SKRYPT Z LITURGI SAKRAMENTÓW -WIĘTYCH, R02S02


SKRYPT Z LITURGI SAKRAMENTÓW ŚWIĘTYCH

Wiadomości wstępne:

Człowiek żyje w świeckim świecie, ale ten świat ma również odniesienie do Boga. Prawidłową relację między tym świeckim światem a Bogiem stwarza tajemnicza jakość zwana łaską, udzielaną przez Boga stale, lecz w odniesieniu do świata w sposób punktowy w konkretnym miejscu i czasie.

K.RAHNER

O łasce możemy coś więcej powiedzieć tylko z pouczenia z zewnątrz, czyni nas miłymi Bogu i łączy nas z Nim, uświęca.

Wydarzenia w których następuje udzielenie takiej łączącej z Bogiem łaski nazywamy sakramentami.

Łaska zostaje nam dana pod osłoną pewnych znaków, symboli. Przestrzenno czasowa interwencja Boga z zewnątrz.

  1. POJĘCIE SAKRAMENTU I JEGO HISTORIA

SACRAMENTUM w III wieku rozpowszechniło się

Te pojęcia w czasie wieków IV-XIII ewoluowały.

Św. Augustyn wyróżnił 2 płaszczyzny

w literach Pisma Świętego działa Duch Święty

wcielenie (w człowieczeństwie działa Duch niewidzialny

XI wiek - powrót do refleksji nad naturą sakramentu nie znano liczby sakramentów

P. DAMIAN

Wyróżnił 12 sakramentów + konsekracja biskupów, dedykacja Kościoła, profesja, mniszki

BERNARD

10 SAKRAMENTÓW

UMYCIE NÓG

Często pod pojęciem sakrament mieści się materia np.. wodę pobłogosławioną nazwano sakramentem

Od XIV w. trzy sakramenty: CHRZEST, BIERZMOWANIE I ŚWIĘCENIA NIEPOWTARZALNE (niezatarte znamię)

SAKRAMENT ŚWIĘCEŃ - NIE KAPŁAŃSTWA!!!!

W XV wieku na soborze we Florencji ustalono ostateczna liczbę sakramentów na 7

WARUNKI SAKRAMENTU:

  1. ROZWÓJ HISTORYCZNY SAKRAMENTÓW

DWA UJĘCIA

Sakrament to pewien etap historii Zbawienia dokonujący się tu i teraz.

ST zapowiada rzeczywistości materialne sakramentu w formie pewnych typów.

NT przynosi ich wypełnienie- ANTYTYPY

Np. ST typem chrztu jest potop, woda zmywa grzech piszą o tym Ojcowie Kościoła

Np. wydarzenia weselne w Kanie Galilejskiej jako tym Eucharystii

(CYPRIAN, CYRYL JEROZOLIMSKI)

TERTULIAN - woda, potop, ryba, gołębica, arka

Ryba- chrześcijanin, pomazany imieniem Jahwe

Morze czerwone i wody Jordanu - typ chrztu

Chleb Melchizedeka - zapowiedź Eucharystii

PseudoDionizy

Rzeczy widzialne są tylko symbolami rzeczywistości niewidzialnych (tam była zapowiedź)

  1. SAKRAMENTY WSPÓŁCZESNE

Sakrament jest przede wszystkim wydarzeniem liturgicznym. Nie ma liturgii bez sakramentów. Nie ma sakramentów bez Liturgii. Bez liturgii sakramenty nie miały by zakorzenienia w człowieku. Sakrament potrzebuje liturgii Bez tego skierowania do ciała pozostałaby tylko ideologią. Sakramenty tworzą Kościół.

Sam Kościół jest sakramentem

Chrystus jest najpiękniejszym znakiem Boga - sakramentem. Z sakramentów płynie moc Kościoła

Analiza obrzędów - słowa, gesty, ryt.

Liturgia to nie jest tylko mówienie o Bogu to także acti symbolica. To wtedy Bóg działa, konkretna przestrzeń

Antropologiczny fundament sakramentu, codzienne doświadczenie człowieka. To co zewnętrzne ukrywa, to co jest wewnętrzne, ale wiara potrzebuje pewnego wyrazu, człowiek się najpełniej realizuje w relacji do innych, ciało jest znakiem wskazującym na całą ludzka osobę- cele urzeczywistniają się osobą

„TO JEST CIAŁO MOJE”- TO JESTEM JA CAŁY. Uwypukla to związek sakramentu z konkretnym wydarzeniem życia człowieka.

Przełomowe momenty życia (narodziny, choroba, wejście we wspólnotę małżeńską) implikują ich religijną interpretację.

Współczesna teologia posługuje się słowem SYMBOL.

W starożytności - znak rozpoznawczy

Rozumienie symbolu przybliża nas do rozumienia sakramentu - złączenie z Chrystusem

Współcześnie teologia dzieli sakramenty na 3 grupy

Chrystus prosakramentem. Wszystkie działania Boga zmierzały do komunii z człowiekiem, Bóg wychodzi z inicjatywą przymierza, podstawowym wymiarem jest stworzenie (akt ten ciągle trwa) Cały stworzony wszechświat jest znakiem Bożej Miłości, przymierze z Abrahamem, Mojżeszem zapowiadane przez proroków w osobie Jezusa Jahwe działa, wiąże się z wydarzeniem, osobami. W osobie Jezusa ta obecność osiągnęła swój szczyt Chrystus jest sakramentem obecności Boga.

  1. w Jego osobie

  2. w Jego działalności mesjańskiej

  3. Misterium Paschalne

W osobie Jezusa Bóg objawia się cały.

MISTERION- SACTRAMENTUM - tajemnica uobecnia miejsca spotkania z Bogiem, sposób doświadczenia z Bogiem. W sakramentach znakach wziętych z ludzkich doświadczeń spotyka nas Chrystus i udziela Zbawienia.

W sakramentach dokonuje się osobowy związek nie ulega przedawnieniu. W sakramentach działa sam Chrystus, celebrans jest narzędziem.

Działanie Chrystusa było wypełnieniem planu Ojca. Tego planu, który w ciągu wieków był zapowiedziany. Chrystus zamknął te historię. Mówi się w teologii, że rzeczywistość ma następujące wymiary, aspekty:

Uwielbiony Pan jest obecny w Kościele przez swojego Ducha Kościół i Chrystus to jedno pozostając dwoma różnymi rzeczywistościami.

Kościół nie jest Chrystusem jest Jego znakiem. Kościół jest sakramentem dzięki Duchowi Świętemu, sakramentalny wymiar cechuje każdą działalność Kościoła.

Kościół jest miejscem sakramentów i ich podstawowym sprawującym i pierwszym podmiotem.

Sakramenty inicjacji chrześcijańskiej, inicjacja w różnych naukach więc może mieć różne znaczenie.

INICJACJA W RELIGIACH POZACHRZEŚCIJAŃSKICH

W religiach pierwotnych inicjacja to zespół rytów i pouczeń słownych, mających na celu zasadniczą zmianę danej osoby. W dwóch płaszczyznach religijnej i społecznej po inicjacji kandydat staje się kimś innym w znaczeniu egzystencjalnych wzmacniają poczucie, określają miejsce w danej grupie coś co jest zakryte.

Mówi się o 3 typach inicjacji społecznej

Wszystkie te typy inicjacji zawierają pewien rodzaj śmierci i naszego narodzenia.

Konieczna jest symboliczna śmierć aby zapoczątkować nowe życie. Każda religia zawiera formę wprowadzenia nowych członków, które trwają przez określony czas.

Proces ten określa się pojęciem inicjacji religijnej. Najogólniej mówiąc inicjacja oznacza wtajemniczenie w doktrynę religijną i włączenie we wspólnotę.

Wejście daje prawo do udziału w kulcie

obrzezanie, tatuaże, zakaz mycia się, post, golenie głowy nagość, ciemność => zewnętrzne znaki ukazujące śmierć

nowe narodzenie => nowe imię => kandydata owijano prześcieradłem tak jak niemowlaka, przyczepiano sztuczną pępowinę, obmywanie i malowanie ciała, nowe szaty, tajemne wyrzeczenie się szatana i grzechu, wyznanie wiary i przejście chrztu.

Biskup namaszcza olejem udzielając sakramentu Bierzmowania, później jest Eucharystia. Wtedy razem z dorosłymi chrzest otrzymywały dzieci. Dzieci małe nie mogły wyznawać wiary, w takim przypadku wystarczała wiara rodziców. Pierwsze świadectwo o chrzcie dzieci pojawiło się w III w. Chrzest był udzielany w dwóch dniach w WIELKĄ SOBOTĘ I ZESŁANIE DUCHA ŚWIĘTEGO.

XII / XIII wiek sakramenty inicjacji chrześcijańskiej zostały rozdzielone z powodu zastrzeżenia Bierzmowania Biskupowi.

Dorośli Komunię Świętą przyjmowali pod dwoma postaciami

W XII wieku w Bazylice Laterańskiej praktykowano komunię niemowląt, diakon na palcu dawał niemowlakowi krew Chrystusa.

Na przełomie XII i XIII wieku pojawiło się pytanie: CZY JEST SŁUSZNE UDZIELAĆ KOMUNII DZIECIOM? Pytanie argumentowane było tym że nie używają w pełni rozumu.

RYTUALNE MODELE INICJACJI PO SOBORZE WATYKAŃSKIM II

W Kościele łacińskim wyróżnia się 2 modele

Potwierdzają to księgi liturgiczne.

Konstytucja o Liturgii podaje 3 ważne daty:

Lekcjonarz zawierający czytania na chrzest

Mszał Pawła VI

Nauka SWII - podkreśla jedność sakramentów inicjacji. Rodzice mają doprowadzić dzieci do świadomego sakramentu Eucharystii i Bierzmowania. Powrót Kościoła do starożytnej tradycji chrztu dorosłych ale po raz pierwszy opracowano też osobny obrzęd chrztu dzieci.

Wprowadzenie teologiczno-pastoralne (PRENOTANDA) wyróżniamy w niej 2 części:

  1. SAKRAMENTY WTAJEMNICZENIA CHRZEŚCIJAŃSKIEGO JAKO CAŁOŚĆ

(chrzest do innych sakramentów) ma wymiar paschalny. Kontekst paschalny - w Wielkim Poście było bezpośrednie przygotowanie do sakramentów inicjacji.

Inicjacja - wszystko to co czyni Kościół aby doprowadzić kandydatów do sakramentów.

