkcje rynku wtórnego

wpływa na mobilizację kapitału - inwestor podejmując decyzję kieruje się warunkami panującymi na rynku wtórnym,

Rynek pierwotny i wtórny papierów wartościowych.
Rynek kapitałowy dzieli się na rynek wtórny (obejmuje rynek prywatny i publiczny) i rynek pierwotny (obejmuje rynek niepubliczny regulowany i publiczny, w skład którego wchodzą rynki pozagiełdowe i giełdowe). Rynek pierwotny jest kluczowym mechanizmem umożliwiającym mobilizację i pozyskanie kapitału przez pożyczkobiorców oraz lokatę oszczędności przez gospodarstwa domowe, fundusze powiernicze i towarzystwa ubezpieczeniowe. Na rynku wtórnym nie następuje zasilanie emitenta w kapitał, kupno i sprzedaż tylko między inwestorami. Z jednej strony podaż walorów aktywizuje rynek wtórny. Sprawnie funkcjonujący rynek wtórny jest jednym z podstawowych warunków powodzenia emisji akcji. Rynek pierwotny to pierwsza sprzedaż papierów wartościowych, następne odsprzedaże - rynek wtórny. Na rynku pierwotnym następuje przepływ kapitału od pożyczkodawców do pożyczkobiorców. Rola rynku wtórnego polega na: ułatwianiu mobilizacji oszczędności i jest jednym z warunków powodzenia emisji; umożliwia transformację kapitałów, czyli zamianę kapitału na akcje i odwrotnie; ułatwia ocenę kapitału.

  1. POJĘCIE GIEŁDY JEJ ORGANY ORAZ UCZESTNICY.

Giełda papierów wartościowych to „miejsce w którym” odbywają się transakcje papierami wartościowymi zorganizowane w taki sposób, że przy kojarzeniu ofert sprzedaży i kupna wszyscy jej uczestnicy są równi i mają jednakowy dostęp do informacji. Giełda jest, więc formą rynku, a powszechnie stosowane stwierdzenie "instytucjonalna forma rynku kapitałowego" najlepiej odzwierciedla jej naturę.

Zadania giełdy:
Giełda jest jedną z najważniejszych instytucji w współczesnej gospodarce. Dobrze funkcjonującą giełda powinna spełniać następujące kryteria :
wypełniać ustawowe wymagania stawiane giełdom,•
posiadać wewnętrzny, precyzyjny regulamin określający sposób jej• funkcjonowania i kryteria doboru instytucji pośredniczących w handlu, np. biura maklerskie,
zapewniać powszechny i równy dostęp do informacji,•
dbać o przejrzystość rynku,•
zapewniać bezpieczne rozliczenia,•
organizować regularne sesje,•
posiadać szybki i bezawaryjny system informatyczny zapewniający szybkość transakcji,•
dbać o to, żeby spółki nie opuszczały w sposób nagły giełdy wycofując swoje akcje z obrotu.•

Funkcje giełdy:
W kapitalizmie giełda odgrywa bardzo ważną rolę, gdyż sama w sobie jest spełnia rolę rynku podlegającego prawom popytu i podaży. Dlatego też giełdę "nie interesuje" czy występuje na niej tendencja spadkowa czy wzrostowa, lecz zapewnienie uczestnikom możliwości sprawnego zawarcia transakcji. Giełda pełni następujące funkcje w gospodarce :
alokacyjna - umożliwia przepływ kapitału w kierunku ich• najefektywniejszego wykorzystania - np. środki finansowe otrzyma ta spółka, która ma najlepsze perspektywy ich wykorzystania i przyniesie największe potencjalne zyski jej akcjonariuszom,
wartościująca - ta funkcja giełdy umożliwia dokonanie rynkowej wyceny• przewidywanych decyzji ekonomicznych przez podmioty gospodarcze, możemy więc ocenić jak dana spółka gospodaruje w porównaniu z innymi,
kontrolna - tworzy pośredni mechanizm kontroli przez akcjonariuszy efektów działań spółki i pracy zatrudnionych managerów•

