finanse publiczne1, finanse publiczne(prawo finansowe)(1)


FINANSE PUBLICZNE:

Zjawiska i procesy pieniężne związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków publicznych umożliwiających funkcjonowanie państwa i wypełnianie jego funkcji

Gromadzenie i rozdzielanie przez związki publiczno-prawne zasobów pieniężnych, których istotą jest tworzenie trwałej materialnej podatny egzystowania poszczególnych związków publiczno-prawnych oraz umożliwienie im spełnianie ich funkcji społecznych

Finansowa strona działalności sektora publicznego

Gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych przez związki publiczno-prawne na realizację ich zadań

FINANSE PUBLICZNE (art.3 ustawy o fp)

- obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności:

1. gromadzenie dochodów i przychodów publicznych,

2. wydatkowanie środków publicznych,

3. finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa,

4. finansowanie potrzeb pożyczkowych jednostek,

5. zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne,

6. zarządzanie środkami publicznymi,

7. zarządzanie długiem publicznym,

8. rozliczenia z budżetem UE.

NAUKA O FINANSACH PUBLICZNYCH

- w ujęciu ekonomicznym

Nauka o zjawiskach procesach pieniężnych dotyczących gromadzenia i wydatkowania środków publicznych.

- w ujęciu prawnym

Gałąź prawa publicznego, której przedmiotem jest badanie norm dotyczących publicznych zasobów pieniężnych oraz operacji tymi zasobami.

PRZEDMIOT NAUKI O FINANSACH PUBLICZNYCH

Zjawiska i procesy związane z powstawaniem i rozdysponowaniem publicznych środków pieniężnych umożliwiających funkcjonowanie sektora publicznego.

To również redystrybucja dochodu narodowego i majątku narodowego, to przyjmowanie przez państwo lub inny związek publiczno-prawny części dochodów indywidualnych (lub nawet majątków) od podmiotów prywatnych w celu sfinansowania funkcjonowania aparatu państwowego (szkoły, ochrona zdrowia, obrona narodowa, itp.)

PODMIOT NAUKI FINANSÓW PUBLICZNYCH:

państwo,

związki państw,

publiczne organizacje międzynarodowe,

jednostki samorządu terytorialnego.

Stąd podział finansów na:

finanse państwa

finanse samorządu terytorialnego

oraz

finanse jednostkowe - poszczególnych ogniw władzy i administracji państwowej

finanse zbiorcze - danego regionu, terytorium itp.

FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH:

funkcja alokacyjna

funkcja redystrybucyjna

stabilizacyjna

2. SYSTEM I SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH

System finansów publicznych:

ujęcie podmiotowe,

ujęcie instytucjonalne,

ujęcie instrumentalne,

ujęcie prawne,

ujęcie techniczne.

UJĘCIE PODMIOTOWE - SYSTEM FINANSÓW PUBLICZNYCH

władza ustawodawcza

władza wykonawcza,

aparat skarbowy,

podmioty sektora finansów publicznych finansowane ze środków publicznych.

UJĘCIE INSTYTUCJONALNE - SFP (zasoby i instrumenty gromadzenia i wydatkowania środków)

budżet państwa,

budżety jednostek samorządu terytorialnego,

fundusze celowe,

fundusze publiczne,

fundacje publiczne.

UJĘCIE INSTRUMENTALNE - SFP

podatki,

opłaty,

cła,

dotacje,

subwencje.

UJĘCIE PRAWNE - SFP

konstytucja,

ustawa budżetowa,

uchwały budżetowe,

ustawy podatkowe.

UJĘCIE TECHNICZNE - SFP

klasyfikacja budżetowa,

procedura budżetowa,

postępowanie podatkowe,

planowanie dochodów i wydatków.

SEKTOR PUBLICZNY - (potocznie) ogół podmiotów prowadzących gospodarkę środkami publicznymi, wydatkującymi je, itp.

KLASYFIKACJA SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH:

kryterium podporządkowania

kryterium formy prawnej

ad. 1.

podsektor rządowy

podsektor samorządowy

podsektor ubezpieczeń społecznych

ad. 2.

pomioty sektora publicznego, będące niezależnymi instytucjami, mające osobowość prawną

jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej

podsektor rządowy obejmuje:

1. organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały,

2. PAN i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,

oraz jednostki wskazane poniżej, dla których organem założycielskim lub nadzorującym jest organ administracji rządowej albo inne jednostka zaliczana do podsektora rządowego:

3.jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,

4. państwowe fundusze celowe,

5. państwowe szkoły wyższe,

6. jednostki badawczo-rozwojowe,

7. samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,

8. państwowe instytucje kultury,

9. inne państwowe i samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego,

podsektor samorządowy obejmuje:

1. gminy, powiaty i samorząd województwa (jst), oraz ich związki,

oraz jednostki wskazane poniżej, dla których organem założycielskim lub nadzorującym jest jst:

2.jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,

3. samorządowe fundusze celowe,

4. samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,

5. samorządowe instytucje kultury,

6. inne państwowe i samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego,

podsektor ubezpieczeniowy obejmuje:

ZUS, KRUS i zarządzane przez nie fundusze,

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE NIEPOSIADAJĄCE OSOBOWOŚCI PRAWNEJ:

państwowe jednostki budżetowe (w ich ramach gospodarstwa pomocnicze)

Formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansów publicznych:

jednostki budżetowe,

zakłady budżetowe,

gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,

fundusze celowe.

Nie funkcjonują już środki specjalne, a w ich miejsce utworzono rachunki dochodów własnych jednostek budżetowych.

Jednostki budżetowe finansowane są z budżetu państwa (gminy, powiatu, itp.), ale jeżeli jednostki te wykażą jakiś dochód, trafia on do tego budżetu, z którego jest finansowana.

ZAKŁAD BUDŻETOWY (SAMOFINANSOWANIE) - w przykładzie z wykładu będzie to dorosłe dziecko, które co prawda mieszka jeszcze z rodzicami, ale samo się utrzymuje; zasada samofinansowania

Dlaczego nie wszystkie podmioty (usługi publiczne) nie są nieodpłatne?

ograniczoność środków publicznych,

racjonalizacja wydatkowania środków publicznych.

GOSPODARSTWA POMOCNICZE - są tworzone przy jednostkach budżetowych; np. stołówki przy szkołach podstawowych; odprowadzają do budżetu połowę zysków!!