Inicjacja dzieci nie ochrzczonych w wieku katechizowania, powinny przyjąć trzy sakramenty inicjacji chrześcijańskiej. W Wielką Sobotę lub Niedzielę gdyż jest to mała Pascha Wymaga się osobistego nawrócenia dzieci.

Próby adaptacji pogańskich obrzędów. Proces inicjacji - wejście w tajemnicę Boga. Zbawienie jest darem Boga ma znaczenie społeczne. W pogaństwie sam walczy o Zbawienie i jest to sprawa indywidualna

Dwa fundamentalne akta inicjacji

wprowadza człowieka w nowy sposób życia

  1. OMÓWIENIE CHRZTU DZIECI

Struktura nowego obrzędu

  1. Obrzęd przyjęcia dzieci

  2. Liturgia Słowa Bożego

  3. Liturgia Sakramentu

  4. Obrzędy wyjaśniające

  5. Zakończenie obrzędu

Sakramentu Chrztu najlepiej udzielać w Niedzielę

Ad a) Rozpoczęcie

Ad b) Struktura jak w zwykłej Mszy Świętej

Komisja Episkopatu może wprowadzić pewne zmiany w obrzędzie we Włoszech jest namaszczenie olejem katechumenów w Polsce tego nie ma.

Ad c) Przejście do chrzcielnicy

woda jest symbolem śmierci /biblijne obrazy Potop, przejście przez Morze Czerwone/ łączą się w jednym symbolu. Duch Święty włącza ochrzczonego w kapłaństwo, Królestwo profetyczne (wspólne wiernych)

W formie chrzcielnej kapłan wspomina imię nowo ochrzczonego wpisane do księgi życia, wyciska nie zatarte znamię sakramentalne - pieczęć.

Ad d) Namaszczenie krzyżmem świętym

udział w funkcji mesjańskiej Jezusa:

udział w funkcji kapłańskiej - życie staje się duchową ofiarą składana razem z Ciałem i Krwią Pańską

udział w funkcji prorockiej - głoszenie słowa Bożego na gruncie rodziny i społeczeństwa

udział w funkcji królewskiej - urzeczywistnia się w sercach ochrzczonego.

Należy stawiać Boga na pierwszym miejscu. Jak mówi św. Augustyn: ”BÓG NA MIEJSCU PIERWSZYM A WSZYTSKIE INNE SĄ NA MIEJSCU WŁAŚCIWYM”

- włożenie białej szaty- pochodzi z I wieku ma podwójne znaczenie

biała szata- oznacza błogosławieństwo, odzyskanie utraconej chwały w raju, obraz przemiany wewnętrznej znak nowego życia, przyobleczenie się w Chrystusa

OBRZĘDY CHRZEŚCIJAŃSKIEGO WTAJEMNICZENIA DOROSŁYCH

  1. Inicjacja - przejście ze świata świeckiego do świata, w którym jest Bóg składa się na to:

Dopuszczano tylko wybranych. W chrześcijaństwie oznacza wprowadzenie człowieka w Misterium, w którym Bóg nam się odsłania, dokonuje się w osobie Jezusa Chrystusa. Do chrztu zawsze było potrzebne przygotowanie. Instytucja katechumenatu czyli wspólnota dorosłych osób, które w ramach danej wspólnoty chrześcijańskiej słuchają nauczania, otwierają się na działanie Ducha świętego i wstępują na drogę wiary

  1. HISTORIA KATECHUMENATU

Podstawa obrzedów chrześcijańskiego wtajemniczenia leżą w rytualnych obmyciach w Starym Testamencie człowiek nie mógł brać udziału w kulcie dopóki się nie obmyje. Dopiero wtedy taka osoba mogła brać udział w kulcie.

Chrzest Jana - to co on czyni ma charakter przejściowy bo idzie ten który będzie chrzcił Duchem Świętym.

Nowy Testament nie pokazuje jak należy się do chrztu przygotować. Udzielanie chrztu było poprzedzone nauczaniem (nauczał Chrystus) oraz odpowiedzią ze strony człowieka czyli wiara. Dopiero wtedy chrzest może zostać udzielony.

Dz 2,37nn - mowa Piotra po Zmartwychwstaniu na temat chrztu.

Dz 10 - nawrócenie rodziny Korneliusza.

Dorośli najpierw wysłuchali katechezy przyjęcie czyli wiara, styl życia => czasy apostolskie.

Pierwsze udokumentowane świadectwo o katechumenacie dorosłych pochodzi od św. Justyna 150 r.

W czasie przygotowań do chrztu dodawano jeszcze:

Dorośli nie przygotowują się sami pomaga cała wspólnota. Jak kandydaci poszczą to wspólnota też.

Trzy sakramenty inicjacji chrześcijańskiej

  1. ZORGANIZOWANY KATECHUMENAT

Istnieją o tym świadectwa Hipolit Rzymski Tradycje Apostolskie 215 r.

Wprowadza kandydata do chrztu osoba, która ręczy za niego- PORĘCZYCIEL. Przy zwiększeniu liczby kandydatów pojawiły się większe wymagania np. rezygnacja z zawodów niezgodnych z wiarą chrześcijańską. Katechumenat trwał 3 lata.

Oprócz kapłana, który przewodniczył mieli swój udział świeccy, którzy głosili kazania. Po tym okresie badano kandydata. Jeżeli byli uznani na dopuszczenie do przygotowania do chrztu byli to ELECTI. Przygotowanie bezpośrednie trwało przez Wielki Post (40 dni). Codziennie odmawiano modlitwy i egzorcyzmy oraz włożenie rąk. Gest EFFETA - dmuchania w twarz otwiera człowieka na nowe życie (w chrzcie dzieci tego nie ma), naznaczano kandydatów olejem czoło, uszy, nos, potem dodano piersi i ramiona. Udzielano raz w roku w Wigilie Paschalną.

Na chrzest osoby dorosłej musi być zgoda biskupa. Przyjmowano Komunie pod postacią chleba i wina.

313 r. to punkt zwrotny zrównanie chrześcijaństwa z religią pogańską. Chrześcijaństwo przestaje być religią niedozwoloną, za którą się karze śmiercią.

Motyw przyjmowania chrztu był traktowany jako nieczysty np. Korzyść. Duża liczba katechumenatów - mało nawróconych. Zwiększono wymagania w IV-VI wieku, nowe elementy przygotowawcze.

ELETI - wpisywanie imienia do księgi chrztu)

TRADITIO SYMBOLI

  1. JAK JEST WSPÓŁCZEŚNIE

Do SWII używano jednej księgi do chrztu, gdy chrzczono dorosłych zmieniono formułę, były sprzeczności. Chciano reformy formuły dla dorosłych. Na polecenie SWII przyjęto nowy obrzęd chrztu dorosłych. W 1972 - nowa księga rytualna. W 1988 wydano ja w języku polskim

Chrzest udzielany w jednym obrzędzie z Bierzmowaniem. Długie przygotowanie, księga ma wersję skróconą. Przygotowanie do przyjęcia chrztu wtajemniczenia dzieli się na 4 okresy i 3 stopnie

OKRESY:

  1. PREKATECHUMENATU / EWANGELIZACJI

Ogólne pojęcie o prawdach wiary. Okres ten powinien doprowadzić do świadomej decyzji bycia chrześcijaninem. Pragnienie wypowiada się podczas specjalnego obrzędu. Pierwszy stopień - PRZYJĘCIE DO KATECHUMENATU ma 3 elementy

  1. dokonywane po za Kościołem np. dialog z kandydatem i poręczycielem, naznaczenie czoła krzyżmem kandydata, egzorcyzmy, porównanie lub nadanie nowego imienia, sól (chroni od zepsucia), nadanie krzyża lub medalika.

  2. Liturgia Słowa Bożego w Kościele

  1. Modlitwa końcowa

  1. OKRES KATECHUMENATU

Trwa tyle ile trwa wiara katechumenatów oby była silna i wytrwała,

Eucharystia

Msza święta jest sercem całej liturgii i wypływa z niej moc

Rozwój historyczny

- Ostatnia Wieczerza

-Jezusowe słowa zapisali synoptycy i św. Paweł

-nie ma opisu Eucharystii u Jana

-słowa podane przez Ew. zawierają trzy istotne obrzędy Mszy świętej

  1. przygotowanie darów

  2. modlitwa Eucharystyczna ,, Dzięki czyni , błogosławi,,

  3. obrzędy komunijne ,, łamał i podawał uczniom,,

- Msza św. : jest to ofiara krzyża ( słowa ustanowienia)

- W tych słowach jest aluzja do męki ( osobno ciało, osobo krew)

-podczas Wieczerzy w Wielki Czwartek następuje śmierć duchowa przed dzień liturgii Paschalnej

Kościół zbiegiem wieków do momentu ustanowionych przez Jezusa dodano oprawę modlitewną z uczt żydowskich , nabożeństw synagogalnych.

Ustanowienie Eucharystii podczas uczty Paschalnej nakreśliło pewne ramy dla nabożeństwa chrześcijańskiego. U Izraelitów kończyła się uczta Paschalna modlitwą dłuższą HAGGADĄ.

Treścią tej modlitwy było przypomnienie wielkich dzieł które Bóg dokonał w historii oraz składanie za nie dziękczynienia. Hagadę zamieniona na Kanon Rzymski - modlitwę Eucharystyczną

- wspomnienie dzieł których Bóg dokonał

- dziękczynienie za nie

U początku II wieku ( Pliniusz Młodszy) chrześcijanie w niedziele gromadzili się dwu krotnie na modlitwie.

2 nabożeństwa

- Synagoga- słuchano i rozważano Słowo Boga

- w domach na nabożeństwach Eucharystycznych

Św. Justyn mówi że II połowa II wieku nabożeństwa połączono

W Synagodze :

Czytano fragment Pisma Świętego, wygłaszano homilie, śpiewano Psalmy i Hymny, odmawiano wspólnie modlitwy, pocałunek pokoju i zgody, zbierano ofiary i składkę na potrzeby biednych.

Najstarszy opis liturgii Mszalny to KANON HIPOLITS RZYMSKIEGO ( 235 r)

Uzupełniona modlitwa składa się :

- podstawą do opracowania drugiej modlitwy Eucharystycznej. Początkowo nie było jednego wzorca sprawowania Mszy tzw. Okres swobodnej twórczości.