Giełda ponadto daje możliwość :
pomnożenia kapitału zarówno podmiotom gospodarczym jak i gospodarstwom domowym,•
wywoływania we wszystkich podmiotach skłonności do oszczędzania.•

Organizacja giełdy papierów wartościowych
Organizacja giełdy papierów wartościowych wymaga:
regulaminu giełdy•
organów giełdowych•
wyposażenia materialnego giełdy•
Regulamin giełdy określa:
a. skład i zadania organów giełdy
b. warunki dopuszczania uczestników giełdy
c. warunki dopuszczania papierów wartościowych do obrotu giełdowego
d. zasady ustalania kursów podczas giełdy
e. zasady działania sądu honorowego i rozjemczego
Organy giełdy to;
a. zarząd giełdy - reguluje handle giełdowy
b. komisja do spraw dopuszczeń papierów wartościowych do obrotu giełdowego
c. izba maklerów
d. sąd honorowy i rozjemczy
e. izba rozliczeń
Wyposażenie materialne giełdy to:
a. pomieszczenia główne - duża hala w centrum, której znajduje się tzw. parkiet (ring oraz świetlna tablica)
b. pomieszczenia pomocnicze - służące pracownikom giełdy oraz uczestnikom giełdy

  1. SPOSÓB FUNKCJONOWANIA GIELDY.

Giełda papierów wartościowych jest specjalnym systemem handlu papierami wartościowymi, określającym zarówno wymagania w stosunku do ich emitenta i emisji, warunków i uprawnienia osób dokujących obrotu, jak i zbiór dopuszczalnych operacji tymi papierami.

Jest ona przedsiębiorstwem działającym według określonych norm prawnych i reguł handlowych. Nie jest ona jednak stroną handlu, a jedynie organizatorem wymiany W swej działalności nie nastawia się na maksymalizację zysku, co nie oznacza, że go nie osiąga.

Na giełdzie papierów wartościowych odbywają się notowania, w czasie których ustalany jest kurs każdego z emitowanych papierów wartościowych. Są to notowania ciągłe i notowania w systemie kursu jednolitego.

Notowania ciągłe - polegają one na kojarzeniu napływających na bieżąco zleceń kupna i sprzedaży po cenie wynikającej z aktualnej relacji popytu i podaży, tak więc ceny w poszczególnych transakcjach danym papierem wartościowym na jednej sesji mogą się różnić. Jeśli występuje zgodność cen, dochodzi do zawarcia transakcji. W przeciwnym razie zlecenia nie są realizowane i trafiają do arkusza zleceń, gdzie oczekują na oferty o takiej cenie, która umożliwia zawarcie transakcji. O realizacji decyduje cena i czas złożenia zlecenia.

W systemie kursu jednolitego (fixing) ustalana jest jedna cena obowiązująca we wszystkich transakcjach. Zlecenia dotyczące danego papieru są porządkowane - zlecenia kupna według malejącej ceny, a zlecenia sprzedaży według wzrastającej. Wynika to z założenia, że kupujący, który wyraził chęć kupna po danej cenie, kupi też po cenie niższej, natomiast sprzedający zaakceptuje też sprzedaż po cenie wyższej niż zadeklarował. Uporządkowane w ten sposób zlecenia są konfrontowane, a za obowiązującą cenę przyjmuje się tę, która zapewni maksymalny wolumen obrotu.

Papiery wartościowe mogą być wprowadzone do obrotu giełdowego dwoma sposobami:

Emitent wprowadzający dany papier wartościowy na giełdę, pomimo otrzymania zgody na notowania, musi przez cały czas spełniać rygorystyczne przepisy. Wyemitowane przez niego papiery przestaną być notowane gdy zostaną wycofane z obrotu publicznego lub gdy przestaną spełniać warunki notowań, np. wpłynie wniosek emitenta o ich wycofanie, emitent zostanie postawiony w stan likwidacji lub zostanie ogłoszona jego upadłość, emitent narusza przepisy prawa (powoduje nierówny dostęp do informacji mających wpływ na ich kurs).

