wyklady - Regiony turystyczne[1], turystyka, Geografia turystyczna


Regiony turystyczne

2.02.2008

Pojecie regionu turystycznego oznacza ogół większego obszaru takiego jak kraj czy województwo, który charakteryzuje się wysokimi walorami turystycznymi oraz walorami recepcji, czyli jest atrakcyjny z punktu widzenia posiadanych walorów, do których kieruje się i na których koncentruje się ruch turystyczny.

Region turystyczny charakteryzuje się jednorodnością cech środowiska geograficznego oraz wewnętrznymi powiązaniami usługowymi. Obszar regionu turystycznego z powodu dużej powierzchni ma różną, na ogół niejednolitą atrakcyjność. Zazwyczaj to tylko pewne części regionu są atrakcyjne turystycznie, przez które powodowane jest większe natężenie ruchu w tych rejonach.

Pod pojęciem atrakcyjności turystycznej rozumie się wszelkiego rodzaju elementy zachęcające do ich zobaczenia, nie dostępne w innym miejscu bądź bardzo rzadko spotykane. Atrakcją turystyczną mogą być walory turystyczne atrakcyjne pod względem krajobrazu, kultury ludowej, obiektów turystycznych.

Atrakcyjność można określić definicją: „ jest to zespół (kompleks) czynników wpływających na rozwój turystyki w każdym obszarze turystycznym, miejscowości czy szlaku; jest to kompleks (suma) walorów turystycznych i walorów recepcji ( dostępności komunikacyjnej oraz urządzeń turystycznych). Zarówno walory turystyczne, jak i walory recepcji są wzajemnie ze sobą powiązane i uwarunkowane. Wywierają one istotny wpływ na rozwój, wielkość i czasokres występowania ruchu turystycznego”. Może przybierać postać materialną i niematerialną oraz mogę być wytworem przyrody lub człowieka.

Atrakcja turystyczna jest pojęciem często spotykanym w zagranicznej literaturze. Zastępuje się nim potocznie używane walory turystyczne i krajoznawcze. Drugim pojęciem często wykorzystywanym jest dziedzictwo naturalne bądź kulturowe określające wszelkie wytwory przyrody bądź dzieła pochodzące z pracy człowieka posiadające wartość historyczną, przyrodniczą i kulturalną. Są to często rzeczy przekazywane kolejnym pokoleniom. Do dziedzictwa należą zbiory muzealne w tym rzeźby, malarstwo, przedmioty użytkowe pochodzące z minionych epok, literatura, folklor, tradycje, parki narodowe, krajobrazy, style życia, miejsca obejmujące stanowiska archeologiczne oraz kombinacje przyrodniczo - antropogeniczne o ciekawym wyglądzie.


16.02.2008

0x08 graphic
region - obszar wokół punktu A (promień)

0x08 graphic

region - wielka przestrzeń na ziemi, w powietrzu, na niebie (def. Z 1861r).

def. J. Flisa: region to nazwany imieniem własnym obszar posiadający mniej lub bardziej ostre granice, którego elementy składowe tworzą specyficzny i unikalny charakter.

Region to nie tylko zbiór elementów ale też powiązania istniejące między elementami tego regionu. Powiązania te decydują o regionie. Powodują one, że wewnątrz ten region jest podobny, ale na zewnątrz już nie. Dla historyka region to obszar miejsc powiązanych historycznie - niema on ostrych granic. Dla geografa najważniejszą rzeczą jest granica. W geografii każdy punkt na kontynencie należy do jakiegoś regionu.

W geografii pojecie regionu jest używane w trzech znaczeniach:

  1. region jako narzędzie badania;

  2. region jako narzędzie działania;

  3. region jako przedmiot poznania;

Pojęcia te wiążą się z trzema podstawowymi rodzajami regionalizacji:

- podział pewnego obszaru na regiony;

Ad. 1. regionalizacja analityczno - poznawcza - poznanie struktury regionu, jego zasięg, wielkość, kształt i istotne jego elementy).

Ad. 2. regionalizacja praktyczna - region służy jako narzędzie do realizacji pewnych celów / działań. Regiony odnoszą się do podziału administracyjnego kraju (u nas województw, powiatów, gmin). Służy to .......... zadań, które pochodzą od władzy centralnej lub samorządowej.

Region jako narzędzie działania to: podział obszaru na mniejsze części aby lepiej sprawować władzę w terenie.

Ad. 3. regionalizacja strukturalna - region jako obiekt konkretny.

Założeniem jest tu:

Regiony istnieją niezależnie od nas, tworzą się same. Badacz odnajduje takie regiony, szuka granic - np. region społeczno - gospodarczy (centrum + punkty wokół powiązane z tym centrum. Siła powiązania maleje oddalając się od centrum - Warszawa i okolice). % ludzi dojeżdżających do pracy do Warszawy maleje w miarę oddalania się od niej).

Region to obszar jednorodny. Charakteryzuje się występowaniem jakiejś cechy występującej tylko na tym terenie.

Obszar regionu jednakowy dzieli się na:

    1. Jednolity;

    2. węzłowy;

ad. 1. pod względem tej cechy jest identyczny. Natężenie tej cechy jest identyczne w każdej części.

Ad. 2. występuje tu centrum - węzeł - z którym powiązane są wszystkie punkty w tym regionie.

Jednorodność regionu wyznacza tu powiązanie punktów z centrum. (np. Warszawa w centrum regionu, gdzie przyjeżdżają ludzie do pracy).

Cecha która wyróżnia ten region (węzłowy) to oddziaływanie centrum na resztę regionu.