FORMY ORGANIZACYJNO PRAWNE

JEDNOSTEK SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH

jednostki budżetowe

zakłady budżetowe

gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych

fundusze celowe

JEDNOSTKI BUDŻETOWE

są takimi jednostkami organizacyjnymi sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek budżetu państwa lub budżetu j.s.t.

podstawą ich gospodarki finansowej jest plan dochodów i wydatków nazywany „planem finansowym”

-określone kategorie dochodów j.b. mogą być gromadzone na wydzielonym rachunku dochodów własnych,

mogą zaciągać zobowiązania finansowe w granicach ustalonego na dany rok limitu wydatków budżetowych;

-jednostki budżetowe nie maja osobowości prawnej; nie posiadają własnego mienia, dysponują wyodrębnioną częścią majątku SP lub j.s.t.;

-są tworzone i likwidowane przez ministrów, kierowników urzędów centralnych i wojewodów (państwowe jednostki budżetowe) lub przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego (gminne, powiatowe i wojewódzkie jednostki budżetowe);

organ likwidujący j.b. określa przeznaczenie mienia będącego w użytkowaniu jednostki, a w przypadku państwowej j.b. decyzja ta jest podejmowana w porozumieniu z ministem SP;

-w formie j.b. mogą działać:

urzędy władzy państwowej

urzędy administracji państwowej i samorządowej

urzędy statystyczne

prokuratury sądy i trybunały

areszty i więzienia

jednostki wojskowe i policyjne,

jednostki Państwowej Straży Pożarnej

szkoły, internaty i świetlice

biblioteki pedagogiczne

jednostki utrzymania dróg

zarządy gospodarki wodnej

domy pomocy społecznej;

RACHUNEK DOCHODÓW WŁASNYCH

I. kategorie dochodów j.b., które mogą być gromadzone na rachunku dochodów własnych:

opłat za udostępnianie dokumentacji przetargowej

spadków, zapisów, darowizn w postaci pieniężnej

odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie oddane j.b. w zarząd lub użytkowanie

oraz

II. na rachunku dochodów własnych:państwowe j.b. mogą gromadzić dochody z:

z działalności wykraczającej poza zakres działalności podstawowej, określonej w statucie, m in. z usług szkoleniowych i informacyjnych

z opłat egzaminacyjnych, za wydawanie świadectw i certyfikatów, też za sprawdzanie kwalifikacji

z wpisów i wpłat z tytułu prowadzenia postępowań odwoławczych

ze sprzedaży zapasów mobilizacyjnych

w związku z realizacją zadań i przedsięwzięć we współpracy ze służbami specjalnymi innych państw

za czynności polegające na zabezpieczaniu bezpieczeństwa imprez masowych

z NFZ za udzielanie świadczeń zdrowotnych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej i świadczeń lekarza dentysty w jednostkach utworzonych przez Ministra Obrony Narodowej, Ministra Sprawiedliwości i ministra właściwego ds. wewnętrznych

z opłat z tytułu zryczałtowanych kosztów rzeczywistych za wykonane czynności konsularne

z wpływów z najmu, dzierżawy lub sprzedaży składników majątkowych placówek zagranicznych w wysokości 75% wpływów

z odsetek od wkładów i lokat na rachunch bankowych placówek zagranicznych

inne: art.22 ust. o fp

j.b. jednostek samorządu terytorialnego mogą na rachunku gromadzić dochody określone w uchwale j.s.t.

decyzje o utworzeniu rachunku dochodów własnych podejmują:

kierownicy jb (dla I)

kierownicy jb po uzyskaniu zgody:ministra, kierownika urzędu centralnego centralnego ub wojewody (dla II)

PRZEZNACZENIE DOCHODÓW WŁASNYCH

I ODSETEK OD NICH:

sfinansowanie wydatków bieżących i inwestycyjnych

cele wskazane przez darczyńcę

remont lub odtworzenie mienia

przeznaczenie

dochody własne i odsetki od nich nie mogą być przeznaczane sfinansowanie wynagrodzeń osobowych (wyjątek: art. 22 ust7)

-część nadwyżki dochodów własnych j.b. odprowadza ona do budżetu państwa w kwocie przekraczającej 1/6 planowanych na dany rok budżetowy wydatków finansowanych z dochodów własnych (art. 22, ust.8)

FUNDUSZE MOTYWACYJNE

- to środki finansowe gromadzone przez państwowe j.b. na wyodrębnionych rachunkach bankowych, z części dochodów budżetu państwa uzyskanych z tytułu przepadku rzeczy lub korzyści majątkowych pochodzących z ujawnienia przestępstw lub wykroczeń przeciwko mieniu oraz przestępstw lub wykroczeń skarbowych;

przeznaczenie

na nagrody dal pracowników, żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy przyczynili się bezpośrednio do uzyskania tych dochodów

ZAKŁADY BUDŻETOWE

jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania oraz pokrywają koszty swojej działalności w przychodów własnych

podstawą ich gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy

zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu dotację:

przedmiotową

podmiotową

dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji;

jednorazowe dotacje z budżetu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe,

kwota dotacji dla zakładu budżetowego (dotacji inwestycyjnych) nie może przekroczyć 50% jego wydatków;

na koniec roku budżetowego zakład budżetowy dokonuje wpłat do budżetu nadwyżek środków obrotowych, ustalonych na koniec okresu rozliczeniowego;

są tworzone i likwidowane oraz przekształcane w inną formę organizacyjno-prawną przez

ministrów, kierowników urzędów centralnych i wojewodów oraz inne organy działające na podstawie odrębnych przepisów (państwowe jednostki budżetowe)

organy stanowiące jst (samorządowe zakłady budżetowe)

organ likwidujący określa przeznaczenie mienia będącego w użytkowaniu zakładu, a w przypadku państwowego z.b. decyzja ta jest podejmowana w porozumieniu z ministemwłaściwym ds SP;

PAŃSTWOWE ZAKŁADY BUDŻETOWE

ośrodki szkolenia i doskonalenia kadr świadczące usługi szkoleniowo-dydaktyczne

jednostki związane z obsługą rolnictwa

ośrodki sportowo-rekreacyjne i wypoczynkowe

SAMORZĄDOWE ZAKŁADY BUDŻETOWE

zakłady komunalne

żłobki

administracje budynków komunalnych

zakłady utylizacji odpadów

targowiska

zakłady pogrzebowe

GOSPODARSTWO POMOCNICZE

-wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna;