Giełda ma obowiązek upowszechniania informacji dotyczących całego rynku papierów wartościowych, rynku poszczególnych papierów wartościowych i działalności giełdy. Informacje te pozwalają inwestorom na orientację w bieżącej sytuacji na rynku i tendencjach zmian kursu danego papieru wartościowego. Informacje podawane są w tabelach kursowych publikowanych w wydawnictwach giełdy, w telewizji i w Internecie.

W Polsce, jak i w wielu innych krajach, również istnieje giełda papierów wartościowych - jest nią Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie.

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie rozpoczęła działalność w 1991 r. emitując na swej pierwszej sesji akcje 5 spółek. Transakcje zawierane są obecnie na dwóch segmentach:

Poniższy rysunek obrazuje aktualny podział rynku giełdowego w Polsce:

0x01 graphic

Transakcje na giełdzie można zawierać za pośrednictwem biur maklerskich. Inwestorzy, którzy chcą uczestniczyć w rynku musza otworzyć w nich rachunek inwestycyjny. Makler giełdowy jest pośrednikiem, który prowadzi kupno i sprzedaż papierów wartościowych na cudzy rachunek i z tego tytułu pobiera określoną prowizję. Jest on powoływany przez radę giełdy na zlecenie członków giełdy.

Syntetyczną ocenę sytuacji na rynku papierów wartościowych niosą indeksy giełdowe - są to wskaźniki, które informują inwestorów o tendencjach, jakie aktualnie panują na rynku. Indeksy informują o zmianie cen akcji pewnej grupy spółek objętych indeksem. Mówi się często, że indeks giełdowy jest jak termometr - mierzy temperaturę rynku.

Giełda wylicza kilka indeksów:

Indeksy giełdowe wyliczane są na bieżąco przez specjalny program nazywany kalkulatorem indeksów. Przed rozpoczęciem sesji publikowana przez giełdę wartość indeksów, wyliczana jest na podstawie tzw. teoretycznych kursów otwarcia. W czasie notowań ciągłych, wartość indeksów wyliczana jest po zawarciu każdej transakcji, zaś publikowana jest w określonych odstępach czasu, np. co 30 sekund. W przypadku notowań jednolitych indeksy wyliczane są dwa razy dziennie - po każdym fixingu. Po zakończeniu sesji publikowane są zbiorcze informacje: wartości minimalne i maksymalne indeksów, wartość indeksu na otwarcie i zamkniecie sesji, itp.

  1. WARSZAWSKA GIEŁDA PAPIEROW WARTOŚCIOWYCH

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie - instytucja publiczna mająca na celu zapewnienie możliwości obrotu papierami wartościowymi (takimi jak akcje, obligacje, prawa poboru, itp.) dopuszczonymi do obrotu giełdowego. Wymiana taka regulowana jest przez regulamin giełdy, Komisję Nadzoru Finansowego (19 września 2006 zastąpiła Komisję Papierów Wartościowych i Giełd) oraz ustawy z dnia 29 lipca 2005:

Warszawska giełda jest głównym elementem rynku wtórnego i dzieli się na rynek podstawowy i rynek równoległy. Handel na rynku wtórnym odbywa się za pośrednictwem domów maklerskich lub banków prowadzących działalność maklerską.

Najważniejszymi indeksami giełdy warszawskiej są WIG oraz WIG20 i mWIG40. Według stanu na dzień 3 grudnia 2008 na GPW notowanych jest 369 spółek, których kapitalizacja wynosi 1 080 mld złotych z czego 509,8 mld przypada na spółki krajowe a 570,3 mld na spółki zagraniczne [1].

Prezesem giełdy od 1991 roku był Wiesław Rozłucki, w 2006 zastąpił go Ludwik Sobolewski.