Regionalizacja (podział obszaru na regiony) dokonywany za pomocą:

  1. klasyfikacji typologicznej;

  2. klasyfikacji regionalizacyjnej;

ad. 1. łączenie obszaru o podobnych cechach;

ad.2. przyleganie podstawowych jednostek różniących się od siebie Reginów poprzednich;

tu jest odwrotnie - nie ma podobieństw każdy region jest tu inny, niepowtarzalny;

klasyfikacja typologiczna:

- łączenie podobieństw;

Klasyfikacja regionalna:

- oddzielanie różnic;

Podział obszaru na regiony wymaga:

- uwarunkowań wewnętrznych - tak dzielić obszar, aby nie postawić granic w miejscu gdzie nie powinno ich być (aby nie podzielić obszarów jednostkowych);

- warunków zewnętrznych - obszar z podziałem wewnętrznym musi być dopasowany do podziału zewnętrznego. (np. nasze regiony administracyjne, województwa - odpowiadały);

Regionalizacja - świadomość regionalna ( poczucie związku z terenem zamieszkiwanym i mieszkańcami);

Jest to jedność ze swoją społecznością i poczucie różnic w stosunku do innych społeczności;

Konsekwencja regionalizmu jest ruch społeczny na rzecz rozwoju społeczno - gospodarczego naszego obszaru (np. naszego województwa);

Władze komunistyczne zwalczały regionalizm, teraz odzywa się on (bały się, że osłabi władzę). W innych krajach tak nie był, np. dla Bawarczyka najważniejsza jest Bawaria, potem Niemcy).

Unia Europejska - region polityczny, ma ścisłe granice, ma podział wewnętrzny na państwa. Mankamentem jest to, że jego granice są nietrwałe (np. zmiana naszych granic na przestrzenie dziejów);

Taka zmiana granicy jednak pozostawia ślad (np. przesuniecie granic po wojnie długo pozostawiło granice sprzed wojny);

Obszar, granice, społeczeństwo, władza - państwo.

Są trzy rodzaje państw:

  1. państwa unitarne - wewnątrz homogeniczne, zamieszkiwane prze jeden naród, brak obszarów bezludnych i zacofanych gospodarczo, każdy obywatel podlega temu samemu prawu;

  2. państwa federacyjne (federalne) - obywatele podlegają konstytucji, ale są subregiony gdzie jest pewna autonomia i niezależność od władzy centralnej, mają własny budżet i parlament; np. Niemcy - landy, USA - stany, Rosja - federacje;

  3. państwa regionalne (?) - państwa historycznie ukształtowane, jest unitarne z pewnego punktu widzenia, regiony mają pewną autonomię głównie w sferze kultury. Różnią się one między sobą; np. Hiszpania ( Katalonia, Andaluzja), Włochy - Sycylia;

Wszystkie kraje UE dzielą się administracyjnie na mniejsze jednostki (od rangi 0 do rangi 5);

Europa - nutsy (?) - podział kraju na statystyczne jednostki 6 stopurany (?);

Nuts 0 - kraje lub grupy krajów (polska lub kraje nadbałtyckie);

Nuts 1 - makroregiony (landy w Niemczech - 16 landów; grupy województw w Polsce - 6 grup województw);

Nuts 2, nuts 3 - najważniejsze podregiony UE na które przeznacza się najwięcej pieniędzy;

Nuts 2 - projekty tu realizowane umacniają te regiony, w Polsce województwa (16);

Nuts 3 - Polska: grupy powiatów (45) aby dostać pieniądze z UE te grupy powiatów muszą się dogadać między sobą, a jest to trudna bo te grupy powiatów nie mają swojej władzy;

Nuts 4 - powiaty (314 + 65 miast na prawach powiatów);

Nuts 5 - gmina (2478 + 18 dzielnic Warszawy);

Podział na poszczególne nuty w krajach jest taki, aby na poziomie podstawowym nutsów jest taki aby podział był zbliżony pod względem tej samej powierzchni, ludności i gospodarki.

Np. nuts 2 w Polsce musi być taki sam pod względem powierzchni, ludności, gospodarki jak i inne nutsy2 np. w Niemczech itd.

Wyjątek - Luksemburg, bo jest zbyt mały na podziały;

Regiony przygraniczne UE:

Region przygraniczny - zlokalizowany przy granicy państwa w Polsce są województwa, powiaty, gminy przygraniczne;

Region trans graniczny - region złożony z 2 lub więcej regionów przygranicznych różnych krajów;

Są to wszystkie regiony przygraniczne tworzące duży region trans graniczny. Jednorodny kulturowo, ekologicznie, etnicznie. Ich związki z centrum kraju są mniejsze, ale silniejsze są związki z sąsiadami (z innego kraju), następuje wzajemne uzupełnianie się w gospodarce, wspólny rynek pracy, minimalizacja faktu istnienia granic.

Są to cechy jednorodności regionów trans granicznych.

Regiony trans graniczne = euroregiony.

Siłą regionów trans granicznych jest to, że przychylnie patrzy na nie UE.

Regiony trans graniczne otrzymują najwięcej pieniędzy z UE.

3 rodzaje regionów trans granicznych:

  1. między państwami należącymi do UE:

  1. państwa UE i państwa chcące należeć do UE:

  1. państw UE i kraje poza UE:

Regiony grupuje się:

  1. Regiony słabo rozwijające się;

  2. Regiony o przestarzałym przemyśle;

  3. Regiony wymagające restrukturyzacji;

  4. Regiony o wysokiej stopie bezrobocia;

Polityka regionalna jest najważniejsza dla UE, jest finansowana z 4 funduszy strukturalnych UE.

Polityka regionalna UE realizuje cele:

  1. objęte są nimi obszary biedne (np. Polska) i obszary z niską gęstością zaludnienia (np. Podkarpacie, płn. Szwecja);

  2. obszary problemowe - przemysł i rolnictwo wymaga restrukturyzacji (np. Mazury), miasta - patologia społeczeństwa;

  3. zwalczanie bezrobocia;

Są to trzy cele realizowane przez fundusze strukturalne.

Fundusze strukturalne:

  1. europejski fundusz rozwoju regionalnego - (realizuje 1 i 2 cel) wyrównuje on różnice w rozwoju regionów, finansuje biedne regiony;

  2. europejski fundusz społeczny - realizuje wszystkie trzy cle podziały regionalnego. Zajmuje się on w dużej mierze bezrobociem i wykrywaniem różnic w znalezieniu pracy kobiet i mężczyzn;

  3. europejski fundusz orientacji(?) i gwarancji rolnych - zajmuje się głównie rolnictwem i obszarami wiejskimi. Stabilizuje ceny produktów rolnych w krajach UE.

  4. Finansowy instrument orientacji rybołówstwa - realizuje 1 cel polityki regionalnej.

Najważniejszy region dla nas to gmina. Lokalny wymiar działalności społeczno - gospodarczej. Obszar gminy jest ściśle wytyczoną jednostką (podział administracyjny karju), władza - samorząd terytorialny. Jednostka autonomiczna, ale realizuje też zadania narzucone z góry. Jednak większość decyzji gmina podejmuje samodzielnie.

Na terenie gmin działają różne podmioty gospodarcze:

- rolnicy;

- zakłady produkcyjne;

- oddziały większych korporacji;

W gminie krzyżują się odwołania lokalne i poza lokalne.

Zadaniem władz gminy jest organizowanie takiego działania aby ukierunkować działanie różnych podmiotów działających na terenie gminy (pozwolenia itp.);

Gmina wykonuje działania własne są jej obowiązkiem i obejmują one:

Każda gmina ma inne czynniki rozwoju m. in. :

  1. Zasoby środowiska przyrodniczego (surowce mineralne, woda, gleby, lasy); Walory przyrodnicze (jakość nie ilość lasów, itp.)

  2. Potrzeby społeczeństwa - im potrzeby większe tym więcej firm chce je zaspokoić;

  3. Zasoby pracy - ile ludzi jest w wieku produkcyjnym, ile jest kobiet i ilu mężczyzn, struktura wykształcenia;

  4. Zainwestowanie strukturalne: ile dróg, sieć elektryczno - gazowa, sieć wodno - kanalizacyjna, sieć kolejowa;

  5. Istniejący potencjał gospodarczy: rynek zewnętrzny i wewnętrzny;

  6. Kapitał inwestycyjny: ile gmina na pieniędzy, ile mają pieniędzy inwestorzy;

  7. Stosunki i współpraca międzynarodowa.


5.04.08

Regiony rolnicze - podobne pod względem uprawy roślin lub hodowli zwierząt:

Największy na świecie region intensywnego rolnictwa tworzą kraje Europy Zachodniej i Północnej (głównie Dania, Holandia, Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Szwecja). Cechuje go wysoka mechanizacja, duże nawożenie i zużycie środków ochrony roślin, wysokie plony roślin uprawnych, wydajny chów zwierząt. W krajach tych uzyskuje się najwyższe światowe plony roślin uprawnych (np. pszenicy ponad 70 dt z ha). Uprawiane są rośliny typowe dla sfery umiarkowanej, jak: pszenica, kukurydza, buraki cukrowe. Prowadzi się intensywny, nierzadko przemysłowy chów bydła, trzody chlewnej, drobiu. Odmienne warunki przyrodnicze i stosunki społeczno-ekonomiczne występują w regionie basenu Morza Śródziemnego (Włochy, Grecja, Portugalia, Hiszpania, Turcja, Izrael, Egipt, Tunezja, Maroko, Algieria). Rolnictwo ma strukturę bardziej rozdrobnioną, towarzyszy jej ekstensywny chów bydła, owiec, kóz i drobiu. Rozpowszechniane są uprawy typowe dla strefy śródziemnomorskiej, jak: owoce cytrusowe, winorośl, pszenica, kukurydza, bawełna, tytoń. W postsocjalistycznych krajach Europy Środkowej i Wschodniej (m.in. Rosja, Ukraina, Białoruś, Rumunia, Bułgaria, Węgry, Czechy, Słowacja i Polska) panują podobne warunki przyrodnicze jak w krajach Europy Zachodniej. Inne są jednak w stosunki społeczno-ekonomiczne. W krajach tych (z wyjątkiem Polski) występuje znaczny udział lub przewaga gospodarstw państwowych i spółdzielczych, które podlegają powolnej prywatyzacji. Gospodarstwa indywidualne, nastawione na gospodarkę towarową, są modernizowane. Główne uprawy są typowe dla strefy klimatów umiarkowanych: pszenica, żyto, ziemniaki, buraki cukrowe. Prowadzi się chów bydła i trzody chlewnej. W warunkach suchego klimatu i sztucznego nawadniania rozwija się rolnictwo krajów Azji Środkowej (Kazachstan, Uzbekistan, Turkmenistan, Tadżykistan, Kirgistan). Spuścizną socjalistycznej gospodarki jest znaczna liczba gospodarstw państwowych i społecznych. Na stepach Kazachstanu prowadzi się wybitnie ekstensywną uprawę pszenicy (plony rzędu 10 dt z ha). Na obszarach sztucznie nawadnianych uprawia się bawełnę. Popularną uprawą jest też herbata. Na obszarach górskich występuje chów owiec. Kraje Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej to obszar o korzystnym klimacie, ale wysokiej gęstości zaludnienia, a zatem bardzo dużym zapotrzebowaniem na żywność (Chiny, Korea, Japonia, Tajlandia, Malezja, Indonezja, Filipiny, Wietnam). Przeważają bardzo drobne gospodarstwa prywatne, w Chinach spółdzielcze, a niskiej towarowości. W słabiej rozwiniętych krajach tego regionu występuje niska mechanizacja, wiec znaczne są nakłady pracy ręcznej. Ze względu na rozpowszechnioną uprawę ryżu duże powierzchnie zajmują obszary sztucznie nawadnianie. Uprawia się prawie wszystkie rośliny stref od umiarkowanej po zwrotnikową, jak: pszenica, kukurydza, herbata, bawełna, tytoń. W Chinach bardzo rozpowszechniony jest chów trzody chlewnej. Hoduje się też owce i drób. Również kraje Azji Południowej (Indie, Bangladesz, Pakistan) kojarzą się nam z ogromną gęstość zaludnienia i mało wydajnymi, rozdrobnionymi gospodarstwami rolnymi, w których przeważa praca ręczna. Bardzo rozpowszechniona jest dzierżawa gospodarstw. Popularne uprawy tego regionu to: pszenica, ryż, herbata, bawełna. Indie znane są z gigantycznego pogłowia bezużytecznych gospodarczo ”świętych krów”. Rolnictwo krajów Azji Południowo-Zachodniej i Afryki Północnej rozwija się w klimacie zwrotnikowym suchym. Ma na nie wpływ także kultura islamu. W regionie tym znajdują się: Iran, Irak, Arabia Saudyjska oraz kraje strefy Sahelu. Na obszarach sztucznie nawadnianych nad rzekami i w oazach na pustyni dominują tradycyjne, drobne gospodarstwa rolne. Uprawia się w nich palmy daktylowe, jęczmień, warzywa, owoce. Na pozostałym obszarze rozpowszechnione jest pasterstwo koczownicze, związane z wędrówkami w poszukiwaniu paszy. Prowadzi się mało wydajny chów bydła (zwłaszcza w strefie Sahelu), a także kóz, owiec, osłów, wielbłądów. Kraje Czarnej Afryki, obejmujące obszar na południe od Stefy Sahelu, cechują się zacofanym rolnictwem, w którym utrzymuje się wspólne władanie ziemią. Wskutek niskich nakładów pracy i prymitywnej techniki gospodarka rolna jest mało wydajna i niskotowarowa. Wyjątkiem jest Republika Południowej Afryki, gdzie występują obszary rolnictwa intensywnego. Większą wydajnością w regionie Czarnej Afryki wyróżniają się rozległe plantacje roślin przemysłowych i używek przeznaczonych na eksport. Plantacje te były zakładane już w czasach kolonialnych przez ludzkość pochodzenia europejskiego. Główne uprawy to: proso, sorgo, maniok, orzeszki ziemne, palma oleista, palma kokosowa, kakao, kawa. Nowoczesne, wybitnie towarowe, choć ekstensywne rolnictwo cechuje Stany Zjednoczone i Kanadę. Na farmach o wielkich powierzchniach prowadzi się uprawę kukurydzy, pszenicy, sorgo, soi, bawełny, tytoniu. Rozwinięty jest chów bydła, trzody chlewnej, drobiu. Podobny, towarowy, ale ekstensywny charakter ma rolnictwo Australii i Nowej Zelandii. Uprawia się tutaj: pszenicę, kukurydzę, trzcinę cukrową, bawełnę. Rozpowszechniony jest chów owiec służący produkcji wełny, a na pastwiskach bardziej wilgotnych - chów bydła. Odmienny typ rolnictwa występuje w krajach Ameryki Łacińskiej. Obok drobnych gospodarstw chłopskich, pracujących na własne potrzeby, rozwija się ekstensywne rolnictwo obszarnicze (hacjendy), na których dominują monokultury roślin przemysłowych i używek, przeznaczone przeważnie na eksport. Rozpowszechniona jest dzierżawa gospodarstw. Główne uprawy to: kawa, trzcina cukrowa, bawełna, soja, banany. Hoduje się bydło, trzodę chlewną i konie.

Regiony klimatyczne

Podział Polski na regiony bioklimatyczne:

  1. strefa pobrzeżna Bałtyku;

  2. pomorze i mazury;

  3. strefa pod górami ( suwalszczyzna , polsesie);

  4. środkowa polska - klimat przejściowy;

  5. kotlina sandomierska - najcieplejszy;

  6. góry;

Uzdrowiska Polski:

W Polsce znajduje się wiele miejscowości o charakterze leczniczym, część z nich posiada status uzdrowiska. Warunki jakie musi spełniać gmina aby uzyskać status uzdrowiska reguluje ustawa z dn. 28 lipca 2005 o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych. Regionem o największej liczbie uzdrowisk jest województwo dolnośląskie.


Uzdrowiska w województwach

województwo dolnośląskie

województwo kujawsko-pomorskie

województwo lubelskie

województwo lubuskie

województwo łódzkie

województwo małopolskie

województwo mazowieckie

województwo opolskie

województwo podkarpackie

województwo podlaskie

województwo pomorskie

województwo śląskie

województwo świętokrzyskie

województwo warmińsko-mazurskie

województwo wielkopolskie

województwo zachodniopomorskie

Miejscowości nie będące uzdrowiskami, w których znajdują się obiekty lecznicze

Dawne uzdrowiska

Klimat (z gr. klíma = 'strefa') - charakterystyczny przebieg zjawisk pogodowych na danym obszarze w okresie wieloletnim (30-50 lat). Ustalony jest na podstawie wieloletnich obserwacji normalnego przebiegu pogody, zarówno jej stanów jak i poszczególnych jej składników.