--pokrywa ono koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych

podstawą ich gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy

zmiany w planie finansowym mogą być dokonywane w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i wydatków, gdy nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu

mogą otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe oraz dotację na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe

sprzedaż usług na rzecz macierzystej jednostki budżetowej jest dokonywana według kosztów własnych

wpłacają do budżetu połowę osiągniętego zysku

GOSPODARSTWA POMOCNICZYCH PAŃSTWOWYCH J.B.

działalność polegająca na świadczeniu usług remontowych, wczasowo-rekreacyjnych, biurowych, wydawniczych i poligraficznych;

GOSPODARSTWA POMOCNICZE SAMORZĄDOWYCH J.B.

to gł. funkcjonujące przy zespołach szkół zawodowych warsztaty szkolne;

gospodarstwo pomocnicze tworzy, przekształca w inną formę organizacyjno-prawną i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu zgody:

właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody - w przypadku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych;

zarządu jednostki samorządu terytorialnego - w przypadku gospodarstw pomocniczych gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych

tworząc gospodarstwo pomocnicze kierownik jednostki budżetowej określa nazwę i siedzibę gospodarstwa pomocniczego, nazwę i siedzibę jednostki budżetowej, przedmiot działalności wyodrębnionej z zakresu działalności jednostki budżetowej oraz składniki majątkowe przydzielone gospodarstwu przez jednostkę budżetową

w przypadku likwidacji składniki majątkowe, należności i zobowiązania zlikwidowanego gospodarstwa pomocniczego przejmuje jednostka budżetowa, przy której gospodarstwo funkcjonowało

FUNDUSZ CELOWY

to powołany ustawowo fundusz, którego przychody pochodzą ze środków publicznych, a wydatki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań

podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy

wydatki mogą być dokonywane, tylko w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących bieżące przychody, w tym dotacje z budżetu państwa lub budżetów j.s.t. i pozostałości środków z okresów poprzednich

mogą zaciągać kredyty i pożyczki, o ile ustawa tworząca fundusz tak stanowi

FORMY FUNDUSZY CELOWYCH

to powołany ustawowo fundusz, k którego przychody pochodzą ze środków publicznych, a wydatki są przeznaczane na finansowanie wyodrębionego zadania

działają jako osoby prawne lub są wyodrębnionymi rachunkami bankowymi, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz;

państwowe fundusze celowe, realizują zadania wyodrębnione z budżetu państwa

gminne, powiatowe lub wojewódzkie fundusze celowe, realizują zadania wyodrębnione z budżetu gminy, powiatu lub województwa

wydatki fc mogą być dokonywane w ramach posiadanych środków, finansowych obejmujących przychody własne, pozostałości z poprzednich okresów oraz dotacje w budżetu państwa lub budżetów jst,

fc mogą zaciągać kredyty i pożyczki jeżeli ustawa tworząca fundusz tak stanowi

ustawa budżetowa może określać inne przeznaczenie środków fc niż określone w ustawie tworzącej fundusz o ile fc nie otrzymuje dotacji z budżetu państwa, wtedy w planie finansowym funduszu ujmuje się wydatki na cel określony w ustawie budżetowej,

państwowe fundusze celowe:

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundusz Pracy

BUDŻET PAŃSTWA

Dochody budżetu (za rok 2005):

I podatkowe: 88,89%

a) podatki pośrednie: 66,96%

- VAT 42,16%

- akcyza 24,28%

- od gier 0,52%

b) podatki bezpośrednie: 21,93%

- CIT 8,41%

- PIT 13,52%

II niepodatkowe 9,53%

dywidendy 0.55%

wpłaty z zysku NBP 2,65%

cła 0,89%

dochody jednostek budżetowych 4,41%

wpłaty jednostek samorządu terytorialnego 0,69%

inne niepodatkowe 0,33%

III dochody zagraniczne 0.04%

IV wpłaty do budżetu z UE 1,55%

Budżet państwa jest bardzo ważnym funduszem redystrybucji środków publicznych. Dochody publiczne są także gromadzone w budżetach gmin.

Wydatki budżetowe według dziedzin działalności gmin (za 2005 rok):

- transport i łączność 1,54%

- nauka 1,38%

- obrona narodowa 5,8%

- obowiązkowe ubezpieczenia społeczne 20,49%

- obsługa długu publicznego 12,72%

- kultura fizyczna i sport 0.08%

W klasyfikacji grup według paragrafów finansowanych z budżetu:

dotacje i subwencje 45,84%

świadczenia na rzecz osób fizycznych 10,46%

wydatki bieżące jednostek budżetowych 20,8%

majątkowe 0,53%

rozliczenia z bankami 12,62%

obsługa długu publicznego 4,86%

środki własne UE 4,87%

W klasyfikacji działowej wydatków budżetu wysoki jest udział:

rozliczeń różnych (subwencje przekazywane samorządom) 26,32%

obsługi długu publicznego 12,72%

obowiązkowych ubezpieczeń społecznych 20,49%

BUDŻET:

1. plan dochodów i wydatków państwa

2. fundusz zasobów pieniężnych przeznaczonych na finansowanie zadań państwa

3. scentralizowane zasoby pieniężne państwa przeznaczane na pokrycie wydatków związanych z realizacją jego funkcji

4. podstawowy plan finansowy państwa oparty na bezzwrotności gromadzenia i wydatkowania środków; plan zbiorczy uchwalany na okresy zbiorcze

5. plan bezzwrotnego gromadzenia i wydatkowania scentralizowanych funduszy pieniężnych przeznaczanych na finansowanie podstawowych funkcji państwa, uchwalany przez parlament

6. systematyczne zestawienie zaplanowanych dochodów i wydatków państwa lub lokalnego organu władzy na przewidywany prawem okres budżetowy

7. plan działalności finansowej państwa jako podmiotu władzy, uchwalany na rok kalendarzowy w formie ustawy, dla zapewnienia realizacji założeń polityki społeczno-gospodarczej państwa, przyjętych przez parlament

8. powiązany z innymi planami, zatwierdzony przez parlament, plan finansowy najwyższej rangi, obejmujący zestawienie, w ujęciu klasyfikacyjnym, dochodów i wydatków państwa, w określonym przedziale czasu

BUDŻET PAŃSTWA (art. 95 ust. o fp)

roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

1) organów władzy publicznej, w tym organów administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa;

