LEKI STOSOWANE W OSTREJ I PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI MIĘŚNIA SERCOWEGO

Ostra i przewlekła niewydolność mięśnia sercowego związana jest z osłabieniem mięśnia sercowego, które nie może przepompować krwi z układu żylnego do układu tętniczego. Powoduje to wzrost ciśnienia żylnego i powstanie we wszystkich narządach zastojów żylnych, dlatego też ta choroba nosi nazwę zastoinowej niewydolności krążenia. Zwiększone ciśnienie żylne zwiększa przepuszczalność naczyń, a tym samym powoduje wystąpienie obrzęków w jamach ciała. Równocześnie zbyt mała ilość krwi dostarczana do płuc wywołuje niedotlenienie serca, ośrodkowego układu nerwowego i innych narządów.

Przyczyną upośledzonej kurczliwości mięśnia sercowego jest m. in. utrata ele­men­tów kurczliwych na skutek martwicy włókien, choroba niedokrwienna serca, mechaniczne przeciążenie serca spowodowane nadciśnieniem, zwężeniem ujść tęt­ni­czych, czy też niedomykalnością zastawek.

Serce niewydolne pracuje szybko (tachykardia) i niemiarowo (arytmia), w efekcie czego zwiększa się zapotrzebowanie serca na tlen. Serce niewydolne nie może również regenerować zasobów glikogenu, stanowiącego w tym wypadku jedyne źródło energii. W leczeniu choroby niedokrwiennej serca stosuje się trzy grupy leków:

1. Glikozydy nasercowe;

2. Inne leki o działaniu inotropowym dodatnim;

3. Leki działające pośrednio, neurotropowo na serce - leki -adrenergiczne:

ad. 1. Glikozydy nasercowe:

Glikozydy nasercowe wywołują ujemny efekt chronotropowy i dromotropowy oraz dodatni efekt batmotropowy, inotropowy i tomotropowy. Zwiększają one kurczliwość i pobudliwość mięśnia sercowego, a także jego napięcie. Zmniejszeniu ulega częstość skurczów, a zwolnieniu przewodzenie przedsionkowo - komorowe. Naj­istot­niejszy dla działania leczniczego jest dodatni efekt inotropowy (wzrost kurczliwości serca).

__________________________________

BATMOTROPIZM - wrażliwość mięśnia sercowego na bodźce powodujące skurcz;

CHRONOTROPIZM - częstość skurczów mięśnia sercowego na minutę;

DROMOTROPIZM - szybkość przewodzenia bodźców w układzie bodźcoprzewodzącym;

INOTROPIZM - siła skurczów mięśnia sercowego (amplituda skurczów);

TOMOTROPIZM - napięcie mięśnia sercowego;

__________________________________

ZALEŻNOŚĆ BUDOWY OD DZIAŁANIA

* pierścień laktonowy musi znajdować się w pozycji 17; związki, które posiadają ten pierścień w pozycji 17 wykazują bardzo słabe działanie nasercowe;

* uwodornienie podwójnych wiązań, względnie eteryfikacja laktonów powoduje zanik działania farmakologicznego;

* w pozycji C₁₄ glikozydów nasercowych znajduje się wolna grupa hydro­ksy­lo­wa. Jej obecność jest niezbędna dla wystąpienia działania far­ma­ko­lo­gicznego;

* w pozycji C₃ znajduje się reszta cukrowa (zbudowana z 1-4 cząsteczek monosacharydów), która łączy się z aglikonem wiązaniem O-glikozydowym;

* dla aktywności farmakologicznej istotna jest konfiguracja pierścieni w ge­ni­nie: cis dla pierścienia A i B oraz dla C i D i konfiguracja trans dla pierścienia B i C;

MECHANIZM DZIAŁANIA

Punkt uchwytu działania glikozydów nasercowych stanowią błony komórkowe mięśnia sercowego. Glikozydy nasercowe są inhibitorami sodowo-potasowej ATP-azy, tj. enzymu błonowego, katalizującego hydrolizę ATP, w wyniku której wyzwala się energia, która w 20 % jest zużywana na uruchomienia pompy sodowej. Pompa ta znajduje się w błonie komórkowej i jest odpowiedzialna za właściwy rozdział jonów sodowych pomiędzy komórkę i przestrzeń pozakomórkową.

W stanie spoczynkowym występuje czynny transport jonów sodowych na zewnątrz i jonów potasowych do wnętrza komórki. Na każde 3 jony sodowe usuwane z komórki, wpompowywane są do jej wnętrza 2 jony potasowe. W komórce zaś po­zo­sta­ją aniony organiczne, których transport przez błonę jest utrudniony. Sprawia to, że w stanie spoczynku komórki mięśnia sercowego są spolaryzowane (wnikające do wnętrza jony potasowe nie są w stanie zrównoważyć ujemnego ładunku pochodzącego od anionów organicznych).

W momencie pobudzenia zwiększa się przepuszczalność błony dla jonów sodowych, które szybko przedostają się do wnętrza komórki i równoważą ujemny ładunek pochodzący od anionów organicznych. W ten sposób następuje depolaryzacja błony komórkowej. Potencjał czynnościowy wyzwala skurcz, którego siła zależy od stężenia jonów wapniowych, które są uwalniane z siateczki sarkoplazmatycznej. Repolaryzację rozpoczynają dyfundujące na zewnątrz jony potasowe. Następuje uruchomienie pompy sodowej, która usuwa sód z komórki, a wpompowuje do niej potas.

Następstępstwem zahamowania ATP-azy sodowo-potasowej jest:

- zwiększone stężenie jonów sodowych we wnętrzu komórki, a zmniej­szone stężenie jonów potasowych;

- zwiększone stężenie jonów wapniowych, gdyż ATP-aza jest sprzeżona z systemem wymiany sodowo-wapniowej, w efekcie czego zwiększa się kurczliwość mięśnia sercowego;

Digitalis lanata

Naparstnica wełnista

DZIAŁANIE:

• dodatnie batmotropowe, inotropowe, tomotropowe;

• ujemne chronotropowe i dromotropowe;

ZASTOSOWANIE:

• w przewlekłej niewydolności mięśnia sercowego;

• w zaburzeniach rytmu serca;

• w niemiarowości nadkomorowej;

• w niewydolności lewokomorowej połączonej z obrzękiem płuc;

• w migotaniu przedsionków połączonym z nadciśnieniem tętniczym, spo­wo­do­wa­nym wzrostem oporu naczyniowego;

Lanatosidum C (synonim: Lanatozyd C)

Jest to glikozyd pierwotny otrzy­ma­ny z naparstnicy wełnistej. Szybko wchła­nia się z przewodu pokarmowego w 40 %. Z białkami krwi wiąże się w 40 %. Jest on podawany doustnie. W ustroju nie kumuluje się.