Powstawać zaczęły wzorce jako tekst do modlitwy. Jeden z najstarszych tak zachowanych tekstów pochodzi z Rzymu z IV wieku Kanon o Sakramentach św. Ambrożego (IV wiek)

Od IV wieku w Rzymskich Bazylikach wprowadzono nowe eleaty

- procesje: na wejście, procesje z darami, Komunie świętą

- scholie: ubogacające modlitwę

- szaty: oznaki władzy, funkcji

VII- IX wiek- Msza Rzymsko- Gallikańska tam powstał owoc reformy Karolińskiej. Do pewnych prostych rytów Rzymskich dodano rozbudowane z Gali tzw. Przygotowawcze: ( przyniesienie darów, chleba, wina, wody do ołtarza) oraz komunijne.

XIII/ XV w. nastąpiła rozbudowa kanonu nad darami wykonywał kapłan znak krzyża nad darami. Około 1200 roku w Paryżu wprowadzono podniesienie Hostii.

XIII wprowadzono dzwonienie dzwoneczkami.

Koniec XIV wprowadzono przyklęknięcie.

Pojawiło się co raz więcej znaków że stawały się mało czytelne. Tak aż do XVI wieku Sobór Trydencki 1545-1563

-zaczęto porządkować liturgie

-rubrycystyka- nowa dziedzina (zamieszono przepisy jak należy wykonywać każdą czynność)

-nowe księgi Mszalne ( Piusa V 1570 Mszał) przerwał do Soboru Watykańskiego II

-wprowadzenie w życie

-pilność uwagi na wierność rubryką

- przyniósł ujednolicenie liturgii!!!!

Od baroku wchodzi przepych do liturgii:

Elementy muzyczne, koncerty, opracowania Mszy Sobór Watykański II na nowo podejmuje reformę liturgii Mszy 1963-65

Uporządkowanie liturgii, wydano wszystkie księgi liturgiczne oraz Msza, lekcjonarz

Nazwy Mszy Świętej

- łamanie chleba- biblijne ,,FRACTIO PANIS,, ŁK 24, Dz

Didache- nauka 12 Apostołów, Ignacy Antiocheński, Augustyn

-Wieczerza Pańska- CENA DOMINI

-Eucharystia-. Dziękczynienie wskazuje na charakter Mszy pojawia się w końcu I wieku

W Didache u Justyna Cypriana

-ofiara- SACRIFICIUM- III wiek Cyprian, Augustyn, Ignacy Antiocheński- najgłębsza treść teologiczna

- Missa - Msza w użyciu od V w. oznacza rozesłanie posłanie, zakończenie audiencji.

Od VI w. Missa określa się powszechnie Eucharystię

Obrzędy Mszy Świętej

  1. Liturgia Słowa

  2. Liturgia Eucharystyczna

Wskazuje na dwa dary Jezusa- SŁOWA I CIAŁA dostosowano dwa stoły- OŁTARZ SŁOWA - AMBONA I STÓŁ EUCHARYSTII - ołtarz

Dodano obrzędy wstępne i zakończenia

Obrzędy wstępne

Przygotowanie zgromadzonych do dobrego wysłuchania Słowa Bożego godnego uczestniczenia, mają za zadanie zgromadzenie wspólnoty oraz Misterium Dnia, które jest sprawowane.

- Wejście

- Znak Krzyża

- Pozdrowienie

- Wprowadzenie

- Akt pokuty

- Kyrie

- Gloria

- Kolekta

Pierwszym znakiem Eucharystii jest śpiew . ma wiązać do dnia który przeżywamy. W śpiew włączają się wszyscy.

Procesja do ołtarza- obraz pielgrzymki Kościoła. W procesji nieść można Krzyż, kadzielnice, świece, Księgę Ewangelii

Krzyż- uobecnienie ofiary, wnosi diakon, lub lektor

Ewangeliarz- powinien być uroczyście odczytany i odłożony na specjalne miejsce.

Skłon w kierunku ołtarza.

Znak Krzyża- rozpoczyna liturgie ,, Amen,, znaczy akceptuję ten znak

Pozdrowienie- krótkie np.,, PAN Z WAMI,,- proklamacja obecności Chrystusa

Wprowadzenie w tajemnice dnia krótkie i zwięzłe

- intencja mszalna

- Akt pokuty- Kapłan wzywa do Aktu pokuty oraz milczenie

Kilka form AKTU POKUTY

- KONFITEOR- ,,Spowiadam się Bogu,,

- DIALOG- ,, Zmiłuj się nade mną Panie ,,

- TROPY- ,, Panie….. zmiłuj się nad nami,,

- ASPERSJA- poświęcenie wody i pokropienie wiernych używana tylko w niedziele- pamiątka udziału w Męce i Zmartwychwstaniu nawiązanie do chrztu

KYRIE- złączony z aktem pokuty

HYMN GLORIA- wykonywany w Niedziele i święta poza Adwentem i Wielkim Postem+ dni zwykłe

HYMN- preludium do Eucharystii. Używany w Liturgii w IV w.- tylko w uroczystości Bożego Narodzenia najpierw przez Papieża później przez Bp.. Hymn wprowadza w klimat uwielbienia Boga i dziękczynienia za całą historię Zbawienia.

I strofy odnoszą się wprost do Boga. Bóg w nich uwielbiany jest godzien Chwał. Kolejne strofy odnoszą się do Jezusa.

Baranek Boży, Kyrios- Pan. Pierwsza aluzja w Eucharystii do wydarzeń Paschalnych może być śpiewany lub recytowany. Nazwa kolekta stosowana od średniowiecza chociaż księgi liturgiczne Rzymu od początku aż do Soboru Watykańskiego II używają słowa oratio- modlitwa

Nazwa kolekta - łac. Caligere - zbierać. Tłumaczymy na dwa sposoby

  1. Modlitwa odmawiana po zgromadzeniu się wszystkich w Kościele

  2. Kapłan zbiera modlitwę wszystkich obecnych.

Modlitwy należące do przewodniczącego. Wypowiada ją kapłan w imieniu wszystkich zgromadzonych. Nie jest to jego prywatna modlitwa. Jako stały element Mszy św. Kolekta pojawia się na przełomie IV/ V w.. wiele kolekt z Mszału powstały w złotym wieku IV/ VIII w.. niektóre z tych modlitw powstały jako reakcje na różne wydarzenia. Tworzone są budowane za stosowaniem poetyki łac. Są skondensowane zwierają głębie logiczną w małej ilości słów.

Najpierw jest wezwanie, odwołanie do wydarzenia z historii Zbawiania,Boga wobec człowieka. Miłosierdzie, przebaczenie, prośby, formuła zakończenia zawsze rozbudowana. Styl zwracania się do Boga jest głęboko biblijny zakończony w tradycji hebrajskiej. Polega on na wyliczeniu darów, które chcemy danej osobie podziękować.

Izraelita chcąc podziękować wylicza te dary za które chce Bogu podziękować.

Adresatem kolekty jest Bóg Ojciec do którego zwracamy się przez Jezusa w Duchu Świętym. Modlitwy te są zwięzłe i krótkie. Kolektą kończą się obrzędy wstępne.

Liturgia Słowa

W kulturze Zach.- Europejskiej Słowo- nośnik info. Korzenie chrześcijańskie. Są semickie, a w takiej kulturze znaczenie tego słowa jest głębsze. Słowo nie jest tylko informacją jest sposobem wyjścia do drugiego człowieka i nawiązania z nim relacji. Słowo - pewne wydarzenie.

Ani lud Izraelski ani Kościół nie narodził się z lektury Biblii ale z żywego doświadczenia Boga w historii. Naród Izraelski powstał gdy Bóg skierował słowo do Abrahama potem do Mesjasza aż do zawarcia Przymierza na Synaju. Naród Izraelski pokazywał z pokolenia na pokolenie pamięć po wielkich dziełach Boga.

Przez słowo mówione i celebrację. Z czasem część przekazywania ustnej tradycji została spisana w Księdze Starego Testamentu dla podtrzymania pamięci. Księgi te zrozumiałe tylko dla Żydów. Podobnie kościół Lud Nowego Przymierza nie zrodził się z ksiąg ale ze Słowa, które stało się Ciałem z Jezusa umęczonego i Zmartwychwstałego. Przez parędziesiąt lat po zmartwychwstaniu , kościół czcił Jezusa nie mając żadnych ksiąg zrodziły się one ze słow. Odczytywanie Słowa na liturgii ma na celu ożywienie i podtrzymanie tego podstawowego doświadczenia obecności Boga w historii. Dlatego też liturgia będąca aktualizacją historii zbawiania jest dla Pisma Świętego najwłaściwszym miejscem.

Jak słuchać Słowa Bożego w Liturgii?

Należy uważać na :

- pułapkę intelektualizmu

Często myślimy że I planowa funkcja sł. Bożego w Liturgii jest poinformowaniem nas o Bogu, prawdach wiary. Poznanie intelektualne jest ważne ale nie najważniejsze gdyż nie da się Boga intelektualnie objąć. Nie po to słuchamy Słowa Bożego żeby się teorii dowiedzieć na temat Boga

Poznanie Boga w sensie Biblii jest to poznanie Go od wejścia w relacje osobowe i oddanie swojego życia. Nie jest to tylko wiedza.

- moralizm

Traktujemy Słowo Boże jak kodeks moralny. Wiara m prowadzić do przemiany., życia a nie do narzucenia systemu nakazu i zakazu. Tak traktowana Ewangelia jest nie do wykonania

Bóg kieruje do nas swoje Słowo po to by nas głębiej zjednoczyć ze sobą. Słowo, które Bóg kieruje do nas to obwieszczenie Misterium Paschalnego, które jest główną treścią Mszy Świętej.

Główną treścią Liturgii Słowa są czytania Biblijne. Czytania niedzielne zostały ułożone w cyklu 3 letnim. A, B, C i są tak dobrane aby wierni w ciągu 3 lat mogli usłyszeć najważniejsze fragmenty Pisma. W święta i uroczystości kościelne przewiduje się lekturę 3 czytań w warunkach ekstremalnych mogą być 2. jedno ze Starego Testamentu z dostatkiem obecnego czasu tak dobrane aby było powiązane z Ewangelią dnia. To przywiązanie pozwala odkryć związek jaki łączy oby Testamenty.

Po I i II czytaniu lektor wykonuje aklamacje ,,Oto słowo Boże,,- oto słowo które Bóg spełnia dziś. Słowo Boże wierni wysłuchują na siedząco. Występuje Psalm Responsoryjny. Powinien być odśpiewany. Jest to nawiązanie do I czytania

Treściowo ukazuje realizacje zbawienia w życiu kościoła w naszym życiu. Ewangelia jest głównym czytaniem podczas Mszy świętej. Jej szczególny charakter zaznaczamy na różne sposoby. Przez postawę ciała( na stojąco) Znaki, kadzidło i świece.

Aklamacja- o charakterze wielbiącym poprzedza Ewangelie

Alleluja- wyraża Kyriosa. Tego który zaraz przyjdzie. Na początku odczytywania Ewangelii zwracamy się w stronę czytającego. Ewangelia pokazuje nam gotowość przyjęcia naszym umysłem krzyża na czole- gotowość mówienia jej- Krzyż na ustach, znak przyjęcia sercem- Krzyż na sercu

O ile dwa czytania powinny być odczytane przez usługujących tak Ewangelie czyta diakon lub Prezbiter.

Ewangeliarz jest uroczyście wnoszony. Bp może udzielać błogosławieństwa Ewangeliarzem. Bp jest głównym do głoszenia Ewangelii.

Po odczytaniu Ewangelii następuje homilia ukazuje nam cel aktualności odczytanego słowa. Homilie powinien z zasady głosić celebrans. Może głosić jeden z celebransów lub diakon. Świecka osoba nie może głosić homilii!!!. Dokument Watykanu mówi, że nie może głosić homilii osoba świecka.

Homilia ma się odnosić do aktualności życia. Powinna być głoszona w każdą niedziele , święta, uroczystości.

Funkcja:

-Odpowiedź na usłyszane Słowo

-Uczczenie Misteriów wiary które obecne są w Eucharystii

Mszał Rzymski podaje 2 teksty Wyznania wiary:

- synod Nicejsko- konstantynopolitański- owoc dwóch Soborów. Nicea 325 i konstantynopolitański 381

Symbol chrzcielny kościoła Rzymskiego zwany Apostolski- zalecany jest w czasie Wielkiego Postu oraz w okresie Wielkanocny.

Jest jeszcze jedna forma w Wigilie Paschalną - odnowienie przyrzeczeń

Czy wierzysz…

W Wyznaniu wiary bardzo często zapomina się o skłonie głowy.

-Gloria i Credo nie może być zastąpione niczym innym.

Modlitwa powszechna- zwana MODLITWĄ WIERNYCH. Przywrócił ją Sobór Watykański II. Długi czas była ona nie obecna. Powinna być kiedy są wierni. W tej modlitwie wyraża się funkcja kapłańska ochrzczonych. Modlimy się za innych we własnych intencjach jest odpowiedzią na Boże Słowo. Obie te nazwy są poprawne. Modlitwa powszechna obejmuje prośby świata. Nie ma ksiąg liturgicznych do modlitwy powszechnej. Jest to mądra wolność w układanej modlitwie.

W modlitwie powinny się znaleźć prośby za

- kościół, biskupów, Papieża

- za potrzebujących, za rządzących

- za ludzi będących w różnych potrzebach

- za zgromadzonych

Wezwań nie powinno być więcej niż 6. wprowadzenie i zakończenie powinien odmawiać przewodniczący liturgii. Na modlitwie powszechnej kończy się liturgia Słowa.

Sakrament Bierzmowania

Dzieje sakramentu bierzmowania ściśle związane są z sakramentem chrztu. Rozbudowany sakrament chrztu inne zaś były mniejsze, z czasem stają się odrębne długo nowy sakrament nie miał swojej nazwy ; sama liturgia rozwija się

Sposób przekazywania darów Ducha Świętego w Nowym Testamencie. Pocieszyciel, Duch Prawdy- zapowiedź zesłania podczas chrztu. Jezus zapowiada dar dla uczniów i wszystkich wierzących dopełniło się w Dniu Pięćdziesiątnicy Paschalnej.

Apostołowie przekazywali dar Ducha Świętego przekazywali tym, którzy uwierzyli w samym jednak kościele apostolskim istniało przekazanie że nie wystarczy sam chrzest w Imię Jezusa, aby należeć w pełni do Niego i kościoła.

Istnieją w Nowym Testamencie dwa świadectwa przekazywania przez apostołów przekazywany był dar Ducha Świętego ochrzczonym

1)Dz 8,14-17

2) Dz 19, 1-6

Te dwa fragmenty mówią że w kościele Apost. rozróżniano chrzcielne obmycie w Imię Pana Jezusa od modlitwy i włączenia rąk, które było przekazywaniem daru Ducha Świętego.

Włożenie rąk symbolizowało ściślejsze zjednoczenie z Kościołem.

Chrzest i bierzmowanie wzajemnie się uzupełniają.

Kształtowanie nazwy sakramentu bierzmowania:

Przez wieki nie sakrament bierzmowania nie miało swojej nazwy. Było jednym z obrzędów po chrzcie. Wiele czynności po obmyciu wodą dla bierzmowania.

Nazwy, nawiązujące do skutku tego sakramentu.

Z gestem włożenia rąk- według najstarszej tradycji zawiązującej do przekazania Ducha Świętego NANUS IMOSITIO.

Dz 8- włożenie rąk przez Apostołów. W twórczości Ojców kościoła jest ta nazwa np. Tertulian , św. Cyprian, Synod w Elwirze.

- SIGNACULUM- pieczęć. Później odciśnięty przez nią znak w tekstach liturgicznych z biegiem czasu nabrał nowego znaczenia określono nim naznaczaniem znakiem krzyża osoby lub rzecz na znak, że Chrystus bierze je w swoje posiadanie.

CONIGNATIO- papież Korneliusz mówiąc o bierzmowaniu - jest to główna nazwa tego sakramentu od IV wieku.

Później wprowadzono namaszczenie nową nazwą

CHRISMA- namaszczenie, nazwa nawiązuje do olejów którym namaszczono…. (?)

Od końca IV wieku tym pojęciem nazwano olej - KRZYŻMA dopełnienie chrztu w sensie udoskonalenia tego sakramentu św. Cyprian, św. Ambroży- używali tej nazwy

CONFIRMATIO- bierzmowanie od Confirmore - umacniać, utwierdzać

Św. Leon pisze o sakramencie CONFIRMATIONES. Nazwa CONFIRMORE- umocnienie w odniesieniu do naznaczenia czoła pojawia się w V wieku w Gali.

Księgi liturgiczne używają tego znaczenia. Bp Faustus płd Galia V wiek w jednej powszechnych homilii rozróżnia chrzest od bierzmowania i stamtąd bierze nazwę CONFIRMOTIO- od tamtej pory CONFIRMATIO oznacza sakrament bierzmowania od XV wieku w Polsce pojawia się termin bierzmowanie. Nawiązuje do bierzma - belki

Skutki bierzmowania

Liturgia sakramentu bierzmowania wskazuje, że pierwszym i najważniejszym skutkiem jest dar Ducha Świętego ( KKK 1302 skutkiem jest pełne wylanie Ducha Świętego jak w dniu 50-tnicy na Apostołów) pokazuje że to co się dokonało w dzień 50 -tnicy dla całego kościoła powtarza się dla konkretnej osoby, dlatego że jest ten znak przekazywany przez następców czyli bp

Mówi o specjalnej mocy Ducha Świętego dana jest bierzmowanym aby słowem i czynem bronili wiary. Jest darem uwielbionego Pana dla kościoła

W liturgii sakramentu bierzmowania są 2 wzmianki o darach Ducha świętego

- modlitwie towarzyszącej wkładaniu rąk

- modlitwie końcowego błogosławieństwa

Iż 11

7 darów Ducha Świętego

  1. Mądrość

  2. Rozum

  3. Rada

  4. Męstwo

  5. Umiejętność

  6. Pobożność

  7. Bojaźń Boża

Mowa jest o Ducha Świętego który przez dary upodobnia się do Chrystusa.

Sobór Watykański II mówiąc o darach Ducha Świętego określa je jako Łaski udoskonalające nadprzyrodzone wiernych. Nie mówi nic o ilości darów.

1) DAR MĄDROŚCI

-Pochodzi od Boga

-Łatwiej rozróżnić dobro od zła

-Trwać przy tym co jest dobre i szlachetne

-W tradycji Izraela poległo na radzeniu sobie w życiu

-uczestniczenie w mądrości Jezusa oraz patrzenie Jego oczami na ludzi i ich problemów dostrzegania ich w wieczności.

2) DAR ROZUMU

-dar rozumu i mądrości są ze sobą nierozdzielne, obydwa czynią zdolnym do poznania osądzania i oceny wszystkiego w świetle wiary.

-dar rozumu pozwala na lepsze zrozumienie tajemnicy Boga właściwie osądzić hierarchie wartości

-zdolność podejmowania trafnych decyzji odróżnienia prawdy od kłamstwa

3) DAR RADY

- synonim planu, zamiaru

- człowiek ma zdolność poznania i opowiedzenia się za planem Bożym

- doskonali cnotę roztropności

- pomaga w wyborach moralnych związanych z całym życiem

4) DAR MĘSTWA

-pomaga dochować wierności Bogu

-jesteśmy w stanie być wiernymi Bogu w codzienności w prześladowaniach

5) DAR UMIEJĘTNOŚCI

-dar wiedzy i poznania

- poznać znaczy miłować w języku Biblii

- poznanie prawdy o sobie, swoich słabościach, skłonnościach do złego

6) DAR POBOŻNOŚCI

-wierność obowiązkiem religijnym

-wypełnienie ich z zew. I wew. Zaangażowaniem

-uzdalnia do traktowania Boga jako Ojca

-pobudza do uwielbiania Go

-wyraża się to też w stronę braci

7) DAR BOJAŹNI BOŻEJ

-to nie jest lęk przed Bogiem

-świadomość wielkości Boga

-źródło całkowitego zaufania

-chrześcijanin przed Bogiem nie ma w sobie lęku niewolnika ale doświadczenia Jego miłości

-pomaga rozpoznać Miłość i Miłosierdzie jako dochowanie wierności Bogu

Dzięki darom Ducha Świętego bierzmowany ma przynosić owoce.

O 12 owocach Ducha Świętego mówi nam św. Paweł są nimi:

  1. Miłość

  2. Radość

  3. Pokój

  4. Cierpliwość

  5. Tolerancja

  6. Dobroć

  7. Uprzejmość

  8. Łagodność

  9. Wierność

  10. Opanowanie

  11. Powściągliwość

  12. Czystość

Liturgia sakramentu bierzmowania

1.Liturgia Słowa Bożego

2.Liturgia sakramentu

3.Liturgia Eucharystyczna

4.Błogosławiństwo

Ad 1

a) Czytanie Biblijne, ponieważ ze słuchania Słowa Bożego wypływa wielorakie działanie Ducha Świętego.

Pontyfikał ( księga) zawiera 29 czytań . Ukazują One działanie Ducha Świętego w historii oraz gwarantuje takie samo działanie w kościele i u wiernych

b) Przedstawianie kandydatów biskupowi, proboszcz lub osoba odpowiedzialna za ich przygotowanie. Zaleca się przedstawienie indywidualne.

c) Homilia Biskupa- odnosząca się do wiary

d) Odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. Jest to ważny moment bierzmowania. Jest to sakrament wiary. Nawiązanie do chrztu, pokazuje że bierzmowanie należy do sakramentów inicjacji.

Zakłada wcześniejsze przyjęcie chrztu oraz wyznaniem i potwierdzeniem wiary.

Jest to osobiste i publiczne wyznanie wiary wobec zgromadzonego Kościoła.

Ma ona układ dialogu.

Treściowo jest zbliżona do pytań z sakramentu chrztu składa się z 5 pytań

-wyrzeczenie się szatana

-wiary Ojcu

-wiary Syna

-wiary Ducha

-wiary Kościoła

Ad 2

ASPERSJA- zamiast aktu pokuty tylko w NIEDZIELE, wyznanie grzeszności, pokropienie wodą.

Modlitwa i włożenie rąk

Bp zwraca się o udzielenie Ducha Świętego. Bp wyciąga nad zgromadzonymi kandydatami swoje ręce - znak włożenia rąk ten gest oznacza umocnienie w darach Ducha Świętego

Bp odmawia modlitwę nawiązującą do Iż 11, 1-3 wskazuje, że bierzmowani po otrzymaniu Ducha Świętego upodabniają się do Chrystusa. Modlitwa ta ma charakter EPIKLEZY, skierowana do Boga Ojca aby przez Syna zesłał na kandydatów Ducha Świętego z jego siedmiorakimi darami. To Duch Święty dokonuje konsekracji osoby świeckiej i tak jak w chrzcie następuje wszczepienie w Chrystusa upodobnienie tak w bierzmowaniu można widzieć drugą misję Ducha Świętego który udoskonala.

Gest wkładania rąk towarzyszył modlitwie Starotestamentalnej. Zewnętrzny znak przekazywania błogosławieństwa (szczególne uprawnienia księgi Rdz, Lb, Pwt)

Teksty biblijne potwierdzają używania tego znaku w wielorakich sytuacjach.

Chrystus też posługiwał się tym gestem mówią o tym Mateusz i Marek. W praktyce kościoła gest ten miał różne znaczenie np. gest uzdrowienia uzdrawiał tak św. Piotr Dz 3, Dz 9 uzdrowienie Szawła. Przekazywanie Zbawienia w sposób sakramentalny Dz 8 Hbr,. W Kościele pierwotnym przekazywali władzę.

W kontekście bierzmowania

W kościele Zachodnim wkładanie rąk wraz z modlitw- najstarsza wersja udzielania bierzmowania.

Gest sięgający czasów Apostołów nie należny on jednak do istoty sakramentu.

Namaszczenie św. Krzyżmem

- najważniejszy i konieczny w czasie bierzmowania

- namaszczenie czoła krzyżmem wraz wypowiedzeniem formuły sakramentalnej

Imię….- Przyjmij znamię daru Ducha Świętego

-Przekazanie znaku pokoju , ,Pokój z Tobą i Duchem Twoim ,,

-Amen- niech tak się stanie. Niech Bóg będzie we mnie.

-Namaszczenie olejem ma źródło w Duchu Świętym

W Starym Testamencie olejem namaszczono trzy kategorie osób

  1. Królów

  2. Kapłanów

  3. Proroków

Nowy Testament

Namaszczeniem Duchem Świętym do spełniania misji, to namaszczenie oznacza głęboką wewnętrzną przemianę osoby mocą Boga. Bierzmowany namaszczony krzyżmem daje się upodobnić do kapłanem, proroka i króla.

Według Biblii olejem którym się namaszcza i samo namaszczenie mają ogromne znaczenie.

Olej ma funkcje :

-obfitości

-radości

-elastyczności

-zwinności

-uzdrowienia bo leczy i goi

-jaśnieje, piękno, zdrowie, siła

Namaszczenie należy do głównych symboli Ducha Świętego

Jezus namaszczony nazwany Chrystusem.

Modlitwa powszechna

Wezwania nawiązują do skutków sakramentu bierzmowania mają związek apostolstwem w kościele.

Szczytem inicjacji jest Eucharystia ( nie odmawia się CREDO)

Przyniesienie darów ofiarnych do ołtarza tylko te które są potrzebne do ofiary.

-Błogosławieństwo- rozbudowana forma np. potrójne wezwanie do każdej z osób Trójcy.

- może być gestem wyciągniętych dłoni

- kończy obrzęd Mszy Świętej

- Bp- 3 znakami krzyża błogosławi

- prezbiter i diakon- błogosławi 1 znakiem krzyża

Liturgia Eucharystyczna

Liturgia Słowa i Liturgia Eucharystyczna to dwie główne części Mszy, ale stanowią one całość. Nie wolno ich traktować jakby były oddzielne. Ścisłe ich połączenie ze sobą ma swoje źródło w starożytnym rycie zawierania przymierza. Nawiązanie do tego zwyczaju odnajdujemy również w opisie zawarcia przymierza z Abrahamem (Rdz 15) oraz z Izraelitami na pustyni (Wj 24). Bóg poprzez ST wykorzystał istniejące zwyczaje znane w kulturze więź między nimi. Podjął to również sam Jezus. Głosił najpierw nowe wieczne przymierze, a następnie zawarł je przez krew przelana na krzyżu. Dlatego można powiedzieć, że Kościół apostolski przyjął ja bez wahania. Składa się ona z następujących części:

  1. przygotowanie darów

  2. modlitwa eucharystyczna

  3. obrzędy komunii

  1. przygotowanie darów Eucharystii. Dawniej ta część nazywała się ofiarowaniem. Ofiarowanie to nazwa, którą wprowadził sobór trydencki - mszał Piusa V. Nazwa nie jest najszczęśliwsza gdyż mogłaby sugerować iż właściwe ofiarowanie darów następuje w tym właśnie momencie. Wg teologii posoborowej dokonanie ofiary Jezusa ma miejsce podczas modlitwy Eucharystycznej (kiedy w sposób substancjalny dokonuje się przeistoczenie). Od SW II ta część nazywa się przygotowanie darów (preparatio denorum?). Znakiem rozpoczęcia nowej liturgii jest zmiana miejsca (teraz głównym miejscem wydarzeń staje się ołtarz). Elementy składowe:

W pierwszych wiekach wszystkie dary od początku były na jednym stole (nie wnoszono ich podczas liturgii). Jednak od ok. II - III w. są już dokumenty opisujące procesje z darami (specjalna forma przynoszenia darów na ołtarz) - pisał o tym choćby św. Justyn Męczennik.. Wraz z darami, które służyły Eucharystii przynoszono również dary dla potrzebujących. Dary te wymienia wielu pisarzy starożytności, choćby Cyprian (III w.), Augustyn. Obok chleba i wina składano: produkty spożywcze takie jak ser, olej, oliwki, winogrona, owoce, ryby, kwiaty. Miejsce składania darów też było różne. Na terenie Galii składano je w zakrystii, w Afryce składano je u stóp ołtarza, w Rzymie oddawano je celebransowi, który po zakończeniu liturgii rozdawał je potrzebującym. Przełom IX/X wieku to zanik procesji z darami. Mimo iż wszystkie synody bardzo mocno nawiązywały do tego znaku. Powoli zaniechano składania darów naturalny (były składane tylko podczas wyjątkowych okazji). Wśród przyczyn zaniechania procesji było to, że wprowadzono chleb niekwaszony (biały). Używanie tego przaśnego chleba stało się obowiązujące od ok. XI (wówczas też powstały odpowiednie przepisy jak taki chleb wypiekać). Od ok. XII wieku hostii dla wiernych jest w kształcie małego krążka (dla kapłanów nieco większa). W jakimś sensie przyczyną zaniknięcia tej procesji było ... Wreszcie przyczyna prozaiczna - zaczęto zastępować dary natury pieniędzmi. W Polsce procesje przetrwały do ok. XVII. Obecnie zaleca się, aby była procesja z darami (znak ludu...).

Modlitwa.

Przed reformą modlitwy miały charakter ofiarniczy („ofiarujemy Ci Boże”). Teraz kapłan wypowiada słowa PRZYNOSIMY Pierwowzorem jest hebrajska modlitwa kiddusz. W Eucharystii od samego początku Kościół używał wina zmieszanego z wodą. To zwyczaj który istniał wśród ludów basenu Morza Śródziemnego (było to praktyczne rozwiązanie, wino było zbyt mocne - należało je rozcieńczyć). Początkowo traktowano to tylko jako przeniesienie zwyczaju świeckiego do liturgii. Później ta czynność nabrała symbolicznego znaczenia. Tradycyjnie podaje się trzy interpretacje tego znaku:

Apologia.

Okadzenie.

W pierwszych wiekach Kościół bronił się przed wprowadzeniem kadzidła, bo było to znakiem pogaństwa.

Obmycie rąk.

To zewnętrzny znak czystości duchowej. Obecnie ma znaczenie symboliczne (dawniej, przy składania darów natury miało znaczenie praktyczne)

Następnie kapłan wzywa do modlitwy. Ta formuła pochodzi z przełomu XI/XII w. Ta modlitwa ma bardzo osobisty wymiar. Z jednej strony kapłan mówi ją świadom swego pochodzenia z ludu, ale z drugiej świadom tego, że jest pośrednikiem. Przygotowanie darów kończy modlitwa nad darami. Pierwotnie tych modlitw było kilka. Od wieku VIII zaczęto odmawiać ją po cichu - stąd jej nazwa - secreta. Tak było do Sb. Wat. II. Ta modlitwa (zmienna na każdą uroczystość) wyjaśnia czynność złożenia darów oraz prośbę, która mówi iż przeznaczeniem tych darów jest przemienienie w ciało i krew. Podczas procesji z darami i obrzędów wstępnych wierni siedzą.

Modlitwa Eucharystyczna. Stanowi centrum i szczyt każdej Mszy Świętej. Jej treścią jest dziękczynienie za historię zbawienia, za dzieło Jezusa itd. Ta modlitwa trwa od prefacji, aż do zawołania Amen po doksologii. Chociaż odmawia ja sam celebrans jest modlitwą całego zgromadzenia. Podczas niej wierni stoją (wyjątek: słowa ustanowienia, kiedy wierni klęczą). Prawdopodobnie jej pierwowzorem jest hebrajska modlitwa dziękczynna na zakończenie posiłku. Od IV wieku modlitwa ta ma taki kształt jak obecnie. Jej elementy:

Anamneza z gr. ANAMNESIS - przypomnienie, wspomnienie po słowach przeistoczenia. Wspominamy Meke, Śmierć i Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie Chrystusa.