Klimat na Ziemi kształtują trzy podstawowe procesy klimatotwórcze: obieg ciepła, obieg wody i krążenie powietrza, oraz czynniki geograficzne: układ lądów i oceanów, wysokość n.p.m. Klimat jest jednym z czynników ekologicznych wpływających na występowanie i życie organizmów.

Badaniem klimatu zajmuje się klimatologia.

Czynniki klimatotwórcze

Skale klimatu

Podział klimatyczny Ziemi

Klimat okołobiegunowy - obejmuje dwa typy klimatów:

Oba te klimaty charakteryzują się niskimi opadami przez cały rok, nie przekraczającymi 250 mm, w klimacie subpolarnym są to opady głównie śniegu, zaś w klimacie polarnym tylko śniegu. W klimacie subpolarnym temperatura w najcieplejszym miesiącu nie przekracza +10°C, a większą część roku jest ona niższa. W klimacie polarnym temperatura nigdy nie przekracza 0°C. Roczna amplituda powietrza wynosi ponad 50 stopni Celsjusza

Charakterystyka klimatu subpolarnego:

Charakterystyka klimatu polarnego:

Klimat umiarkowany - rozległa strefa klimatyczna, dzieląca się na półkuli północnej na chłodniejszą północną i cieplejszą południową i na półkuli południowej na cieplejszą północną i chłodniejszą południową. Średnia roczna temperatura waha się od 0°C do 10°C, a opady atmosferyczne występują w różnych porach roku. Charakterystyczną formacją roślinną dla klimatu umiarkowanego w części chłodniejszej jest tajga, natomiast części cieplejszej lasy liściaste i mieszane (kraje Europy Środkowej i południowa, czasem też środkowa część Skandynawii). Pory roku są w tej strefie łatwo rozpoznawalne i wyznaczane przez przebieg temperatury (ciepła, wilgotna wiosna, ciepłe, zazwyczaj suche lato, chłodna, wilgotna jesień i zima z niewykluczonymi opadami śniegu).

Klimat umiarkowany dzieli się na:

Strefa klimatów podzwrotnikowych (subtropikalnych) obejmuje obszar na którym średnia temperatura najchłodniejszego miesiąca wynosi +10°C i więcej w klimatach morskich oraz 0°C i mniej w klimatach kontynentalnych, zaś opady występują przeważnie w chłodnym półroczu (w klimatach monsunowych latem). Pory roku wyznacza roczny przebieg temperatury, opadów. Wyróżnia się 5 typów tego klimatu:

W tej strefie wschodnie wybrzeża kontynentów są w większości wilgotne (głównie dzięki monsunom letnim i ciepłym prądom morskim), zachodnie natomiast, leżące pod wpływem klimatu śródziemnomorskiego, średnio wilgotne lub nawet okresowo suche.

Klimat zwrotnikowy - w klasyfikacji klimatów Okołowicza, jedna z 5 głównych stref klimatycznych, obejmująca obszary kuli ziemskiej w okolicach obu zwrotników. Średnie roczne temperatury w tej strefie przekraczają 20°C, ale średnie miesięczne są bardziej zróżnicowane w ciągu roku niż w klimacie równikowym: temperatura najchłodniejszego miesiąca może wynosić od 10° do 20°C, natomiast temperatury najcieplejszego miesiąca są wyższe niż we wszystkich pozostałych strefach (często przekraczają 30°-35°C). Cechą charakterystyczną klimatów zwrotnikowych są duże amplitudy dobowe temperatur. Opady występują najczęściej lub wyłącznie w półroczu letnim. W klimatach suchych są one sporadyczne lub całkowicie ich brak.

Klimat strefy zwrotnikowej kształtują wyże około zwrotnikowe, stąd też opady w tej strefie są znikome i przeważają tutaj typy klimatów suchych lub skrajnie suchych. Ukształtowały się tutaj największe pustynie świata, m.in. Sahara, Ar-Rub al-Chali, Wielka Pustynia Australijska. W tej strefie znajduje się również najsuchsze miejsce na Ziemi - pustynia Atacama, gdzie przez kilkaset lat nie spadła ani jedna kropla wody. Brak opadów w tym miejscu i na innych wschodnich wybrzeżach strefy zwrotnikowej związany jest z występowaniem chłodnych prądów morskich. Natomiast wybrzeża zachodnie są wilgotniejsze, co związane jest z występowaniem wiatrów wschodnich, które przynoszą wilgotne powietrze znad oceanu. Dodatkowo w Azji Południowej i Azji Południowo-Wschodniej obfite opady przynosi co roku monsun letni.

Podsumowując, w strefie klimatów zwrotnikowych wydziela się następujące typy klimatów:

Strefa klimatów zwrotnikowych obejmuje następujące obszary kuli ziemskiej: północną część Meksyku, południowo-wschodnie krańce Stanów Zjednoczonych (m.in. Florydę), północną Afrykę bez wybrzeża śródziemnomorskiego, Półwysep Arabski i Bliski Wschód, Półwysep Indyjski i Indochiński, środkowy pas Ameryki Południowej (w tym wąski pas wybrzeża pacyficznego sięgający od 30°S aż w okolice równika), południową Afrykę (bez samego południowego krańca kontynentu) oraz większą część Australii (bez północnych i południowych krańców kontynentu).

W klimacie zwrotnikowym występują gleby tzw. szaroziemy, które charakteryzują się niską zawartością próchnicy.

Klimat równikowy - w klasyfikacji klimatów , jedna z 5 głównych stref klimatycznych, obejmuje obszary kuli ziemskiej położone między 10°-20°S a 10°-20°N. W strefie klimatów równikowych średnia temperatura wszystkich miesięcy przekracza 20°C. Roczne amplitudy temperatur są niewielkie, wzrastają do 5°C-10°C idąc na północ i na południe do równika. Oddalając się od równika zmniejsza się też roczna suma opadów i ich rozkład w ciągu roku. Na równiku nie ma wyraźnej pory bezdeszczowej (codziennie padają tutaj tzw. deszcze zenitalne), dalej od równika pora deszczowa ograniczona jest do kilku miesięcy.

Ze względu na różnice w amplitudach temperatur i rozkładu opadów w ciągu roku, wydzielane są 3 typy klimatów:

Strefa klimatów równikowych obejmuje: Amerykę Środkową wraz z wyspami Morza Karaibskiego, północną część Ameryki Południowej, Afrykę pomiędzy 15°N a 20°S, większą część wyspy Madagaskar, Archipelag Malajski, Filipiny, Papuę-Nową Gwineę, północną Australię oraz wyspy Oceanii.

Strefy klimatyczne:

Strefa klimatów równikowych

- równikowy wybitnie wilgotny

- podrównikowy wilgotny

- podrównikowy suchy

Strefa klimatów zwrotnikowych

-wilgotny
-pośredni
-kontynentalny
-suchy
-wybitnie i skrajnie suchy

Strefa klimatów podzwrotnikowych

-morski
-pośredni
-kontynentalny
-kontynentalny, suchy

-kontynentalny, wybitnie i skrajnie suchy

Strefa klimatów umiarkowanych

-umiarkowane ciepłe

-wybitnie morski

-morski

-przejściowy
-ciepły
-kontynentalny
-wybitnie kontynentalny

-kontynentalny, suchy

-kontynentalny, wybitnie suchy

-kontynentalny, skrajnie suchy

-umiarkowane chłodne

-morski
-przejściowy
-chłodny
-kontynentalny
-wybitnie kontynentalny

-skrajnie kontynentalny

Strefa klimatów okołobiegunowych

-subpolarny
-polarny
 

Formacja roślinna - najbardziej ogólnie ujmowany typ zbiorowiska roślinnego, typowy dla danego regionu świata, o przewadze form roślinnych o tym samym typie wzrostu. Rośliny wchodzące w jego skład mają podobne wymagania w stosunku do gleby, klimatu i czynników abiotycznych. Przykładami formacji roślinnych są: tundra, bór, las liściasty strefy umiarkowanej, las deszczowy, step, sawanna.

Główne strefy klimatyczne pokryte są charakterystycznymi dla siebie formacjami roślinnymi, które można też określić mianem "stanowisk zdominowanych przez określone formy roślinne, żyjące w podobnym środowisku". Formacja roślinna wraz z charakterystycznymi żyjącymi na jej obszarze, i wywierającymi istotny wpływ na samą formację. Wraz ze zwierzętami i innymi organizmami tworzy zespół biotyczny, który jest określany ogólnie jako "duży zespół roślin i zwierząt", a jego szczególnym przypadkiem, mniej ogólnym jest biom.

Ekolodzy angielskojęzyczni używają często wymiennie określenia formacja roślinna i biom; na ogół jednak rozumie się pod tym pojęciem pewne charakterystyczne zbiorowisko roślin i zwierząt.

Określenia formacja roślinna nie należy mylić z określeniem zespół roślinności, które oznacza najmniejszą uchwytną jednostkę roślinności - naturalny zbiór osobników różnych gatunków zajmujących jeden biotop.

Klasy formacji roślinnych

W środowisku lądowo-powietrznym Josef Schmithüsen wyróżnił następujące klasy formacji roślinnych:

Regionalizacja formacji roślinnych na świecie

Klimat równikowy

W gorącym, wybitnie wilgotnym typie klimatu równikowego rosną wiecznie zielone, wilgotne lasy równikowe (selwa w Ameryce Południowej, lasy dorzecze Konga, Półwyspu Indochińskiego, wysp Indonezji i Filipin). W wyższych rejonach (powyżej 1000 m. n.p.m.) spotkać można równikowe lasy górskie. Nad rzekami rosną lasy galeriowe i lasy zalewowe. Na wybrzeżach morskich w strefie międzyzwrotnikowej lub oblewanych przez ciepłe prądy morskie (Nowa Gwinea, Floryda) rosną mangrowia.

Im bliżej zwrotników i opady są mniejsze, wilgotne lasy równikowe są wypierane przez mniej bujne suche lasy podrównikowe (we wschodniej Afryce noszą nazwę miombo lub mopane, na Wyżynie Brazylijskiej caatinga lub agreste). Na suchszych obszarach rosną lasy kolczaste i lasy sukulentowe, w których przeważającą roślinnością są gatunki magazynujące wodę przez dłuższy czas: kaktusy, wilczomlecze, baobaby, palmy, akacje czy eukaliptusy. Lasy te zajmują: północno-wschodnią część Wyżyny Brazylijskiej, Gran Chaco, okolice jeziora Maracaibo, południowo-wschodnią Afrykę, zachodnią część Madagaskaru, Terytorium Północne i środkowy Queensland w Australii, a także wschodnią część Dekanu i Birmę w Azji.

Kolczaste zarośla krzewiaste rosną w najsuchszych obszarach strefy międzyzwrotnikowej (Afryka: od Sudanu, aż do RPA; Ameryka Północna: Gran Chaco; Azja:środkowy Dekan; Australia: skrub na obrzeżach pustyń).

W strefach znajdujących się pod wpływem działania monsunów tworzą się lasy monsunowe, które dzielą się na wilgotne i suche. W wilgotnych lasach monsunowych dominują liany i epifity, a w lasach monsunowych suchych - gatunki zrzucające liście w porze suchej. Lasy te zajmują głównie południowo-wschodnią Azję, gdzie dominującymi gatunkami są: drzewo tekowe i bambus.

Klimat zwrotnikowy

W okresowo suchym typie klimatu zwrotnikowego (typ pośredni i lądowy), a także na sąsiadujących z nimi strefami klimatu równikowego tworzą się trawiaste formacje, zwane sawannami. Sawanny znane są ze strefy Sudan, Etiopii, Tanzanii, Kenii, Mozambiku, RPA (Afryka), z Wyżyny Brazylijskiej, północnej części Niziny La Platy (Ameryka Południowa) i z obszarów położonych na zachód od Wielkich Gór Wododziałowych i środkowego Queenslandu w Australii. Niewielkie rejony zajmują na Dekanie i Pendżabie w Indiach.

Gatunkami charakterystycznymi dla sawann afrykańskich są akacje i baobaby, południowoamerykańskich - palmy, a australijskich - eukaliptusy. W miarę zbliżania się do bardziej suchych stref, drzewa ustępują miejsca roślinności kolczastej i sukulentom.

Ogromne powierzchnie w strefie klimatów zwrotnikowych zajmują pustynie i półpustynie, tworzące się w wybitnie kontynentalnym typie klimatu (Sahara, Wielka Pustynia Piaszczysta, Pustynia Gibsona, Pustynia Simpsona, Mojave, Wielki Nefud, Thar). Roślinność pustyń jest niezwykle uboga i obejmuje anabiotyczne sinice, porosty i mszaki, a także różnorakie gatunki kserofitów, efemerofitów i halofitów. W obniżeniach terenu tworzą się niekiedy oazy czyli rejony występowania bujniejszej roślinności (np. palma daktylowa).

Klimat podzwrotnikowy

Zachodnie wybrzeża kontynentów w strefie klimatów podzwrotnikowych charakteryzują się klimatem określanym mianem śródziemnomorskiego, w którym gros opadów przypada na półrocze chłodne. Roślinnością potencjalną są tu krzewy twardolistne (nad Morzem Śródziemnym: wawrzyny, mirty, cyprysy, pistacje, oliwki, figi i cytrusy, a także różne zioła i trawy). Niemniej jednak strefa ta wskutek długotrwałej deforestacji i wypasie zwierząt mocno przekształcona i obecnie porasta ją formacja zwana makią. Podobna roślinność występuje w Ameryce Północnej (w Sierra Nevada i Kalifornii, gdzie znana jest pod nazwą chaparralu), a także w środkowym Chile, Kraju Przylądkowym i północno-zachodniej Australii.

Inną formacją roślinną strefy klimatów podzwrotnikowych, ale rosnącą na wilgotniejszych obszarach są wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe, które dzisiaj spotkać można jedynie tam, gdzie z powodu niesprzyjających warunków nie rozwinęło się rolnictwo. Lasy te tworzą dęby (zwłaszcza dąb korkowy) i sosny (sosna alepska, sosna nadmorska, pinia), a także jodły, tuje, wawrzyny, cyprysy i palmy. Charakterystycznymi gatunkami w Ameryce Północnej są sekwoje, daglezje, świerki i tuje, w Brazylii - araukarie, a w Australii eukaliptusy i drzewiaste paprocie. We wszystkich rejonach powszechne są krzewy, paprocie i epifity.

Klimat umiarkowany ciepły

W klimacie umiarkowanym ciepłym, w kontynentalnym typie klimatu wykształciły się formacje trawiaste zwane stepami, preriami (w Ameryce Północnej), pampą (w Ameryce Południowej) lub pusztą (na Węgrzech). Pierwotne stepy zostały mocno przetrzebione, ponieważ tworzą się one na bardzo żyznych czarnoziemach lub kasztanoziemach, związanych z pokrywami lessowymi, utworzonymi w plejstocenie w wyniku akumulacji eolicznej pyłów następującej pod wpływem silnych wiatrów antycyklonalnych, wiejących od czoła lodowca. Potencjalną roślinność stepów stanowią ostnice, kostrzewy, bylice, rośliny cebulowe i bulwowe, byliny i mchy, a także różnorakie zioła i kwiaty. W porze suchej wszystkie te rośliny zapadają w stan życia utajonego.

Klimaty wilgotne i przejściowe strefy umiarkowanej ciepłej zajmują lasy liściaste i mieszane (zachodnia i środkowa Europa, Mandżuria, Korea i Japonia). Drzewa liściaste (dąb, buk, grab, klon, jesion i brzoza oraz sosna, jodła, cis i modrzew) zrzucają w nich liście na zimę.

Klimat umiarkowany chłodny

W południowej części strefy klimatów umiarkowanych chłodnych rosną borealne lasy iglaste zwane z języków Jakucji tajgą. Występują one generalnie na północ od równoleżnika 60°N (gdzieniegdzie spotkać je można na południe od tej granicy) w Rosji, Skandynawii, Kanadzie i na Alasce. W tajdze dominują drzewa iglaste, chociaż w południowej części tajgi może rosnąć brzoza, topola i olcha. Runo leśne składa się z mchów i roślin zielnych (w tajdze ciemnej) i krzewów, paproci, borówek i mchów (w tajdze świetlistej). Często występują bagna i torfy.

Klimat subpolarny

W klimacie subpolarnym tajga zmienia się w tundrę, w której coraz rzadziej występować będą pojedyncze, karłowate świerki, brzozy czy wierzby, a coraz częściej krzewinki oraz turzyce. Im bliżej biegunów tym roślinność staje się jeszcze uboższa, by w końcu całkowicie zaniknąć i ustapić miejsca pustyniom lodowym.

Formacje niestrefowe (azonalne)

Formacje roślinne niestrefowe to przede wszystkim formacje związane ze szczególnymi siedliskami mogącymi się pojawiać w różnych strefach klimatycznych, np. roślinność bagien i torfowisk, obszarów zasolonych, wydm, podmokłych dolin i deltowych ujść rzek, roślinność naskalna, piargowa, kamieńców nadrzecznych itp.

Strefy roślinne Ziemi

  1. Lasy tropikalne- zwane są także lasami równikowymi; występują w Ameryce Południowej i Środkowej, Afryce (przede wszystkim w Kotlinie Kongo i w Gwinei ), Azji (na Półwyspie Indyjskim, Indochińskim, na Filipinach ); panuje tam gorący i parny klimat- temperatura nie spada poniżej 280 C, opady są obfite; charakterystyczne są bardzo wysokie drzewa, pomiędzy nimi wyrasta zaś szereg mniejszych (podrost), po pniach drzew pną się liany- zakwitają wysoko nad ziemią; a z epifitów- na przykład storczyki; ptaki - papugi, kalao, tukany; gady- żaby, ropuchy; ssaki- latawiec, wiewiórka latająca;

  2. Wilgotne lasy podzwrotnikowe- tamtejszy klimat jest wilgotny i gorący, co pozwala rozwinąć się wiecznie zielonym lasom; charakterystyczne są także paprocie drzewiaste, rośliny nagonasienne, liany; lasy te występują na nielicznych obszarach;

  3. Lasy liściaste- występują w klimacie umiarkowanym i ciepłym, gdzie opady są dość obfite; pory roku są wyraźnie zaznaczone; w lasach tych spotyka się dużą różnorodność gatunków drzew liściastych (przede wszystkim - buki, dęby, wiązy, jesiony, klony, lipy ); w runie leśnym występują mchy i porosty; zwierzęta- dziki, sarny, jelenie, lisy, gryzonie;

  4. Pustynie- wyróżniają się bardzo wysokimi temperaturami, opady są niewielkie (bywa, że przez kilka lat w ogóle nie występują0; roślinność- głównie kaktusy, agawy, aloes; pustynie występują w Afryce, Azji, Ameryce Południowej i Północnej, Australii;

  5. Stepy- spotyka się je w Ameryce południowej i Północnej, Europie oraz Azji; klimat jest kontynentalny - można wyróżnić pory roku (lato jest gorące i suche zaś zima mroźna); dominują trawy, ilość drzew jest niewielka;

  6. Lasy iglaste- wyróżnia się tu także pory roku ( krótkie i ciepłe lato, długa i mroźna zima); lasy iglaste są zawsze zielone ( to przede wszystkim świerk, limba, sosna, jodła); rzadkie są drzewa liściaste; biom ten nosi nazwę borów, a jedynie w Azji- tajga; występują lisy, łosie, jelenie, wilki;

  7. Tundra- zajmuje obszary podbiegunowe Ameryki Północnej oraz Eurazji; klimat panujący tam jest niezwykle surowy (długie, bardzo mroźne zimy, krótkie okresy ocieplenia); dominują mchy, porosty, trawy; zwierzęta- renifery, zające, lemingi, niedźwiedzie polarne;

Podział Polski na krainy może być dokonany w różny sposób, jednak najczęściej stosowany jest podział, zaproponowany przez J. Kondrackiego. Oparty jest on na klasyfikacji, używanej w Europie, a obejmującej takie jednostki, jak: obszar fizyczno-geograficzny, podobszar fizyczno-geograficzny, prowincja, podprowincja, makroregion oraz mezoregion.

Regiony Polski:

NIZINA ZACHODNIOEUROPEJSKA

1.Pobrzeże Południowobałtyckie

2.Pojezierze Południowobałtyckie

3. Niziny Sasko- Łużyckie

4.Niziny Środkowopolskie

MASYW CZESKI

5.Sudety

WYŻYNA MAŁOPOLSKA

6.Wyżyna Śląsko- Krakowska

7.Wyżyna Środkowomałopolska

8.Wyżyna Wschodniomałopolska

KARPATY

9.Zewnętrzne Karpaty Zachodnie

10. Centralne Karpaty Zachodnie

11. Zewnętrzne Karpaty Wschodnie

PODKARPACIE PÓŁNOCNO- WSCHODNIE

12. Podkarpacie Północne

13. Podkarpacie Wschodnie

NIZINA WSCHODNIOBAŁTYCKA

14. Pobrzeża Wschodniobałtyckie

15. Pojezierza Wschodniobałtyckie

16. Wysoczyzny Podlasko- Białoruskie

POLESIE

17. Polesie Nadbużańskie

Prowincje: Karpaty

Podprowincje: Karpaty zachodnie

Makroregion: Beskid Żywiecki, Tatry

Mezoregiony: Tatry Wysokie, Tatry Zachodnie

Mikroregiony: Dolina Chochołowska

Podział: gór, wyżyn, pojezierzy:

Góry:

Przedgórze Sudeckie

Pogórze Karpackie

Wyżyny:

Wysoczyzny i równiny:

Niziny:

Pojezierza:

Pobrzeża:

Podział miejscowości turystycznych:

Podział przestrzeni turystycznej:

    1. eksploracji turystycznej - brak zagospodarowania ale turyści bywają;

    2. penetracji - coś się zaczyna dziać np. schroniska;

    3. asymilacji - masa turystów, ludność miejscowa żyje z turystów - agroturystyka;

    4. kolonizacji - turystyka jest główną dziedziną - powstają hotele;

    5. urbanizacji - powstają nowe miasta;

regiony turystyczne w Polsce (podział Kruczka i Sachy na regiony i podregiony):

  1. Bałtycki