  1. DZIAŁALNOŚĆ CENTRALNEJ TABELI OFERT S.A.

Centralna Tabela Ofert S.A. powstała w 1996 r. jako element pozagiełdowego wtórnego rynku papierów wartościowych. Powstanie rynku pozagiełdowego wiąże się z realizacją Programu Powszechnej Prywatyzacji.

Przedmiotem przedsiębiorstwa spółki jest prowadzenie Centralnej Tabeli Ofert, jej obsługi operacyjnej oraz prowadzenie innej działalności wspierającej rozwój regulowanego rynku pozagiełdowego. Celem spółki jest organizowanie regulowanego pozagiełdowego publicznego obrotu papierami wartościowymi i innymi instrumentami finansowymi, w tym gromadzenie, przedstawianie i udostępnianie informacji o ofertach i transakcjach zawartych na regulowanym rynku pozagiełdowym. W celu realizacji swojego przedmiotu przedsiębiorstwa spółka:

Stronami transakcji zawieranych na rynku pozagiełdowym mogą być domy maklerskie, banki prowadzące działalność maklerską lub zagraniczne osoby prawne z art. 52 ustawy Prawo o Publicznym Obrocie Papierami Wartościowymi. Na warunkach określonych w regulaminie obrotu stronami transakcji zawieranych na rynku pozagiełdowym mogą być również inne podmioty jeżeli są uczestnikami KDPW oraz nabywają papiery wartościowe we własnym imieniu i na własny rachunek.

IV.

ZARZADZANIE OPERACYJNE I STRATEGICZNE FINANSAMI I KAPITAŁAMI PRZEDSIĘBIORSTWA

    1. ISTOTA ZARZADZANIA OPERACYJNEGO I STRATEGICZNEGO

Zarządzanie strategiczne - to proces informacyjno-decyzyjny, którego celem jest rozstrzygnięcie o kluczowych problemach przedsiębiorstwa, o jego powstaniu i rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem oddziaływania otoczenia i węzłowych czynników własnego potencjału wytwórczego[potrzebne źródło].

Zarządzanie strategiczne - jest całościową koncepcją zarządzania, która w obliczu burzliwości otoczenia zmierza do przeciwdziałania negatywnym trendom zewnętrznym i znalezienia skutecznej przewagi konkurencyjnej zapewniającej przetrwanie i realizację celów przedsiębiorstwa[potrzebne źródło].

Organizacje powoływane na czas nieokreślony mają własny cel, niezależny od misji bądź celów, dla których zostały powołane - przetrwać jak najdłużej w zmiennym środowisku. Z punktu widzenia tego celu organizację postrzega się jako podmiot tworzący wartości dla jej kontrahentów społecznych (interesariuszy) oraz wymieniający z nimi te wartości na inne wartości (np. zasoby, akceptację społeczną) niezbędne jej do przetrwania i rozwoju. Ponadto większość organizacji gospodarczych i wiele organizacji społecznych na otwartym rynku konkuruje z innymi podmiotami.

Zapewnienie długoterminowego przetrwania organizacji jest zadaniem zarządzania strategicznego. Do zarządzania strategicznego zalicza się zazwyczaj:

Niekiedy do zarządzania strategicznego zaliczana jest także rachunkowość zarządcza, która właściwie jest metodologią oceny stanu zarządzania, stosowaną także do symulacyjnej analizy planów strategicznych i średnioterminowych organizacji. W niektórych organizacjach do zarządzania strategicznego zalicza się także utrzymywanie kontaktów z kluczowymi klientami (ang. Key Account(s)).

Rozpowszechniony jest tradycyjny pogląd, że do zadań zarządzania strategicznego należy także kształtowanie struktur organizacji, które - ponoć - mają być podporządkowane strategii (celom strategicznym). W praktyce trudno znaleźć dowody na to, że powiązanie takie zawsze jest konieczne. Niemniej jednak, z uwagi na wymogi prawa handlowego lub innego (np. cywilnego) w wielu krajach zarządy organizacji odpowiedzialne są także za kształtowanie struktur organizacyjnych oraz podejmowanie decyzji w sprawach funduszy, np. funduszu zapasowego i funduszu rozwoju, czy funduszu socjalnego.