Z dziękczynienia wyrasta modlitwa prośby. (Najpierw dziękczynienie, potem następuje prośba!). W modlitwie błagamy o miłosierdzie dla Kościoła i świata (wymienienie imienia papieża „bez cyfry” i imienia biskupa diecezjalnego). W każdej modlitwie eucharystycznej znajduje się również modlitwa za zmarłych. (Celebransi mogą wymienić imię zmarłego polecanego w Eucharystii, ale to nie znaczy, że wszelkie dary Mszy są dla danego zmarłego). Nie ma zmarłych, za których nikt się nie modli! W modlitwie Eucharystycznej jest także prośba o dopuszczenie nas do wspólnoty ze świętymi. Modlitwa Eucharystyczna kończy się ostatnim akcentem, czyli doksologią. Jest ona podsumowaniem całej modlitwy Eucharystycznej. Gr. doksa znaczy część, chwała. Jest to formuła modlitewna wychwalająca świętość i wszechmoc Boga. Teksty w formie doksologii istnieją w ST i NT. Do liturgii chrześcijańskiej zostały przejęte z kultu żydowskiego, który nakazywał każdą modlitwę kończyć uwielbieniem Boga za Jego dobrodziejstwa. Podczas doksologii mszalnej kapłan unosi w jednej ręce ... w drugiej kielich ... Powinna być śpiewana. Lud odpowiada Amen i to Amen jest najważniejsza odpowiedź ludu w Mszy Świętej. Inne formy doksologii to: Chwała Ojcu.... ... Charakter taki ma również Gloria lub hymn Ciebie Boga wysławiamy... To podniesienie postać podczas doksologii jest najstarszym gestem podniesienia podniesienia w czasie Mszy Świętej.

Obecnie używane Modlitwy Eucharystyczne: (obecnie używany Mszał obowiązuje od 1986, zawiera 10 modlitw eucharystycznych).

  1. Kanon rzymski - pierwsza modlitwa eucharystyczna - od momentu uformowania się obrzędów rzymskich (ok. IV w.) aż do czasu Sb. Wat. II. Był jedyną modlitwą Eucharystyczną. Nie znamy dokładnie czasu jego powstania. Są wzmianki połowy IV w. Od VI. Ulegał pewnym zmianom. Charakteryzuje go pewne dostojeństwo języka. Obecnie jest bardzo rzadko używany. Ma on troszeczkę inny układ niż pozostałe anafory. Najnowsze dokumenty mówią iż można go zawsze używać, szczególnie w niedzielę (co dzieje się rzadko). Jest on dość długi i gesty, które są wykonywane przez celebransa są wyjątkowe.

  2. Najkrótsza, najczęściej używana, prosta i przejrzysta w budowie. Tekst tej modlitwy dopracowany stylistycznie dopiero po Wat. II oparty jest na starożytnej modlitwie eucharystycznej z II/III w. zamieszczoną w Tradycji Apostolskiej św. Hipolita. Ma własną prefację, która jest streszczeniem historii zbawienia. Może być używana w dni powszednie (zaleca się wtedy). Zaprawdę święty jesteś Boże, źródło Twojej świętości...

  3. Trzecia - niekiedy nazywa się ją Neorzymską, ponieważ inspiracje swoje czerpie z dawnych starożytnych tekstów rzymskiego pochodzenia. Nie ma ona swojej własnej prefacji. Jest w niej wyraźnie zaznaczony nur ekumeniczny (...) i uniwersalistyczny (...). Zaleca się jej używać w niedzielę i w święta.

  4. Nazywana często rzymsko-antiocheńską. Chodziło o stworzenie takiej modlitwy, która czerpałaby także z bogactwa liturgii wschodniej. Wobec tego jednym ze źródeł tej modlitwy jest wschodnia anafora św. Bazylego. W jej trakcie wspominamy całe dzieje zbawienia - od potopu do paruzji. Ona również ma charakter „typowo soborowy” - wspomniani są wszyscy, którzy szczerym sercem szukają Boga. Sformułowania w niej zawarte utkane są z wyrażeń biblijnych, ciągle odwołując się do dobroci i miłości Boga. Jest jedną z najpiękniejszych anafor mszału, niestety bardo rzadko używana (b. Długa)

  5. Modlitwa w różnych potrzebach. Została opracowana w 1794 z okazji synodu Kościoła w Szwajcarii. Została skierowana tylko do Szwajcarii, ale ze względu na piękno episkopaty prosiły o włączenie do ich krajów. Obecnie zgoda w całym Kościele. Ma 4 warianty. Tytuły:

(w wydaniu nowym zmieniona kolejność)

  1. Dwie modlitwy eucharystyczne o tajemnicy pojednania. Opracowane w ramach roku świętego 1975. Podejmują temat pojednania. Można je zatem używać podczas modlitw o pojednanie, o zachowanie pokoju, podczas wojny czy rozruchów, o odpuszczenie grzechów, o uproszenie miłości, o tajemnicę krzyża, w okresie wielkiego Postu, gdzie akcentuje się tajemnicę pojednania. Pierwsza z tych modlitw podejmuje temat ... druga pojednania między ludźmi.

Trzy modlitwy Eucharystyczne ... z udziałem dzieci (1974)

Tematy wiodący:

To koniec liturgii Eucharystycznej.

Obrzędy Komunii.

(też mają swoje części)

  1. Przygotowanie do Komunii. Zawiera:

  1. Modlitwa Pańska (ojcze Nasz)

  2. Embolizm

  3. Obrzęd Pokoju

  4. Gest łamania chleba

  5. Zmieszanie postaci chleba i wina

  6. Śpiew Agnus Dei

  7. Osobiste przygotowanie ..

  1. Komunia

  2. Dziękczynienie po Komunii

Ad. A: W pierwszych wiekach chrześcijaństwa przyjmowano po ... przede wszystkim jest to modlitwa Pańska. Ślady jej wprowadzenia w tym miejscu sięgają końca III/IV w. ... Historycy uważają, że papież Grzegorz (Viw.) ustalił, żeby te modlitwę odmawiać zawsze po kanonie. Do czasu Sb. Wat. II kapłan tę modlitwę odmawia sam (w ciszy), wierni włączali się tylko w ostatnie wezwanie (Sed libera nos amalo - Ale nas zbaw ode złego).

B: Ostatnia prośbę ... rozwija specjalna modlitwa Embolizmem (modlitwa: wybaw nas, prosimy Cię Panie...). Grembolismos znaczy wtrącony. Jest błaganiem o uwolnienie wspólnoty od grzechu. Pokazuje, że Komunia jest pokarmem jedności i zgody. Embolizm znany jest od V w. Ma różne formy. ... Kończy się aklamacją Bo Twoje jest Królestwo . Ta aklamacja pochodzi z II w. (zaczerpnięta z Didache). Ma również charakter ekumeniczny. Jest bowiem dodawana we wszystkich wspólnotach protestanckich. Po emboliźmie jest

C: modlitwa o pokój (Panie Jezu Chryste Ty ...) Po niej następuje znak pokoju. U pierwszych chrześcijan znak pokoju był umiejscowiony przez przyniesieniem darów na ołtarz. Ten znak pokoju nazywany był osculum pacis (pocałunek pokoju). Obrzęd przekazania znaku pokoju włączono do liturgii ok. V w. .... Z tego znaku pokoju wyłączeni byli Ci wszyscy, którzy wyłączeni byli przyjmowania pokoju ... !

Obrzęd łamania chleba. Kapłan w milczeniu łamie hostie na pół. Praktyka łamania i dzielenia chleba w formie rytualnej jest obrzędem powszechnie stosowanym w ST. Ojciec rodziny brał jeden wspólny chleb, łamał go na cząstki i rozdawał wszystkim zgromadzonym. Był to b. Wymowny gest wspólnoty rodzinnej. Kto bowiem brał taką cząstkę chleba albo należał do rodziny albo był do niej przyjmowany. Gest ten wykonany przez Jezusa na ostatniej wieczerzy nabrał wyjątkowego znaczenia. Był gestem, nie tylko jedności rodzinnej, ale jedności w ciele, które było wydane za nasze zbawienie. W starożytności chrześcijańskiej obrzęd łamania chleba miał znaczenie praktyczne. Konsekrowano bowiem nie oddzielnie małe komunikanty, ale jeden wielki bochen, który potem rozdzielano. Tego gestu dzielenia chleba dokonywali biskupi, prezbiterzy i diakoni. Ten bochen podawano na wielkich tacach, a cząsteczki w lnianych woreczkach. Tak było do momentu kiedy wprowadzono gotowe cząstki w formie komunikantów (dokonywało się to IX do XII w). Od zatem XII w. ustala się praktyka, ze osobno jest chleb dla celebransa, który jest przez niego łamany i osobno jest chleb dla wiernych.

Po przełamaniu hostii kapłan miesza postać krwi i ciała.