2) sądów i trybunałów;

budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego, zwanego dalej "rokiem budżetowym";

USTAWA BUDŻETOWA: (art. 95 i 99 ust. o fp)

ustawa budżetowa stanowi podstawę gospodarki finansowej państwa w roku budżetowym;

określa prognozę dochodów budżetu państwa oraz limit wydatków budżetu państwa;

ustala:

a) deficyt budżetu państwa oraz źródła jego pokrycia,

b) limity zatrudnienia osób objętych mnożnikowymi systemami wynagrodzeń w państwowych jednostkach budżetowych,

c) przychody i rozchody budżetu państwa,

d) rozchody obejmujące prefinansowanie zadań przewidzianych do finansowania ze środków Unii Europejskiej,

e) dotacje celowe dla jednostek samorządu terytorialnego na realizację zadań z zakresu administracji rządowej, zadań inspekcji i straży oraz innych zadań zleconych odrębnymi ustawami,

f) zakres i kwoty dotacji przedmiotowych.

ustawa budżetowa zawiera także:

1) zestawienie przychodów i wydatków zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych;

2) plany finansowe państwowych funduszy celowych;

3) plany finansowe jednostek podsektora rządowego, (jednostek, których plany finansowe mogą być ujęte w ustawie budżetowej, a które łącznie z założeniami projektu budżetu państwa na rok następny, MF może przedstawić RM;

4) wykaz programów wieloletnich;

5) wykaz inwestycji wieloletnich;

6) wykaz wydatków budżetu państwa na współfinansowanie programów i projektów, realizowanych z udziałem środków pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności; z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnych "Sekcja Gwarancji" i z innych środków;

7) wykaz jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i celowe oraz kwoty dotacji;

8) wykaz wieloletnich limitów zobowiązań w kolejnych latach realizacji Narodowego Planu Rozwoju oraz wykaz wieloletnich limitów wydatków w kolejnych latach realizacji Narodowego Planu Rozwoju;

9) zestawienie programów i projektów realizowanych ze środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, niepodlegających zwrotowi, inne niż z budżetu UE oraz środki pochodzące z budżetu UE a przeznaczone na realizację programów przedakcesyjnych oraz inne środki których budżetu UE w podziale na poszczególne okresy realizacji;

10) zestawienie programów i projektów realizowanych ze środków, pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, w podziale na poszczególne okresy realizacji i źródła pochodzenia środków na ich realizację; w odniesieniu do programów zestawienie sporządza się według kategorii interwencji funduszy strukturalnych.

ustawa budżetowa może ustalać plany finansowe innych jednostek podsektora rządowego;

DOCHODY BUDŻETU PAŃSTWA: (art. 96 ust. o fp)

1) podatki i opłaty, które zgodnie z odrębnymi ustawami nie stanowią dochodów jednostek samorządu terytorialnego, przychodów funduszów celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych;

2) cła;

3) wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek SP;

4) wpłaty z tytułu dywidendy;

5) wpłaty z zysku NBP;

6) wpłaty nadwyżek dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych, nadwyżek środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych;

7) dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

8) dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze dotyczące składników majątkowych SP, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

9) odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

10) odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa;

11) odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych;

12) grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile zgodnie z odrębnymi przepisami nie stanowią dochodów innych jednostek sektora finansów publicznych;

13) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa;

14) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy, praw, niestanowiące przychodów (w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 4 lit. a i b), o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

15) inne dochody określone w odrębnych ustawach lub umowach międzynarodowych;

16) środki pochodzące z budżetu UE przeznaczone na finansowanie programów i projektów realizowanych przez administrację rządową;

WYDATKI BUDŻETU PAŃSTWA są przeznaczone na: (art. 97 ust. o fp)

1) utrzymanie i funkcjonowanie organów władzy publicznej, kontroli i ochrony prawa;

2) zadania wykonywane przez administrację rządową;

3) funkcjonowanie sądów i trybunałów;

4) subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego;

5) dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego;

6) środki wpłacane do budżetu UE, zwane dalej "środkami własnymi UE";

7) subwencje dla partii politycznych;

8) dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami;

9) obsługę długu publicznego;

10) finansowanie programów i projektów, na realizację których uzyskano środki pochodzące z budżetu UE, zwane dalej "współfinansowaniem";

11) realizację Wspólnej Polityki Rolnej;

--z budżetu państwa są finansowane także zadania określone w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych;

PRZEZNACZENIE ŚRODKÓW BUDŻETOWYCH

(art. 106-119 ust. o fp)

Wydatki budżetu państwa dzielą się na:

1) dotacje i subwencje;

2) świadczenia na rzecz osób fizycznych;

3) wydatki bieżące jednostek budżetowych;

4) wydatki majątkowe;

5) wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa;

6) wpłaty środków własnych Unii Europejskiej.

Ad. 1)

Dotacjami są, podlegające szczególnym zasadom rozliczania, wydatki budżetu państwa przeznaczone na:

1) finansowanie lub dofinansowanie:

a) zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami,

b) ustawowo określonych zadań, w tym zadań z zakresu mecenatu państwa nad kulturą, realizowanych przez jednostki inne niż jednostki samorządu terytorialnego,

c) bieżących zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego,

d) zadań zleconych do realizacji organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. nr 96, poz. 873 oraz z 2004 r. nr 64, poz. 593, nr 116, poz. 1203 i nr 210, poz. 2135), zwanym dalej "organizacjami pozarządowymi",

e) kosztów realizacji inwestycji

- zwane dalej "dotacjami celowymi";

2) dofinansowanie działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu, zwane dalej "dotacjami podmiotowymi";

3) dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług, kalkulowanych według stawek jednostkowych, zwane dalej "dotacjami przedmiotowymi";

4) dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych w zakresie określonym w odrębnej ustawie;

5) pierwsze wyposażenie w środki obrotowe nowo tworzonych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych.

Dotacjami celowymi są także:

1) środki z budżetu państwa, przeznaczone na współfinansowanie programów realizowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3, wydatkowane przez podmioty realizujące te programy, inne niż państwowe jednostki budżetowe,

2) środki przekazywane przez jednostki, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 4 i 12, na finansowanie lub dofinansowanie zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz inne podmioty.

Udzielanie dotacji celowych dla jednostek samorządu terytorialnego określają odrębne ustawy. Dotacje te mogą być przyznane na:

1) realizację zadań z zakresu administracji rządowej, zadań inspekcji i straży oraz innych zadań zleconych odrębnymi ustawami; 2) dofinansowanie zadań własnych bieżących i inwestycyjnych.

1. Z budżetu państwa mogą być udzielane dotacje przedmiotowe kalkulowane według stawek jednostkowych dla: 1) przedsiębiorców wytwarzających określone rodzaje wyrobów lub świadczących określone rodzaje usług, z uwzględnieniem ich równoprawności; 2) państwowych zakładów budżetowych; 3) gospodarstw pomocniczych; 4) różnych podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa; 5) publicznych zakładów opieki zdrowotnej utworzonych przez Ministra Obrony Narodowej.

Ad. 2) Świadczenia na rzecz osób fizycznych obejmują wydatki budżetu państwa kierowane, na podstawie odrębnych przepisów, bezpośrednio lub pośrednio do osób fizycznych, a niebędące wynagrodzeniem za świadczoną pracę.

Ad. 3) Wydatki bieżące jednostek budżetowych obejmują: 1) wynagrodzenia i uposażenia osób zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych oraz składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń 2) zakupy towarów i usług; 3) koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i realizacją ich statutowych zadań; 4) koszty zadań zleconych do realizacji jednostkom niezaliczonym do sektora finansów publicznych, z wyłączeniem fundacji i stowarzyszeń.

Ad.4) Wydatki majątkowe obejmują: 1) wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego; 2) wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji realizowanych przez inne jednostki.

Ad.5) Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa obejmują w szczególności wydatki budżetu państwa z tytułu oprocentowania i dyskonta od skarbowych papierów wartościowych, oprocentowania zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wypłat związanych z udzielonymi przez Skarb Państwa poręczeniami i gwarancjami oraz koszty związane z emisją skarbowych papierów wartościowych.

Ad.6) Do środków własnych Unii Europejskiej zalicza się: 1) udział we wpływach z ceł, opłat rolnych i cukrowych;

2) środki obliczone na podstawie podatku od towarów i usług, zgodnie z metodologią wynikającą z przepisów Unii Europejskiej;

3) środki obliczone na podstawie wartości rocznego produktu krajowego brutto.

Do środków własnych Unii Europejskiej są również zaliczane odsetki i kary za nieterminowe lub nieprawidłowo naliczone płatności.

FUNKCJE BUDŻETU:

I. podstawowe

pomocnicze

II. ekonomiczne:

redystrybucyjna

fiskalna

alokacyjna

stabilizacyjna

bodźcowa

III. kontrolne

kontrolna

koordynacyjna

kredytowa

IV. polityczne

ustrojowa

demokratyczna

prawna

Funkcja redystrybucyjna - budżet uczestniczy w zmianie rozkładu dochodów w społeczeństwie.

Funkcja fiskalna - budżet wykorzystywany jest do gromadzenia środków na funkcjonowanie państwa

Funkcja alokacyjna - budżet uczestniczy w rozmieszczeniu zasobów,

Funkcja stabilizacyjna - budżet wykorzystywany jest jako instrument ingerowania w gospodarkę.

ZASADY FINANSÓW PUBLICZNYCH

Zasady finansów publicznych:

zasada jawności finansów publicznych,

zasada przejrzystości.

Pojęcie zasady jawności finansów publicznych:

Swobodny dostęp do informacji o gospodarowaniu środkami publicznymi dla obywateli i instytucji kontroli funkcjonowania władzy publicznej, ograniczony jedynie względami bezpieczeństwa państwa.

Pojęcie zasady przejrzystości finansów publicznych:

Takie sformułowanie zasad funkcjonowania finansów publicznych, gospodarki finansowej i sprawozdawczości, które umożliwiają zapoznanie się z całością gospodarki prowadzonej w sektorze finansów publicznych.

PODSTAWY FORMALNE:

* Konstytucja - art.61

* Ustawa o fp - art.12

W praktyce najbardziej podstawowym instrumentem zasady realizacji przejrzystości jest klasyfikacja budżetowa, czyli sposób grupowania i prezentacji środków publicznych. Ta klasyfikacja stosuje następujące podziałki:

# działy (dziedziny działalności),

# rozdziały (uszczegółowienie działów)

# paragrafy (najbardziej precyzyjne informacje o źródłach dochodów i rodzajach wydatków

Dodatkowo dla budżetu państwa stosuje się jeszcze części klasyfikacji budżetowej.Warunki przejrzystości finansów publicznych:

wyodrębnienie sektora publicznego z gospodarki,

podział zadań i kompetencji w sektorze publicznym (zadania i kompetencje identyfikowane są przez konstytucję, ustawy ustrojowe, czyli: ustawa o samorządzie gminnym, powiatowym, wojewódzkim, ustawy kompetencyjne),

stałe informowanie o sytuacji w sektorze finansów publicznych,

bieżące informowanie o stopniu wykonania budżetu oraz o przyczynach ewentualnych odchyleń

sformułowanie zasad umożliwiających jednoznaczne określenie dochodów, wydatków i wyniku finansowego sektora publicznego,

wykorzystanie bilansu sektora publicznego w ocenie sytuacji finansowej państwa,

publiczne informowanie o makroekonomicznych i politycznych założeniach projektu budżetu,

jasne określenie procedur i sprawozdawczości budżetowej,

zewnętrzna ocena rzetelności informacji o finansach publicznych (audyt i kontrola).

ŚRODKI PUBLICZNE

Środki publiczne (art. 5 ust. o fp)

1) dochody publiczne;

2) środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej;

3) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi, inne

niż wymienione w pkt 2;

4) przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego

oraz innych jednostek sektora finansów publicznych pochodzące:

a) ze sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych operacji finansowych,

b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu

terytorialnego,

c) ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych,

d) z otrzymanych pożyczek i kredytów;

5) przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące

z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł.

W skrócie:

1) dochody,

2) środki z UE,

3) środki zagraniczne bezzwrotne,

4) przychody budżetu państwa i innych jednostek,

5) przychody innych podmiotów (dług, środki z papierów wartościowych, kredyty, pożyczki, prywatyzacja, zwracane do budżetów pożyczki).

Dochody publiczne (art.5 ust.2 ustawy o fp)

1) daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty oraz inne

świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa,

jednostek samorządu terytorialnego, funduszy celowych oraz innych jednostek

sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw niż ustawa

budżetowa, zwanych dalej „odrębnymi ustawami”;

2) inne dochody należne, na podstawie odrębnych ustaw, budżetowi państwa, jednostkom

samorządu terytorialnego oraz innym jednostkom sektora finansów

publicznych;

3) wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora

finansów publicznych;

4) dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych, do których zalicza

się w szczególności:

a) wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze,

b) odsetki od środków na rachunkach bankowych,

c) odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierów wartościowych,

d) dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych;

5) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostek sektora

finansów publicznych;

6) odszkodowania należne jednostkom sektora finansów publicznych;

7) kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów publicznych z tytułu

udzielonych poręczeń i gwarancji;

8) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów w

rozumieniu ust. 1 pkt 4 lit. a i b;

9) inne dochody należne jednostkom sektora finansów publicznych określone

w odrębnych przepisach lub umowach międzynarodowych.

Środki pochodzące z budżetu UE (art.5 ust.3 ustawy o fp)

1) środki przeznaczone na realizację programów przedakcesyjnych;

2) środki pochodzące z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności;

3) środki Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnych „Sekcja

Gwarancji”;

4) inne środki.

Przeznaczenie środków publicznych (art.6 ust.1 ustawy o fp)

1) wydatki publiczne;

2) rozchody publiczne, w tym na rozchody budżetu państwa i budżetów jednostek

samorządu terytorialnego.

Rozchody publiczne (art.6 ust.1 ustawy o fp)

1) spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów;

2) wykup papierów wartościowych;

3) udzielone pożyczki;

4) płatności wynikające z odrębnych ustaw, których źródłem finansowania są

przychody z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek

samorządu terytorialnego;

5) pożyczki udzielone na finansowanie przejściowe zadań realizowanych z

udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej

„prefinansowaniem”;

6) inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem publicznym i

płynnością

Saldo sektora finansów publicznych (art.7 ustawy o fp)

1. Dodatnia różnica między dochodami publicznymi a wydatkami publicznymi (nadwyżka sektora finansów publicznych),

ustalona dla okresu rozliczeniowego, stanowi nadwyżkę sektora finansów publicznych,

zaś ujemna różnica jest deficytem sektora finansów publicznych.

2. Dochody publiczne i wydatki publiczne oraz nadwyżkę lub deficyt sektora finansów

publicznych ustala się po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy

jednostkami tego sektora.

Klasyfikacja źródeł środków publicznych

z danin publicznych

- publicznych własności publicznej (prywatyzacja)

- ze źródeł zwrotnych (dług)

2. przymusowe (podatki) i dobrowolne (dług)

3. odpłatne (opłaty, dług) i nieodpłatne (cła, podatki)

4. zwrotne i bezzwrotne,

5. zasadnicze (podstawowe, typowe podatki) i uboczne (mające małe znaczenie fiskalne)

6. krajowe i zagraniczne,

7. bieżące (podatki) i majątkowe (środki z inwestycji),

8. rzeczywiste (zasilają, ale pochodzą z sektora prywatnego) prywatnego rozliczeniowe (transfery, strumienie przelewowe).

Klasyfikacje instrumentów wydatkowania środków publicznych.

Saldo budżetowe i dług publiczny

Saldo budżetowe - jest efektem zgromadzenia dochodów z poszczególnych źródeł źródeł wydatków(?)

Czynniki równowagi budżetowej:

czynniki wpływające na poziom dochodów i wydatków:

poziom dochodu narodowego,

stopa podatkowa,

poziom wydatków państwa

według treści:

ekonomiczne,

organizacyjne,

techniczne,

polityczne.

EKONOMICZNE:

- strona dochodów budżetu::

czynniki realne (aktywność gospodarki i wszystko to, co powoduje powstanie źródeł podatkowych),

czynniki systemowe (konstrukcje systemu podatkowego i konstrukcja podatków funkcjonujących w systemie),

czynniki wynikające z bieżącej polityki gospodarczej państwa (instrumenty polityki fiskalnej państwa, np. ulgi podatkowe)

- strona wydatków budżetu:

poziom wydatków na sferę publiczną,

poziom wydatków na sferę usług,

poziom wydatków na sferę gospodarki narodowej.

ORGANIZACYJNE:

budowa systemu funduszy publicznych i przepływy pomiędzy nimi,

wewnętrzna struktura organizacyjna systemu budżetowego,

pozabudżetowe fundusze publiczne.

TECHNICZNE:

techniki planowania dochodów,

techniki planowania wydatków,

techniki gromadzenia dochodów,

techniki rozdysponowania środków.

POLITYCZNE:

cele polityki państwa,

cykl polityczny (wyborczy).

SALDO BUDŻETOWE (dochody - wydatki):

nadwyżka, gdy D>W

równowaga, gdy D=W

deficyt, gdy D<W

Przeznaczenie nadwyżki budżetowej:

# przeniesienie na następne okresy,

# spłata zobowiązań,

# sfinansowaie deficytu następnego okresu.

Deficyt budżetowy - taka sytuacja, kiedy część wydatków nie ma pokrycia w dochodach; kwota wydatków, która nie ma pokrycia w dochodach.

Źródła finansowania deficytu:

dług (kredyt, pożyczka, emisja papierów wartościowych),

prywatyzacja (sprzedaż majątku),

nadwyżka z poprzednich okresów.

Dług publiczny (art.10, ust.11 ustawy o fp)

To wartość nominalna zadłużenia jednostek sektora finansów publicznych ustalona po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań pomiędzy jednostkami tego sektora.

Obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:

wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne,

zaciągniętych kredytów i pożyczek,

przyjętych depozytów,

wymagalnych zobowiązań:

wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych,

administacyjnych uznanych ze bezspornych przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych, będącą dłużnikiem.

LIMIT DŁUGU PUBLICZNEGO (art.69 ustawy o finansach publicznych):

Państwowy limit długu publicznego nie może przekroczyć 60% wartości rocznego produktu krajowego brutto.

Dług potencjalny - wartość udzielonych poręczeń i gwarancji.

Kwota limitowana do 2006 roku nie zawierała długu potencjalnego.

PROCEDURY OSTROŻNOŚCIOWE I SANACYJNE (art.79 ust.o fp)

gdy wartość relacji kwoty PDP do PKB w roku x:

1) jest większa od 50%, a nie większa od 55%, to na kolejny rok (x+2):

a) Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa (w roku x+2) nie może być wyższa niż analogiczna relacja z roku bieżącego (z roku x+1),

b) relacja, ta, stanowi górne ograniczenie relacji deficytu każdej jednostki samorządu terytorialnego do jej dochodów, jaka może zostać uchwalona w budżecie jednostki samorządu terytorialnego (w roku x+2);

2) jest większa od 55%, a mniejsza od 60% (w roku x), to na kolejny rok:

*a) Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej (na rok x+2), przyjmując jako górne ograniczenie deficytu jego poziom zapewniający, że relacja długu Skarbu Państwa do produktu krajowego brutto przewidywana na koniec roku budżetowego, którego dotyczy projekt ustawy, będzie niższa od tej relacji w roku x;

*b) górne ograniczenie relacji deficytu każdej jednostki samorządu terytorialnego do jej dochodów, jaka może zostać uchwalona w budżecie jednostki samorządu terytorialnego (w roku x+2), określone w pkt 1 lit. b, zostaje zmniejszone przez pomnożenie przez współczynnik R, wyliczany w następujący sposób:

R = (0,6 - PDP/PKB) : 0,05,

gdzie PKB - oznacza wartość produktu krajowego brutto, PDP - oznacza kwotę państwowego długu publicznego, ogłoszone za poprzedni rok budżetowy (rok x),

c) Rada Ministrów przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu obniżenie relacji PDP do PKB;

3) jest równa lub większa od 60%, to:

a) od siódmego dnia po dniu ogłoszenia tej relacji, jednostki sektora finansów publicznych nie mogą udzielać nowych poręczeń i gwarancji (w roku x+1),

b) Rada Ministrów, najpóźniej w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia tej relacji, przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu ograniczenie tej relacji do poziomu poniżej 60% (w roku x+1),

c) w kolejnym roku budżetowym obowiązuje zakaz udzielania nowych poręczeń i gwarancji przez jednostki sektora finansów publicznych (w roku x+2),

*d) w projekcie ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy oraz w uchwalonych budżetach jednostek samorządu terytorialnego kwota wydatków jest równa lub niższa od kwoty dochodów (w roku x+2);

Ograniczeń (*), nie stosuje się do:

1) kwot deficytu budżetu państwa sfinansowanych nadwyżką budżetową z lat poprzednich, a także sfinansowanych przychodami budżetu państwa pochodzącymi ze sprzedaży wydzielonych aktywów Skarbu Państwa, a wydatkowanymi na sfinansowanie reformy systemu ubezpieczenia społecznego, zgodnie z ustawą z dnia 25 czerwca 1997 r. o wykorzystaniu wpływów z prywatyzacji części mienia Skarbu Państwa na cele związane z reformą systemu ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 106, poz. 673 oraz z 2000 r. nr 31, poz. 383);

2) kwot deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego sfinansowanych nadwyżką budżetową z lat poprzednich, a także sfinansowanych emisją papierów wartościowych, zaciągniętymi kredytami i pożyczkami w związku ze środkami określonymi w umowie zawartej z podmiotem dysponującym funduszami strukturalnymi lub Funduszem Spójności Unii Europejskiej;

PODATKI

Podatek:

CECHY PODATKU:

  1. charakter pieniężny,

  2. przymusowość - wynikający z władztwa podatkowego państwa (władza wprowadza, określa elementy konstrukcji podatku, pobiera podatki, stosuje przymus i sankcje karne przy poborze podatków)

  3. bezzwrotność,

  4. ogólność,

  5. nieekwiwalentnoś,

  6. oparcie na normach prawa

ad.2.

Nieograniczone władztwo podatkowe (np. Polska) obejmuje obywateli i firmy danego kraju niezależnie od położenia ich źródeł podatkowych, niezależnie od tego czy jest to Polak, czy firma pracująca za granicą, muszą się rozliczać ze swoim fiskusem. Władztwo to skutkuje nieograniczonym obowiązkiem podatkowym.

Ograniczone władztwo podatkowe (np. Anglia) obejmuje osoby i podmioty gospodarcze, które na terenie danego kraju mają źródło podatkowe. Ograniczone władztwo skutkuje ograniczonym obowiązkiem podatkowym.

Aby uniknąć podwójnego opodatkowania, niektóre państwa zawierają ze sobą umowy.

Ad.3.To odróżnia je od innych źródeł dochodów publicznych.

Ad.4.Iaczej powszechność - podatki są nakładane i pobierane od pewnych zbiorowości na mocy przepisów ogólnych, a nie na mocy indywidualnych decyzji, które określają wysokość podatków indywidualnych osób.

Ad.5.Inaczej nieodpłatność.

Ad.6.Podatki muszą być wprowadzane i pobierane na mocy przepisów (w Polsce - o randze ustaw).

Kryterium stanu faktycznego - ostateczne kryterium pozwalające odróżnić podatek od innych świadczeń.

Podatkiem jest to świadczenie podatkowe, które ustawa określa podatkiem.

RODZAJE PODATKÓW:

  1. podatki ogólne (tzn., że nie są pobierane na konkretne cele, co oznacza, że zasilają budżet i są wykorzystywane na to, co potrzeba. Podatki nie zawsze muszą być ogólne) i celowe (w Polsce jest tylko jeden podatek, który jest podatkiem celowym, tj. samoopodatkowanie mieszkańców uchwalone w drodze referendum; są to podatki na cele komunalne)

  2. państwowe (jeżeli podatkiem zasilany jest budżet państwa) i lokalne (jeżeli podatkiem zasilany jest budżet lokalny; tylko gminy zostały wyposażone w ten podatek)

  3. bezpośrednie i pośrednie (np. VAT, akcyza; źródłem zapłaty wszystkich podatków jest dochód lub majątek podatnika, w przypadku podatków bezpośrednich wysokość jest uzależniona od poziomu dochodów lub wartości majątku, a w przypadku podatków pośrednich takiego uzależnienia nie ma, pośrednie są przerzucane, bezpośrednie to podatki majątkowe albo dochodowe, a pośrednie, to podatki konsumpcyjne)

  4. osobiste (to takie, których wysokość jest uzależniona od indywidualnych cech podatnika takich jak np. pozostawanie w związku małżeńskim, posiadanie dzieci <np. PIT> i rzeczowe (nie ma zależności - np. akcyza)

  5. ze względu na przedmiot wyróżniamy podatki:

FUNKCJE PODATKÓW:

      1. fiskalna - jest realizowana w ramach redystrybucyjnej

      2. redystrybucyjna - podatki są instrumentami wtórnej redystrybucji (podziału) dochodu narodowego,

      3. stabilizacyjna - podatki są instrumentami oddziaływania przez państwo na procesy gospodarcze.

      4. Stymulacyjna (bodźcowa) poprzez podatki państwo może oddziaływać na decyzje, zachowania podatników (np. restrykcyjne opodatkowanie rolnictwa i łagodne usług zachodzi podatników do przechodzenia w sektor usług)

      5. Informacyjna - podatki są źródłem informacji o sytuacji w gospodarce i o tendencjach w niej zachodzących.

Ad.c.PRZYKŁAD INSTRUMENU:

Progresja podatkowa - (automatyczny stabilizator koniunktury) - ułożenie podatków w skalę - w Polsce stawki podatkowe wynoszą 19%, 30%, 40%, im dochód wyższy, tym wyższa stawka podatkowa

ELEMENTY KONSTRUKCJI PODATKU

Konstrukcja prawna podatku - elementy techniki podatkowej.

a) podmiot czynny (ustawodawca)

b) podmiot bierny ( podatnik, płatnik, inkasent podatkowy)

SYSTEM FINANSOWANIA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

REFORMA DECENTRALIZACYJNA

I 1989-1990 - marzec 1990 - ogłoszenie, maj 1990 - wchodzi w życie ustawa o samorządzie terytorialnym (powstanie samorządu terytorialnego, reaktywowanie gmin),

II 01.01.1999 - powstanie dwóch kolejnych szczebli samorządu terytorialnego

Celem reformy decentralizacyjnej było:

- przekazanie części władzy społeczeństwu,

- lepsze zaspokojenie części potrzeb publicznych,

- efektywniejsza alokacja środków publicznych,

- zmniejszenie aparatu biurokracji i zarządzania.

POWIATY GRODZKIE - miasta na prawach powiatu (pełnią funkcje i zadania oraz gromadzą środki typowe dla powiatu i gminy)

DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:

Dochodami jednostek są:

dochodami j.s.t. mogą być:

DOCHODY GMIN

Dochody własne:

1. podatki

od nieruchomości

rolny

leśny

od środków transportowych

karta podatkowa

od spadków i darowizn

od posiadania psów

od czynności cywilno-prawnych

2.opłaty

skarbowa

eksploatacyjna

targowa

miejscowa

uzdrowiskowa

administracyjna

inne pobieranych na podstawie odrębnych ustaw, są to:

-opłata adiacencka

-opłaty za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych

-inne

3.dochody

jednostek budżetowych

wpłaty od zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

4.dochody z majątku gminy

-wynajem, dzierżawa majątku

-odsetki od środków finansowych gminy, gromadzonych na rachunkach bankowych,

5. udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa:

39,34% wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie gminy,

6,71% wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych i jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej, posiadających siedzibę na terenie gminy

-spadki, zapisy i darowizny

-dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych odrębnymi przepisami

-5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych ustawami

-odsetki od pożyczek udzielanych przez gminę

-odsetki od nieterminowo regulowanych należności, stanowiących dochody gminy

-dotacje z budżetów innych j.s.t.

-inne dochody należne gminie na podstawie odrębnych przepisów

-subwencja ogólna dla gmin

część wyrównawcza

część równoważąca

część oświatowa

-subwencja ogólna dla powiatów

część wyrównawcza

część równoważąca

część oświatowa

-subwencja ogólna dla województwa

część wyrównawcza

część regionalna

część oświatowa

DOCHODY POWIATÓW

I. dochody własne:

DOCHODY WOJEWÓDZTWA

I. dochody własne:

Dotacje celowe z budżetu państwa otrzymywane przez jednostki:



Tab. Sektor finansów publicznych:

podsektor rządowy

podsektor samorządowy

podsektor ubezpieczeniowy

Osoby

prawne

SP

szkoły wyższe

państwowe instytucje kultury

agencje rządowe

państwowe fundusze celowe (z osobowością prawną)

inne państwowe osoby prawne

j.s.t.

związki j.s.t.

samorządowe instytucje kultury

samorządowe fundusze celowe (z osobowością prawną)

ZUS

jednostki organizacyjne

nieposiadające osobowości prawnej

państwowe jednostki budżetowe (w ich ramach gospodarstwa pomocnicze)

państwowe zakłady budżetowe

państwowe fundusze celowe (bez osobowości prawnej)

inne jednostki

samorządowe jednostki budżetowe (+gospodarstwa pomocnicze)

samorządowe zakłady budżetowe

samorządowe fundusze celowe (bez osobowości prawnej)




Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Finanse publiczne, prawo finansowe ćwiczenia
test z prawa finansowego, WSAP, WSAP, Finanse Publiczne i Prawo Finansowe
Finanse publiczne i prawo finansowe - wykłady, Administracja publiczna
Finanse publiczne i prawo finansowe wykład" lutego 11
finanse-opracowanie, finanse publiczne(prawo finansowe)(1)
ustawa o podatku hodowym od osób fizycznych, Finanse publiczne i prawo podatkowe, Ustawy
ugoda i ubezpieczenie, finanse publiczne(prawo finansowe)(1)
pytania i odp.na temat finansów publicznych., finanse publiczne(prawo finansowe)(1)
Finanse publiczne i prawo finansowe – dr J. Stankiewicz 23-01-05r, Finanse publiczne i prawo finanso
rodki egzekucyjne wwwi, finanse publiczne, prawo administracyjne, pstępowanie egzekucyjne
Finanse publiczne i prawo finansowe, Finanse publiczne i prawo finansowe(10)
Finanse publiczne i prawo finansowe zagadnienia
pyt. 12 - wymień i omów głowne zasady dokonywania finansów publicznych;, prawo finansów publicznych
ArsLege-zasady-oglne-finansw-publicznych, Prawo UwB
finanse publiczne 21.11, WSAP, WSAP, Finanse Publiczne i Prawo Finansowe
Finanse publiczne i prawo finansowe(2), finanse(4)
Wykład IV finanse, Finanse publiczne i prawo finansowe
Finanse publiczne i prawo finansowe ćwiczenia 18 12 12
FINANSE PUBLICZNE, ADMINISTRACJA, Semestr IV, Finanse publiczne i prawo finansowe
wydatki, F11inanse publiczne i prawo finansowe, Finanse - ćwiczenia

więcej podobnych podstron