Deslanosidum

Jest to wtórny lanatozyd otrzymany z Lanatozydu C na drodze hydrolizy alkalicznej. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, a jego roztwory są bardziej trwałe niż roztwory Lanatozydu C. Jest stosowany w injekcji w sytuacjach naglących. W ustroju nie ulega kumulacji.

Digoxinum (synonim: Digoxin)

Digoxinum otrzymuje się z Des­la­no­zy­du na drodze hydrolizy enzymatycznej. Lek dobrze wchła­­nia się z przewodu pokarmowego (60 - 80 %). Z białkami krwi wiąże się w 25 %.

Methyldigoxinum (synonim: Bemecon, Lanitop)

Metylodigoksyna jest glikozydem o strukturze zmodyfikowanej, posiadającym właściwości digoksyny. Przy podaniu doustnym działanie pojawia się po 5 - 10 min. (można ją podawać także dożylnie). Szybko i całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego.

Strophanthus Kombe

Strofantus Kombe

DZIAŁANIE:

• dodatnie inotropowe i tomotropowe; słabe dodatnie batmotropowe;

• słabe, ujemne działanie chronotropowe i dromotropowe;

Strophantinum G (synonim: Strophantoside, Quabainum)

Quabaina znalazła zastosowanie w leczeniu ostrej niewydolności mięśnia sercowego. Nie wchłania się z przewodu pokarmowego, dlatego jest podawana wyłącznie dożylnie.

Convallaria majalis

Konwalia majowa

ZASTOSOWANIE:

• przewlekła niewydolność krążenia bez objawów zastojów krążeniowych;

Konwalotoksyna

GUTTAE CARDIACEAE - Convallariae tinc., Crataegi tinc., Valerianae simplex tinc. Krople nasercowe działają tonizująco na mięsień sercowy; ponadto wykazują działanie uspokajające i hipotensyjne.

KELIKARDINA - Convallariae fluidum extr., Crataegi fluidum extr., Ammi visnagae fluidum extr., Rutinum, Ethanolum 60^o. Kelikardina jest stosowana w niewydolności krążenia jako lek wspomagający.

CARDIOSAN - mieszanina ziół zawierająca m. in. ziele konwalii majowej, stosowana w lekkiej niewydolności krążenia.

Adonis vernalis

Miłek wiosenny

DZIAŁANIE:

• glikozydy miłka wiosennego działają podobnie, ale słabiej do strofantyny;

ZASTOSOWANIE:

• pomocniczo w zaburzeniach czynnościowych pracy serca;

Adonitoksyna

Adonitoksyna wchłania się z przewodu pokarmowego. Nie kumuluje się w organiźmie. Jest stosowana w przewlekłej niewydolności krążenia bez objawów zastoinowych.

CARDIOL C GUTTAE - Adonidis vernalis tinc., Convallariae tinc., Valerianae tinc., Crataegi tinc. Krople te działają tonizująco i pobudzająco na mięsień sercowy.

Bulbus scillae

Cebula morska

DZIAŁANIE:

• dodatnio batmotropowo, chronotropowo, inotropowo (słabiej od strofantyny);

• ujemnie dromotropowo i tomotropowo (słabiej niż glikozydy naparstnicy wełnistej);

Scylaren A

Scylaren A jest glukoramnozydem scylareiny i należy do grupy glikozydów bufa­dienolidowych. Pod wpływem -hydroks­y­lazy odszczepia cząsteczkę glukozy i prze­kształ­ca się w Talusin (p. niżej).

Proscyllaridinum (synonim: Talusin)

Wchłania się z przewodu po­kar­mo­wego w 25 - 40 %. Wykazuje tendencję do kumulowania się w ustroju. Jest on stosowany w niewydolności krążenia połączonej z obrzękami, a także w migotaniu przedsionków i w niemiarowości komór.

ad. 2. Inne leki o działaniu inotropowym dodatnim:

Kofeina - wykazuje działanie ośrodkowe, polegające na nieselektywnym blokowaniu receptorów adenozynowych A₁ i A₂, czego następstwem jest działanie analeptyczne i psychostymulujące. Zwiększa się także lipoliza i glikoneogeneza.

Aminofilina i Teofilina - są często kojarzone z glikozydami nasercowymi, co pozwala obniżyć ich dawki i uniknąć niepożądanych efektów ubocznych. Mechanizm ich działania wiąże się hamowaniem fosfodiesterazy, efektem czego jest wzrost cAMP. Metyloksantyny wpływają także na błonowy transport jonów wapnia. Działają dodatnio batmotropowo, chronotropowo, dromotropowo i inotropowo. Powodują rozkurcz naczyń wieńcowych, co pozwala zastosować te leki w chorobie niedo­krwien­nej serca. Poza tym działają bronchodylatacyjnie (rozszerzają oskrzela).

Amrimoni lactas (synonim: Wincoram)

mleczan 5-amino-(3,4`-bipirydyn)-6-(1 H)-onu

Lek o silnym działaniu inotropowym dodatnim. Zwiększa on stężenie wapnia w obrębie mięśnia sercowego. Rozkurcza obwodowe naczynia krwionośne, przez co zmniejsza obciążenie mechaniczne serca. W przeciwieństwie do metyloksantyn nie zwiększa zapotrzebowania serca na tlen. Wincoram jest stosowany u pacjentów, u których leczenie glikozydami nasercowymi nie daje pożądanego efektu.

Enoximomum (synonim: Perfan)

1,3-dihydro-4-metylo-5-[(4-metylotio)-benzoilo]-2 H-imidazol-2-on

Lek ten podobnie jak metyloksantyny jest inhibitorem fosfodiesterazy (powoduje wzrost stężenia cAMP). Zwiększa ponadto stężenie jonów wapnia w komórkach. Rozszerza naczynia krwionośne, wykazuje działanie inotropowe dodatnie. Jest stosowany w krótkotrwałym leczeniu zastoinowej niewydolności krążenia

Glycocolum (synonim: Acidum aminoaceticum)

kwas 2-aminooctowy

Lek usprawnia przemianę węglowodanową, zwiększa dostawy energii dla komórek kurczliwych mięśnia sercowego. Wzmacnia siłę skurczu i napięcie serca, a także wzmacnia napięcie mięśni poprzecznie prążkowanych.

Glucosum (synonim: Glukoza, Cukier gronowy)

Glukoza może występować jako -D(+)-glukoza i -D(+)-glukoza. Obie formy mogą w siebie przechodzić, przy czym ta przemiana jest związana z otwarciem pierścienia piranowego i powstaniem formy aldehydowej.

Stosuje się 10 % i 20 % roztwory glukozy, stanowiące materiał energetyczny dla komórek mięśnia sercowego i ośrodkowego układu nerwowego. Hipertoniczne roztwory glukozy wzmagają przepływ wieńcowy oraz działają moczopędnie.

Glucagoni hydrochloridum

Roztwór glukagonu podaje się we wlewie dożylnym. Przygotowuje się go ex tempore. Glucagon jest to hormon polipeptydowy, o działaniu antagonistycznym w stosunku do insuliny, który jest produkowany przez komórki  wysp trzuskowych. Przyśpiesza on glikourogenezę, a w większych dawkach wykazuje dodatnie działanie chronotropowe i inotropowe. Ponadto aktywuje kanały wapniowe, przez co następuje wzrost stężenia wapnia w komórkach mięśnia sercowego. Jony wapnia zwiększają kurczliwość serca, wpływają na siłę skurczu, zwiększają amplitudę skurczów serca. Następuje także zwiększenie przepływu wieńcowego.

Calcii lactas

Calcii gluconas

Sole wapnia są rzadko stosowane w leczeniu niewydolności krążenia. Często podaje się je synergistycznie z glikozydami nasercowymi, co pozwala na zmniejszenie dawek glikozydów. Przy podawaniu preparatów wapnia z glikozydami nasercowymi należy jednak pamiętać, by nie podawać wapnia dożylnie, ponieważ może dojść do zatrzymania serca w rozkurczu.

ad. 3. Leki działające pośrednio, neurotropowo na serce - leki -adrenergiczne:

a. leki nieselektywne:

Isoprenalini hydrochloridum;

Orciprenalini sulfas;

b. leki selektywne:

Dopamini hydrochloridum;

Dobutamini hydrochloridum;

Leki te są stosowane w niewydolności mięśnia sercowego. Leki nieselektywne w dużym stopniu zwiększają deficyt tlenowy mięśnia sercowego, natomiast leki działające selektywnie wywołują mniejszy deficyt tlenowy.

LEKI STOSOWANE W ARYTMII SERCA

Serce wydolne wykonuje w ciągu minuty 70 - 100 rytmicznie powtarzających się skurczów i rozkurczów, przy czym skurcze przedsionków są zsynchronizowane ze skurczami komór. Prawidłowe podniety humoralnych skurczów serca powstają w węźle zatokowym, który jest głównym ośrodkiem bodźcotwórczym. Następnie bodźce są przekazywane do węzła przedsionkowo-komorowego i dalej na gałązki Hissa.

W warunkach patologicznych podniety skurczowe mogą powstawać poza głównym ośrodkiem bodźcotwórczym, np. w wężle przedsionkowo-komorowym, efektem czego jest niemiarowość serca. Leki o działaniu p/arytmicznym mogą działać według dwojakiego mechanizmu działania:

- mogą powodować zaburzenia w powstawaniu bodźców;

- mogą zaburzać przewodzenie impulsów w układzie bodźcoprzewodzącym;

W patogenezie zaburzeń rytmu serca istotną rolę odgrywają również takie czynniki jak: zmiany stężeń elektrolitów w komórce i w płynie zewnątrzkomórkowym, napięcie układu autonomicznego, modyfikujący wpływ ośrodkowego układu nerwowego, itd.

PODZIAŁ CHEMICZNY LEKÓW P/ARYTMICZNYCH

I. Stabilizatory błon komórkowych:

1. Alkaloidy kory chinowej;

2. Alkaloidy rauwolfii;

3. Związki o charakterze amidów i imidów;

4. Związki o charakterze aminoeterów;

5. Pochodne propano-1,3-diaminy;

II. Leki -adrenolityczne (-blokery);

III. Antagoniści kanałów potasowych;

IV. Antagoniści kanałów wapniowych;

V. Glikozydy naparstnicy wełnistej;

ad. I. Stabilizatory błon komórkowych:

Jest to najliczniejsza grupa leków p/arytmicznych. Leki te blokują szybki kanał sodowy i w związku z tym tłumią depolaryzację komórek mięśnia sercowego. Z uwagi na różny stopień hamowania kanału sodowego i różny wpływ na okres repolaryzacji leki te można podzielić na trzy podgrupy:

I a - leki umiarkowanie hamujące kanał sodowy i wydłużające okres repolaryzacji;

I b - leki nieznacznie hamujące kanał sodowy i skracające okres repolaryzacji;

I c - leki bardzo silnie hamujące kanał sodowy i minimalnie wpły­wa­jące na czas trwania repolaryzacji;

ad. 1. Alkaloidy kory chinowej:

Chinidini sulfas (synonim: Kinitard, Kinidin, Chinidinum sulfuricum)

podgrupa I a

siarczan (+) S 2-[(6-metoksy-4-chinolino)-hydroksy-metylo]-

-5-winylochinuklidyny

Jest to prawoskrętny enancjomer chininy o działaniu p/arytmicznym, całkowicie pozbawiony właściwości p/malarycznych. Chinidyna całkowicie wchłania się z prze­wodu pokarmowego. Czas połowicznego rozpadu wynosi T_1/2 = 7 h. Lek ten charak­te­ry­zuje się dużą toksycznością (powoduje m. in. odczyny alergiczne). Jego prze­daw­kowanie może spowodować śmierć na skutek porażenia ośrodka oddechowego i serca.

ad. 2. Alkaloidy rauwolfii:

Ajmalinum (synonim: Gilurytmal)

podgrupa I a

Lek ten ma niski współczynnik terapeutyczny. Wolno wchłania się z przewodu pokarmowego, dlatego też nie wskazane jest podawanie tego leku drogą doustną, tylko dożylną. Działa 20 - 30 min. Stosuje się go w arytmii, a także niekiedy w zatruciach glikozydami nasercowymi.

Prajmalii bitartras (synonim: Neo-Gilurytmal)

podgrupa I a

Uczwartorzędowienie azotu poprzez wprowadzenie podstawnika n-propy­lo­we­go, sprawiło, że lek lepiej wchłania się z przewodu pokarmowego. Czas półtrwania Neo-Gilurytmalu wynosi T_1/2 = 5 - 8 h.

ad. 3. Związki o charakterze amidów i imidów:

Procainamidi hydrochloridum (synonim: Procainamidum, Pronestyl)

podgrupa I a

chlorowodorek 2-(dietyloamino)-etyloamidu kwasu p-aminobenzoesowego

Lek w niewielkim stopniu działa miejscowo znieczulająco. W przeciwieństwie do prokainy, Pronestyl jest mniej toksyczny i działa dłużej. Lek zmniejsza pobudliwość mięśnia sercowego i jest stosowany w migotaniu przedsionków.

Disopyramidum (synonim: Rythmodan, Palpitin, Rythmilen)

podgrupa I a

amid kwasu 4-diizopropyloamino-2-fenylo-2-(2-pirydylo)-masłowego

Palpitin jest stosowany w postaci enancjomerów ze względu na silne działanie inotropowe. Lek hamuje przewodnictwo w układzie bodźcoprzewodzącym i jest stosowany w częstoskurczach komorowych.

Lidocaini hydrochloridum (synonim: Xylocaine, Lidocainum hydrochloricum)

podgrupa I b

chlorowodorek dietyloaminoacetylo-2,6-ksylidyny

Jest to lek miejscowo znieczulający, wykazujący również aktywność p/aryt­micz­ną. Hamuje automatyzm serca. Działa szybko lecz krótko, czas połowicznego rozpadu wynosi T_1/2 = 30 - 60 min. Lidokainę stosuje się w migotaniu przedsionków i częstoskurczu komorowym.

Moracizinum

ester etylowy kwasu N-[10-(3-morfolinopropionylo)-

-fenotiazynylo]-karbaminianowego

Lek dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, dlatego może być podawany doustnie. Nie działa ośrodkowo. Za tworzenie soli odpowiedzialny jest azot układu morfolinowego. Moracizina działa p/arytmicznie słabiej od chinidyny. Osłabia pobudliwość mięśnia sercowego, rozszerza naczynia wieńcowe, w niewielkim stopniu działa miejscowo znieczulająco, a także wykazuje działanie spazmolityczne. Lek znalazł zastosowanie w przypadku zaburzeń nadkomorowych, spowodowanych po części przedawkowaniem glikozydów nasercowych.

Phenytoinum natricum (synonim: Epanutin)

podgrupa I b

sól sodowa 5,5-difenylo-hydantoiny

Epanutin jest cyklicznym ureidem o działaniu p/drgawkowym, p/padaczkowym i p/arytmicznym. Zmniejsza pobudliwość mięśnia sercowego, ale nie działa na niego depresyjnie. Jest stosowany w niemiarowości serca po leczeniu glikozydami nasercowymi, a także w częstoskurczu napadowym.

ad. 4. Związki o charakterze aminoeterów:

Mexiletini hydrochloridum (synonim: Mexitil, Mexicorid)

podgrupa I b

chlorowodorek 1-metylo-2-(2,6-ksyliloksy)-etyloaminy

Mexitil posiada strukturę zbliżoną do lidokainy, ale w odróżnieniu od niej łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego i dzięki temu może być podawany doustnie (poza tym podaje się go również dożylnie). Lek jest stosowany w arytmii komorowej, w chorobie niedokrwiennej serca oraz w stanach pozawałowych. Czas połowicznego rozpadu wynosi T_1/2 = 12 h.

Propafenoni hydrochloridum (synonim: Rythmonorm, Prolecofen, Polfenon)

podgrupa I c

chlorowodorek 2`-(2-hydroksy-3-propyloaminopropioksy)-3-fenylopropiofenonu

Lek swoją strukturą przypomina -blokery, dlatego wykazuje działanie -adre­no­lityczne. Rythmonorm dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Działa silnie p/arytmicznie, charakteryzuje się nieznacznym ujemnym efektem inotropowym, stabilizuje błony komórkowe mięśnia sercowego. Jest stosowany profilaktycznie i leczniczo w skurczach nadkomorowych, częstoskurczach i innych typach niemiarowości serca.

ad. 5. Pochodne propano-1,3-diaminy:

Aprindini hydrochloridum

podgrupa I b

chlorowodorek N,N-dietylo-N`-2-indanylo-N`-fenylo-1,3-propanodiaminy

Jest to lek o wybiórczym, długim działaniu p/arytmicznym, wykazujący ponadto aktywność miejscowo znieczulającą. Aprindynę stosuje się w częstoskurczu serca.

ad. II. Leki -adrenolityczne (-blokery):

Leki te odcinają stymulację adrenergiczną serca. Wykazują swoiste działanie błonowe. Należą tu leki zarówno o działaniu selektywnym jak i nieselektywnym, np.: Nadolol, Oxprenolol, itd.

ad. III. Antagoniści kanałów potasowych - leki wydłużające czas trwania potencjału czynnościowego, bez wpływu na dokomórkowy prąd jonów sodowych:

Amiodaroni hydrochloridum (synonim: Cordaron, Opacorden)

chlorowodorek 2-n-butylo-3-[4-(2-dietyloaminoetoksy)-

-3,5-dijodobenzolilo]-benzofuranu

Cordaron działa spazmolitycznie na naczynia wieńcowe i obwodowe. Lek zwalnia czynność serca, zmniejsza jego zapotrzebowanie na tlen. Stosuje się go w chorobie niedokrwiennej serca oraz w arytmii.

W ustroju ulega metabolizmowi, który polega na odszczepieniu jednego podstawnika etylowego - monodeetylacja.

Bretylii tosilas (synonim: Bretylate, Bretylol)

4-toluenosulfonian N-(o-bromobenzylo)-N-etylo-N,N-dimetyloamoniowy

Bretylol jest środkiem hipotensyjnym, stosowanym w zaburzeniach rytmu serca, ale tylko w tych przypadkach, w których inne leki nie dają pozytywnego efektu leczenia.

ad. IV. Antagoniści kanałów wapniowych:

Verapamili hydrochloridum (synonim: Isoptin, Verpamil, Staveran)

chlorowodorek 5-[(3,4-dimetoksyfenetylo)-metyloamino]-

-2-(3,4-dimetoksyfenylo)-2-izopropylowaleronitrylu

Jest to selektywny antagonista kanałów wapniowych, silniej działający na naczynia wieńcowe niż na naczynia obwodowe. Jest stosowany w chorobie wieńcowej, w arytmii serca i nadciśnieniu tętniczym.

Diltiazemum (synonim: Dilzem)

3-acetoksy-2,3-dihydro-5-(2-dimetyloaminoetylo)-p-metoksyfenylo-

-1,5-benzotiazepin-4-(5 H)-on

Lek ten szczególnie silnie rozszerza tętnice wieńcowe, słabiej działa na tętnice obwodowe, nie wykazuje zaś działania na układ żylny. Spowalnia pracę serca i jego zapotrzebowanie na tlen. Stosowany jest w stanach pozawałowych, w nadciśnieniu, w chorobie wieńcowej, w częstoskurczu komorowym i w migotaniu przedsionków.

ad. V. Glikozydy naparstnicy wełnistej - hamują pompę sodową, hamują czynność węzła zatokowego oraz hamują przekaźnictwo w układzie bodźcoprzewodzącym serca.

LEKI STOSOWANE W CHOROBIE WIEŃCOWEJ

(CHOROBIE NIEDOKRWIENNEJ SERCA)

Choroba wieńcowa jest najczęściej wynikiem zmian strukturalnych w naczyniach wieńcowych, tj. miażdżyca tętnic wieńcowych i przewężenie tętnic. Choroba niedokrwienna rzadziej wywoływana jest zaburzeniami czynnościowymi, np. skurczami tętnic wieńcowych, które są spowodowane zwiększeną syntezą prosta­noidów (szczególnie tromboksanu TXA₂) odpowiedzialnych za obkurczanie naczyń wieńcowych. Choroba wieńcowa jest głównym objawem choroby niedokrwiennej serca, która może występować w kilku różnych postaciach klinicznych:

- dusznica bolesna - postać choroby wieńcowej; dusznica bolesna może być stabilna, niestabilna, wysiłkowa, spontaniczna;

- zawał serca - druga postać choroby wieńcowej; zawał serca może być ostry lub przewlekły;

Choroba niedokrwienna serca jest to stan uszkodzenia mięśnia sercowego wywołany zaburzeniem równowagi pomiędzy zapotrzebowaniem metabolicznym serca a możliwościami krążenia wieńcowego. Aby przywrócić zaburzoną równowagę stosuje się leki, które zwiększają przepływ wieńcowy, w wyniku mniej lub bardziej wybiórczego działania spazmolitycznego na tętnice wieńcowe. Stosuje się także leki, które zmniejszają zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen oraz związki energetyczne. Leki z tej grupy farmakologicznej ponadto spowalniają pracę serca i zmniejszają jego kurczliwość, a także zmniejszają mechaniczne obciążenie serca w wyniku zmniejszenia oporu naczyń krwionośnych. Najbardziej skuteczne są takie leki, które z jednej strony zwiększają przepływ wieńcowy, a z drugiej ekonomizują pracę mięśnia sercowego.

1. Azotany i azotyny:

Natrii nitris (synonim: Natrium nitrosum)

NaNO₂

azotyn sodowy

Lek rozszerza naczynia wieńcowe i powoduje umiarkowany spadek ciśnienia krwi. Stosowany jest podskórnie i doustnie. Ze względu na wysoką toksyczność jest bardzo rzadko stosowany. Używa się go razem z tiosiarczanem sodowym jako odtrutkę przy zatruciach cyjankami.

Azotany rozszerzają naczynia tętnicze i żylne. Zmniejszają obciążenie mechaniczne mięśnia sercowego i jego zapotrzebowanie na tlen.

W organiźmie ludzkim, na drodze oksydatywnej dezaminacji cytruliny lub argininy, powstaje tlenek azotu NO, który jest endogennym związkiem o działaniu rozkurczającym. Powstały tlenek azotu aktywuje enzymy defosforylujące miozynę. Odfosforylowana miozyna nie wchodzi w reakcję z aktyną a tym samym nie dochodzi do skurczu.

Azotany pełnią więc funkcję donorów tlenku azotu. Są one redukowane przez odpowiednią reduktazę, w wyniku czego grupa nitrowa przekształca się w grupę nitrozową.

Glyceroli trinitras (synonim: Nitrogliceryna)

triazotan gliceryny

Jest to podstawowy lek stosowany w chorobie niedokrwiennej serca. Nitrogliceryna wybucha po podgrzaniu i wstrząsie. Rozszerza naczynia krwionośne, szczególnie żylne i naczynia okolic penisa. Zmniejsza opór obwodowy i za­potrze­bo­wa­nie serca na tlen.

Lek podany dożylnie działa natychmiast. Przy podaniu podjęzykowym działanie ujawnia się po 1-4 min., ale trwa tylko 15 min. Podany doustnie działa później ale dłużej. Stosuje się go także w postaci maści, ponieważ wchłania się przez skórę.

Preparat złożony: EUCARDIN - nitrogliceryna, aminofilina, fenobarbital oraz chlorowodorek papaweryny.

Isosorbidi dinitras (synonim: Sorbonit, Cardonit, Isoket, Iso-Mach)

2,5-diazotan izosorbidu

Może być stosowany podjęzykowo i na skórę. Związek ten jest metabolizowany do 2-monoazotanu izosorbidu i 5-monoazotanu izosorbidu.

Preparat złożony: PROPRANITRAT - dwuazotan izosorbidu z chlorowodorkiem papaweryny. Silnie rozszerza łożysko żylne, a także naczynia tętnicze. Zmniejsza kurczliwość mięśnia sercowego i jego zapotrzebowanie na tlen.

Isosorbidi mononitras (synonim: Mononit, Olicard)

5-monoazotan izosorbidu

Działa silniej od 2-monoazotanu izosorbidu. Posiada 100 % biodostępności. Jest stosowany w chorobie niedokrwiennej serca.

Pentaerithritoli tetranitras

tetraazotan 2,2-bis-(hydroksymetylo)-1,3-propandiolu

Działa dłużej od nitrogliceryny. Może być podawany podjęzykowo (działa po 5-10 min. przez pół godziny) lub doustnie (działa po 20-60 min. przez kilka godzin).

2. Pochodne pirymidopirymidyny:

Dipyridamolum (synonim: Curantyl, Persantin)

2,6-bis-(dietanoloamino)-4,8-dipiperydyno [5,4-d]-pirymidyna

Lek rozszerza naczynia wieńcowe. W większych dawkach hamuje agregację płytek krwi oraz hamuje syntezę prostacyklin. Jest inhibitorem fosfodiesterazy. Zwiększa zewnątrzkomórkowe stężenie adenozyny.

3. Pochodne fenyloetyloaminy:

Prenylamini lactas (synonim: Segontin, Corontin)

mleczan N-(3,3-difenylopropylo)--metylo--fenyloetyloaminy

Segontin należy do inhibitorów kanałów wapniowych. Silniej rozszerza naczynia obwodowe niż wieńcowe. Zmniejsza napływ wapnia do komórki. Wykazuje także działanie uspokajające. Zmniejsza ponadto stężenie amin katecholowych w sercu i w mózgu.

Fendilini hydrochloridum (synonim: Sensit)

chlorowodorek N-(3,3-difenylopropylo)--fenyloetyloaminy

Lek należy do nieselektywnych blokerów kanałów wapniowych. Hamuje także aktywność fosfodiesterazy. Rozszerza naczynia wieńcowe, poprawia ukrwienie serca. Dostosowuje przepływ krwi do potrzeb mięśnia sercowego.

Verapamili hydrochloridum (synonim: Isoptin, Verpamil, Staveran)

chlorowodorek 5-[(3,4-dimetoksyfenetylo)-metyloamino]-

-2-(3,4-dimetoksyfenylo)-2-izopropylowaleronitrylu

Selektywny bloker kanałów wapniowych, wykazujący większy wpływ na mięsień sercowy niż na naczynia obwodowe. Lek zwalnia akcję serca, poprawia ukrwienie serca. Stosowany jest także jako lek p/arytmiczny.

4. Pochodne benzotiazepiny:

Diltiazemum (synonim: Dilzem)

3-acetoksy-2,3-dihydro-5-(2-dimetyloaminoetylo)-p-metoksyfenylo-

-1,5-benzotiazepin-4-(5 H)-on

Dilzem jest selektywnym blokerem kanałów wapniowych. Działa silniej na naczynia wieńcowe niż na naczynia obwodowe. Rozszerza naczynia wieńcowe, spowalnia pracę serca, działa także p/arytmicznie oraz obniża ciśnienie krwi.

5. Pochodne 1,4-dihydrpirydyny:

• utlenienie 1,4-dihydropirydyny do pirydyny spowoduje zanik działania farmakologicznego;

• w pozycjach 2 i 6 muszą się znajdować dwa małe podstawniki alkilowe;

• w pozycjach 3 i 5 występują podstawniki estrowe; jeżeli są to dwa różne podstawniki to lek działa skuteczniej;

• w pozycji 4 występuje podstawnik fenylowy; korzystne jest wprowadzenie do tego podstawnika grupy nitrowej w pozycję orto lub meta, zaś obecość grupy nitrowej w pozycji para wpływa niekorzystnie na właściwości farmakologiczne;

Nifedipinum (synonim: Adalat, Cordafen, Cordipin, Corinfar)

ester dimetylowy kwasu 2,6-dimetylo-4-(2-nitrofenylo)-

-1,4-dihydro-3,5-pirydynodikarboksylowego

Selektywny bloker kanałów wapniowych, wykazujący silniejsze działanie na naczynia obwodowe niż na naczynia wieńcowe. Zmniejsza opór obwodowy, zwiększa przepływ krwi, a także korzystnie wpływa na gospodarkę lipidową.

Nitrendipinum (synonim: Nitrendypina)

ester metylowy kwasu 3-etoksykarbonylo-2,6-dimetylo-4-(3-nitrofenylo)-

-1,4-dihydro-5-pirydynokarboksylowego

Selektywny bloker kanałów wapniowych, wykazujący silniejsze działanie na naczynia obwodowe niż na naczynia wieńcowe. Zmniejsza opór obwodowy, rozszerza naczynia mózgowe i płucne, ekonomizuje pracę serca. Nitrendypina należy do najsilniejszych leków hipotensyjnych z tej grupy.

6. Pochodne - i -benzopironu:

Khellinum (synonim: Visammin, Kelina)

4,9-dimetoksy-7-metylo-5 H-furo [3,2-g]-[1]-benzopiran-5-on

Kelina jest związkiem pochodzącym z aminka egipskiego Ammi visnaga. Lek rozszerza naczynia wieńcowe, zmniejsza napięcie mięśni gładkich, głównie przewodu pokarmowego i oskrzeli. Kelina jest stosowana w dusznicy bolesnej.

Podczas używania Keliny mogą pojawić się wymioty, nudności, zaburzenia przewodu pokarmowego, itp.

Carbocromeni hydrochloridum (synonim: Intencordin, Intensain)

chlorowodorek estru etylowego kwasu [3-(2-dietyloamino)-etylo]-4-metylo-

-2-okso-2 H-(1-benzopiran-7-ylo)-oksyoctowego

Lek stosowany pomocniczo w niewydolności wieńcowej. Jest stosowany w stanach pozawałowych. Hamuje on aktywność fosfodiesterazy. Nie wpływa na pracę serca i zapotrzebowanie na tlen.

7. Pochodne benzofuranu:

Amiodaroni hydrochloridum (synonim: Cordaron, Opacorden)

chlorowodorek 2-n-butylo-3-[4-(2-dietyloaminoetoksy)-

-3,5-dijodobenzolilo]-benzofuranu

Cordaron należy do antagonistów kanałów potasowych. Rozszerza naczynia wieńcowe, spowalnia pracę mięśnia sercowego, zmniejsza zapotrzebowanie serca na tlen. Poza tym działa także p/arytmicznie.

8. Pochodne sydnoniminy:

Molsidominum

N-etoksykarbonylo-3-morfolino-sydnonimina

Molsidomina jest prolekiem, który rozpada się do 3-morfolinosydnoniminy, który jest związkiem czynnym farmakologicznie. Mechanizm działania jest taki sam jak w przypadku azotanów. Lek silnie rozszerza naczynia żylne, zmniejsza opór naczyniowy i zapotrzebowanie serca na tlen. Lek jest stosowany podjęzykowo do przerywania ataków dusznicy bolesnej.

9. Pochodne 1,2,4-oksadiazoliny:

Imolami hydrochloridum (synonim: Irrigor)

chlorowodorek 4-(2-dietyloaminoetylo)-5-imino-3-fenylo-1,2,4-oksadiazoliny

Irrigor posiada nieznany mechanizm działania. Działa inotropowo dodatnio, rozszerza naczynia wieńcowe, poprawia ukrwienie serca.

10. Inne leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca:

Oxyfedrini hydrochloridum (synonim: Ildamen)

chlorowodorek L-3-(-hydroksy--metylofenetyloamino)-

-3`-metoksy-propiofenonu

Gapicomini citras (synonim: Bicordin)

cytrynian bis-(4-pirydylometylo)-aminy

11. -blokery - są stosowane w arytmii, nadciśnieniu tętniczym i chorobie niedokrwiennej serca. Mechanizm działania tych leków wiąże się z ich hamującym wpływem na układ adrenergiczny. Zmniejszają pracę mięśnia sercowego i jego zapotrzebowanie na tlen.

LEKI STOSOWANE W NADCIŚNIENIU TĘTNICZYM

Głównym kryterium w chorobie nadciśnieniowej jest wartość ciśnienia rozkurczowego mierzonego w mmHg. Wyróżniamy:

* łagdne nadciśnienie 90 - 104 mmHg;

* umiarkowane nadciśnienie 105 - 114 mmHg;

* ciężkie nadciśnienie > 115 mmHg;

* przełom nadciśnieniowy - gwałtowny skok ciśnienia powyżej 130 mmHg;

W leczeniu łagodnego nadciśnienia stosuje się często niefarmakologiczne metody leczenia. Przy łagodnym nadciśnieniu należy:

• zweryfikować dietę (zwłaszcza obniżyć ilość NaCl);

• zlikwidować nadwagę;

• rzucić palenie i picie alkoholu;

• zwiększyć aktywność fizyczną;

PODZIAŁ FARMAKOLOGICZNY LEKÓW HIPOTENSYJNYCH

1. Leki rozszerzające naczynia krwionośne:

a). leki hamujące ośrodkowo lub obwodowo układ adrenergiczny;

b). leki działające bezpośrednio na mięśnie gładkie tętniczek przedwłosowatych;

2. Leki hamujące syntezę angiotensyny A₂ lub jej działanie:

a). leki hamujące wytwarzeanie i wydzielanie reniny;

b). leki hamujące układ enzymatyczny konwertazy;

c). leki blokujące receptory angiotensynowe;

3. Leki moczopędne - zmniejszają ilość płynów ustrojowych, krążących w układzie naczyniowym. Są to leki wspomagające stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego.

4. Leki uelastyczniające naczynia.

5. Leki zmniejszające lepkość krwi.

LEKI STOSOWANE W NADCIŚNIENIU TĘTNICZYM

1. Pochodne hydrazynoftalazyny:

Są to leki działające ośrodkowo i obwodowo. Ośrodkowo hamują ośrodek naczynio­ruchowy i działają depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy, zaś obwodowo działają -adrenolitycznie, zmniejszają wrażliwość baroreceptorów, mogą działać bezpośrednio miolitycznie na tętniczki przedwłośnikowe. Zmniejszają ponadto wewnątrz­komórkowe stężenie jonów wapnia. Jest to grupa silnie toksyczna, dlatego te związki są stosowane w postaci preparatów złożonych, a nie używa się ich w monoterapii.

Dihydralazini mesylas (synonim: Nepresol)

Dihydralazini sulfas (synonim: Dihydralazinum)

metanosulfonian lub siarczan 1,4-dihydrazynoftalazyny

Todralazini hydrochloridum (synonim: Binazin)

chlorowodorek 1-(etoksykarbonylohydrazyno)-ftalazyny

Wszystkie trzy leki działają silnie hipotensyjnie. Ze względu na silną toksyczność wskazane jest podawanie ich łącznie z innymi lekami hipotensyjnymi oraz moczopędnymi.

2. Antagoniści kanałów wapniowych:

a. pochodne 1,4-dihydropirydyny:

Nifedipinum (synonim: Adalat, Cordafen, Cordipin)

Nitrendipinum (synonim: Nitrendypina)

Isradipinum (synonim: Lomir)

ester metylowy kwasu 4-(4-benzofurazanylo)-2,6-dimetylo-

-3-izopropioksykarbonylo-1,4-dihydro-5-pirydyno-karboksylowego

Jest antagonistą kanałów wapniowych. Działa podobnie do Nifedipiny. Może być stosowany w monoterapii.

b. pochodne benzotiazepiny:

Diltiazemum (synonim: Dilzem)

c. pochodne fenyloetyloaminy:

Verapamili hydrochloridum (synonim: Isoptin)

Procorun (synonim: Gallopamil)

chlorowodorek 5-[(3,4-dimetoksyfenetylo)-metyloamino]-

-2-(3,4,5-trimetoksyfenylo)-2-izopropylowaleronitrylu

Oba leki działa tak samo - selektywnie blokują kanały wapniowe. Są stosowane jako leki wspomagające w leczeniu nadciśnienia.

3. Leki hamujące syntezę angiotensyny lub jej działanie:

Angiotensyna A₂ jest to endogenna substancja odpowiedzialna za obkurczanie ścian naczyń krwionośnych. Gdy jej ilość w organiźmie wzrasta, obserwowany jest także wzrost ciśnienia. Angiotensyna A₂ powstaje w wyniku dwustopniowej przemiany -globulinowej frakcji białkowej zwanej angiotensynogenem. Angiotensynogen pod wpływem reniny (enzym proteolityczny wytwarzany przez komórki aparatu przy­kłęb­ko­wego) przekształca się w nieaktywny, liniowy dekapeptyd - angiotensynę A₁. Ta ostatnia pod wpływem konwertazy odszczepia dipeptyd (histydylo-leucynę) dając angiotensynę A₂.

sekwencja aminokwasów w angiotensynie A₁

PODZIAŁ LEKÓW HAMUJĄCYCH DZIAŁANIE

ANGIOTENSYNY A₂

a. leki hamujące wytwarzanie i wydzielanie reniny;

b. leki hamujące konwertazę;

c. antagoniści receptorów angiotensynowych;

ad. b. leki hamujące konwertazę:

Captoprilum (synonim: Tensiomin, Capoten)

kwas N-[(3-merkapto-2-metylo)-propionylo]-2-pirolidynokarboksylowy

Tensiomin łączy się z konwertazą w pięciu miejscach. Grupa tiolowa łączy się z atomem cynku znajdującym się w centrum aktywnym enzymu. Zablokowanie centrum aktywnego konwertazy, uniemożliwia połączenie się enzymu z angiotensyną A₁ i przekształcenie jej w angiotensynę A₂. Captopril posiada krótki okres półtrwania wynoszący 2-4 h, ponieważ połączenie z enzymem łatwo ulega utlenieniu.

Enalaprili maleas (synonim: Olivin, Renitee, Enap, Enarenal)

maleinian 1-(N-1-etoksykarbonylo-3-fenylo-propylo)-L-alanylo-L-proliny

Lek ten jest aminokwasem o charakterze estrowym. Enarenal jest prolekiem. W ustroju ulega hydrolizie pod wpływem esteraz, dając farmakologicznie czynny dikwas. Lek podaje się w postaci monoestru, ponieważ dwukwas bardzo słabo wchłania się z przewodu pokarmowego. Produkt hydrolizy Enarenalu to Enalaprilat. Lek aż w siedmiu miejscach łączy się z konwertazą. Związek ten należy do środków długo­działających - czas połowicznego rozpadu Enalaprilu wynosi 12 h.

Perindoprilum (synonim: Prestarium)

kwas 1-{2-[1-(etoksykarbonylo)-butylo]-aminopropionylo}-

-oktahydro-1 H-2-indolilo-karboksylowy

Podobnie jak lek poprzedni, Perindopril jest prolekiem. W ustroju ulega hydrolizie do związku farmakologicznie czynnego. Produkt hydrolizy - Perindoprilat.

Wartość terapeutyczna trzech wyżej wymienionych leków polega na tym, że powodują one stopniowe obniżanie ciśnienia krwi (unika się więc gwałtownego spadku ciśnienia). Pełny efekt działania Captoprilu pojawia się dopiero po okresie trzech miesięcy. Leki te są stosowane w leczeniu łagodnego i umiarkowanego nadciśnienia.

4. Inne leki hipotensyjne:

Diazoxidum (synonim: Hyperstat)

1,1-ditlenek-7-chloro-3-metylo-2 H-1,2,4-benzotiadiazyny

Diazoxidum i Minoxidilum (p. niżej) należą do grupy leków otwierających kanały potasowe, w wyniku czego potas może przedostawać się do wnętrza miocytów. W efekcie tego następuje hiperpolaryzacja błony komórkowej i zahamowanie napływu wapnia do wnętrza komórki kurczliwej.

Diazoxidum swoją strukturą przypomina leki moczopędne, ale nie wykazuje działania moczopędnego. Działa miolitycznie na mięśniówkę gładką naczyń tętniczych i nieco słabiej na naczynia żylne. Skutkiem ubocznym działania Hyperstatu jest zatrzymywanie sodu i wody w organiźmie. Dlatego lek ten powinno podawać się z lekami moczopędnymi.

Minoxidilum (synonim: Loniten)

3-N-tlenek-2,4-diamino-6-piperydyno-pirymidyny

Lek wykazujący silne i długotrwałe działanie hipotensyjne. Jest on stosowany z -blokerami, ponieważ wtórnie przyśpiesza czynność serca. Loniten jest stosowany w ciężkim nadciśnieniu tętniczym opornym na inne leki.

Natrii nitroferricyanas

Na₂[Fe(CN)₅NO] ⋅ 2 H₂O

nitroprusydek sodowy

Jest to bardzo toksyczny lek hipotensyjny. Jego mechanizm działania polega na hamowaniu wpływu wapnia na białko kurczliwe. Nitroprusydek sodu silnie, ale krótko­t­rwale rozszerza naczynia krwionośne.

LEKI STOSOWANE W PODCIŚNIENIU TĘTNICZYM

Niektóre stany chorobowe przebiegają z obniżeniem ciśnienia krwi. Za stan patologiczny przyjmuje się sytuację, w której wartość tętniczego ciśnienia rozkurczowego spada poniżej wartości 60 mmHg. Podciśnienie można podzielić na samoistne lub przewlekłe. Może również następować gwałtowne, obniżenie ciśnienia - tzw. zapaść. W takich sytuacjach należy podawać leki, które pobudzają ośrodek naczynioruchowy (np. Cardiamid). Do najważniejszych przyczyn podciśnienia należą:

* stany wstrząsowe występujące po urazach, zabiegach chirurgicznych oraz podczas leczenia chorób zakaźnych;

* zatrucia spowodowane zażywaniem leków psychotropowych, p/padaczkowych oraz leków narkotycznych;

I. Leki adrenergiczne:

a. leki -adrenergiczne:

* Norepinephrini bitartras - (synonim: Noradrenaline) - lek stosowany w ostrej, obwodowej niewydolności krążenia. Wskazaniem do jego stosowania jest wstrząs w przebiegu zawału mięśnia sercowego, wstrząs pourazowy, anafilaktyczny, wstrząs spowodowany przebiegiem posocznicy. Noradrenalinę można stosować łącznie z chlorowodorkiem dopaminy.

* Phenylephrini hydrochloridum - (synonim: Neosynephrine).

* Midodrini hydrochloridum - (synonim: Gutron) - charakteryzuje się długo­trwa­łym działaniem hipertensyjnym. Jest stosowany w różnych typach podciśnienia.

b. leki - i -adrenergiczne:

* Epinephrini tartras - (synonim: Adrenalina) - silny lek hipertensyjny sto­so­wa­ny w zapaści oraz w przebiegu wstrząsu anafilaktycznego.

* Etilephrini hydrochloridum.

* Ephedrini hydrochloridum - (synonim: Efetonina) - lek o działaniu pośrednim i bezpośrednim. Zwiększa wydzielanie noradrenaliny z zakończeń nerwów współ­czul­nych oraz hamuje wychwyt zwrotny neuromodulatora. Efetonina działa pobudzająco na obwodowe receptory postsynaptyczne, przyśpiesza akcję serca, powoduje wzrost ciś­nienia krwi. Jest stosowana w zapaści obwodowej. Działa słabiej ale dłużej od adrenaliny.

* Dopamini hydrochloridum - podobnie jak Efedryna działa słabiej ale dłużej od adrenaliny. Jest to lek stosowany we wstrząsie septycznym, kardiogennym, urazowym oraz w niewydolności krążenia po zabiegach chirurgicznych.

II. Inne leki hipertensyjne:

Nicethamidum (synonim: Cardiamid, Cardiamid-Coffein, Glucardiamid)

dietyloamid kwasu nikotynowego

Cardiamid pobudza ośrodek naczynioruchowy i ośrodek oddechowy w rdzeniu przedłużonym. Lek przyśpiesza akcję serca i podnosi ciśnienie krwi. Rozszerza naczynia wieńcowe, mózgowe i skórne. Obkurcza zaś naczynia jamy brzusznej. Cardiamid stosuje się w stanach zapaści i niskiego ciśnienia, w omdleniach, w okresie rekonwalescencji oraz w przypadkach tzw. serca starczego.

Angiotensinamid (synonim: Angiotensin, Hypertensin)

amidowy odpowiednik angiotensyny II

Lek silnie obkurcza naczynia krwionośne w wyniku bezpośredniego działania na mięśniówkę gładką naczyń. Angiotensin zwęża naczynia krwionośne zwłaszcza w obszarze trzewnym. Lek ten działa bardzo silnie, ale i bardzo krótko (2-4 min.), ponieważ ulega rozkładowi pod wpływem peptydaz, dlatego też podawany jest dożylnie a nie doustnie. Preparat ten stosuje się w zapaści i wstrząsie pourazowym oraz w zaburzeniach naczynio-ruchowych.

Lypressin (synonim: Vasopressin)

8-lizyno-wazopresyna

Jest to oktapeptyd cykliczno-łańcuchowy, który silnie i długotrwale podnosi ciśnienie krwi, w wyniku kurczącego działania na mięśnie gładkie obwodowych naczyń krwionośnych. W lecznictwie nie są wykorzystywane właściwości hiper­ten­syj­ne tego leku, a jedynie właściwości antydiuretyczne. Wazopresyna jest stosowana w pooperacyjnej atonii jelit i pęcherza moczowego, w diagnostyce i leczeniu moczówki prostej oraz w leczeniu krwawień żylaków przełyku.

Etifelmini hydrochloridum (synonim: Gilutensin)

chlorowodorek 2-(difenylometyleno)-butyloaminy

Lek bezpośrednio pobudza ośrodek naczynio-ruchowy, długotrwale podnosząc ciśnienie krwi. Gilutensin poprawia przepływ krwi przez nerki, mózg i serce. Preparat nie wzmaga oporu naczyniowego. Jest stosowany we wtórnym niedociśnieniu spowo­do­wanym chorobami zakaźnymi, stosowaniem leków psychotropowych i narkotyków.

Cafedrini hydrochloridum (synonim: Akrinor I, Proxinor I)

chlorowodorek 7-[2-(-hydroksy--metylofenetyloamino)-etylo]-teofiliny

Theodrenalini hydrochloridum (synonim: Akrinor II)

chlorowodorek 7-{2-[2-(,-dihydroksyfenylo)-2-hydroksyetyloamino]-

-etylo}-teofiliny

Oba preparaty działają hipertensyjnie podobnie jak sympatykomimetyki, ale dłużej (etyloteofilina pełni tutaj rolę nośnika dla odpowiedniego leku adrener­gicz­ne­go). Leki te działają inotropowo dodatnio, zwiększają pojemność minutową serca, wzmagają przepływ wieńcowy. Akrinor (mieszanina Akrinoru I i Akrinoru II) może być podany doustnie lub dożylnie (przy podaniu doustnym działa po 30 min. przez około 8 h).

Fentetraminum

6-[N-(2,-dihydroksyfenetylo)-N-metyloaminoksy]-

-1,3,7-trimetylo-1,2,3,6-tetrahydro-puryn-2-on

1

---