O tym geście zmieszania: To zmieszanie postaci było w liturgii od najdawniejszych czasów. Jego geneza i obecność na Mszy wywodzi się z pojmowania Eucharystii jako źródła jedności. Tym zewnętrznym znakiem jedności był starożytny gest jedności, tzw. ferrentum. W starożytności papież sprawując Mszę odłamywał kawałek konsekrowanej hostii i przekazywał do przechowania łącząc z konsekrowanym winem na następnych Mszach. W ten sposób pokazywano jedność i ciągłość ofiary Eucharystycznej. Ten znak również ukazywał hierarchiczność Kościoła. Papież cząsteczkę tego ferreum przekazywał bp i prezbiterom sprawującym Mszę w innych Kościołach, zwłaszcza na obrzeżach wiecznego miasta. Wówczas tę konsekrowaną cząstkę wkładano do kielicha (znak jedności z papieżem). Ten zwyczaj przejęli także niektórzy bp i praktykowali w swoich parafiach. Ślady takiego obrzędu spotykamy już w II w. Zanikać zaczął ok. V. W prawdzie z biegiem czasu ten obrzęd w ogóle przestał mieć znaczenie jako fakt, ale pozostało zmieszanie hostii z winem i temu gestowi zaczęto nadawać symboliczne znaczenie. Przede wszystkim jest to jedność postaci konsekrowanych. Gest ten zatem przypominał, że jakkolwiek chleb i wino są osobno nie są to martwe postacie, następuje ponowne tchnienie życia - bo tworzą jedno, uwielbione ciało Jezusa. Można powiedzieć, ze w znaku tym mieści się tajemnica zmartwychwstania. W ten sposób interpretowany był znak na wsch. (przełom IV/Vw.), później przejął go Kościół zach. I tak jest do dziś. Po tym zmieszaniu postaci następuje śpiew Agnus Dei (następny element obrzędów). Otóż początkowo łamanie chleba dokonywało się w milczeniu. Ale już mniej więcej w V stuleciu w liturgii bizantyjskiej i ambrozjańskiej (Mediolan) pojawiają się antyfony, które towarzyszą temu obrzędowi. Słowa Baranku Boży zostały wprowadzone do liturgii przez papieża Sergiusza I. (VII/VIII) - słowa zawsze śpiewane przez wszystkich zgromadzonych. Początkowo b. Prosta linia melodyjna, z czasem rozbudowana. Obecnie przepisy mówią, ze można powtarzać tyle razy ile potrzeba do przełamania chleba. Ostatnie z wezwań kończy się obdarz nas pokojem. Po tym śpiewie następuje osobiste przygotowanie kapłana. Te modlitwy sięgają wczesnego średniowiecza. Te które obecnie mamy w mszale (2 do wyboru) sięgają XIV w, pochodzą z liturgii gallikańskiej. Potem następuje wspólna Komunia Święta. Najpierw Komunię przyjmuje celebrans, potem usługujący i pozostali wierni.

Przyjmowanie Komunii Świętej:

Sakrament pokuty i pojednania:

Jezus powierzając apostołom władzę odpuszczania grzechów ustanowił sakrament pokuty (J 20, 19-23; Łk 24,47), aby wierni, którzy po chrzcie popełnili grzechy mogli pojednać się z Bogiem i Kościołem. Żaden z sakramentów w ciągu dziejów nie podległą tak głębokim zmianom jak ten sakrament. Kształt tego sakramentu ulegał w historii b. Wielu zmianom. Najstarsze świadectwa na temat praktyki pokutnej pochodzą już z przełomu I i II w (pism Klemensa Rzymskiego lub np. Pasterz Hermasa). Różne były stopnie surowości, ale zawsze istniała świadomość społecznego charatkreu/wymiaru pokuty. Takie momenty charakterystyczne, choćby z przełomu I i II w. - są świadectwa o głębokim przekonaniu o jednorazowości pokuty w życiu. To oczywiście powodowało to, że chętnie odkładano pokutę na ostatnią chwilę życia. W III w. warto odnotować dyskusję nad dopuszczalnością grzechów (pogląd rygorystów takich jak montaniści - uważali, ze grzechy ciężkie są niedopuszczalne). W związku z takimi poglądami zaczyna krystalizować się nauka o odpuszczalności grzechów. Powstaje łagodniejsza praktyka. Mówi ona iż wszystkie grzechy, także tzw. kapitalia (trzy najcięższe grzechy: apostazja, zabójstwo, cudzołóstwo). Wszystkie grzechy są odpuszczalne. Lecz wszystkie podlegają pokucie. Odpuszczenie grzechów również nie rozwiązywało do końca sprawy, ciągle podlegał pewnym ograniczeniom (np. zakaz wykonywania jakiego zawodu, np. duchownego, sędziego; zakaz pożycia małżeńskiego przez pewien czas - to również powodowało odkładanie pokuty na lata późniejsze). IV w. na wsch. Choćby - słabnie pokuta kościelna, ale rozwija się tzw. indywidualne kierownictwo duchowe. Powstaje tzw. spowiedź laików - w środowiskach mnisich powstał zwyczaj, aby współbratu, który nie jest księdzem wyznawać lekkie grzechy prosząc o modlitwę (weszło to nawet do ascezy, choćby u Bazylego wielkiego). Tę praktykę przejęły zakony iroszkodzkie. Też w IV ustaliło się rozróżnienie między grzechami ciężkimi i lekkimi. Zaczęto uważać iż grzechy lekkie mogą być odpuszczone także poza konfesjonałem, przez np. jałmużnę, modlitwę, dobre uczynki. Natomiast za grzechy ciężkie wymagano zawsze publicznej pokuty. Na temat praktyki pokutnej znajdujemy fragmenty u: Klemensa Rzymskiego, Ireneusza, Klemensa Aleksandryjskiego, Tertulian, Cyprian, Bazyli, Ambroży, Augustyn, Leon Wielki.

Sakrament pokuty i pojednania.

Z biegiem czasu ukształtowały się w historii tzw. fazy pokuty publicznej. (grzechów wymiarze społecznym - podejmowano działania, aby były formą ekspijacji..?)

  1. przyjęcie do grona pokutników. (w tej fazie wyznanie grzechów przed bp lub prezbiterem, wtedy również nakładano właściwą pokutę)

  2. właściwa pokuta czasowa. (często trwała kilka lat, podczas tej fazy pokutnik miał pewne ograniczenia w życiu społecznym, np. nie mógł brać udziału w nabożeństwach eucharystycznych, było kilka grup pokutników: jedni musieli wyjść w trakcie, innym w ogóle nie pozwalano wejść do Kościoła; w wiekach V-VI pokutnicy byli zobowiązani do noszenia pokutnego stroju. Pokutnik był wyłączony również z życia świeckiego, zabronione było pożycie małżeńskie, tacy pokutnicy podejmowali także pewne praktyki, np. posypywali się popiołem, w skrajnych przypadkach opisy mówią nawet o jedzeniu popiołu, po odbyciu pokuty przychodzono do spowiednika, który nakładał ręce - powrót do wspólnoty)

  3. ponowne przyjęcie do wspólnoty (przeważnie następowało w wielką sobotę, ale był te z czas kiedy pokutników przyjmowano w Wielki Czwartek, ..

Z biegiem czasu pokuta publiczna zaczęła zanikać. Ok. VIII w. Była b. rzadko i ograniczona została do najcięższych przewinień. Z biegiem czasu zaczęto także ograniczać długość trwania pokuty. W sposób szczególny zarezerwowano na pokutę czas Wielkiego Postu.

Formuła rozgrzeszenia:

Do XIII w. modlitwa rozgrzeszenia miała formę błagania. (Niech się nad Tobą zmiłuje Bóg Wszechmogący, ... niech ci Bóg udzieli łaski przebaczenia... - długa) Później nabrała formy orzekającej (Ja ciebie rozgrzeszam.). W ciągu wieków również kładziono inny akcent w formule rozgrzeszenia. Pierwotnie skupiano się na pokucie (stąd pierwsza nazwa: sakrament pokuty).Od VII zwracano większą uwagę nie na pokutę, ale na samo wyznanie grzechów. Z tego wzięła się nazwa sakramentu: spowiedź. W czasie scholastycznym zwracano większą uwagę na rozgrzeszenie. SB. Wat. II zalecił odnowę sakramentu pokuty i pojednania. Na nowo opracowano cały ryt. Zadość temu poleceniu spełniła Kongregacja do spraw kultu Bożego Watykańska wydając w 1973 wydanie typiczne. W PL ukazały się tłumaczone w 1981. Księga przewiduje dwie formy celebracji tego sakramentu:

Podstawową formą pojednania jest indywidualna forma spowiedzi. W sytuacjach wyjątkowych można udzielić pojednania ogólnego. O możliwości decyduje bp. Diecezji. W większości chodzi o kraje misyjne. Jeśli nie ma możliwości, a kapłan nie zna języka. Jeśli jest zagrożenie życia.

Jeśli minie sytuacja, która wymagała ogólnego rozgrzeszenia, penitent ma obowiązek wyznać te grzechy.

Małżeństwo:

Związek małżeński zawarty między stronami wierzącymi jest sakramentem, którego nowożeńcy sami sobie udzielają. Do kapłana należy wcześniejsze sprawdzenie strony prawnej, pytanie o konsens małżeński oraz jego przyjęcie, potwierdzenie ważności małżeństwa, udzielenie błogosławieństwa. Sposób zawierania małżeństwa bywa różnorodny, w zależności od kraju i kultury. Kościół wchodząc na nowe tereny właściwie pozostawiał zastana formułę zawierania małżeństwa, akceptował formę zawierania małżeństw na danym terenie, usuwał tylko te elementy, które sprzeciwiały się małżeństwu. W ten sposób w liturgię Kościoła weszły różnorodne zwyczaje. W czasach apostolskich i bezpośrednio po apostolskich przy zawieraniu małżeństw zwracano uwagę na dwa elementy: monogamia i nierozerwalność. (Św. Paweł w listach wspomina kwestię powtórnego małżeństwa było z osobą ochrzczoną). Istniała pewna różnorodność zawierania małżeństw w kulturze rzymskiej i germańskiej:

  1. rzymska: zaakceptowano sposób istniejący na tym terenie. Zawierano wówczas małżeństwa: zaręczyny polegały na umowie między młodzieńcem, a ojcem - spisywano pewną umowę. Podczas zaręczyn narzeczony dawał kosztowny pierścionek (czasem zastawy) - mówiły o poważnym charakterze propozycji. W wieczór poprzedzający małżeństwo narzeczona zdejmowała dziewczęce szaty, a w dzień ślubu przyjmowała już te przewidziane dla mężatek. Nakładała wieniec z kwiatów, liści i czerwony welon. Jeśli horoskopy na dany były pomyślne to przystępowano do zawarcia małżeństwa. Formuła była b. Krótka (Czy ślubujesz? -Ślubuję). Po niej podawano dłonie, składano ofiarę w świątyni i na piśmie obietnice posagu. Następnie w domu panny młodej urządzano ucztę, a potem orszak weselny zaprowadzał pannę młodą do domu męża. Pierwsze wzmianki o sposobie zawierania małżeństw na tym terenie podaje Tertulian. Wspomina on o tym iż pierwotnie pierścień nakładany na palec był żelazny, z biegiem czasu złoty. Zakładano go na czwarty palec prawej ręki. Wówczas narzeczoną osłaniano welonem i młodzi ślubowali sobie wiernoś i wymieniali pocałunek. To było w ramach zaręczyn, które były bez błogosławieństwa religijnego. Następnie tak połączoną parę prowadzono do świątyni,, bp lub prezbitera, który udzielał im błogosławieństwa. Wówczas to po błogosławieństwie na parę nakładano wieńce. Od III/IV te wieńce stały się regułą. Kontrakt małżeński spisywano wówczas na oddzielnych tablicach. W późniejszych wiekach coraz więcej mówiono o konieczności błogosławieństwa podczas małżeństwa. Jeden z papieży Innocenty I porównuje to błogosławieństwo do błogosławieństwa pierwszych rodziców w raju. Pierwszą częścią były zaręczyny i miały charakter domowy, potem nowożeńcy byli prowadzeni do Kościoła, tam otrzymywali błogosławieństwo i tam odprawiano specjalną Mszę dziękczynną.

Świadectwa germańskie:

U Germanów zawieranie małżeństwa polegało na zaręczynach. Te zaręczyny były istotnym elementem małżeństwa. Polegały na wypłaceniu względnie zadeklarowaniu przez narzeczonego określonej przez prawo sumy. Tę sumę (dość znacząca) wpłacano albo na ręce narzeczonej (i to był jej posag, mogło to być też zabezpieczenie do śmierci męża) lub składano na ręce opiekuna narzeczonej. Istotny jednak obrzęd polegał na zaślubinach. Polegało to na oddaniu narzeczonej narzeczonemu przez opiekuna. Z biegiem czasu ten urząd opiekuna upadał, kobieta się usamodzielniała i sama oddawała swoją rękę. Po przyjęciu chrześcijaństwa zaakceptowano ten schemat kładą jednak na większy nacisk na jedność i dozgonność związku małżeńskiego. Zwracano również większą uwagę na stronę prawną (czy nie było przeszkód do zawarcia małżeństwa). Przyjęto iż to właściwe małżeństwo zawierano w rodzinie w domu, dopiero potem udawano się do Kościoła prosząc o błogosławieństwo. Przełomowym jest wiek XII. Wówczas powoli ustępował ten stary, rodowy zwyczaj zawierania małżeństw w domu. Przeniesiono zatem konsens (zgoda) małżeński do świątyni (połączono dwu aktową ceremonię w jedną). Oczywiście trudno określić dokładną datę kiedy dana praktyka weszła w życie, np. w Ausburgu ta praktyka nie przyjęła się tak szybko. Jeszcze w XVII wieku (są świadectwa) konsens obywał się przed świątyni przy tak zwanej bramie ślubnej (po zawarciu udawano się do świątyni gdzie była tylko Msza błogosławieństwa). W niektórych większych miastach Niemiec pojawiło się specjalne oddzielne wejście zwane brauttor - miejsce specjalne do zawierania ślubu. Nad tą specjalną bramą była umieszczana specjalna rzeźba. Mogła mieć ona oblicza dwojakiego rodzaju:

Do tej bramy prowadziła specjalna drogą zwana ulicą/ drogą oblubienicy. Wzdłuż tej drogi udawał się orszak weselny. Kapłan ubrany w szaty liturgiczne błogosławił wodą święconą. Tam kapłan odbierał od nich zgodę małżeńską. Sprawdzał dokładnie zapis małżeński odnośnie finansów. Składano wówczas ofiary w monetach na rzecz ubogich i wówczas dopiero kapłan błogosławił zawartemu związkowi. Formuła: „Biorę Ciebie za moją żonę / Biorę Ciebie za mojego męża”. Choć nieraz formuła mogła mieć formę pytań: „czy bierzesz sobie...” - i wówczas kapłan błogosławił obrączkę ślubną. Otóż pod wpływem prawa germańskiego pierścionek zaręczynowy miał charakter obrączki ślubnej. Nie było to powszechnym zwyczajem, ale do ok. X w. panna młoda miała na sobie wianek. Najpierw był wykonany z róż, następnie z rozmarynu na końcu jednak był uczyniony z drutu i różnego rodzaju błyskotek. Pobłogosławioną obrączkę kapłan z narzeczonym wkładał na palec narzeczonej. Kapłan mówił wtedy: „Błogosławię was w imię ojca i Syna I Ducha św.”. Następnie podawał im koniec stuły i wprowadzał do świątyni. Podczas tej Mszy św. Narzeczeni trzymali zapalone świece. Składali również dary ofiarne. Bardzo dbano o to by były to te świece od chrztu. Po modlitwie Ojcze Nasz narzeczeni otrzymywali specjalne błogosławieństwo - to pozostało do dziś. Był też rozbudowany znak pokoju. Polegało to na tym, iż celebrans przekazywał znak pokoju narzeczonemu, a on dopiero narzeczonej. Inny z duchownych przekazywał ten znak pokoju pozostałemu orszakowi. Po Mszy święcono chleb i wino i podawano młodej parze. Wg zwyczajów germańskich „wspólne wychylenie kielicha” uważano za zewnętrzny znak zawarcia pewnej umowy prawnej jaką było małżeństwo. Później zapomniano o tym znaczeniu germańskim, nie mniej zwyczaj pozostał. Od XI w. księgi liturgiczne zawierają poświęcenie mieszkania małżonków. Dokonywało się ono w wieczór dnia zaślubin. Oczywiście w dużej mierze chodziło o łoże małżeńskie. Sobór laterański IV(1215) uznał ten sposób zawierania małżeństw za wystarczający i ważny

Rozwój liturgii sakramentu małżeństwa w Polsce:

Gdy Polska przyjęła chrześcijaństwo (966) Kościół domagał się by małżeństwa zawierano za jego wiedzą, a następnie w ramach uroczystości liturgicznej. Nie było to łatwe. Mamy przykłady władców polskich (Mieszko I), którzy postępowali inaczej. Dopiero w XII w. spotykamy prośbę o dyspensę małżeńską wniesioną do Stolicy Apostolskiej od tzw. przeszkody pokrewieństwa. Wniósł ją Bolesław Krzywousty. Zwyczaj zawierania związków małżeńskich wobec Kościoła przyjął się najpierw w warstwach wyższych, potem niższych. Przeszkodą mogła być słaba sieć parafialna, brak księży. Choć obecni wówczas w Polsce legaci papiescy często wydawali przepisy nakazujące taki sposób zawierania małżeństw. Przepisy te z biegiem czasu dopiero wydały owoc. Stało się to zwyczajem powszechnym mniej więcej na przełomie XIII/ XIV w. Wtedy to (1270) legat Filip nakazał błogosławienie narzeczonych przed drzwiami Kościoła. Pewnym powodem uchylania się od ślubu w obliczu Kościoła mogły być opłaty pobierane przez duchowieństwo z okazji ślubu. Wprawdzie sb. Laterański ślubu zabronił wymuszania opłaty ślubnej, ale podtrzymał zwyczaj dobrowolnych datków. Sb. Ten też wprowadził obowiązkowe zapowiedzi przedślubne. W tym sb. Brali udział polscy bp (choćby arb Kietlicz). Polska szlachta stawiała opór. Dopiero, gdy sb. Trydenski (1545-63) podtrzymał to rozporządzenie, w Polsce je wprowadzano. Wcześniej szlachta stawiała opór argumentując, że zapowiedzi zbytnio odraczały w czasie ślub. Było to sprzeczne z polską tradycją. Motywowano to również tym, że często po zapowiedziach dochodziło do kłótni w rodach. Mówiono, że zapowiedzi dawały możliwość organizowania jakiś konkretnych przeszkód. Używany w Polsce ceremoniał przejął wiele elementów z rytuałów zachodnich, np. miejsce ślubu: przed drzwiami Kościoła, pytanie o wolę zawarcia małżeństwa, błogosławienie pierścionka czy obrączki ślubnej, wzajemny pocałunek, Msza o Trójcy ze specjalnym błogosławieństwem dla pary oraz błogosławienie łoża, trzymanie zapalonych świec podczas uroczystości. Sa też pewne różnice: wielokrotnie zgadzano się, że ślub może odbyć się w domu - motywowano to wielowiekową tradycją szlachty polskiej, ale po takiej ceremonii w domu nie sprawowano Mszy w Kościele (zachowywali to czasem wysoko urodzeni, którzy mieli własne kaplice), właściwością polską było to, że przy ślubie zamiast pierścionków błogosławiono wianki. Ten wieniec, wianek był typowo polskim zwyczajem (wspomina o tym choćby Kadłubek). Pierwotnie narzeczona oddawała wianek narzeczonemu, a on odwzajemniał się podarunkiem. W XV w. wprowadzono wzajemną wymianę wianków. Z biegiem czasu, pod wpływem zwyczajów zachodnich wprowadzono pierścionek, obrączkę. Były przypadki, gdzie narzeczona oddawał wianek, a narzeczony dawał pierścionek. Ten zwyczaj wymiany wianków zachował się długo wśród szlachty tylko weszła zmiana: gotowy wianek kupował narzeczony. Ten zwyczaj był tak zakorzeniony, że zachował się nawet po sb. Trydenckim (gdzie było: jeśli strony sobie życzą). Ten zwyczaj przyjęły także Kościoły reformowane. Rytuały polskie nie mają przepisów o umowach finansowych ani o datkach dla ubogich). Obecnie po Wat. II małżeństwo powinno zawierać podczas Eucharystii, można poza Mszą świętą, jednak właściwe jest zawieranie podczas niej. Jest to jedyny sakrament, który nokturienci sami sobie udzielają. Ponieważ ten sakrament ma charakter umowy prawnej bardzo ważne jest czy nie ma przeszkód do zawarcia małżeństwa.

Modlitwa eucharystyczna

- w Rzymie sporzywano tak drugą postać do VIII w.

1

11


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Miłosierdzie Boga w liturgii Sakramenty
liturgika sakramentw, wyk ad 3 Nieznany
Liturgia Sakramentu Bierzmowania, bierzmowanie
LITURGIA SAKRAMENTU Chrztu
Muzyka w czasie liturgii sakramentu małżeństwa
Liturgia sakramentów
Skrypt z Liturgiki
Rok liturgiczny - skrypt 2, Teologia, skrypt na US WT, Skrypty
PROGRAM LITURGICZNO, PROGRAM LITURGICZNO - WYCHOWAWCZO - PRZYGOTOWAWCZY DO SAKRAMENTU BIERZMOWANIA D
PROGRAM LITURGICZNO, PROGRAM LITURGICZNO - WYCHOWAWCZO - PRZYGOTOWAWCZY DO SAKRAMENTU BIERZMOWANIA D
SAKRAMENTY, szkoła liturgii
Sakramentologia - skrypt, teologia dogmatyczna
Liturgika skrypt streszczenie
Liturgika skrypt
Sakrament chrztu wraz z Liturgią (po polsku)
SAKRAMENT MAŁŻEŃSTWA LITURGIA I ZWYCZAJE, ks Grzegorz Bereszyński
06 pamięć proceduralna schematy, skrypty, ramyid 6150 ppt

więcej podobnych podstron