ZARZĄDZANIE OPERACYJNE

Zarządzanie operacyjne jest funkcją odpowiedzialną za wszystkie działania dotyczące wytwarzania produktu, którym mogą być zarówno dobra, jak i usługi; zarządzanie operacyjne odpowiada zatem za:

Powyższa bardzo szeroka definicja wskazuje na olbrzymi zakres zarządzania operacyjnego, obejmujący takie elementy jak planowanie zasobów i środków, organizowanie, alokowanie zasobów itp.

Istotą zarządzania jest zbieranie informacji oraz podejmowanie na ich podstawie decyzji. Schemat 2.1 (podręcznik, s. 33) przedstawia zakres zbieranych informacji, jak również kierunki przepływu decyzji. Istotą decyzji jest natomiast wypełnienie luki informacyjnej w zakresie niezbędnym do podjęcia działań.

0x01 graphic

Funkcje zarządzania operacyjnego

Poruszając się w ramach szerszego kontekstu obejmującego klientów oraz otoczenie bliższe i dalsze, można zacytować schemat 2.2 (podręcznik, s. 34) uwzględniający również sprzężenia zwrotne oraz etapy wytwarzania łączące się w łańcuch powstawania wartości.

0x01 graphic

Zakres zadań menedżera

Do podstawowych zadań menedżera, bez względu na obszar, w jakim działa, należą:

  1. Planowanie - ustalanie celów i sposobów oraz terminów ich osiągnięcia;

  2. Organizowanie - tworzenie najlepszych struktur do osiągnięcia założonych celów;

  3. Zatrudnianie - zapewnianie odpowiedniego personelu do wykonywania powierzonych zadań;

  4. Zarządzanie - powierzanie pracownikom zadań;

  5. Motywowanie - zachęcanie pracowników do dobrego wykonywania powierzonych zadań;

  6. Alokowanie - przypisywanie zasobów do poszczególnych prac;

  7. Monitorowanie - bieżące sprawdzanie, czy procesy prowadzą do określonych celów;

  8. Kontrola - podejmowanie działań korekcyjnych;

  9. Informowanie - powiadamianie o postępach organizacji.

    1. CHARAKTERYSTYKA KAPITAŁÓW OBCYCH I WŁASNYCH.

Kapitał własny stanowi wartościowy odpowiednik składników majątku, do których danej jednostce przysługuje prawo własności. Wniesione zostały one do przedsiębiorstwa przez założycieli (właścicieli), którzy tym samym nabyli prawo do uczestniczenia w podziale zysku, oraz do zwrotu kapitału w razie likwidacji przedsiębiorstwa. Składniki te mogą również pochodzić z przeznaczenia części wygospodarowanego zysku na cele rozwojowe. Mogą mieć postać rzeczową lub pieniężną. Kapitały własne występują w różnej postaci w zależności od formy organizacyjno - prawnej jednostki gospodarczej.

Kapitały własne dzielimy na

W sprawozdawczości finansowej przedsiębiorstw kapitały własne obejmują[1]:

W poszczególnych rodzajach przedsiębiorstw ich pochodzenie i nazwy przedstawiają się następująco:

Przedsiębiorstwa państwowe

Spółdzielnie [edytuj]

Spółki akcyjne i spółki z o.o.

Kapitał obcy cechuje się tym, że jest oddany do dyspozycji przedsiębiorstwa na czas określony, po terminie umowy musi być zwrócony. Korzystanie z niego związane jest z określonym kosztem - w postaci odsetek. Dawcy kapitału obcego z reguły mają wpływ na jego wykorzystanie, natomiast nie mają prawa podejmowania decyzji dotyczących całokształtu funkcjonowania przedsiębiorstwa. Do czasu zwrotu stanowią zobowiązania.

Wśród zobowiązań można wymienić:

Wszystkie kapitały obce dzielą się na: