Prawo publiczne gospodarcze - wykład 1 07.10.2011r.
Część ogólna - obejmuje zagadnienia, które są wspólne dla wszystkich regulacji prawnych, a zatem:
Geneza i pojęcie publicznego prawa gospodarczego.
System źródeł prawa i zasad prawa gospodarczego.
Podmioty realizujące zadania prawa gospodarczego.
Zagadnienie środków i prawnych form działania, czyli instrumentów prawnych za pośrednictwem których organy administracji publicznej spełniają określone zadania wobec gospodarki.
Część szczegółowa - obejmuje szereg podgałęzi prawa gospodarczego:
Prawo działalności gospodarczej, które jest ramowym porządkiem prawnym regulującym organizacje i zasady działalności gospodarczej. To dyscyplina, która porusza konstytucyjna zasady swobody działalności gospodarczej i równości podmiotów.
Problematyka związana z publiczną działalnością gospodarcza, bo istnieją podstawy by wyodrębnić jako samodzielna podgałąź prawa gospodarczego prawo, które reguluje publiczną działalność gospodarcza szczególnie działalność przedsiębiorstw publicznych. W tym mieszczą się tzw. zagadnienia związane z procesami przekształceń dotychczasowych podmiotów publicznoprawnych w ramach procesów komercjalizacji i prywatyzacji.
Prawo konkurencji, a więc prawo chroniące pewien mechanizm koordynacyjny zachowania uczestników rynku. To ważne dla rynku i będziemy starali się omówić przede wszystkim z punktu widzenia materialnoprawnych podstaw chroniących mechanizm rynkowy szczególnie mechanizm konkurencji.
Składowa częścią prawa konkurencji jest prawo pomocy publicznej, które reguluje dopuszczalne granice wsparcia przez państwo sfery gospodarki. Wsparcie przez państwo w tej sferze jest pożądaną formą aktywności państwa, która ma pewne ramy jednak wyznaczone przez regulacje prawną - traktat o funkcjonowaniu UE - przesadza on o dopuszczalności instytucji pomocy publicznej. Jest to dziedzina która wykazuje ścisłe związki z prawem konkurencji, bo kryterium dopuszczalności pomocy publicznej to kryterium zakłócania konkurencji i wpływu na handel miedzy państwami członkowskimi.
Zespoły przepisów prawnych, które regulują działalność gospodarcza w ramach sektorów infrastrukturalnych. Będziemy omawiać regulacje prawną na przykładzie prawa energetycznego, kolejowego, pocztowego, morskiego, lotniczego etc. Jest to doniosły dział prawa gospodarczego bo w ostatnim czasie ciągle się rozwija. Usługi świadczone w ramach tych regulacji prawnych osiągnęły pewien poziom który wyznacza mechanizm rynkowy. Maja to być usługi świadczone w warunkach konkurencji.
Problematyka, która znajduje szerokie zastosowanie - chodzi o prawo zamówień publicznych. Jest stosowane w szerokim zakresie, które także jest w stanie ciągłego doskonalenia się. Prawodawca poszukuje dróg rozwiązań prawnych, które w najlepszym stopniu zrealizują podstawowe cele tej regulacji prawnej.
Egzamin - testy Wędkowski, Kozioł , Łukasz gołąb, - LexisNexis, testy te nawiązują do treści podręcznika. Testy ulegną modyfikacji na egzaminie - egzamin będzie testowy.
Prawo gospodarcze powstało w wyniku przejęcia przez liczne jednostki i organy administracji publicznej wpływania na procesy gospodarcze, w związku z tym znajomość tego prawa daje wszechstronne możliwości uczestnictwa w realizacji zadań przez te organy. Publiczny charakter tego prawa wynika, ze zakłada ono pośrednictwo organów władzy publicznej, krajowych i unijnych etc, w procesie oddziaływania państwa na gospodarkę. Gospodarka podlega rożnym zabiegom. Gospodarka jest przedmiotem intensywnej działalności regulacyjnej, że mimo ze jest to gospodarka rynkowa oparta o zasadę wolności gospodarczej, równości podmiotów, to mimo to podlega szerokiemu oddziaływaniu organów publicznych ze względu na to, że została zinstrumentalizowana, podporządkowana osiągnięciu pewnych celów społecznych. Dzisiaj gospodarka służyć ma pewnym celom społecznym i nie jest nastawiona tylko na osiągniecie jak najlepszego wyniku ekonomicznego. Ten efekt regulacyjny wynika z stad ze gospodarka nie jest w stanie owych celów społecznych zrealizować własnymi silami, trzeba wywołać dodatkowe motywacje dla podmiotów gospodarki, aby je zaangażować w proces służby społecznej. Celem ingerencji poprzez regulacje prawną jest cel społeczny, bo np. dzisiaj ceny energii nie są cenami wolnymi, które określa mechanizm rynkowy, tylko są cenami regulowanymi.
Ta regulacja cen jest jednym z zadań powołanego organu tzw. urzędu regulacji energetyki i prezes tego urzędu zatwierdza przez przedsiębiorców zaproponowane taryfy. Prezes zatwierdza bo musi mieć pewność ze w tych propozycjach cenowych ta usługa będzie powszechnie dostępna, w tych przypadkach w których cena stanowi przeszkodę dla powszechności usługi, musi mieć miejsce ingerencja, a zatem to jest przykład ingerencji której celem jest cel społeczny, jakim jest powszechna dostępność do usług energetycznych, np. dostaw energii. Podobnie w innych przypadkach mamy ingerencje, która ma ten cel prospołeczny, a zatem to intensywne oddziaływanie w sferę gospodarki ma uzasadnienie w aksjologii gospodarki , która dziś zakłada, że gospodarka ma być zrównoważona, ma rozwijać się równomiernie, gwarantować pełne zatrudnienie, ma zapewnić ochronę środowiska. Są to wartości które należy osiągnąć poprzez regulacje prawną, która jest przejawem ingerencji państwa w procesy gospodarowania. Z tych powodów, mimo ze nasz system gospodarczy ma charakter rynkowy jest przedmiotem regulacji. Są też cele pozagospodarcze, które zajmują ważne miejsce.
Wprowadzenie dotyczące istoty prawa gospodarczego publicznego:
Szczególny przedmiot regulacji - gospodarka jest tym szczególnym przedmiotem regulacji, bo powstanie prawa gospodarczego jest uwarunkowane istnieniem gospodarki jako samodzielnego przedmiotu regulacji prawnej. Wynika to z funkcjonalnej dyferencjacji systemów społecznych. Prawo cywilne zajmuje się regulacja stosunków majątkowych między podmiotami prawa cywilnego. Prawo rodzinne zajmuje się stosunkami rodzinnymi, prawo karne jest określone przez metody regulacji prawnej. Prawo konstytucyjne zajmuje się konstytucja, a prawo gospodarcze zajmuje się gospodarką, która jednakże jako przedmiot regulacji nie jest prosta to zdefiniowania. Żeby wyodrębnić gospodarkę od innych systemów społecznych należy wprowadzić i wykorzystać określone kryteria dzięki którym można odróżnić gospodarkę od innych sfer aktywności ludzkiej. Doktryna przyjęła 3 kryteria, które w rożnym zakresie spełniają swoje zadania jakim jest wyodrębnienie gospodarki jako przedmiotu regulacji prawnej. Wykorzystane kryteria nie zawsze spełniają pokładane w nich nadzieje i w związku z tym takich nadziei wyodrębnienia gospodarki w oparciu o kryterium nie spełnia kryterium przedmiotowe, a więc możliwość definiowania gospodarki jako jednej z dziedzin życia społecznego natrafiła na trudności polegające na tym, że gospodarka nie jest jednolitym zakresem spraw dających się wyraźnie wyodrębnić od innych spraw życia społecznego, nie jest możliwym wyodrębnienie gospodarki pod względem kryterium przedmiotowym nie odwołując się o inne kryterium. W tym przypadku jest ważne kryterium funkcjonalne, które podkreśla, ze gospodarka ma wyraźne cele i zadania, w tym ujęciu gospodarka jest działalnością polegająca na wytwarzaniu i podziale dóbr oraz świadczeniu usług zaspokajających potrzeby społeczne, a więc najprościej można powiedzieć iż funkcjonalnie rzecz ujmując gospodarka jest sferą aktywności polegającą na wytwarzaniu dóbr bądź tez świadczeniu usług, które zaspokajają potrzeby społeczne. O konieczności gospodarowania, czyli podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej przesądza zjawisko deficytu dóbr i usług. Istnieje potrzeba podjęcia działalności gospodarczej, która zmierza do wyeliminowania deficytu dóbr i usług zaspokajających potrzeby społeczne wedle przyjętego i zaakceptowanego kryterium, a więc pewnej hierarchii, która określa w jakim czasie i w jaki sposób i które potrzeby społeczne należy zaspokajać. Gospodarkę w tym ujęciu traktujemy jako działalność, która zaspokaja cudze potrzeby na dobra i usługi. I działalność gospodarcza w tym ujęciu zaznacza się jako działalność podejmowana i oceniania w świetle wykorzystywanych kryteriów, szczególnie kryterium racjonalności gospodarczej. Działalność gospodarcza w odróżnieniu od innych działalności, wyróżnia się zastosowaniem kryterium racjonalności gospodarczej. Jeśli tym kryterium racjonalności gospodarczej jest maksymalizacja rezultatu ekonomicznego, to organizacja i reguły działalności gospodarczej będą oceniane z punktu widzenia osiągnięcia tego celu, a więc celu jakim jest maksymalizacja efektu ekonomicznego. Jeżeli przyjmiemy, że kryterium działalności gospodarczej jest kryterium społecznym, a więc powszechna dostępność pewnych dóbr i usług to według tego kryterium będziemy oceniać regulacje dotyczące zasad prowadzenia działalności gospodarczej. Jeśli chodzi o pojęcie działalności gospodarczej, to na pewnym etapie rozwoju wyodrębniono grupę podmiotów, dla których działalność gospodarcza w tym rozumieniu stała się działalnością zawodowa, więc stała się profesją. Dzisiaj możemy powiedzieć, że działalność gospodarcza jest działalnością, której celem jest zaspokajanie cudzych potrzeb na dobra i usługi, które podejmuje się w celach zarobkowych traktując tą działalność jako zawód. Ten element zarobkowego charakteru, dzisiaj wyznacza pojęcie działalności gospodarczej gospodarki w tym funkcjonalnym ujęciu. Ujecie funkcjonalne, które jest użyteczne zwłaszcza dla wyodrębnienia działalności gospodarczej od innych działalności, należy uzupełnić o kryterium podmiotowe.
W tym podmiotowym ujęciu, gospodarkę tworzą aktywni uczestnicy procesu gospodarowania, czyli przedsiębiorcy. To funkcjonalne i podmiotowe ujecie wyznacza ramy gospodarki, które jest przedmiotem regulacji prawnej prawa gospodarczego publicznego, możemy zatem powiedzieć, że przedmiot regulacji prawa gospodarczego obejmuje regulacje procesu oddziaływania państwa na gospodarkę w tym podmiotów w funkcjonalnym ujęciu, w tym ujęciu co eksponuje działalność gospodarczą jako działalność ukierunkowana na zaspokajanie potrzeb społecznych w celach zarobkowych i prowadzona jest przez określone i dopuszczone do udziału w gospodarce podmioty - przedsiębiorców. Ujecie przedmiotu regulacji należy uzupełnić o pojęcie prawa gospodarczego publicznego jak i o jego genezę i także o cel regulacji
Pojęcie prawa gospodarczego publicznego - prawo które reguluje relacje miedzy państwem a gospodarka, dziś mówimy ze jest to prawo regulujące relacje miedzy państwem a strukturami ponadpaństwowymi w tym przyjętym ujęciu. W ujęciu określonej sfery aktywności człowieka, który prowadzi działalność gospodarcza zaspokajając cudze potrzeby w celach zarobkowych . Prawo to reguluje stosunki państwa i struktur państwowych do obszaru gospodarki.
Z definicji prawo gospodarcze zakłada wyodrębnienie dwóch układów:
Państwo i struktury państwowe
Gospodarka.
Państwo ma określone obowiązki i jest poniekąd zobowiązane do aktywnego kształtowania procesów gospodarowania, państwo wpływa poprzez przedsiębiorców, którzy podejmują tą działalność w celach zarobkowych. To zadanie pastwa wskazuje przede wszystkim na kryzysowy rodowód prawa gospodarczego, a więc jeśli chcemy dociec istoty tego prawa, to ma ono kryzysowy rodowód, jest dzieckiem kryzysu. Prawo gospodarcze powstało w okolicznościach nadzwyczajnych, pierwsze regulacje datują się z okresu I wojny światowej jako wojenne prawo gospodarcze, bo w tym okresie należało zorientować działalność gospodarcza na potrzeby prowadzonych wojen i wówczas państwo w sposób aktywny orientowało gospodarkę na cele prowadzonej polityki. W następnym okresie w latach 30 wieku XX, odnotowujemy dalszy rozwój tej ingerencji państwa w życie gospodarcze ,w następstwie cyklicznych kryzysów gospodarczych. Gospodarka, która była poddawana tym cyklom kryzysów, wymagała takiej ingerencji państwa, które nie mogło już być biernym obserwatorem życia gospodarczego, tylko musiało włączyć się aktywnie i orientować procesy gospodarcze, aby osiągnąć stan równowagi gospodarczej, inaczej mówiąc prawo gospodarcze jest prawem interwencji państwa w życie gospodarcze, które inaczej w państwie liberalnym okresu leseferyzmu, gdzie gospodarka była izolowana od państwa i rozwijała się samodzielnie, prawo gospodarcze jest prawem państwa podejmującego działania w życiu gospodarczym, by zagwarantować równomierny rozwój gospodarczy, bo to jest w interesie państwa, a także jego obywateli. Możemy powiedzieć, że gdyby gospodarka rozwijała się harmonijnie w sposób zrównoważony, prawo gospodarcze publiczne byłoby zbędne, bo miejsce instrumentów regulacyjnych zajęłyby samoregulujące mechanizmy rynkowe. Tak nie jest. Dziś obserwujemy w wyraźny sposób, w jaki państwa ingerują w gospodarkę, która jest w ciężkim kryzysie.
Prawo gospodarcze dzieckiem kryzysu - tu kryje się istota tego prawa, którego celem podstawowym jest zagwarantowanie rozwoju gospodarki w sposób efektywny i zrównoważony.
Istotą tego prawa jest także to, że prawo gospodarcze jest prawem wyjątku od zasady, a zatem prawo gospodarcze publiczne jest prawem, którego obowiązywanie uzasadnia konieczność ochrony interesu publicznego.
Prawo to reguluje proces integracji państwa w życie gospodarcze,która ma charakter wyjątku od zasady, swobody działalności gospodarczej. Prawo to wymaga, aby każdy przejaw ingerencji państwa czy struktur ponadpaństwowych był uzasadniony koniecznością ochrony doniosłego interesu publicznego, tu mamy wyjątkowy charakter tej ingerencji i wyjątkowy charakter prawa, który reguluje proces ingerencji państwa w życie gospodarcze.
Reguła zasad wyjątek - traktujemy każdy przejaw prawnej ingerencji w życie gospodarce jako wyjątek, który musi być uzasadniony interesem publicznym. Normatywnie tę zasadę wyraża art 22 konstytucji, który mówi - ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Ta formuła „zasada wyjątek” pozwala nam ocenić w każdym przypadku, czy ingerencja państwa poprzez regulacje prawną jest uzasadniona. W tych przypadkach, w których ingerencja ta nie znajduje uzasadnienia ochrony doniosłego interesu publicznego, możemy sformułować zarzut jej niekonstytucyjności, bo ta ingerencja może być tylko w przypadkach uzasadnionych odpowiednio doniosłym interesem publicznym. Stąd każde rozwiązanie prawne, które przewiduje taki rodzaj ingerencji traktujemy jako rozwiązanie, które poddajemy weryfikacji tej reguły „zasada wyjątek”. Prawo gospodarcze publiczne w tym ujęciu najszerszym określiliśmy jako prawo regulujące relacje miedzy państwem, a gospodarka. Chcemy uściślić to pojęcie i możemy w związku z tym zaproponować iż prawo gospodarcze jest całokształtem przepisów prawnych, które regulują proces oddziaływania państwa na gospodarkę w celu ochrony interesu publicznego,
a także praw podmiotowych uczestników gospodarki. Jeszcze uściślijmy to pojęcie prawa gospodarczego w ten sposób, że to prawo jest całokształtem przepisów prawnych regulujących proces oddziaływania państwa na gospodarkę w celu ochrony interesu z uczestnictwem organów władzy publicznej. W ten sposób wyjaśniamy ten publiczny charakter tego prawa. Nie każdy przejaw ingerencji państwa za pośrednictwem prawa będziemy traktować jako ingerencje, która jest uregulowana przez publiczne prawo gospodarcze, w tym zakresie o tym publicznym charakterze przesądza uczestnictwo organów administracji publicznej w procesie jego stosowania. Zadania prawa gospodarczego publicznego realizują odpowiednio upoważnione organy administracji publicznej. Prywatne prawo gospodarcze nie przewiduje pośrednictwa w procesie organów administracji publicznej w procesie stosowania tego prawa. Przykład - instytucja prezesa urzędu UOKIK - prawo ochrony UOKIK należy do prawa publicznego, bo zakłada, że organem którego zadaniem jest realizacja tego prawa jest prezes UOKIK. Jeśli chodzi prawo publiczne gospodarcze , trzeba wskazać funkcje tego prawa wobec gospodarki, Regulacja prawna jest wyjątkowym mechanizmem, który wpływa na zachowania uczestników gospodarki.
W związku z tym mówimy, że tak regulacja spełnia rożne funkcje.
Funkcje gospodarki:
Funkcja sterująca - prawo, które stanowi podstawę dla ingerencyjnej działalności władzy publicznej w gospodarkę może spełnić tą funkcje zachowaniami aktywnych uczestników rynku w tych przypadkach, gdy tworzy alternatywne motywacje do działania, alternatywne wobec samoregulujących mechanizmów ryjowych. Prawo w niektórych przypadkach stanowi alternatywę dla tych mechanizmów i wtedy przejmuje funkcje sterująca co oznacza, że orientuje zachowania aktywnych uczestników rynku. np. cale ustawodawstwo dotyczące sfer ekonomicznych swego czasu stanowiło alternatywę dla naturalnych mechanizmów rynkowych, tworząc motywacje ekonomiczne dla podmiotów gospodarujących czyli tworząc specjalny porządek prawny obowiązujący na danym terytorium, tworząc korzystniejsze warunki gospodarowania, prawo pośrednio wymusiło określone decyzje typu założycielskiego podejmowane przez ZAGRANICZNYCH INWESTORÓW. Jak powstała gliwicka strefa ekonomiczna to powstała tam fabryka OPLA, gdyby nie było tej strefy, to fabryki tej tez nie byłoby. Regulacja prawna wymusiła decyzje szefów opla, który tak zlokalizowali fabrykę samochodów, bo stworzono tam korzystniejsze warunki na gospodarowanie. W tym przypadku prawo stanowiło alternatywy dla naturalnych mechanizmów rynkowych, wedle tych, ta firma nie wybudowałaby fabryki opla w tym miejscu. Prawo decyduje o kierunkach rozwoju, tworzy sztuczne otoczenie gospodarcze korzystniejsze dla określonych podmiotów gospodarujących. Dziś w jakimś stopniu funkcje sterującą pełni instytucja pomocy społecznej, istnieją dopuszczalne przepisy o formach wspierania działalności gospodarczej - pomoc regionalna dla tych, co poziom życia jest niższy od przeciętnego życia w UE. Inwestorzy są zmotywowani, by zreperować te regiony, to funkcja jest funkcja sterująca. Regulacja prawna sprawia, że te regiony mogą się rozwijać. Dlaczego się nie rozwijały? Bo nie były atrakcyjne dla inwestorów - nie miały wykształconej kadry i nie były atrakcyjne W momencie jak uruchomi się systemy motywacyjne, to one stanowią atrakcyjny obszar dla rozwoju. W dużym stopniu prawo UE pełni funkcje sterująca nawet jeśli reguluje jaka długość maja mieć ogórki etc. to jest element sterowania zachowaniem aktywnych uczestników rynku
Funkcja organizująca - ingerencja prawa w gospodarkę polega także na tworzeniu ramowego porządku prawnego, który określa organizacje i zasady prowadzenia i wykonywania działalności gospodarczej. Działalność jest wolna i dostępna każdemu, ale wedle pewnych reguł określonych w przepisach prawnych. Każdy może być jutro przedsiębiorca i może mieć dostęp do gospodarki, ale prawo organizuje tą działalność, że nakazuje, że trzeba udać się do odpowiedniego urzędu gminy i wpisać na ewidencje przedsiębiorców. To rola porządkująca, organizująca działalność gospodarczą. Prawo wskazuje, które obszary działalności gospodarczej są wolne i dostępne dla każdego, a które wymagają uzyskania dodatkowych koncesji, zezwoleń, licencji, zgód etc. Każdy rodzaj działalności gospodarczej podlega regulacji prawnej mimo wszystko. Swoboda jest zasada, bo jest kilka wyjątków, ale trzeba uważać, że jeśli chcemy udzielić jakiejś sensownej informacji, to trzeba dokonać analizy porządku prawnego i określić charakter działalności, którą jest zainteresowany dany podmiot. Aby prowadzić dana działalność trzeba spełnić jakieś warunki.
Funkcja ochronna - przedmiot ochrony podlega tej ochronie wtedy, kiedy jest to w interesie publicznym jeśli natomiast nie wykaże konieczności ochrony w danym przypadku, to prawo to nie działa. Trzeba zastosować inne przepisy prawne, to ta ustawa swoja moc wiążącą może wykazać, gdy dochodzi do ochrony interesu publicznego. Trzeba wyraźnie to podkreślić, że prawo gospodarcze tworzy podstawę dla instytucjonalnych konfrontacji i wyważenia różnych interesów reprezentowanych w gospodarce. Wyrazem realizacji tej funkcji jest procedura przewidująca środki prawne ochrony praw podmiotowych przedsiębiorców, którzy są adresatami decyzji organów władzy publicznej. Prezes UOKIK wydaje decyzję, która jest kontrolowana na skutek wniesionego odwołania przez sad UOKIK. Wreszcie poprzez cały system apelacji jest kontrolowana. Ta procedura przewidująca możliwość odwołania się czy wniesienia skargi dowodzi, że to prawo nie chroni tylko interesu publicznego, ale czasem tez interes prywatny. Prawo zamówień publicznych - protest, odwołanie, skarga(kiedyś), obecnie są dwa - odwołanie do krajowej izby odwoławczej i skarga do sądu. Uczestnik po tepowania o udzielnie zamówienia chroni swoje prawa, które mogą być naruszone przez zamawiającego, w tym przypadku także możemy powiedzieć, że to prawo, które omawiamy jest prawem chroniącym interesy prywatne, jednostkowe.
Funkcja stabilizacyjna, stabilizująca - prawo ze swej istoty petryfikuje pewien stan rzecz, utrwala porządek społeczny, co jest szczególnie cenne i porządne w obszarze gospodarki, jedną z wartości, którą chcemy osiągnąć jest pewność i przewidywalność procesów gospodarowania. Gospodarka ze swej istoty jest realizowana w warunkach ryzyka i niepewności. Prawo powinno tę niepewność i ryzyko likwidować i tworzyć stale i stabilne warunki gospodarowania. Na pewien czas - 5,10,15 lat utrwalić pewien porządek prawny określający warunki gospodarowania. , np. w prawie podatkowym vacatio legis jest dłuższe etc.
Wykład 2 14.10.2011
Państwo i struktury ponadpaństwowe oddziaływają na procesy gospodarowania. Oczywiście to oddziaływanie jest orientowane przez przyjęte kierunki polityki gospodarczej a także przez zadeklarowany i zagwarantowany konstytucyjnie system gospodarczy. Państwo intensywniej oddziałuje w systemie gospodarki scentralizowanej, a inaczej w gospodarce rynkowej, czyli gospodarce zdecentralizowanej zakładającej autonomię decyzyjna, wolność gospodarki, gwarancje własności prywatnej i reguły konkurencji. Najogólniej rzecz ujmując, relacja państwo gospodarka jest poniekąd funkcją tego zadeklarowanego i zagwarantowanego systemu gospodarczego.
Pojęcie, które stanowi punkt wyjścia można oczywiście doprecyzować, mianowicie że prawo gospodarcze publiczne est całokształtem przepisów prawnych regulujących proces oddziaływania państwa na gospodarkę z udziałem organów administracji publicznej. Chcemy podkreślić, iż prawo gospodarcze publiczne dla swej realizacji wymaga pośrednictwa organów administracji publicznej. Zatem inaczej niż w prawie prywatnym, które nie wymaga dla swej realizacji pośrednictwa organów administracja publicznej. To prawo jest realizowane na zasadzie własnej inicjatywy podmiotów w procesie gospodarczym. Rozwój prawa gospodarczego publicznego przesądził o dynamicznym rozwoju organów, które powstały dla realizacji norm prawa gospodarczego publicznego. Prawo regulujące działalność gospodarczą w ramach sektorów infrastrukturalnych powołało specjalne organy regulacyjne, które realizują zadania tego prawa w swoistych dla tego zadania funkcji regulacji realizowanej za pośrednictwem swoistych dla tej funkcji środków prawnych i form działania. Prawo gospodarcze publiczne jest źródłem tego rozwoju tych instytucji państwowych, których zadaniem jest jego realizacja. Trzeba nawiązać, że również to prawo, które obejmuje oddziaływanie tych struktur ponadpaństwowych angażuje w proces jego realizacji instytucje i organy UE. Możemy zauważyć zjawisko powstania takiej administracji spiętrzonej, bo nasza administracja krajowa jeszcze będzie swoiście uzupełniona o administracje UE. Działalność tych organów, które maja zadanie realizować Prawo gospodarcze publiczne podlega tez nadzorowi i kontroli organów UE, np. KE i w sumie te organy działają w sieci organów administracji publicznej tworząc sieć współpracujących ze sobą organów kierowanych przez KE. Z pojęcia Prawo gospodarcze publiczne możemy wyprowadzić to, że jest ono podstawą powstania specjalnego rodzaju organów administracji wykraczających poza wewnętrzną organizacje aparatu państwa. Prawo gospodarcze publiczne jest to prawo mające na celu ochronę doniosłego interesu publicznego, że jest to prawo, które podstawową swą funkcje realizuje chroniąc ten interes publiczny, ale także jeśli to jest w interesie publicznym, chroni także interesy jednostkowe podmiotów gospodarujących. Prawo gospodarcze publiczne jest też prawem chroniącym interesy uczestników gospodarki.
Pojęcie to pozwala nam także potwierdzić kryzysowy rodowód, jak również i to, że jest to prawo, które ma charakter wyjątku od zasady, musimy spojrzeć na tą regulacje prawna, która powinna mieć charakter wyjątkowy, uzasadniony interesem publicznym, bo zasadnicza regułą, która organizuje gospodarkę jest zasada wolności gospodarczej, autonomii decyzyjnej, reguły konkurencji. W każdym przypadku należy traktować to prawo jako wyjątek od zasady wolnej od regulacji prawnej działalności gospodarczej orientowanej przez samoregulujące mechanizmy rynkowe i dlatego w każdym przypadku należy postawić pytanie, czy ta regulacja prawna jest uzasadniona interesem publicznym? Jeśli tak, to przyjmujemy jej zasadność, a jeśli nie pada taka odpowiedz to przejmujemy postawę nacechowaną wątpliwością, czy ta regulacja ma uzasadnienie ze względu na to, ze nie chroni odpowiednio doniosłych interesów publicznych.
Są to wstępne refleksje, które maja ukazać szczególny charakter tego prawa.
Kolejny problem to określenie zakresu przedmiotowego i podmiotowego, zakresu regulacji:
odwołujemy się tu do pojęcia gospodarka, które jest przedmiotem oddziaływania organów prawo tworzących i której zakres wyznacza także zakres regulacji PGP.
Gospodarka - kryterium funckjonalno - podmiotowe - z gospodarka łączymy działalność człowieka, której celem jest zaspokojenie cudzych potrzeb na dobra i usługi, działalność wytwórczą i usługową, jej podstawowym i niejedynym celem jest cel zarobkowy, co oznacza, że jest to działalność, którą traktujemy jako działalność zawodową, jako rodzaj profesji, gdyż na pewnym etapie rozwoju wyodrębniła się grupa, której podstawowym sposobem na zdobywanie środków na utrzymanie jest działalność polegająca na zaspokojeniu cudzych potrzeb na dobra i usługi.
Działalność gospodarcza - zarobkowa działalność zawodowa wykonywana w sposób stały i ciągły.
Wyodrębniamy działalność gospodarcza z innych sfer. Kwalifikacja działalności gospodarczych i poza gospodarczych podlega istotnym zmianom. Do niedawna działalność gospodarcza nie była traktowana jako działalność gospodarcza, tylko działalność administracji. Ze względu na małe środki, jakimi dysponuje państwo na kulturę, ta działalność powoli stała się działalnością gospodarcza. W wyniku wielu inicjatyw założycielskich, nadano jej charakter działalności zarobkowej.
Działalność gospodarcza - jej celem podstawowym jest działalność zarobkowa, obok tego mamy tez działalność w sferze użyteczności publicznej, która nie jest nastawiona na cel zarobkowy, jej celem jest zaspokojenie trwałych niezbędnych potrzeb społecznych bez względu na osiągnięty wynik ekonomiczny. Jest to działalność gospodarcza, której celem drugorzędnym jest zarobek.
Uzupełniającym kryterium jest kryterium podmiotowe - gospodarka w tym ujęciu traktowana jako ogół aktywnych uczestników gospodarki, szczególnie przedsiębiorców. W tym ujęciu możemy powiedzieć, że ten proces oddziaływania państwa na gospodarkę polega na oddziaływaniu na gospodarkę jako ogół przedsiębiorców, gdyż bezpośrednio lub pośrednio, każdy przejaw ingerencji państwa w formie regulacji prawnej, ma swoich adresatów, którymi są aktywni uczestnicy gospodarki, czyli przedsiębiorcy. Ten proces oddziaływania państwa na gospodarkę jest procesem oddziaływania państwa na zachowania przedsiębiorców.
Prawo gospodarcze publiczne będzie miało dwóch zasadniczych adresatów norm prawnych:
1) Organy administracji publicznej gospodarczej, których zadaniem jest realizacja Prawa gospodarczego
Bezpośredni uczestnicy procesów gospodarowania - przedsiębiorcy
Prezes UOKIK jest organem powołanym przez ustawę do nadzorowania przepisów chroniących konkurencję przez przedsiębiorców. Bezpośrednim zakazem są objęci przedsiębiorcy, ale adresatem zadania nadzoru tego zakazu jest prezes UOKIK.
Wyznaczenie owego podmiotowego zakresu regulacji prawa gospodarczego publicznego jest istotne, ale nie ogranicza się tylko i wyłącznie do aktywnych uczestników rynku, ale obejmuje ich uprawnienia i obowiązki w postaci zadań i kompetencji właściwych organów administracji publicznej. W każdym przypadku regulacji prawnej ustawa wskazuje organ administracji, który ma zrealizować wiodącą funkcję w zakresie regulacji prawnej. Prawo pomocy publicznej - podobnie wskazuje na prezesa UOKIK jako organ wiodący w zakresie nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa dotyczących pomocy publicznej. Zakres podmiotowy regulacji prawa gospodarczego publicznego z jednej strony obejmuje aktywnych uczestników rynku, ale także odpowiednie organy administracji gospodarczej, których zadaniem jest realizacja norm prawa gospodarczego publicznego.
Zasady i źródła PGP
Ramy, ograniczenia, uwarunkowania prawne procesu oddziaływania państwa i struktur ponadpaństwowych na gospodarkę: z definicji nie wynika, że ów proces jest ograniczony przez określone rozwiązania prawne.
Ten proces ma swoje granice wyznaczone przez przepisy prawne oraz wynikające z nich zasady istotne dla procesu gospodarowania. Ten proces nie jest procesem, który nie jest ograniczony przez przyjęte rozwiązania prawne. Te rozwiązania znajdują swoja podstawę prawna w tym samym zhierarchizowanym porządku prawnym w gospodarce stad mowa o źródłach i zasadach prawa gospodarczego publicznego.
System źródeł prawa i zasad PGP:
Konstytucja - owe ograniczenia procesu oddziaływania państwa będą przede wszystkim wynikać z przepisów prawnych konstytucji często mający charakter zasad, które są istotne dla procesu gospodarki. Są relewantne dla gospodarki. Wynika to stad, że gospodarka została w przeważającej liczbie porządków prawnych ukonstytuowana, czyli została zorganizowana, urządzona, ta gospodarka została zatem zorganizowana, urządzona w konstytucji poprzez określone przepisy prawne z których wynikają określone prawa podstawowe i zasady, które są istotne dla procesu gospodarowania. Jeśli chcemy zidentyfikować owe ograniczenia w tym procesie oddziaływania przez państwo na gospodarkę , to musimy poddać analizie przepisy prawne konstytucji, które kwalifikujemy jako przepisy prawne istotne dla gospodarki i to zarówno w odniesieniu do konstytucji państwa, jak również do aktów, które spełniają funkcje konstytucji, czyli do traktatu o UE, a także traktatu o funkcjonowaniu UE. Uregulowanie w konstytucji spraw gospodarki wyznacza zatem kryteria oceny prawidłowości procesu oddziaływania państwa i struktur ponadpaństwowych na gospodarkę, w tym kryterium prawidłowości tego procesu będzie konstytucyjność aktów prawnych będących przejawem oddziaływania państwa na gospodarkę, czyli ich zgodności z konstytucją. W przypadku kiedy dany akt prawny jest niezgodny z przepisami istotnymi dla gospodarki, wtedy będzie uznany za niekonstytucyjny i będzie usunięty z obowiązującego porządku prawnego. W sensie prawnym, kryterium prawidłowości oddziaływania państwa na gospodarkę jest ich konstytucyjność, czyli zgodność z konstytucją albowiem w konstytucji jest zagwarantowany określony ustrój gospodarki. Wszelkie przejawy oddziaływania państwa na gospodarkę muszą być z godne z tym ustrojem gospodarczym.
Swoja użyteczność wykazuje pojęcie konstytucji gospodarczej - swoiste narzędzie analityczne przy pomocy którego będziemy mogli określić zakres konstytucyjnej regulacji gospodarki, przy pomocy tego pojęcia możemy wskazać na konstytucyjnie zadeklarowany ustrój gospodarczy, przy pomocy tego pojęcia możemy także wskazać kryteria prawidłowości co do zakresu i sposobów, w jakich państwo ingeruje w procesy gospodarowania.
Konstytucja gospodarcza - pojęcie powstało w RFN, konstytucja RFN 1949 r. nie zawiera rozdziału „życie gospodarcze, gospodarka”, więc powstał spor, czy ta konstytucja reguluje sprawy gospodarcze skoro nie zawiera rozdziału życie gospodarcze i ten spor ostatecznie i wielokrotnie rozstrzygał TK, który analizując przepisy prawne tej ustawy zasadniczej, stwierdził, że nie jest ona konstytucją gospodarczą, a jest konstytucją neutralną i otwartą co oznacza, że jest to ustawa zasadnicza, która nie przesądza o ustroju gospodarczym RFN. Z pojęciem konstytucji gospodarczej wiąże się taki zakres regulacji gospodarki w konstytucji, z którego można wyprowadzić ten, a nie inny ustrój gospodarczy. Jeśli konstytucja wyraźnie wskazuje na określony ustrój gospodarczy, to jest konstytucją gospodarczą obok konstytucji politycznej. Jeżeli z konstytucji nie wyprowadzimy tego, a nie innego ustroju gospodarczego, to mówimy, że ta konstytucja jest konstytucją polityczną, a nie gospodarczą i wtedy kwalifikujemy ją jako konstytucję otwartą, że w ramach jej możemy rożne systemy gospodarcze wyprowadzić.
W RFN tak właśnie jest. Rząd może prowadzić rożną politykę gospodarcza pod warunkiem, że jest ona zgodna z obowiązującymi i wynikającymi zasadami i prawami podstawowymi istotnymi dla gospodarki. Jeśli w konstytucji RFN obowiązuje w art 12 prawo podstawowe, czyli swoboda wyboru zawodu, a art 14 jest prawo gwarantujące własność prywatną, to rozwiązania przyjęte przez daną władzę, muszą respektować te prawa. Muszą respektować ogólnoustrojowe zasady zawarte w konstytucji np. zasada demokratycznego państwa prawnego, państwa socjalnego. W ramach otwartej konstytucji można realizować rożne systemy gospodarce pod warunkiem, że są one w zgodzie z prawami podstawowymi i zasadami które, konstytuują ustrój gospodarczy. W przypadku RP konstytucji, jest inaczej. Art 20 inaczej niż w tradycji, ale podobnie, zadeklarował ten właśnie ustrój gospodarczy określany jako społeczna gospodarka rynkowa. Zatem w tym przypadku mówimy, że konstytucja RP jest także konstytucją gospodarczą. Społeczna gospodarka rynkowa stanowi podstawę systemu gospodarczego RP.
Konstytucja zadeklarowała ten ustrój społecznej gospodarki rynkowej, to jest to już 1 kryterium oceny wszelkiego rodzaju przejawów ingerencyjnej działalności państwa w sferę gospodarki, ta ingerencja organów prawodawczych a także wykonawczych musi być zgodna z treścią tej zasady społecznej gospodarki rynkowej. Wiarygodność tego stwierdzenia potwierdza praktyka orzecznicza TK, który odwoływał się do społecznej gospodarki rynkowej jako kryterium konstytucyjności. Możemy powiedzieć, że taka fundamentalna zasada która ogranicza proces oddziaływania państwa na gospodarkę jest zasadą społecznej gospodarki rynkowej. A zatem powstaje konieczność konfrontacji tej działalności ingerencyjnej państwa z założeniami społecznej gospodarki rynkowej określonej w art 20. RP jest członkiem UE i podlega prawu UE szczególnie prawu zawartemu w traktatach o UE i funkcjonowaniu UE, które także uregulowały sprawy gospodarki co jest o tyle oczywiste bo UE jest z założenia organizacją współpracy gospodarczej państw członkowskich zasadniczo, bo nie wyłącznie, bo zwłaszcza w obliczu aktu nienowelizującego traktat z Lizbony, pole współpracy państw członkowskich rozszerza się na inne obszary życia społecznego. Od samego powstania traktatu rzymskiego o EWS , ten traktat był traktowany jako konstytucja gospodarcza, zatem nie był konstytucją polityczna i dziś możemy powiedzieć, że traktat o UE i funkcjonowaniu UE także ze względu, że regulują istotne dla gospodarki rozwiązania, są traktowane jako konstytucje gospodarcze nie w sensie formalnym, bo jak wiemy nie maja rangi aktu konstytucyjnego, ale w sensie materialnym. Pojęcie konstytucji gospodarczej RP należy uzupełnić o rozwiązania prawne odnoszące się do gospodarki, które zawierają traktaty, a także akty prawa pochodnego, a zatem można zaryzykować stwierdzenie, że tę konstytucje gospodarczą RP, jej tworzywem są przepisy prawa UE dotyczące gospodarki, jak również regulacje gospodarcze zawarte w konstytucji RP. w sumie razem tworzą one konstytucję gospodarcza RP albowiem trudno byłoby dzisiaj ograniczyć pojęcie konstytucji gospodarczej RP tylko do regulacji zawartej w naszej konstytucji. Proces oddziaływania państwa na gospodarkę, obejmuje nie tylko te zasady, które są zawarte w konstytucji RP, ale też te zasady, które są zawarte w konstytucji UE. UE ustanawia rynek wewnętrzny, ma być stabilność cen, ma być społeczna gospodarka rynkowa, ma być konkurencja, pełne zatrudnienie, wysoki poziom ochrony i poprawa środowiska naturalnego. Istnieje pełna zgodność tych deklaracji dotyczących gospodarki. Zarówno z konstytucji RP art 20 jak i art 3 traktatu o UE wynika, że podstawą ustroju gospodarczego RP jest zasada społecznej gospodarki rynkowej. Pomimo tego, że na gruncie konstytucji jest zasada społecznej gospodarki rynkowej, to ona nie wyłącznie gwarantuje prawidłowość procesu oddziaływania państwa na gospodarkę i w związku z tym wyodrębniamy pewien katalog zasad, które są istotne dla gospodarki i traktujemy je jako zasady, które orientują ten proces oddziaływania państwa na gospodarkę
Jeśli chodzi o traktat o UE, to obok zasady społecznej gospodarki rynkowej wymienimy te zasady, które traktujemy jak istotne dla procesu oddziaływania państwa na gospodarkę i mówimy o:
zasada otwartej gospodarki rynkowej z wolna konkurencja
zasada rynku wewnętrznego
zasada swobody rynku wewnętrznego
zasada pomocniczości
zasada proporcjonalności
zasada neutralności traktatowej
zasada usług w ogólnym interesie gospodarczym
zasada niedyskryminacji
zasada zrównoważonego wzrostu gospodarczego
Te zasady wyodrębniamy z postanowień traktatów i nadajemy im walor szczególnie istotnych postanowień traktatowych, które ze względu na przyjęte założenia aksjologiczne podnosimy do rangi zasad, podkreślając tym samym ich szczególne znaczenie. Wśród tych zasad trzeba podkreślić ważną zasadę, która będzie miała określone znaczenie dla procesu regulacji działalności gospodarczej w przestrzeni rynku wewnętrznego, mianowicie:
ZASADA NEUTRALNOŚCI TRAKTATOWEJ, która stanowi wyłączne kompetencje państw członkowskich w zakresie kształtowania ustroju własnościowego, to jest zasada wyrażona w art 345 traktatu o funkcjonowaniu UE i to jest zasada, która w sposób istotny wpłynęła na zakres regulacji zwłaszcza publicznej działalności gospodarczej. Z czego wynika, że prawo UE nie ingeruje? W jakim zakresie i w jakich sektorach własnościowych państwa członkowskie prowadza działalność gospodarcza? A zatem w tym ujęciu oczywiście nie można mówić o ingerencji prawa UE w zasady prawa własności, ale jest to zasada, która nie ma bezwzględnego charakteru, bo z wielu przepisów traktatowych wynikać będzie uprzywilejowanie działalności gospodarczej prowadzonej na bazie własności prywatnej a nie publicznej. W prawdzie prawo UE nie ingeruje w zasady prawa własności, ale zawiera postanowienia, które wiążą państwa członkowskie podejmujące działania wobec przedsiębiorstw publicznych zasadami konkurencji i tym samym prawo UE kompensując poniekąd niedostatki wynikające z tej zasady, wprowadziło zasadę równości przedsiębiorców prywatnych i publicznych. Wymieniony katalog zasad orientuje proces oddziaływania państwa na gospodarkę, ale trzeba ten katalog uzupełnić zasadami z naszej konstytucji.
Dwa rodzaje zasad:
1) Zasady ogólnoustrojowe, które maja wpływ na proces oddziaływania państwa na gospodarkę np.
zasada demokratycznego państwa prawnego, zasada demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego sprawiedliwość społeczna(państwa sprawiedliwości społecznej), zasada pomocniczości, zasada proporcjonalności.
2) zasada wolności gospodarczej, zasad równości podmiotów gospodarczych, zasada konkurencji, gwarancja własności prywatnej.
Te zasady zostały wyodrębnione jako zasady prawa przedmiotowego, których zadaniem jest gwarancja rywalizacji okresowych praw podstawowych, które konstytuują gospodarkę rynkowa, a to prawa podstawowego swobody działalności gospodarcze, prawa równości przedsiębiorców, prawa do konkurencji, gwarancja własności prywatnej. Istota tej operacji polegającej na wyodrębnieniu tych zasad i praw polega na tym, ze każdorazowy przejaw ingerencyjnej działalności państwa i struktur ponadpaństwowych będziemy weryfikować z punktu widzenia zgodności z tymi zasadami i prawami. Ten ustrój społecznej gospodarki rynkowej niezależnie od treści art 20, nadto konstytuują owe zasady wolność gospodarczą, równość podmiotów, konkurencja, własność prywatna
W związku z tym, ta działalność regulacyjna państwa wobec gospodarki jest oceniana przez pryzmat tych zasad konstytucyjnych, które z jednej strony mają charakter zasad ogólnoustrojowych, a z drugiej strony będą konstytuować ten system gospodarki rynkowej. W danym przypadku, jeśli organy prawotwórcze w tym organy UE podejmą jakiś akt prawny który narusza np. owo prawo do swobody działalności gospodarczej, to prawo będzie przeciwstawione tej ingerencji i jeśli się okaże, że narusza owa ingerencja, to można oczekiwać, że owa ingerencja będzie uznana za niezgodną z konstytucja i jako taka nie będzie mogła stanowić elementu obowiązującego porządku prawnego dla gospodarki. Proces oddziaływania, który jest przedmiotem regulacji prawa gospodarczego publicznego jest mocno ograniczony, tak więc prawodawca unijny i krajowy musi bardzo uważać, żeby jego ingerencja nie spotkała się ze sprzeciwem odwołującym się do którejś z zasad lub prawa konstytucyjnie zagwarantowanego, a mające znaczenie dla gospodarki. Dopiero w ostatnim czasie UE, w KPC ukonstytuowała gospodarkę europejską poprzez prawa podstawowe, które są odpowiednikiem praw podstawowych w konstytucjach praw członkowskich - wolność gospodarcza, równość podmiotów etc. to jest przykład ukonstytuowania gospodarki europejskiej przez prawa podstawowe będące wynikiem oddziaływania państw członkowskich na prawo UE, zazwyczaj mówimy, że to prawo państw członkowskich podlega temu procesowi europeizacji, a tu okazuje się, że w tym przypadku praw podstawowych mamy do czynnienia z procesem przeciwnym, bo prawo państw członkowskich wpłynęło na rozwój prawa UE, wprowadzając, że to prawo KPP uwzględniło prawa podstawowe niezalezienie od swobód rynku wewnętrznego, które stanowiły element konstytucji gospodarczej UE. Prawa podstawowe, które obejmują 4 swobody rynku wewnętrznego, zostały uzupełnione o prawa podstawowe relewantne dla gospodarki, które są konsekwencja wkraczania organów UE w sferę wolności i praw podstawowych. Proces tworzenia konstytucji gospodarczej obejmujący UE nie polegał tylko i wyłącznie na europeizacji konstytucji gospodarczych państw członkowskich, ale także polegał na wpływie regulacji konstytucyjnych państw członkowski w odniesieniu do praw podstawowych na regulacje UE, a więc ten proces ostatecznego ukształtowania się konstytucji gospodarczej był procesem 2 kierunkowym:
1) Konstytucje państw członkowskich były europeizowane
2) Prawo UE kształtowało się pod wpływem rozwiązań prawnych w odniesieniu do gospodarki państw członkowskich.
Wykład 3 prawo gospodarcze 21.10.2011r.
Z punktu widzenia tego systemu, czyli praw i zasad, które organizują gospodarkę, proces oddziaływania państwa jest ograniczony zagwarantowanymi konstytucyjnie prawami i zasadami, które organizują ten, a nie inny ustrój gospodarki. W świetle tego stwierdzenia mówimy, że każdy przejaw ingerencyjnej działalności organów państwowych i struktur ponadpaństwowych w sferę gospodarki jest weryfikowany z punktu widzenia zgodności z tymi prawami i zasadami, które nie maja charakteru bezwzględnego, prawa i zasad mogą być ograniczone pod warunkiem, że wymaga tego ochrona istotnego ważnego interesu publicznego a przedsięwzięte środki uwzględniają wymogi wynikające z zasady proporcjonalności, czyli są przydatne i koniczne, ponieważ wymóg konieczności i przydatności nie legitymuje działania ingerencji, ale legitymują te działania wymogi wynikające z zasady proporcjonalności w sensie ścisłym, z których wynika, że ten interes publiczny jest chroniony w następstwie działania ingerencyjnego, jest doniosły w stosunku do interesu prywatnego, który ma być ograniczony. W tym sensie owa zasada wprowadza wymóg warzenia interesu publicznego, który podlega ochronie, a interes prywatny podlega ograniczeniu. Chodzi o to, by w tym procesie oddziaływania państwa na gospodarkę dostrzeżono element, który wyznacza granice co do przedmiotu i sposobu, w jakim państwo ingeruje w życie gospodarcze. Owa zasada odnosi się do ingerencji struktur ponadpaństwowych, czyli organów UE, które realizując swe zadania wobec gospodarki także ingerują ograniczając prawa uczestników gospodarki. Owe prawa podstawowe zostały późno wprowadzone do porządku prawnego UE pod przemożnym wpływem państw członkowskich, które poniekąd wystąpiły z takim wnioskiem, by ochrona praw podstawowych gospodarczych na poziomie UE była na odpowiednim poziomie, czyli na poziomie ochrony praw podstawowych państw członkowskich. Zazwyczaj mówimy o europeizacji porządku gospodarczego rozumiejąc przez to kierunek od prawa UE do prawa krajowego, w tym przypadku to prawo krajowe ukształtowało prawo UE wprowadzając do porządku prawnego prawa podstawowe o charakterze gospodarczym chroniąc je jednocześnie, chodzi o prawo wolności gospodarczej, prawo równości i prawo własności. Wprowadzające rozwiązania pozwalają nam zrozumieć przypadki ingerencji organów państwowych w sferę gospodarki np. w formie określonej ustawy, która będzie zawierała przepisy prawne ograniczające swobodę działalności gospodarczej czy ograniczające np. zasadę równości czy wyłączające prawa do konkurowania i wówczas możemy mogli ocenić, czy te rozwiązania prawne są w zgodzie z prawami i zasadami tworzącymi ten system gospodarki rynkowej. Ten proces oddziaływania państwa ma ograniczenia w tych wymienionych prawach i zasadach, które organizują społeczna gospodarkę rynkowa.
Aspekt przedmiotowy i obiektywny, a także aspekt subiektywny i podmiotowy.
Wolność gospodarcza, która jest immanentnym elementem gospodarki rynkowej na gruncie konstytucji jest zagwarantowana poprzez prawo do społecznej gospodarki rynkowej chronionej artykułem konstytucji oraz poprzez zasadę wolności gospodarczej, czyli obiektywną cechę porządku prawnego, którą wolność gospodarcza podniosła do rangi zasady konstytucyjnej adresowanej do organów władzy publicznej, tzn. stanowiących prawo, które mają tworzyć zgodnie z zasadą wolności gospodarczej oraz są adresatami zakazu tworzenia przepisów niezgodnych z zasadą wolności gospodarczej. W każdym przypadku trzeba odróżnić aspekt przedmiotowy i obiektywny od aspektu podmiotowego i subiektywnego. W tym ujęciu omawiania wolności gospodarczej jako praw jest negatywnym publicznym prawem podmiotowym, któe chroni jednostkę przed nieuzasadnionym ważnym interesem publicznym i ingerencją organów władzy publicznej. Z tego prawa wynika roszczenie o nienaruszenie tej wolnej przestrzeni działalności gospodarczej, jeżeli nie jest to legitymowane doniosłym interesem publicznym. Mówimy tutaj, że to prawo publiczne ma negatywny charakter, gdyż chroni przed nieuzasadnioną ingerencją władzy publicznej. Nie ma ono charakteru pozytywnego, bo nie można w oparciu o to prawo wywieść pozytywnoprawnego roszczenia o swobodną działalność gospodarczą, ale można wywieść roszczenie o nie naruszenie wolnej przestrzeni inicjatyw gospodarczych jakie zapewnia prawo do swobodnej działalności gospodarczej. Prawo równości do równego traktowania przedsiębiorców jest prawem i zasadą konstytucyjną. Jest to doniosłe prawo, bo podstawowy mechanizm gospodarki rynkowej jakim jest mechanizm konkurencji, może spełnić swoją funkcję w warunkach równego traktowania aktywnych uczestników rynku.
W przypadku, gdy organy władzy publicznej ingerując, tworzą nierówną sytuację dla podmiotów gospodarujących, mechanizm konkurencji jest zakłócony. Pomoc publiczna służy uprzywilejowaniu jednych podmiotów kosztem innych podmiotów tworząc przewagę konkurencyjną beneficjenta pomocy.
Zasady ogólnoustrojowe, czyli zasady, które wyznaczają pewne powinności, obowiązki państwa wobec życia gospodarczego, czy wobec życia społecznego:
Zasada demokratycznego państwa prawnego
Zasada sprawiedliwości społecznej
Zasada pomocniczości
Zasada proporcjonalności
Te zasady wyznaczają granice ingerencji organów państwa w obszar gospodarki, ograniczając tą działalność poprzez określone wymogi, które muszą być spełnione, np. zasada demokratycznego państwa prawnego. W innym przypadku motywują państwo te zasady do ingerencji w działalność gospodarczą, np. w przypadku zasady sprawiedliwości społecznej. Zasady sprawiedliwości społecznej nakazują wprowadzenie przez państwo ulgowych opłat za przejazd koleją dla studentów, a także emerytów i rencistów. To jest ingerencja, która ogranicza swobodę w ustalaniu taryf za świadczone usługi operatorów tych usług. Uznano te grupy za słabe ekonomicznie i wprowadzono rozwiązania, które kompensują tą słabość ekonomiczną między innymi niższymi opłatami za świadczoną usługę. Ustawodawstwo specjalnych sfer ekonomicznych, czyli takie, które uzasadniamy względami sprawiedliwości społecznej, bo podstawowym celem instytucji specjalnych stref ekonomicznych było podniesienie gospodarcze zdegradowanych obszarów krajów i ten cel jakim jest wyrównanie poziomu gospodarczego czy społecznego, jest nakazem wypływającym z zasady sprawiedliwości społecznej. Uzasadnia wprowadzenie na tych obszarach rozwiązań prawnych, które tworzą warunku gospodarowania, które z kolei motywują prywatnych inwestorów do podjęcia w tych obszarach działalności gospodarczej. Zasada sprawiedliwości społecznej jakby nie ocenić jej hasłowego charakteru, stanowi uzasadnienie dla działalności ingerencyjnej państwa. Publiczna działalność gospodarcza, bezpośrednio realizowana przez państwo, jest uzasadniona w niektórych przypadkach zasadą sprawiedliwości społecznej. Państwo tworzyło przedsiębiorstwa publiczne po to, by stworzyć miejsca pracy. Prawo do pracy jest prawem warunkującym godność człowieka, elementem tej zasady jest gwarancja życia godnego i znajduje to przełożenie w tej działalności ingerencyjnej państwa, między innymi polegającym na stworzeniu publicznego przedsiębiorstwa, przy pomocy którego państwa rozwiązują problem niedostatku miejsc pracy. Ten proces oddziaływania państwa na gospodarkę będzie orientowany także przez te zasady ogólnoustrojowe, które uznajemy także dla procesu gospodarowania, proces oddziaływania państwa na gospodarkę odbywa się w polu napięć wytworzonych przez prawa i zasady konstruujące system gospodarczy w ramach systemy społecznej gospodarki rynkowej. Jest to podejście dynamiczne, które pozwala nam przedstawić ten proces oddziaływania państwa w sposób sterującej roli prawa. W tym procesie oddziaływania państwa na gospodarkę, który jest wyrazem polityki państwa, państwo spełnia funkcje sterującą, przez prawo państwo realizuje swe zadania wobec gospodarki, które powinny być określone w polityce gospodarczej państwa, która jest pewnym dokumentem określającym priorytety rozwojowe, czyli państwo na tym dokumencie określa swoje priorytety rozwojowe dla społeczeństwa i dla gospodarki. Nie tylko zasady ustrojowe naszej konstytucji, ale także zasady, które wyodrębnia się na gruncie traktatów o UE i funkcjonowaniu UE, będą orientować ten proces oddziaływania państwa na gospodarkę zwłaszcza w odniesieniu do organów UE, które będą oddziaływać na gospodarki poszczególnych państw członkowskich jako części gospodarki zamkniętej w ramach rynku wewnętrznego. Jeśi jedna z zasad jest zasadą czterech swobód(przepływu osób, usług, towarów, kapitału) to nasze prawo stworzyło warunki realizacji tych zasad, stworzyło warunki polegające na tym, że przedsiębiorcy jeśli idzie o swobodę działalności, to przedsiębiorcy z innych państw członkowskich mogą prowadzić działalność o standard gospodarki i zasadę niedyskryminacji. Jest jednolity system dla działalności przedsiębiorców bez względu na ich kraj pochodzenia. Zlikwidowaliśmy dualizm prawny, bo do momentu uzyskania członkowska w UE, panowały różne zasady prowadzenia gospodarki dla podmiotów krajowych i podmiotów zagranicznych. W tym przypadku, nasz porządek prawny dla gospodarki ukształtowała unijna zasada czterech swobód rynku wewnętrznego. Potem możemy wskazać inne zasady, które także zorientowały proces oddziaływania państwa na gospodarkę i w ten sposób uzyskały obraz ograniczeń, ram prawnych procesu oddziaływania państwa na gospodarkę wyznaczonych przez te dwa podsystemy prawne, czyli prawo UE i prawo krajowe, które trzeba analizować i oceniać nie w izolacji, a w symbiozie dwóch porządków prawnych.
Systematyzacja dla procesu oddziaływania, ingerencji państwa w obszar gospodarki:
Samo określenie oddziaływanie nie oddaje istoty ingerencji państwa w gospodarkę, ingerencji, która jest niejednolita ze względu na przedmiot, sposób i skutki jakie wywołuje. Doktryna, żeby ten proces wyjaśnić, żeby określić jego skutki wprowadziła pewne narzędzia poznawcze, które pozwalają dokonać pewnej systematyzacji owego procesu oddziaływania państwa na gospodarkę w ramach kategorii funkcji, a więc tym narzędziem poznawczym dzięki któremu będziemy mogli identyfikować poszczególne przejawy oddziaływania państwa na gospodarkę jest kategoria funkcji ,która jest pojęciem odzwierciedlającym zadania państwa wobec gospodarki. Mimo że gospodarka jest zorganizowana jako gospodarka rynkowa, mimo że działalność jest prawem jednostek, osób fizycznych i osób prawa prywatnego, to jednak państwo jako organizacja społeczeństwa jest to gospodarka odpowiedzialna i wobec tego zwłaszcza w tych warunkach społecznej gospodarki rynkowej, państwo i struktury ponadpaństwowe nie uwolniły się od odpowiedzialności za gospodarkę, nie mogą być biernymi obserwatorami życia gospodarczego. Tak było w państwie liberalnych, którego funkcje wobec gospodarki były ograniczone, a w momencie, kiedy państwo znalazło się na etapie państwa ingerencyjnego, interwencjonizmu gospodarczego, państwo ma obowiązek wobec gospodarki, które realizuje je w ramach powierzonych państwu zadań przez prawo.
Te zadania państwa można zamknąć w ramach określonych funkcji państwa, których z kolei kryterium wyodrębniającym są różne skutki, jakich realizacja określonych zadań, funkcji wywołuje. Istotne jest, że rozróżnienie funkcji polega na rozpoznaniu skutków jego działalności i ingerencji w gospodarkę, w sferę wolności i praw gospodarczych. Odpowiednia stałość skutków określonego oddziaływania w ramach określonych funkcji i zadań pozwala odróżnić poszczególne funkcje od siebie w danym układzie funkcji.
Te funkcje ukaldaja się w pewien otwarty katalog:
1) funkcja policji gospodarczej
2) Funkcja reglamentaji gospodarczej
3)funkcja nadzoru goapodarczrgo
4)funkcja regulacji
funkcja interwencjonizmu pozytywnego, funkcja wspierania gospodarki
Funckaj kontroli jako element funcji nadzoru
funkcja kierowani i planowania gospodarczego
Wprowadzenie tej systematyzacji pozwala nam zakwalifikowac tkazdy badany przejaw ingerecyjnej dizlalanosci panstwa gospodarke co ulatwia okrsleniu celu tej ingerencji ,okrelseniu wymogu co do podstaw prawnych jak orwniez pozwala ocenic przjeawy owej ingerecyjne jdziallansoc pnastwa z puntu wdzenia wywolywanych skutkow prawnych które są zasadniczo nastepstwem wykorzystania w ramahc okrelsonej funkcji okreslonych srodkow ingerencji panstwa wobec goospodarki sotsoowanych w ramach okrelsoncyg prawnych form dizlalnia organow wl publicznej w tym także a przede wszystkich oganow amdinistrajci publicznej. Trzeba podkreslic wzgledny charakter klasyfikacji funkcji gdyż ni w kadzdym przypadku granice miedyz poszczroglnymi funkcjami są wyraźne. Na gruncie obowoazujacego prawa powstaja watpliwoci dotyczace rozgraniczenia funkcji np. policji gospodarczej czy reglamentajci gospodarczje. Powstaja watpliwosci co od amodzielnego charakteru funckji regulajci. W związku z tym przyjmujemy ten podzial z zastrzezenimem ze ma on wzglendy charakter i zastrzgamy ze nie w kazdym pprzypadku owe granice między dzilalaniami podjetymi przez panstwa można w sposob niewatpliwy zakwalifikowac do okresoonej funkcij.
Należy zastrzed otwatrty charakter katalofu funcji, gdyż zadania panstwa podlegania roszsczeniu wraz z podejmowaniem przez pnastwo coraz to nowych wyzwan jakie wynikaja z rozowju spolecznego i gospodarczego, a zatem mozemy stiwrdzic ze kilka lat temu nie było funkcji regulajci ,ktra pojawila się w nastepstwie rprocesu prywatyzacji dziallanosci gposdarczej i monopolizacji. Panstwo reagujac na owe procesy podjelo wyzwanie i wyraem tego podjecia wyzwania była realizajcap rzez panstwo funkcji ktoran ie miescila się w dotychczasowym katalogu funkicji gdyż była specificzna. Otwartos owego katalofgo ufnkcji jest charakterystycza cehca dla zaproponowanego podzialu. Na tym tle pojawia się trzecia uwaga
Wsord tych wymienionyc h funcki mozemy wywmienic funkcje bedace przejawem interwecnjonizmu restrykcyjnego c będzie hcartakterystycnze dla funkcji nadzoru, policji, reuglajci i funkcje tzw. interwecncjonimzy pozytywnego, a więc takic hdzialan ppanstwa które ksutkuja ograniczneiu wolnosci gpodarczej i innych praw podmiotowych, lecz pozywne skutki dla beneficjenotw sordkow podjetych przez panstwo w ramach funkcji wspierania gospodarki. Można powiedziec ze nie w kadym przypakdu ingerencja panstwa oplegan a ograniczaniu swobod dziallansoci gposdarczych, w niektorych przypadkahc np. w funkcja wspierania, dfzialalnaoci ta skutkuje okreslone korzysci dla podmiotow gospodarujących które w ten sposob, ich dizlalansoci jest orientowana na cele publiczne.
Zaproponowana klasyfikacja nie jest klasyfikacja o hcrakterze normatynwym w tym znaczneiu, ze nie jest ona wymikiem obowiazywaia przepisow pranwnych, które by wprowadizly pojęcie funkcji do obiwazuku pranwego, klasyfukacja jest wytworem doktryny, jest narzedziem ulatiwajacym proces poznania proceus odxzialywaniap nastwa nagpodarke. Ulatwia poznanie realizacji przez porządek prawny tej funckiji sterujacej, czyli koordynacji zachowań uzestników gospoarki.
Ten katalog funkcji jet katalogime powszehcnie zaakceptowanym w doktrynie i gdybyśmy siegneli do bcojezycznych podfecnizkow PGP, to być może z pewnym zdziwieniem stwierdizmy ze ten katalog jest identycnzy co oznacza iz w tym zakresie ywypracowano kumulis opinio dotycaacych funkcji wobec gospodakri.
Praktyczna orzysc wynikajaca z tej klasyfikjacji jest taka ze analizujac przejaw ingerencyjnej dizlalansoci panstwa, mozmey zidentyfikowac przpeisy prawne z puntku widzeniap ryznazelnosci do okrelsonej funkcij np. art 18 i 19 ustawy o swobodzie dizalaknoci gopsodarczje jest prtzejawem realizacji przez pnastwo funkcji policji gospodarczje, natomaist at 46 który stnowi podstawe dla koncesjonowania dizlalanoic gospodarczej będzie wedle przyjetego znaczenia funkcji reglamentacji przejawem realizajci przez panstwo funkcji reglamentacji dizallaanoci gospodarczej.
Ten kataolg funkcji, ktorym poslugujemy się stanowi pewne oczywiste ulatwienie dla zrozumienia tego procesu regulacji gospodarczej dziallanasci i co więcej pozwala nam ocenic proporcje w jakich panstwo ingeruje w ramach poszczegolmnych funkcji, np. rozwój prawa chorniacego srodowisko zagrozone dizlalansoccia gospodarcza jest wyraem realizajci przez pnastwo funkcji policyjnej, w ramach policji gospodarczej podjeta interwencja panstwa ma na celu ochrone okreslonych dobr publicznyc w tym srodowiska naturalnego jeśli są zagrozone podjetą i wykonyana dizlalansocia fgospodarcza, a więc w tym przypakdu rozowjw prawa ochrony srodowiksa jest przejawemrealizacji przez panstwo policji gosopdoarczeej. Oczywiscie pryzjete w tym zakresie roziwzania prawne mozemy skonfronotwac z wymogami pranwymi które powinna spelniac funkcja policji gospodarczej w odniesieniu do podstaw prawnych, odniesieniu do stososwanych sordkow pranwych, w odniesieniu do ochrony oraw podmiotwych przedsiebiorxow którzy są adreaatamiami przepisw o chatakterze ppolicyjnych w odniesiueniu do ochrony srodowiska.
Ad1) Funkcja policji gospodarczej - trayycjna funkcja wobec gospodarki, ma swoj rodowod w panstwie liberalnym w ktorym policja przemyslowa wówczas tak okreslana była zadanie panstwa sutkujacym ogracnzenie wolnsoci przemyslu i handlu, gdyby ta dzialalnsc powodowala zaklocenie spolkoju i porzadku publicznego. W okresie w ktorym powstawal owa funkcja, zadanie panstwa wobec gospodarki było ograniczenie do ochrony spokoju i porzadu publicznego które moglobybyc zagrozone podjeta i wykonywana dizlalanoscia gospodarxza, w związku tym panstwo aby uchronic od takich negatywnych konsekwencji podjecia dizlalanosci gposdarczje, w ramach owej funkcji pworqwadizlo obiwazek uzyskania pozwolenia policyjnego upranwiajacego do podjecia dizlalanaoci gospodarczej. Wzlgedy ochrony spokoju i porzadku publiczneog przesadzily o ogrnaniczneiu wolnoci przemyslowej i handlowej podyktoweane koniecznosica xhrony dobra publiczneg ow tym bezpiecznestwa zycia i zdroewia obywateli. Ta ufnkcja policji gpospdoarczej wedle innych policji adminsitraycjnych przetrwala do czasu nam wspolczensnych ale z tym zadtrzezniem ze w naszych xzasach nie jest t ojedyna funkcja które panstwo intetrwencyjne realziuje wobec gospodakri, bo przeciez mozemy obok funkcji policji gposdarczje wymienic szeegi nnych funkcji które pansto realizuej wobecgospodarki. Trzbea podrkeslic ze wsord tych funkcji które realizuja organy panstwa, trzeba wyminci funkcje policji goapodarczje jako funkcaj organow panstwowych o wyraznie okrelsonym celu. Celem ej interwcnji panstwa jest ochrona porzakdu bezpieczneatwa i spokoju publicznego orazi nnyc hdobr publicznych czyli zycia zdrowia mienia, srodowiska naturalnego przed zagrozeniam ipwostajacymi w wyniku podjecia i prowadzneia dizlalanosci gospodarczej. Zatem pelna skutecznosc ochrony tych dobr publicznych zagrozonych dzilalansocia gospodarcza uzyskujemy przez wprowadzneie okreslonych wymogow jakie muszą być pselcnione przez prrzedisebiorcow aby mogli w sposob legalny podjac i wykonywac dizlalasoc gosposarcza, wymogw które w przkeoanu prawwodawcow zapobiegna bądź zminimalizuja zagrozenia jakie dla bezpieczenatwa i porzadku publicznego wywowuje podjeta i prowadzona dzilalanoc gospodarcza. Te wymogi są wyrazone w postawi nakazow lub zakazow przewidzianych w przepisach prawnych, np. w swietle art 18 przedsiebiorca jest zobowiazany spelniac okrlelsone warunki wykonywanej dzilalansoc igposdarczje dotyczace ochrony przed zagrozenie m zycia ,zdrowia ,moralnsoci publicznej i ochrony srodowiska. Jest to przyllad przpeisu o chrakterze policyjnym .pnastwo w ramahc tej funkcki w ustawie o swobodzie dizlalansoci gopsodarczje zmaieszcza przepis który zawiera nakazy spelniania warunkow okrelsoncyh w odrebnych ustawach wykonywania i podjecia dizlalansi gopsoarczje których celem jeest ochrona okrelsonych w tym przepisie dóbr publicznych a zatem jak z tego wynika przedsieiborcy lub podmitoy ziantereowane dizllanaocia gopsodarcza nie mogą podjac tej dzilalansoc ijesli nie spelnia tych wymogow które są zawarte w odrebnych ustawach, w przeciwnym razie narazaja się na zarzut naruszenia w tym zakreise obowiazujacyhc powszechnych norm prawnyc z wwzystkimi konsekwencjami wynikajacymi z naruszenia tyhc przepisów. Można powiedziec ze w ramach funkci policji, panstwo stnaowi przepisy prawne które jak wynika z tresic art 18chornia przed zagrozeniami dla okrlsonych dobr publicznych, stanowiąc okrelsone warunki dla dizlaannsoci gospodarczje które bioarc pod uwage przedmiot regulajci stanowia podstawe dla realziajci fgunkcji policji budowlanej, sanitarnej, weterynaryjnej cyz ochrony sordowiska. A więc w tym przypadku w raamch funckji policji gsodarczej pnastwo wydaje odrebne przepisy prawne które reguluja wymogi dotyczace bezpieczenstwa porzadku publicznegi ,spokoju publicnzeggo i ochrony i zycia obywateli wzgledem srodowiska naturalnego. Nie ma watpliwocsci co do tego ze przykaldem interwencji policyjne jest policja sanitarna której zadaniem jest ochrona przede wszystkim zdrowia i zycia obywateli którzy sązagrozeni w pryzpadku podjeica i ywkonywania koektorych rodzaji dizlalanosci gospodarczj,, np. produkcja artykulow spozywczych wyjatkowo restrykcyjnie regulowanych przez przepis sanitarne. W tym przypadku regulacja pranan nie ingeruje w sam proces gospodariwanua, co, kto i dla kogo ma produkowac tylko okresla wymogi które posrednio wplytwaja na ograniczenie swobody dizlalansoci gospodarczej, przedsebiorcy muszą przeanalizowac ustaowdawstwo w zakresie ochrony srodoiwska io cenic czy wymogi w tym zakresie nie przesadzaja o mniejszej aktrakcyjnosci wykonywanej dizlalanoci gopsodarczej, albowiem ta dizlalansoc wiaze się np. z zagrozeniem dla ochrny sorodiwksa poprzez emisje szkoldliwych gazow do atmosfery etc. jeśli przepisy wymagaja okrwlosnych instalajci ochronnych, to wiadomo ze jest to pewien koszt, który może obnizyc atrkacyjnosc takiego przedsiwziecia. Jeśli z przepiswow rpranwyhc wynika ze kary za degradacje sorodiwksa są wysokie, to ryzyko poniesienia tych kar pzy niezastosowniaiu się do nakazow, także obniza atrakcyjnosc prowadzniea takiej sgopsodarki. Funkcja policji ogrnaicza swobode wyboru dizlalansoci goposspodarczje gdyż w swietle tych przpeisow okrelsone dizlalansoci gospodarki mogą być mneij atrakcyjne ze względu na pwne obciazenia wynikacajce z przepisow polijnych.
Bezposrednimi adresatami przepisow pranwych są przedsiebiorcy którzy są adresatami nakazow ,zakazow zawartych w przepisach pranwych o charakterze prewencyjnym lub restrykcyjnym. Tresc owych zakazow może polegac na obowiazku podjeica okrelsoncyh dizlalan które zapobiegaja lub reudkuja zagrozneie dla dobr publicnzych, albo mogą mieć te przpeisy charakter repreyjny i okreslaja wówczas konsekwencjew o hcarakterze sankcyjnym sotoswane ex-post majace na celu skorygowania zachowac przedsieiborcow niezgodnych z obowiazujacymi przepisami o charakterze policyjnym.
Funckaj policji ma także apsekt instyutcjonalny, panstwo dla prawidlowego przbiefgu funkcji policji, stanowi ona podstawe do powolywnaia okrelsoncyh organow panstwowych których zadnaiem jest nadzor nad wlasicwym relaizwaniem funkcji polycjnych co dalo podfawe do wyodrebniania szczeoglnego rodzjajun adzorru - nadzoru policyjnego. Funkcja policji jest swoiście zagwarantowana przez powołanie specjalnych nadzorów organów nadzrowu policyjnego i tak możemy wyodrębnić jako organy specjalnie wydzielone inspekcje nadzoru sanitarnego, budowlanego czy inspekcje nadzoru srodowiskowego. Zadaniem tych ogranow jest troska o przestrzeganie przez predsiebiorcow przepiswow ralizuajcych funkcje policyjne. W momncie w ktorym nastpai naruszneie rzepisow policyjnhc, organy tei ntwereniuja podejmujac deycjzeo charakterze prewencyjnym lub inwterwnecje o chaarakterze represyjnym które stanowia reakcje za naruszenie zakazow bądź tez zaniechania wykonaniaokreslonych nakazow. Są to deycjze zmierzjaace do odwrocneia zagrozenia jak również do przywrocenia pelnej integralnosci naruszanego dobra. Jeśli spotkamy się z takimi właśnie organami w sposob bezposredni lub posredni, to są wlascie przyklady takiego instytucjonalnej realizajci tego zadania panstwa owbec gospodarki. Z funkcja policji gospodarczje wykazuje bliski związek funkcja reglamentacji gospodarczej. Ten związek polegan a tym ze ustawodawca zdaje się nie dostrzegac pojeciowej delimitacji funkcji policji i reglamentacji. Z tego względu zdarza się wprowadzic mu elementy w rozwiazanich rpanwych elementy policyjne które są przepisami relaizujacymi funckje reglamentajci gopodarczje.
Regglamentcja gopsodarcza to forma interwencjonizmu panstwowego której podstaowywm motywem jest osagnienie celow wyznaczonych w polityce gospodarczje. Inhgerencja reglamentacyjna ma a celu wywolanie skutkow pozadnych z puntku widzenia interesu publicznego. Jezlei są to inne cele niż cele jakimi są ochrona bezpieczenatwa i porzadku publicznego. W tym ujciu, reglamentacja gospodarcza jest interwnecja orgnaow panstwowych z sfere gopsodakri motywowana przez rwlaizacje innych celow niż ochrona bezpiecznestwa i porzakdu publicznrogo który jak wiemy, jest celem policji gospodarczje.
Rglamentacja ma wiele znaczeń, doktryna uzywa teog pojecia w ronzych znaczeniach i można w ziwazkuz tym wyroznic pojęcie, które najszerzje oznacza.
REGLAMRNTACJA jest utozsamiana z prawna regulacja okrelsonych dziedzinzycia gospodarczejg i psoelcznego i w ziwiazkuu z tym jej opozycja znaczeniowa jest deregulacja, czyli uwolnienie okrelsoncy hdziedizn z ycia spolecznego i pgospodarczego od reuglajci pranwej.
W ujeciu szeorkim reglamentajca jest formia interwenozjocnizmu panstwowgo skutkujaca ogrnaicenzenie swoboyd dzlalnsoci gopsodarczje przozo kreslenie pranych ram podjemowania i wyknywania dizlaalnoci gopodarczej jako wyjątek od zasady swobodnej dzialalnaoci gospodarczej, a więc w tym szerokim ale nie najszerszym ujecia, reglamentacja jest rowna tworzeniu pranwych ram ograniczajaych swobode podjecia i wykonywania dzilalanoci gposdarczej uzasadnioną koneicznoscia ochrony wazneog interesu pubicznego.
W sensie scislym, reglamencatja oznacza restyrkcyjna interwencje publiczną ograniczjaaca swobody podjecia iwykonywania dizlalsnoic gospodarczej w konkretynym przypadku i przy pomocy okrelsonych sorkow i prawnych form dzilania. Z punkt widzenia celu, reglamentajca dizlalanoci gospodarczje jest funkcja panstwa która ma zapewnic funkcjonowanie fgospodarki z godnie zitneresem publicznym glownei przez ogranicenie dostpeu do dizlalanoici gospodarczej i ograniczenie sposobu wykonywania dzialalnsoci gospdoarczje. W ten sposob funkcja reglamenctajci dizlalansoi gopsodarczej stnaowi ograniczenie prawa jak i zaad wolnosci gospodarczje w odniesieunu do podjecia iywkobywania dzialalanoci gospodarczje. Zakres funkcji reglametncji est poniekad wypadkowa ewentualnyc hdór publicnzych które uzasaniaaj igereceje reglamentaycjna w sfere gospodarki, a zatem im więcej celow publicnzych wynzacyz panstwo, tym szerszy beidzie zakres realizajci funkcji regklamentacji gospodsarczje, tym szrrszy bedize zakres ograniczen swobody podjecia i wkonywania dzilaansoc igospodarczje., jeśli chodzi o srodki prawne, reglamtencjacja dizllasnoci gospodarczej jest realizowana przez zakazy takie jak zakaz podejmowania dizlalnoci gopsodarczej wskutek przyznania okrelsonemu podmitoow prawa wylacznej dialalsnosci gospodarczje, a więc ustanowienie monopolu dizlansocci goapodarczje jest przjeawem itnerwencji panstwa która kwalfiukujemy jko reglamentacja gospodsarcza. Drugim isntrmenem realziacji funkcji reglamentajci mogą być nakazy, a więc obowiazki uzyskania przez okrelsone podmitoy gospodarujace zgody na podjecie i wykonywanie dizlamoxi gospodarczje w fomir kkoncesji, zezowln ,licencji i zgod wlascwc organow amdinsiteacji publicznej. Jesi dla okrelsonego rodzjau dixzlaknsoc gopsodarczje obowiazuje a przepisy rpawne przewiduja wymog zgody w formie kocnesji ,zezowlenia, licncji orkelsonych organow maidnisteac pulibnzjej to mamy do czyneinia z przjeawem funkcji reglamentJI GOSOPDARCZEJ. W TEN SPOSOB PANSTWO ORIENTOWANE PRZEZ OKRELSLONE ELE PUBLICZNE OGRANICZA dostęp LUB SPOSB WYKONYWANIA DZILAKANOC GOPOSARCZEJ
Trzecim insturmentem relaizacji funkcji reglamentacji są tzw. nakazy notyfikacji, czyli zglgloszneia zamiaru podjecia dizlalanoci gospodarczej wlaasciwemu organowi, np. obowiazek uzyskania wpisu do rejestur lub ewidecnj idizlaaoci gposdarczej i rejestur regulowanej dizlakanoi goposdarczje. To są typowe onsturmeny pranwe za posrenditwm których panstwo realzieuje funckej reglamentajci gospodarczje.
Najbardizje zlagodzona forma to nakazy notyfikajci, w najbardizje szerokim zakresie, tym przejawem reglamentacji jest nalozneie na zainteresowanych obowiazku zgloszneia, rejestrajci dizlalansoci gopsorraczje.
W ten sposob panstwo realziuje zadania wobec gospodarki, które jest zadaniem uzasadnionym koneicnzoscia ochrony interesu publicznego gdyż dostęp do gospodarki, sposob wykonywania dizlalanoxi gopaodarczje nie jest obojetyny z punktu widzenia itneresu publicznego i nnych itneresow i dlatego panstwo majac na wzgledize ochrone tych interesow, podejuje dizlaania ogrnaiczjaace zasadniczo swobodna dizlalansoci gospodarcza co jak wiemy jest wyjatkiem od zasady wolnsoci gospodarczje, a więc w kadym przypakdu funkcja reglamentacji jest trkaotwana jako wyjatek do zasady swoboyd y izlzialnosci gospodarczje, lae analiza przepiswo rpawnych przkeonuje ze zakres dziedizn objetych reglamentacja przrkrzacza zakres dziedizn które są prowadzaone jako wolna dizlalanosc gopsodarcza.
Wykład 4 - prawo gospodarcze publiczne 28.10.2011r.
Funkcje organów administracji publicznej jakie realizują wobec gospodarki.
Kryterium, które odróżnia owe zadania jest kryterium swoistych trwałych skutków prawnych. Możemy wskazać, iż tym co odróżnia te przykłady ingerencyjnej działalności władzy publicznej jest różnorodność skutków prawnych. Inne są skutki prawne ingerencji kwalifikowanej jako policja gospodarcza, a inne skutki są, a także cele ingerencji kwalifikowanej jako reglamentacja gospodarcza. Ustawodawca nie zawsze respektuje przeprowadzone podziały przez doktrynę, albowiem jest to poza świadomością prawodawcy, który nie musi akceptować ustaleń doktryny. Ów podział spełnia przede wszystkim cele poznawcze,a więc jest to narzędzie, dzięki któremu lepiej poznajemy istotę prawa regulującego działalność inferencyjną państwa w sferę gospodarki. Jest to narzędzie, dzięki któremu potrafimy zidentyfikować te [przypadki ingerencji przyjmując przyjęty podział zadań czy funkcji.
Ingerencję policyjną kojarzymy z wszelkiego rodzaju regulacjami prawnymi, których celem jest ochrona dóbr publicznych zagrożonych działalnością gospodarczą. Rozpoznamy tę funkcję według zastosowanego instrumentarium prawnego, tzn nakazów, zakazów określonego postępowania, które są zwarte w przepisach prawnych powszechnie obowiązujących.
Korelatem tej ingerencji policji gospodarczej są odpowiednie uprawnienia, czy kompetencje specjalnie w tym celu utworzonych organów, które zamykamy w pojęciu nadzoru policyjnego. Funkcja policji znajduje swoje gwarancje w instytucji nadzoru policyjnego, którego zadaniem jest nadzór przestrzegania przepisów prawnych. Przestrzeganie tych przepisów, bądź aktów zindywidualizowanych stanowi gwarancję skuteczności funkcji policji gospodarczej. Przepisy z zakresu prawa budowlanego będą kontrolowane poprzez instytucję nadzoru budowlanego. Funkcje nadzoru sanitarnego będą zagwarantowane w instytucji nadzoru sanitarnego. Należy podkreślić to, że funkcja policji występuje w tym ścisłym związku z funkcją nadzoru policyjnego, którego zadaniem jest zapewnienie skuteczności tej funkcji
Funkcja reglamentacji - mamy tu interwencję bezpośrednio ingerującą w proces podejmowania decyzji gospodarujących, mianowicie, jeśli uzmysłowimy sobie, że jednym z najistotniejszych przejawów działalności reglamentacyjnej jest reglamentacja dostępuj do działalności gospodarczej, to prawodawca przesądza o tym, kto podejmuje, może podjąć działalność gospodarczą, bo nie wszyscy mogą. Jest to element, który wpływa nap proces podejmowania decyzji gospodarczych. Państwo może realizować zadanie reglamentacji i ograniczać dostęp do rynku. Skrajnym przypadkiem jest wyłączenie prawa do dostępu do gospodarki i przyznanie tego prawa określonym podmiotom, który wyłącza możliwość aktualizacji tego prawa przez inne zainteresowane podmioty. Powody takiego wyłączenia to może być interes państwa, gospodarki, który przesądza o tym, że ta ingerencja skutkuje ograniczonym dostępem do działalności gospodarczej .
Reglamentacja zaznacza się tym, że wykorzystuje się zróżnicowaną intensywność tej ingerencji ograniczającej, bo nawet ustawa przewiduje różnego rodzaju instrumenty reglamentacji. Reglamentacja ma różne stopnie intensywności ograniczania swobody działalności gospodarczej, tego dostępu do działalności gospodarczej. Reglamentacja działalności gospodarczej, tak jak ją uregulowała swoboda działalność i gospodarczej traktowana jest jak wyjątek. Ta ingerencja ma zasadniczo mieć charakter wyjątku od zasady swobodnej działalności gospodarczej. Ten wyjątkowy charakter wynika z bardzo szczegółowej regulacji dziedzin, trybu, zasad zastosowania instrumentów reglamentacji działalności gospodarczej. Mamy różny zakres dziedzin, jest to spora grupa dziedzin działalności gospodarczej. To gwarantuje, iż nie objęte tym katalogiem dziedziny działalności gospodarczej uznajemy za wolną działalność gospodarczą, wolną od obowiązków spełnienia dodatkowych wymogów. Wolna działalność gospodarcza jest obciążona mimo wszystko pewnymi obowiązkami, ale one mają charakter notyfikacyjny. To związanie katalogiem reglamentowanej działalności gospodarczej stanowi pewną gwarancję respektowania owej zasady swobody działalności gospodarczej, to co nie jest , nie zostało zakwalifikowane jako działalność reglamentowana, będzie traktowana jako wolna działalność gospodarcza.
Wprowadzenie reglamentacji działalności gospodarczej jest uzasadnione gdy jest to konieczne. Musi być jak najbardziej łagodny środek ograniczający. Funkcja reglamentacji to inferencyjne działania państwa regulujące dostęp do rynku, określają sposób uczestnictwa przedsiębiorców w rynku, wpływając ograniczająco na proces podejmowania decyzji, ograniczają autonomię decyzyjną ,szczególnie w decyzjach cenowych, czy decyzji dotyczących warunków świadczenia usług przez przedsiębiorców.
Funkcja regulacji gospodarczej - pojęcie regulacji odnosimy do zadania organów, pojęcie regulowanej działalności gospodarczej odnosimy do typu reglamentacji gospodarczej. W odróżnieniu od funkcji policji i reglamentacji, które mają swoją tradycję od momentu gdy państwo podjęło realizowanie zadania wobec gospodarki wykraczające poza ochronę życia, zdrowia, spokoju, bezpieczeństwa publicznego, ochrony środowiska. Jest to funkcja, która ma inną tradycję. Funkcja regulacji gospodarczej jest funkcja, którą wyodrębniamy od niedawna(10lat). Funkcja regulacji jest pewnego rodzaju reakcją prawodawcy na zjawiska, które pojawiły się w następstwie wprowadzonych procesów demonopolizacji i prywatyzacji usług świadczonych w warunkach sektorów infrastrukturalnych. Przez regulację, jako szczególną funkcję interwencji państwa w gospodarkę, rozumiemy jako ingerencję ograniczającą wolność gospodarczą przez przedsiębiorców działających w sektorach np., energetyczny, transportu kolejowego lotniczego, poczty etc. Funkcja regulacji jest rozumiana jako zbiór norm prawnych i zindywidualizowanych aktów, które ograniczają swobodę działalności gospodarczej przedsiębiorców działających w sektorach infrastrukturalnych. Ta funkcja, to zadanie można zakwalifikować do funkcji reglamentacji, bo ma ona pewne cechy ingerenci reglamentacji, gdyby nie jej specyficzny cel, tzn. celem interwencji jako regulacji jest zastąpienie mechanizmów rynku i konkurencji w obszarach działalności gospodarczej, gdzie mechanizmy te nie istnieją, wyłącznie w sieciowych obszarach użyteczności publicznej. W tym sektorach te mechanizmy rynku i konkurencji nie występują w sposób naturalny, wobec tego regulacja jest tutaj ingerencją, która skutkuje powstaniem takich mechanizmów rynkowych i konkurencji. Owe mechanizmy poniekąd stanowią efekt ingerencji regulacyjnej. Ten cel regulacji odróżnia rodzaj ingerencji w fere gospodarki od tych poprzednio omówionych w tych tradycyjnych przejawów ingerencyjnej działalności organów władzy publicznej, bo elementem odróżniającym jest element celu, bo skutkiem tej ingerencji ma być efekt rynku, czyli urynkowienie działalności gospodarczej prowadzonej w warunkach sektorów infrastrukturalnych, sektorów, gdzie przedsiębiorcy świadczą usługi użyteczności publicznej.
Podstawową przesłanką tej ingerencji regulacyjnej były zagrożenia związane z procesem liberalizacji usług świadczonych w służbie publicznej, które były świadczone w warunkach monopolu, a więc proces liberalizacji(demonopolizacji), czyli otwieranie na konkurencje tej działalności, spowodował powstanie zagrożeń, których źródłem są zachowania tych historycznych monopolistów, którzy świadczyli te usługi. Pomimo demonopolizacji i pojawienia się prywatnych operatorów świadczących usługi użyteczności publicznej, historyczni monopoliści przejawiali tendencje, które kwalifikujemy jako nadużywanie pozycji dominującej. Zagrożeniem tego procesu polegającego na prywatyzacji i monopolizacji usług, polegało na utrzymywaniu faktycznej dominacji byłych monopolistów. Pomimo tego, że na rynku pojawili się prywatni operatorzy, byli monopoliści, którzy w warunkach konkurencji, świadczyli usługi oni i przejawiali tendencje faktycznej dominacji, co utrudniało rozwój konkurencji, dostęp tym prywatnym operatorom. Przejawem utrzymywania dominacji było nadużywanie pozycji dominującej przez byłych monopolistów, którzy zarządzali sieciami, do których dostęp warunkował podjęcie i wykonywanie działalności w tych sektorach infrastrukturalnych. Zarząd sieciami jest przykładem dominacji na rynku, wobec tego utrudnienie tego dostępu jest kwalifikowane jako nadużycie owej dominacji. To jest pierwsze zagrożenie. Drugim zagrożeniem, które stało się przesłanką ingerencji regulacyjnej, jest zachowanie prywatnych operatorów usług użyteczności publicznej, którzy byli zorientowani na maksymalizację efektów swojej działalności, co mogłoby w konsekwencji doprowadzić do ograniczenia dostępności do świadczonych przez nich usług. W tym przypadku, ingerencja regulacyjna(ograniczająca swobodę działalności prywatnych opratoró usług) ma charakter prospołeczny. Celem tej ignerencji jest zapenwienie powszehcności śiwadczenia usług na najwyższym poziomie. W tym przypadku, ingerencja regulacyjna stanowi reakcję na te zagrożenia i jej bezpośrednim motywem jest stworzenie gwarancji, aby państwoi i spyrwatyzowani przedsiębiorcy śiwawdczyli te usługi na warunkach gwarantujących ich powszechną dostępność.
Możemy wskazać dwa cele ingerencji regulacyjnej:
Cel pro-konkurencyjny - ingerencja ukierunkowana na osiągnięcie efektu rynku, jest ukierunkowana na wprowadzenie mechanizmów konkurencji w tych obszarach działalności, gdzie konkurencja ta nie występuje jeszcze.
Cel prospołeczny - zagwarantowanie powszechnej dostępności świadczonych usług możliwie szerokim kręgom społecznym. Ingerencja regulacyjna ukierunkowana jest na stworzenie warunków działalności gospodarcze, polegającej na świadczeniu usług użyteczności publicznej na akceptowalnych warunkach cenowych, jakościowych, środowiskowych, jak również na stworzeniu gwarancji, że usługi te nie zostały zaniechane z powodu braku rentowności. Ingerencja regulacyjna ma zagwarantować niezawodność świadczonych usług, operatorzy usług nie mogą zaprzestać ich świadczenia ze względu na ich niską rentowność lub ich brak.
Ingerencja regulacyjna jak w przypadku ingerencji reglamentacyjnej, osiąga wspomniane wyżej cele zarówno w drodze regulacji dostępu do rynku, a więc zapewniającej wejście na rynek tych usług w rożnych formach: zezwalanie, koncesjonowanie. Jak również regulacje zachowań rynkowych, zachowań w rynku operatorów usług, tzn. zachowań jakości i cen świadczonych usług. Tym dodatkowym elementem, cechą tej ingerencji regulacyjnej jest jej antycypujący(przyszłościowy) charakter. Funkcja ta jest przede wszystkim nastawiona na osiągnięcie zamierzonego celu w przyszłości. Ochrona rynku przed praktykami anty-konkurencyjnymi. Ma ona charakter kształtujący, jest aktywnym kształtowaniem stałych i pewnych warunków przyszłych zachowań przedsiębiorców niemożliwych w warunkach samoregulacji rynkowej. Jeśli aktualnie obserwujemy, że działalność gospodarcza w ramach sektorów infrastrukturalnych jest realizowana według reguł konkurencji, to nie jest to wynik samoregulacji rynkowej, tylko wynik ingerencji regulacyjnej. Jest to stan faktyczny wymuszony przez wprowadzoną regulację prawną. Dobrowolnie operatorzy urządzeń sieciowych nie dopuszczą konkurentów do sieci, gdyż to oznacza obniżenie ich przyszłych wyników ekonomicznych. Ta regulacja prawna tworzy te warunki działalności gospodarczej, które określamy jako warunki rynkowe, czyli uwzględniające mechanizm konkrecji koordynujący zachowania uczestników tego rynku. Jeśli mamy obserwacje, że pewne usługi są świadczone w warunkach konkurencji, to jest to wynikiem tej regulacji. Jeśli mowa o usługach telekomunikacyjnych, to usługi świadczone przez telefony, są świadczone w warunkach konkurencji. Ten stan rzeczy jest poniekąd wynikiem ingerencji regulacyjnej. Oprócz tego przyszłościowego charakteru, trzeba podkreślić, że zadania regulacji są w ścisłym związku z tzw. problematyką urządzeń kluczowych, czyli sieci. Dodajemy tutaj kolejną cechę, czyli sektorowy charakter regulacji, mianowicie regulacja odnosi się do określonego sektora, jest przesycona problemem urządzeń kluczowych. Cel regulacji osiąga się tylko w przypadku stworzenia warunków dostępności do urządzeń kluczowych. To wskazuje na ograniczony charakter tej ingerencji do poszczególnych sektorów, a nawet ich części, np. sektora energetycznego, pocztowego, transportowego. Są pewne elementy, które są wspólne dla regulacji działalności gospodarczej w sektorach infrastrukturalnych i mowa tu o uregulowaniu owego dostępu do urządzeń kluczowych, które to uregulowanie jest przykładem doktryną urządzeń kluczowych. Jako wyraz przeciwstawienia się anty-konkurencyjnym praktykom przedsiębiorstw posiadających kluczowe instalacje i urządzenia. Zgodnie z praktyką sądów amerykańskich, że odmowa udostępnienia komuś sieci, jest przejawem monopolizacji tego handlu przez właściciela sieci. Sąd nakazał spółce udostępnić dwa mosty kolejowe innym towarzystwom kolejowym na słusznych warunkach.
Przedmiot interwencji regulacyjnej:
Podejście regulacji sieciowych
Podejście regulacji usług
Istotnym jest określenie obowiązku operatorów sieci, a w drugiej kolejności określenie obowiązków operatorów świadczących usługi.
Na tym tle w prawie energetycznym możemy podnieść problem rozwiązań prawnych, które eliminują konflikt między zarządcą sieci, a operatorem usług. Jest tu instytucja separacji. Najistotniejszą formą ingerencji regulacyjnej, która gwarantuje rozwój konkurencji jest neutralizacja zarządcy sieci, która polega na tym, że nie świadczy on usługi w konkurencji z innymi operatorami usług.
Funkcja regulacji jest funkcją dość złożoną, z tego powodu wymaga pewnej koncentracji co ułatwia zrozumienie istoty tej funkcji.
Funkcja nadzoru gospodarczego - w prawie administracyjnym występuje pojęcie nadzoru. Nadzór nad działalnością gospodarczą jest swoisty, bo mamy do czynienia z nadzorem z samodzielnymi podmiotami, które podejmują działalność gospodarczą na własną odpowiedzialność i ryzyko. Kształt nadzoru jest ograniczony i nie zakłada jakichś współodpowiedzialności organów nadzorujących za działalność podmiotów nadzorowanych.
Jest to nadzór ograniczony do zapewnienie, by działalność podmiotów nadzorowanych byłą zgodna z obowiązującymi przepisami prawnymi. Podstawowym kryterium, wedle którego organy nadzorujące realizują swe zadania, jest kryterium legalności(jest wyjątek - nadzór właścicielski - nadzór sprawowany o kryterium legalności, celowości, rzetelności, gospodarności i dotyczy sposobu, w jakim określone podmioty wykorzystują mienie państwowe, czyli przedmiotem tego nadzoru jest sposób, w jaki państwowe osoby prawne i podmioty skarbu państwa wykorzystują owe mienie, co oczywiście nakazuje sprawować ten nadzór poza ocenę zgodności z prawem). Nadzór w pozostałych przypadkach jest nadzorem niepełnym, ograniczonym i tym kryterium wedle któego jest realizowany, jest kryterium legalności. Nadzór jako funkcja wyróżnia się reaktywną cechą reaktywności. Nadzór jest reakcją n przypadki ewentualnego naruszenia przepisów prawnych i jego zadaniem jest odprowadzenie do stanu zgodności z prawem. W ramach reaktywności, zakładamy samodzielność kompetencji podmiotó nadzorowanych i ingerencję nadzorczą, która jest ograniczona. Nadzór gospodarczy nad przedsiębiorstwami jest nadzorem, który zakłada bezwzględne związanie obowiązującymi przepisami prawnymi o randze ustawowej, które wskazują sytuację, a także środki ingerencji nadzorczej. W tym przypadku nie ma mowy o stosowaniu środków nadzorczych w sytuacjach, które są przedmiotem uznania organów nadzorujących. Najczęściej wskazujemy instrumenty takie jak prewencja i represja. W tych przypadkach, gdzie przepis prawny zapewnia nienaruszalność w obowiązujących przepisach prawnych, mamy do czynienia z ingerencją określaną jako nadzór prewencyjny. Np. Prezes UOKIK nadzoruje przestrzeganie przepisów ustawy w ramach nadzoru prewencyjnego, który obejmuje zamiar dokonania koncentracji przez przedsiębiorców. Zanim ta koncentracja nastąpi, uczestniczy koncentracji mają obowiązek zawiadomienia prezesa o zamiarze koncentracji. Nadzór weryfikacyjny - prezes UOKIK ingeruje bada, czy zawarte porozumienie, stanowi naruszenie przepisów ustawy. Jego nadzór i kontrola następuje po dokonaniu określonych czynności. Jego reakcja ma charakter tylko represyjny, a nie dodatkowo prewencyjny.
Ostania cecha nadzoru to to, że nadzór jest funkcją służebną. Ma ona służyć skutecznej realizacji innych funkcji organów administracji publicznej. Zadaniem tego nadzoru jest korekta zachowań wynikających z interwencji podejmowanych w ramach innych funkcji organów administracji publicznej. Możemy tu dokonać klasyfikacji i wymienić wśród tych typów nadzoru:
nadzór policyjny
reglamentacyjny
gwarancyjny
właścicielski
Nadzór nie występuje jako funkcja samoistna, jest on korelatem przypisanych określonym organom kompetencji do ingerencji w ramach pozostałych funkcji organów władzy publicznej ,szczególnie organom administracji publicznej.
Wykład 5 04.11.2011r Publiczne prawo gospodarcze - wykład
Funkcje realizowane przez organy władzy publicznej - w tym organów wobec gospodarki - jest to funkcja zaliczana do INTERWENCJONIZMU POZYTYWNEGO , funkcja określana w literaturze jako funkcja wspierania gospodarki - przez struktury państwowe po ponadpaństwowe. Kontekstem do omówienia tej funkcji , jest aktualna sytuacja gospodarcza na świecie która wygenerowała konieczność wsparcia państwa przez struktury PONADPAŃSTWOWE.
Jest to element realizacji 3 sektorów : władzy publicznej - organów i struktur ponadpaństwowych - w efekcie staje się źródłem napięć wynikających w pewnych sytuacjach z NIEWYDOLNOŚCI - gospodarka regulowana przez mechanizmy wolno rynkowe często prowadzi do własnej NIEWYDOLNOŚCI wg. zasady ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GOSPODARCZEGO.
Konieczność zastosowania rozwiązań które będą kwalifikowane jako WSPIERANIE gospodarki - rozwiązania które pozwolą osiągnąć stan pewnej równowagi - w sytuacji KRYZYSOWEJ .
Każde państwo powinno wypracować pewną PROJEKCJĘ rozwoju gospodarczego i aby zaangażować w realizację tych projekcji uczestników gospodarki , państwo stosuje wobec nich określone środki tych przedsiębiorców w środki o charakterze PUBLICZNYM , których nie zrealozowaliby w normalnym przypadku. W przypadku polityki OGÓLNOSTYSTEMOWEJ państwo stosuje różne środki POZYTYWNE na rzecz przedsiębiorców - dotacje , subwencje itp. Lub w NEGATYWNYM - odliczenia podatkowe, konwersja długu na kapitał zakładowy itp.
W przypadku w którym jest to konieczne do realizacji środków publicznych , państwo jest zorientowane na wsparcie poprzez stosowanie środków pozytywnych / negatywnych w celu zaangażowanie środków na ich realizację . Pomimo że gospodarka jest sprawą obywateli , jest to działalność będąca uprawnieniem podmiotów prywatnoprawnych państwo odpowiedzialne jest za gospodarkę i aktywnie uczestniczy w jej kierunku rozwoju - aktywność państwa polegająca na wspieraniu gospodarki - służy realizacji celów społeczno-gospodarczych - realizuje cele o charakterze OGÓLNOSTYSTEMOWYM. Państwo stosuje nadzwyczajne środki by osiągnąć cele społeczno-gospodarcze.
Efektem tej interwencji - stworzenie KORZYSTNYCH WARUNKÓW działalności / interwencji gospodarczej - jest to ujęte w ustawie o SWOBODZIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ -art. 7 ustawy.
„DEKLARACJA TA JEST KWIATKIEM DO KORZUCHA” ;]
Zakres wspierania rozwoju gospodarczego nie może być WYŁĄCZNIE wynikiem państwa członkowskiego , gdyż ta realizacja mogłaby kolidować z wymogami prawnymi - które kolidują z regułami rynku wewnętrznego. Gdyby prawodawca europejski stwierdził że funkcja państwa wspierania przedsiębiorczości stanowi naruszenie podstawowych reguł SPOŁECZNEJ GOSPODARKI RYNKOWEJ - którymi podstawowymi elementami są reguły RÓWNOŚCI i KONKURENCJI . Działalność rynkowa państw jest ograniczona art. 1 TFUE - jest to zakaz pomocy państwa - środków państwa lub przedsiębiorców które skutkowały by zakłóceniem KONKURENCJI między państwami członkowskimi. Granicę realizacji tych zadań wyznacza UNIJNE PRAWO KONKURENCJI / REGULACJI działalności GOSPODARCZEJ w przestrzeni rynku WEWNĘTRZNEGO.
Jeśli subsydium zostanie zidentyfikowane jako POMOC PAŃSTWA - zakłócona wymianą gospodarczą między państwami członkowskimi - to w świetle art. 1 będzie NIEDOPUSZCZALNY, kontrolowanie / nadzorowanie POLITYKI państw członkowskich w tym zakresie, korelatem tego zadania jest obowiązek NOTYFIKACJI każdorazowego zadania jakim jest POMOC PAŃSTWA - KOMISJA EUROPEJSKA otrzymuje informację o zamiarze udzielenia pomocy i jeśli przyjmuje ze może wszcząć postępowanie w tym zakresie i wydaje DECYZJĘ o ZGODNOSCI LUB NIEZGODNOSCI pomocy państwa z RYNKIEM WEWNĘTRZNYM - decyzja o PRAWNEJ DOPUSZCZALNOŚCI LUB NIEDOPUSZCZALNOŚCI wprowadzenia w życie.
Celem polityki wsparcie nie jest niwelacja środków poczególnej polityki gospodarczej , a tym samym różnic wpływających na relację poszczególnych przedsiębiorców. W sytuacji w której środki wspierania nie są traktowane jako POMOC PUBLICZNA , państwo ma możliwość jego REALIZACJI. Środki wsparcia stanowią przejaw oddziaływania państwa na GOSPODARKĘ - poprzez poprawę faktycznej sytuacji podmiotów gospodarujących - polega to na kształtowaniu porządku społeczno-gospodarczego wsparcia środków publicznych , zobowiązania ich do prowadzenia DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ w INTERESIE PUBLICZNYM.
Państwo poniekąd udzielając odpowiedniego wsparcia kontroluje działalność BENEFICJENTÓW tego wsparcia kierowanego przez politykę GOSPODARCZĄ. ISTOTĄ TEJ GOSPODARKI JEST POŚREDNI WPŁYW postępowania PRZEDSIĘBIORCÓW - którzy mają swobodę WYBORU wyznaczony przez organ WSPIERAJĄCY. UCZESTNICY nie mają PRZYMUSU uczestnictwa - stąd mowa o POŚREDNIM WPŁYWIE środków wsparcia - oferta która zaprasza ich do realizacji celów społeczno-gospodarczej.
Ustawodawstwo SPECJALNEJ STREFY EKONOMICZNEJ - stworzenie odpowiednich warunków rozwoju gospodarczego i społecznego (np. Wałbrzych podzespoły do samochodów WOLKSWAGENA , BMW i inne w opraciu o rozwiązania które tworzą odpowiednie warunki gospodarowania).
Restrukuryzacja przedsiębiorstw , rozwój sektorów gospodarki , ochrona środowiska , łagodzenie społecznych - gospodarczych sektorów zmian.
Zadanie państwa skutkuje realizacji CELÓW społecznych i gospodarczych - co wskazuje na to że w ramach tej funkcji dokonuje się INSTRUMENTALIZACJI GOSPODARKI - która ma służyć osiągnięciu nie tylko najlepszych efektów ekonomicznych , ale ma służyć realizacji celów, nie możliwych do osiągnięcia w ramach NORMALNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ .
Ustawy : przykłady - dyktafon.
Rozwój tej funkcji stał się INSPIRACJĄ dla wyodrębnienia zespołu przepisów PRAWNYCH określanych jako PRAWO SUBWENCYJNE - Kwestia dyskusji o charakter prawny - bezwzględny wymóg aktu o randze USTAWOWEJ - co najmniej USTAWY BUDŻETOWEJ - pomimo korzyści dla przedsiębiorców , uznano że muszą LEGITYMOWAĆ SIĘ podstawą prawną o randze ustawowej lub co najmniej BUDŻETOWEJ . Objęte jest to KONTROLĄ SPOŁECZNĄ w akcie o randze USTAWOWEJ , tworzonej w procedurze gospodarczej - organy PRZEDSTAWICIELSKIE - kontroli społecznej.
Tyle na temat wspierania GOSPODARKI .
Kryterium wyodrębnienia środków prawnych :
- polega na rozróżnieniu TREŚCI I FORMY - ze względu na ich treść a prawne formy działania ze względu na ich formę ( art. 46 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ) , z którego wynika że funkcje reglamentacji działalności gospodarczej - organy państwowe realizują wykorzystując środek prawny które ORGANY NAZYWAJĄ KONCESJĄ - art. 47 ust. 1 - odmowa udzielenia następuje w drodze DECYZJI. Prawną formą środka prawnego jest DECYZJA. Tam gdzie ustawodawca nie określa tej formy domniemuje się że jest to DECYZJA ADMINISTRACYJNA - odpowiada wymogą DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO i chroni prawa PODMIOTOWE adresatów - daje możliwość weryfikacji decyzji i środków kontroli. Gwarantującą proces realizacji funkcji państwowych - jest forma DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ - jednak nie wszystkie decyzje mają charakter decyzję administracyjną (w ujęciu art. 104 KPA). W realizacji tych zadań spełniają środki NAKAZOWE i ZAKAZOWE .
Regulacja BEHAWIORALNA - bezpośrednie STEROWANIE POSTĘPOWANIA PRZEDSIĘBIORCÓW.
Środki oddziałowywania ekonomicznego - stosowanie wzorca powinnego zachowania jako warunki oddziaływania przedsiębiorców - sposób oddziaływania przedsiębiorców - powinne zachowanie jest GWARANTOWANE wprowadzoną wysoką opłata za ewenutalne postepowanie naruszające - niewskazane z pkt-u widzenia PRAWODAWCY - np. zakaz importu określonego produktu -ale też można zamiast zakazywać importu tego produktu poprzez nałożenie WYSOKIEJ OPŁATY .
PRAWNE FORMY DZIAŁANIA - formą stosownego środka ( subwencje , dotacje , subsydia) - mogą mieć formę DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ , a także umowę CYWILNO - PRAWNĄ .
Decyzje ADMINISTRACYJNO - GOSPODARCZE - wynika z odrębnych regulacji PROCEDUR i przewidywanych środków prawnych - swoista forma działania jako decyzja kontrolująca przedsiębiorcę - w postaci SPRZECIWU.
Wykład 6 - prawo gospodarcze 18.11.2011r.
Prawne formy działania ciag dalszy
Nauka o prawnych formach działania stara się wykazać, że organy administracji gospodarcze, aby skutecznie wykonać swoje zadania względem gospodarki w coraz szerszym zakresie posługują się śrokdami i prawnymi formami działania swoistymy, czyli odrębnymi niż te, którymi posługuje się administracja publiczna. Ponieważ sfera gospodarki wyróżnia siętym, że ma charatker złożony i dynamicnzy, wobec tego nie wszystkie śordki prawne i prawne formy działania stosowane przez administracje w relacjach z obywatelem mogą byćwykorzystane. Doktyrna zjamująca się próbą przypożądkowania przewidzianych przez ustaowdawce srodkow i pranwych form działania stara sięzakwalifikowac i stworzyc kartalog swoistych srodkow i pranwych form działania które majązastosowanie w przestrzeni wyznaczonej rprzez relację administracja i gospodarka.
Trudno wymagać,zeby te realcje ksztaltowala w kzdym przypadku decyzja administracyyjna wydana w trybie KPA, to jest oczywisscie porzadane i niewatpliwie jest to forma najbardziej chroniaca prawa podmitowe adresatorw decyzji administracyjnej, ale wiemy, że nie w każdym przypadu może być wykorzystana. Decyzja administracyjna jest aktem administracji publicznej, która jest wydana w tym sformalizowanym trybie, musi odpowiadaćpewnym kryterium z wszysktimi konsekwencjami. Uwzglledaniajc swoistośćrealci między administaracja i gospodarka, to w tych relacjach istote ma czynnik czasu, a zatem decyzja musi byćw miare szybko podjęta, musi szybko rodzić okreslone skutki prawne, nie możne czekać tak jak czekamy w tej rpoceddurze uprawomocninia się decyzji w klasycznych standardach postepowania administracyjnego.
Przpieys prawne przewiduja procedury uproszczone, np. relacja pomiedzy organem kontrolnym a przedsiebiorcą przewiduje tzw miniprocedure kontroli przedsiebiorcy a w ramach tej miniprocedury srodek prawny, który okresla jako sprzeciw. Swoisty śordek prawny który nie jest znany KPA. Będziemy mogli wskazać na wiele takich przykładów, że głównie od strony procedur kształtuje się nowy typ środków cyz pranwych form działania administracji która można zbiorczo określić decyjzą administracyjno-gospodarczą. Jeśli dojdzie do tego, to mamy przypadki w ktorym głównie ze wzgleu na swoistosci odmiennosc mozemy wskazac na przyklady swoistych decyzj iadministracyjnio-gopodarczych, np. decyzje prezesa UOKIKI który podejmuje decyzje w trybie hybrydowej procedury, na który skaladaja się przpeisu ustawy o OKIK, cyz tez KPA, czy KP cywilnego. Służy od tjej decyzji odowlanie do śadu OKIK, potem apelacja do sądu apelacyjnego i w końcu skarga kasacyjna do SN.
Jak z tego wynika, będziemy mogli zweryfikować to stwqierdzenie o wswoistoci decyzji admi-gospodarczych np. na prawie zamowien publicznych, gdzie procedura przeiwduje swoiste srodki prawne, Środki prawne muszą chornić uczensników postępowania, a także zapewnić w odpowiednim zakresie ochronę interesu publicznego.
Przykładów jest bardzo wiele, w oparciu o regulacje dzialalnosci gospodarczje w sektorach infrastrukturalnych gdzie są postępowania przed organami regulacyjnymi, które są poddane kontroi sądowej i w ramach tych procedur będziemy mogli wskazac na swoistość tych decyzji podejmowanych przez organy regulacyjne.
Możemy powiedzieć, że sfera relacji między organami administracji, a gospodarka nie jest sfera relacji między organme administracji a obywatleme kotry nie znajduje się wsytuacji iwykonywania dzialalnosci gospodarczje. Ta sfera wyroznia się i wymaga innych sorkdow i pranwych fomr dzialania, Nauka o prawnych formahc dzialania stara się nadac tymże prawnym formom dzialania jakiś kontur prawny i stara się stworzyc systematyke prawnych form dzialanai i jedna z takich prob jest proba kwalifikacji decyzji jako zidywidualiozwnaych aktow prawa gospodarczego. Przy tym pojawiaja się inne argumenty przesadzajace o swoistosci prawnych form dzialania, otóż dcyzjja organmow administracji w sotusnku do przedsiebiorcow, zazwyczja rodzi zlozone skutki prawne, a zatem relacje miedyz administracja i gopsodarka nie wyczerpuja się w dwustronnych relacjach prawnych, te dzialania rodza wielostronne skutki pranwe odnoszace się do bezposrednich podmiotow dzialan, ale dotykaja podmiotw 3. np. decyzja zwiazana z udzieleniem pomocy publicznej. Najbardziej zainteresowany podwazaniem tej decyzji jest konkurent. Nie beneficjent, który dostaje srodki pomocowe, tylko jego konkurent i to on będzie inicjowal postepowanie majace na celu weryfykacje podjecia takiej decyzji o przyznaniu beneficjum pomocowego. Jest to przykład decyzji, który ma ten zlozony skutek prawny nieograniczony tylko do ksztaltownaia sytuacji bezposredniego adresata. W postepowaniu przed komisja europejska, to postepowanie jest inicjowane przez komisje w wyniku informacji udzielonych przez kogokolwiek ,a szczegolnie przez konkurentów, którzy oczywiscie oceniają skutki podjetej decyzji z punktu widzenia pogorszenia swoiej sytuacji rynkowej. To jest bardzo spektakularny przykld decyzji, która rodzi te złożone skutki prawnej .W innych porzadkahc prawnych, np. prawo w RFN przysługuje skarga konkurencyjna.
Administracja gospodarcza realizujac swe zadania wobec gospodarki nie jest skazana na formy jednostronne. Wyraznie podrkeslamy, ze w takich przypakdahc jakich jest to mozliwe i nie sprzeciwia się temu przepis o randzue ustaowwej, ogany adm publicznejj mogą sotoswac formy 2-stronne, które wyrazaja kooperatywny sotsunk miedyz administracja a gospodarka. Z tego nie wynika, ze stosujac formy dwustronn,e zwłaszcza umowy prawa prywatneog, ze amdinistracja podporzadkowana jest prawu prywatnemu, bo w dalszym ciagu zwiaznaa jest prawem publicznym i jako tako zwiazana tez prawami podstawowymi, wsrod których istotne znaczenie ma prawo równosci ,z ktorym wiaze się przymus kontraktowania. Gsy adminsitracja realizuej zadania przyjmujac formy umowne. Administrajca nie może odmowic zawarcia umowy na okreslone siwadczenie. Jelsi adminitracja posluguje się forma dwustronna nie znaczy ze ma pozycje podmiotuy prywatno pranwgo, który może odmowic kotntraktowania, administracja jest objeta publicznpranwycm obowiazkiem realizacj zadan.
Organ administrajci nie jest przeksztalcowy w podmiot prawa prywatnego, nadal jest podmiotem prawa publicznego. Administrajca dzialajac w ofmrahc praawa prywanteog realizujac dziallanosc gospodarcza, wteyd administracja pelni funkcje fiskalna i dysponuje wówczas pewną autonomiądecyzyjna jendakze może ona być ograniczona.
Rozwój niewładczych form działania administracji, dzisiaj zwanych form uzgodnieniowo konsultacyjnych. Administracja niekoniecznoe w kazdym przypadku musi realizowac swoje zadania przy pomocy form wspartych mozliwosica stosowania przymusu panstwowego. Tam gdzie to mozliwe, administracja może stosowac zlagodzone formy dzialania ,wsrod których jest grupa dzialan o hcratkerze uzgodnieniowo-konsultacyjnym. To stwierdzenie jest wynikiem szczegolnie tendencji na gruncie prawa UE, które dalo podstawe swoistej procedury podejmowania decyzji tzw. procedury komitologicznej czyli nie mala część decyzji podejmowanych przezo rgany UE jest podejmowana w wyniku uprzednich uzgodnien i konsultacji w ramach procedyru komitologii, czyli w ramach komitetów z udzialem panstw czlonkowksich pod przewodnictwem przedstaiwcieli komisji europejskiej, które stanowia pewne formu uzgadnainia deycjiz podejmowanej przez organy UE, szczegolnie komisje europejska. W tych przypadkach, w których powstaly komitety, np.. do spraw pomocy publicnzje, i decyzje podjete przez komisje są poprzedone takimi uzgodninia i konsultacjami. To jest także rpzyklad wskazujacy na to, że administracja wsółczensta poszukuje nowych form dzialania, które najogolniej rzecz biorac charakteryzuja się niesprecyzowanym charakterem skutkow prawnych, a więc są to dzialania kwalifikowane jako dzialania niewladne, dzialania bez skutkow prawnych, dzialnai faktyczne, a nie prawne.
Środek pranwy - dzialania organu administracji który wyodrebniamy ze względu na jego tresc, a więc na to co stanowi co stanowi sposob oddzialywania na zachowanie się adresata. Srodkiem pranwym jest nakaz albo zakaz zawarty w przpeisie obowiazujacym powszehcnie, np. prawo cohrony konkurencji, w tym prawie jest zakaz porozumien ograniczajacyh konkurencje majacy charakter wzgledny etc. Jest to typ oddzialywania o charakterze bhawioralnym. Do tej grupych sordkow prawnych zaliczamy nakazy, np. aby skierowany do przedsieiboryc, aby osoba bioraca udzial w cyznnosci która wymaga kwalifikacji, takie kwalifikacje posiadala, w prawie cohrony pulibczneji, np. nakaz zgloszenia komisji o zamiarze udzielnia pomocy panstwa. Przpeisy prawne odwoluuja się do bezposredniego sposobu ksztaltowania się zachownaia adresatow. Owe nakazy mogą mieć rozna forme prawna, czyli forma prawna jest zewnetrzny skategoryzowanym sorkdiem pranwym. Owa pomoc publiczna może mieć forme umowy cyilnopranwje lub decyzji administracyjnej.
Należy mieć pod uwage, ze dany srodek pranwy może mieć rozna forme prawna, w zaleznosci od teog, mozmey przyjac ze może to być forma prawa publicznego np. decyzja adminsitracyjna, czy tez może to być umowa cywunlnoprawna. Trzeba stwierdzic, co będzie ksuteczniejsze w realizacji celu lub np. ochrony.
___________________________________________________________________________________________
Część szczególna prawa gospodarczego publicznego
regulacje, które maja charakter podgalezi prawa gospodarczego publicznego i w ramach podgalezi wymieniamy: prawo dizlalanoci gopsodrczej, prawo publicznej dizlalanosci gopsodsrczje prawo OKIK, prawo pomocy publicznej, prawo lotnicze, pocztowe, telekomunikacyjne, energetyczne, morskie, prawo zamowien publicznych.
Jeśli chodzi o narsz program, to na początku omawiamy podstawowe instytucje prawne tzw. prawa dzialalnosci gospodarcze.
To prawo dzialalnoci gpsodarczje przedstawiamy lacznie z prawem regulujacym swiadczenie uslug na terytorium RP, gdyż są to regulacjep rawne wystepujace w sscislym związku, a zatem podstaowywmi aktami prawnymi, które tworza podstayw prawne prawa dzialalnsoci gospodarczje będzie z jednej storny ustawa z 2 lipca 2004r o swobodzie dzialalnsoci gospodarczej, tekst jednolity pochodiz z 2011r oraz ustawa z 4 marca 2010r o świadczeniu uslug na terytorium RP.
jeśli chodzi o taka ogolna i wporwadzjaa charakteryttyke, to należy podkreslic iz jest to ta gurua przepisw prawnych, które tworza ogolny i ramowy porządek prawny dzialalnsoci gopsodarczej. Konkretyzujacy i roziwjajacy istotne dla gospdoarki postanowienia konstytucji RP, a zatem istoten dla gospodarki postanowienia konstytucji gospodarczej RP które gwarantuja okrelsone prawa jak również przewiduja zasady ustorju gospodarczego RP znalazly swoje rozwinicie i konkretyzacje przede wszystkim w tym akcie prawnym ustawy o swobodzie dizlalansoci gospodarczej. Do momentu wejscia w życie konstytucji RP z 2 kwienia 1997r to właśnie prawo dziallanoci gopsodarczje, , a albowiem był to akt pranwy okreslajacy podstawowe zasady ustorju gopsodarczego RP obejmujace swoboe dzilalanosci gopsodarczje, rownosc podmiotów oraz gwarancje wlasnosci prywatnej i reguly konkurencji. Gwoli prawdzie chistorycznej trzeba powiedzie,c ze tranformacja ustorju gospodarczrog z gospodarki cnetralno steorwanej na ustorj gospodark irynkowje poprzedzila transofmrajce ustorju politycnzeog. Historycznie polska weszla wczesniej na droge fgospodark irynkowje niż stala się dmeokratycnzym panstwem prawa, gdyż jak wiemy stala się tym demokraatycnzym panstwem pranwym nieco później. Przpeirwszym przejawem tego przelomu można pwoiedziec politycnzego były czesciowo wolne wyboy z 1989r które staly się poczatkiem budowy nowego demokratycnzgego ladu politycznego ale jeśli chodzi o gospodarke, to gospodarka zostala wprowadzona na tory gopsodarki rynkowej wczesnije, jeszcze za panowania dawnego rezimu politycnzego, który jednakze przecuzwajac przyslzy rozwój wydarzen 1988 roku wydal ustawe o dizlalansoci gospodarczje, która była pierwszy maktem prawnym przeksztalacajayym gposdarke centrlna na wolnorynkowa poprzz wporwadzenie zasady swobody dziallansoci gospodarczej i rownosci podmiotw zwłaszcza sektorow gospodarczych. Przed wejsicem ustawy, goapodarka była prowadzona w ramach systemu gopodarki centralnei co oznaczlao ze jedynym podmiotem goapodarujacym było panstwo, czyli gospodarka była zadaniem panstwa, to panstwo było uprawnione do tego,by podejmowac i wykonywac dzialkansoc ogpsodarcza, która ma na celu zaspokojenie potrzbe spolecznych na dobra i uslugi. Jak się okazalo, z tego zadania panstwo nie wpotrafilo dobrze się wywiazac, bo ta dzialalnosc była nieefektywna i panstwo nie zaspakajalo potrzeb spolecznych obywateli, a dzialalnosc gospodarcza była ekonomicznie nieracjonalna. Z tego powodu odstapiono od koncepcji panstwa jako jednego podmiotu gospodarujacego i przyworcono przywilej dzilaalnosc i gopsodarczej obywatelom. To oni właśnie przede wszystkim zajmuja się dzialalsnocia gospodarcz,a natomiast panstw ow tym zakresie pelni pewne funkcje korekty mechanizmow rynkowych wedle których jednoski i osovby prawa prywatnego uczestnicza w dziallansoci gopsodarczje. Tę zasadę podtrzymywaly kolejne wydane akty prawne, a więc ustawa z 1999r prawo dziallanoci gopsodarczje, która była aktem pranwym uwzgledniajacym postanowienia konstytucji z 2 kwietnia z 1997r i później wydana ustawa z 2 lipca 2004r aktualnie obowiazuja, która z kolei była aktem prawnym wydanym aby uwzglednic konieczne zmiany wynikajace z czlonkostwa RP w UE. Jeśli chodzi o podstawowe rozstrzygniecia ustawy o swobodzie dziallansoc ogpsodarczje, to zwrocmy umowa po pierwsze na te postanowienia, które konretyzuja konstytuycyjne zasady wykonywania dizlalansoci gopsodarczjej, szczegolnie ze podejmownaie wykonywanie i zakonczniee dzilalansoci gopsodarczej jest wolne dla kazdego na rownych prawach i z zachowaniem warunkow przpeisow pranwych. Być może stwarza ta zasada, jeśli odwolac siedoliteratury, dostepnosc dla kazdego, co niektorzy autorzyinterpretujato w taki z posob, ze także dla podmiotw publicnzopranwych, więc dla panstwa i innych korporajci terytorialnych jak np. jednostek ST.
na tle tego sformulowania ze dla kazdego powstal spor trwajacy do dziś i polegajacy na rozstrzygnieciu dylematu, czy panstwo i inne podmitoy publicznprawne dizlaaja w przestrzeni owolnosci gospodarczej czy tez przeciwnie w przestrzeni kompetencji i wyraznego upwoaznienia ustawowego, które legitymuje panstwo i inne podmitoy publiczno pranwe do dzialalnoci gopsodarczej. Niewatpliwie wydaje się ze ten dylemat roziwazauje się wskazujac iz to jednostka, obywatel i osoby prawa prywatneog dzialaja w przestrzeni wolnosci gopsodarczje, w której nie dziala panstwo, gdyż zgodnie z zasada legalizmu, kazde organi administracji panstwowej i inne podmioty publicnzo pranwe muszą legitymowac się wyraznym upowaznieniem także do dziallanosci gopsodarczej, a zatem obywatel nie musi wskazywac podstaw prawnych swego uczesnitcwa w gosoidarce, to organy panstwowe muszą, bo dzialaja wprzestrzeni wyznaczonej przez specjalne upowaznienie. O ile domniemujemy prawo do dzialalnoci gposdarczej, o tyle nie mozemy przyjac domniemania dzialalnosci gopsodarczej panstwa i innych podmiotow publicznprawnych. Owa zasada powinna być interpretowana w sposób zawężający.
Są pewne prawa chroniace uzasadnionym itneresem publicznym organiczajace dziallasnoci gopsodarcza ze strony panstwa.
Dzialalanoc gopsodarcza musi być prowadzona na rownych prawach, a więc obecnosc w gospodarce, czyli dostęp w obszarze gospodarki może być aktualizowana tylko i wylacznie w warunkach zapewnienia rownego traktowania przez organy panstwowe, zwłaszcza organy prawodawcze, tylko w tych warunkach można zaktualizowac owe prawo do swobodnej dizlaalsnoc igospodarczej i tylko w tych warunkach dzialalnosc jest podejmowana wedle regul konkurcecnji.
Wolny dostęp do dzialalanoci gopsodarczej nie oznacza wolnosci od regulacji prawnej, w kazdym przypadku cuzesnictwo w gospodarce podlega regulacji prwwenj,czyli mowimy o wolnosci w ramach obowiazujacego prawa, trzeba to wyraznie podkreslic, ze zakres owej wolnosci może być wyznacozny w wyniku anailizy mateirlanopranwych przepisow regulujacych warnki podjecia dzialsnosci gospodarczej. Wolna dzialalsnoc gospodarcza jest dzisiaj wyjatkowo spotykana, w większości przypadkow mamy ograniczenie wolnosci, swobody podjecia i wykonywania dzialalsnoci przes przepisy prawne nakazujace spelnienie ogolnych warunkow podjecia i ywkonywania dziallansoci ale szczegolne warunki przewidziane w przepisach prawnych, w związku z tym należy traktowac to prawo do swobody gospodarczej w sposob relatywny, a wic trzeba odniesc je do obowiazujace jregulacji prawnej i na pdostawie analizy ocenic, w jakim zakreise dnay rodzaj dziallansoci jest wolny.
Jeśli chodzi o pozostale regulacje, to niewatpliwie podstawowy charakter tej tregulacji prawnej zasadza się na wprowadzeniu takiej typowologi dzialalnosci gospodarczje,ktora jest nastepstwem kategoryzacji dziallnosci gospodarczej opartej na kryterium wymogów formalnych, które musa być spelnione, by podmiot zainteresowany mogl podjac dizlalnosci. Omawiana ustawa wprowadza jako akt pranwy o charakterze ogolnym i ramowym zasadniczy podzial dzialalnsosci na:
wolną
reglamentowana
Ad2) ustawa wyodrebnia typy regulowanej dzialsnosci gospodarczej, dziallsnsoci wymagajacej uzyskania zezwolenia, licencji bądź zgody, oraz koncesjonowana dzialalnosc gopsodarcz.a Na gruncie ustawy o swobodzie dziallsnoci gopsodarczej i to przesadza o podstaowym i ramowym chararketrze tego aktu pranwrgo postawa taka tpypologia dzialalnosci.
Dla kazdej z wymienionych dzialalnsoci gopsodarczych ustawa przewiduje warunki, by zaintersowany podmiot mogl w sposob legalny podjac wykonywac okreslonby rodzaj dzialalnosci.
Regulowana dzialalnosc gospodarcza - należy na początku odwolac się do definicji regulowanej dziallansoci gopsodarczej, która definiujemy jako dziallansoco gos[podarcza której wykonywanie wymaga spelnienia szczegolnych warunkow okreslonych przepisami prawa. Jezei przepis odrebej ustawy stanowi, ze dany rodzja dzialalsnoci jest dziallansocia regulowana, przedsiebiorca może ywkonywac ta dizalanosci jezei spelnia szczegolne warunki okreslone przpeisami tej odrebnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejetrze dzialalnosci regulowanej. Jak dociec, iz dany rodzja dziallsnosci jest regulowany? Otóż przepis odrebnej ustayw przesadza czy mamy do czyenienia z konrketnym przypadku z regulowana dzialalscia gospodarcza. Jak zidentyfikowac ta ustawe? Tu nasza uwaga kieruje się na ustawe z 2 lipca 2004r o przepisach wprowadzajacyh ustawe o swobodzie dzialalnsoci gospodarczje, dlatego ze wydana w związku z ustawa o swobodize dzialansoci gopsodaeczje ustawa przewdiuje zmiany w odpowiednich odrebnych ustawach polegajace na tym, ze owe ustawy wskazuja ze regulowana przez te odrebne ustawy dzialalnoc gospodarcza jest kwalifikowana jako regulowana dzialalnsoci opsodarcza, której podjecie i wykonywanie wymaga uzyskania wpisy do rejestru dziallanosco regulowanej. Przykladem takiej ustawy jest ustawa z 1997r prawo o ruchu drogowym, w której dokonano zmiany w artykule ze zgodnie z ktorym prowadzenie stacji kontroli pojazdow jest dzialalsnocia gospodarcza regulowana, zas organem wlasciwym do prowadzenia rejestrów jest starosta.
Dzia,lalnosc gopsodarcza ywmagajaca zezowlenia - tutaj jest 26 aktow pranwych regu,ujacych dzialalnaoci gospodarcza wymagajaca zezwolenia. Ustawa o swobodize dzialalnsoci gopsodarczej wskazuje rodzaje akto pranwych regulujacych dziallansoci gospodarcza wymagajaca uzysknaia zezwolenia.
Jelsi chodzi o idzlalanoci gopsodzrcza która ywmga zuzyskania licencji, uzyskania licencji wymaga wykonywanie dizlalancoi gospdarczej ustawa o ternapsorcie drogowym i kolejowym. Licencja jest sordkiem reglamentajci dxzialaknsoci gopsodarczej zastosowana w dowhc pryzpadkahc dzialamsci polegajacej na dzialalnsoci trnasporutu drogowego i kolegowego
Dzialalanco igospoarcza ywmagajaca zgody - uzyskania zgody wymaga prowadzeniee systemu platnoscii, rsystemu rozrachunku prapierow wartosicowych.
Koncesjonowana dzialalsnoc ogpsodarcza - jest zamkniety karalog dziedzin dzialaknsoci, której podjecie wymaga uzyskania koncesji.
Trzeba nad to powiedziec, ze w odroznieniu od dzialalanoci wymagajaec uzyskania zezwolenia licencji i zgody, koncesjonowanie dziallnalnosci zostalo uregulowane na gruncie omawianej ustawy o swobodzie dzialalnsoci gopaodarczej z zastrzezeniem, ze udzielenie koncesji nastpeuje w oparciu o szczegolowe przepisy prawne regulujace koncesjonowanie dziallnosci gospodarczej, które są stosowane w pierwszej kolejnosci, co także wskazuje na kolejną cechę omawianej ustawy, jaką jest subsydiarny zakres jej stosowania, a zatem jako akt ogólny w tym przypadku stosowany jest subsydiarnie, a więc w zakresie, w jakim przepisy szczegolowych odrebnych ustaw nieregulujaca okreslonej materii zwiazanej z konsecjonowaniem dzialalsnoc igopsodarczej. Jesl ichodzi o koncejsonowanie dzialalnosci gopsodarczej, to trzeba wyraznie podkreslic ze jest to najabrdziej restrykcyjny rodzja dzialalnosci i stad katalog dziedzin objetych obowiazkiem koncesjonowania ma zamkniety charakter w przeciwienstwie do ktaalogu dziedzin poprzednich dzialalnosci czyli regulowanej, za zgodą, czy licencją. Prawodawca podkresla wyraznie zmakniety chratkater owych 7 dziedizn, których podjecie dizallsnsoc igopsodarczej wymaga uzyskania koncensji. Można wprowadzić inne kocensje w dziediznach dziallansoc igospodarczej, które mogą być wprowadzone jeśli spelni się warunki takie jak:
te dziedizny muszą mieć szczegolne znaczenie ze względu na bezpieczenstwo panstwa lub obywateli, a zatem można wprowadzic inne koncesje niż te co są wymienione, jeśli dotycza dzialalnosci w dziediznach majacych szczegolne znaczenie ze względu na bepzieczenstwo panatwa lub obywateli
wprowadznie innych niż przeiwdziane w art 46 ust 1 koncesji na dizlalansoci gopsodarczem jest dopuszczane w tyljo w przypadku, gdy dzialalanoc ta nie może być wykonywana w zadnej innej dzialalsnoc ogpspodarczej i wymaga zmiany ustawy. Ustawodawca ustalil przewszenstwo dzialalanoci gopsodarczej wolnej i tylko w przypadkach w których dzialalnosc nie może być prowadzona jako wolna, kolejnym rodzajem dzialansoci gpsodarczej jest regulowana dzialalsnco ,ktora przewiduje dość liberalne warunki dostepu, gdy dany rodzaj dzialalnosci nie może być prowadozny regulowanie, to wprowadzay wymog zezwolenia, a jak to nie da rady, to wprowadzamy system koncecji. Prawodawca respektuje zagwarantowane w kosntyucji prawo do wolnej dzialalnosci gospodarczej, gdyż w pwiewszym rzedzie nakazuje rozwazyc wariant wolnej gospodarczej dziallaanosci. Ustawa wprowadzila taka typologie dzialalsnoc igospodarczej wsparta kryetium wymogow formalnych które muszą być spelnione
znczenie ust o swobodize dz. gospodarczej ze względu na wporwadznie pojecia dzialalnsoc gopsodarczej, które stanowi jej zakres przedmiotowy oraz pojecia przedsieiborcy, który z kolei wyznacza jej zakres pomiotowy.
Dzialalnosc gospodarcza - wedle kryterimum fiunckojanlnego to dzialalnosc której celem jest zaspokojenie potrzeb spolecnzych na dobra i uslugi i podejmowana jest w celach zarobkowych. Zaorbokowa dzialalsnoc wytworcza, dzialalanoc zawodowwa wykonywana w psosob zawodowy i ciagly. Pojęcie dzialalnosci gopsodarczej wyznacza zakres przedmiotowy regulaji ustayw o swobodzie diziallnosci gopsodarczej iw związku z tym podkrelamsy ze poza zakresem przedmiotowym omawianej ustawy pozostaje dzialalnosc która w swietle ustawy nie zostala zakwailifikowana jako dziallansosc gopsodarcza. Przepisow ustawy nie stosuje się do dzialalnoci rolicznej, lesnictwa, rybactwa, wynajmowania przez rolnikow pokoi, etc.
Sektor rolniczy jest szczegolnie w sposob uprzywilejowany wobec innych sektorow, to a sytuacja ma swoje prawne umocowanie powyzej. Dizlalansoc tego sektora w swietle ustawy nie jest dziallanaoscia gopsodarcza a osoby które trudnia się ta dzialalsnocia nie jea przedsieiborcami. Nie mozemy zastosowac wobec tej grupy innych przepisow przewidujacych skutki dziallansoc igospodarczej. Ustawa pworwadza negatynwe rozwiazania wylaczajac okreslony rodzaj dzialllnosc który spelnia kryteria dzialalnsoci gospodarczej, bo jest to dzialansoci wytworcza, ma cialgy charakter, zarobkowy charakter i wpewnych waurnkach jest zorgnaizowana, aj endak w swietle ustawy nie jest to dzialalnosc gopsodarcza.
Elementy konstytuujjace pojęcie dzialalnosc ogpodarczej:
zarobkowość - chodzi nie o tyle co osiagniecie realnego rzeczywstego dochodu, a o zamiar uzyskania dochodów stanowiacych podstawowe zrodlo utrzymania, a więc ewentualne straty wynikajace z dizlalalnosci nie dyskfaliwfikuja okreslonej dizlaanosci jako dzialansoci gospodarczej
zorganizowany charakter dzialalnosci - może być traktowany w sposob dwojaki, bądz szeroki, gdy zorganizowany charakter jest tożsamy z organizacja dzialalnosci przez obowiazaujaca regulacje prawna, która organizuaje ta dizalalanocsc dla zapewnienia obrotu gopsodarczego, a wezszy sens to dzialalnosc zorganizowana tlumaczona jest jako przyporzadkowanie w kazydym przyopadku dzialalnsoci gopsodarczej w formie ogranizacyjnej. Mozmey pwoeidziec, ze w kazdym przypadku dzialalsnoc gospodarcza ma chartakter zorganozowany bo jst prowazna w okrelsonej formie orgnaizacyjnej.
Wykład 7 - prawo gospodarcze 25.11.2011r.
Na gruncie tej ustawy dokonano kategoryzacji działalności godpoarczej w zależności od przewidzianych w przepisahc prawnych wymogów formalnych upoważniających od pojdeicia i wykonywania działalności gospodarczej.
Wynika z tego, co jest istotnym, że regulacja działalności gospodarczje nie jest jednolita, w zależności od rodzaju, przedmiotu, zakresu działalności, przepisy pokazują różne warunki, które mają być spełnione nad ten obowiązek wykonania tych ogólnych warunków.
Dokonujemy swoistej hierarchizacji rodzajów działalności gospodarczej i ustalić że w sietle ustawy o swobodzie działalnośvi gopsodarczej, tyhm pdostaowwym rodzajm jest wolna, inaczej rejestrowana działalność gospodarcza wyznaczająca minimalny zakres warunków, który musi byćspełniony, Tym minimalnym zakresem jest uzyskanie wpisu do ewindecji działalności gospodarczej - osoby fizyczne, a osoby prawne do KRS.
To jest ten rodzaj działalności, który jest wolny od spełnienia tych dodatkowych szczwgólnyc warunków wyznaczonych w przepisach prawnych. W drugiej kolejności uystawa sytuuje działaonośćregulowaną, której z kolei podjcie jest uwarunkowanie wpisem do regulowanej działanośc gospodarczej. Potem jest ordzja działąlanośi gopsodarczej, któe wymagaja zezwolenia, licencji bądź zgody, a na samym szczyciej est koncesjonowana działalnośćgospodarcza jako najbardziej restrykcyjna forma reglamentacj idziałąlności gospodarczej. Takądziałalnośćgospodarczą, której podjęcie uwarunkowane jest uzyskanie koncesji od właściwego organu. Jest ona uznawana za najbadzijej restrykcyjny ordzaj działalnośic, bo uzyskanie owej koncesji jest oparte na subiektywnej ocenie organu koncesyjnego, czy zaintereoswany podmiot soełnia warunki określone w obowiązującyhc przpeisach pranwych oraz warunki określone przez organ koncesyjny
Ustawa omawiana wprowadziła do obtrotu prawnego podsgtawowe pojęcia, wedle którego określamy jej zakres przedmitooy i podmiotowy:
Pojęcie działalności gospodarczej i pojęcie przedsiębiorcym przy czym i w jednym i drugim przypadku należy podkreślić, iż owe pojęcia odnoszą się do ustawy o swobodzie dz. gospodarczej, z czego wynika, że w świetle odrębnych ustaw można i trzeba definiować w sposob odmienny pirwsze pojęcie i drugie pojęcie. /Gdy ustawa odrębna wporwadza swoiste pojęcie bądź dzialalnosci czy przedsieiborcy, to znajduje swoie jzastosowanie przed przpeisami ustawy o swobodzie dz. gospodarczej. Uzupełniniem i rzowinieciem problematyki pr dzialalnosci gopsoarczej jest problatyka stanowiaca przedmiot tegulacji stanowiacej pewną komplementarnąregulacje dzialalnosci gospodarczje, chodzi o regulacje dotyczaca swiadczenia uslug na terytorium RP. Jak do tej pory i do momentu wydania ustawy o siadczenie uslug na terytorium RP 4 marca 2010r, zasady swiadczenia uslug nie były przedmiotem osobnej regulacji prawnej i wydanie 4 marca 2010r ustawy o swiadczeniu uslug na terytorium RP jest wywiqzazaniem się prawodawcy polskeigo z obowiazku nalozonego przez prawodace unijnego, gdyż wydanie tego aktu prawnego stanowi warunki, czy określa warunki umożliwiające realizację jednej z tzw. swobód rynku wewntrznego, mianowice swobodu przepływu usług. Wydanie tej ustawy czyni zadość obowiązkom państwa członkosikiego wydania przepisów pranwych tworzących warunki realizacji prawa UE w tym przypadku chodzi o artykuł 56 traktatu o funkcjonowaniu UE. Adresatem tego przpeisu traktatowego są państwa czonkowksie, które obicazono tym zakazem ograniczeń, w związku z tym państwa czlonkowskie nie mogą wprowadzac d oswego porzaduku pranweog zadnego aktu prawneog, który moglnby stanowic przeskzode w swobodnym przeplywie uslu.g Ten przepis odnosi się neitlyko do obywateli panstw czlonkowksich, adresatamia przepywu sowobodnego uslug są społki. Regulacja unijna uslu nie wyczerpuje się na rgulacji na poziomie prawa traktyatowego, albowiem kwestia swobody usług jest także przedmiotem regulacji prawa pochodnego i podstawowym aktem prawnym, który regyuluje świadczenie uslug UE, jest dyrektywa sygnowana 2006/123 Wspólnoty europejskiej PE i Rady Euripy z 12 grudnia 2006r dotyczaca uslug na rynku wewnętrznycnm i która stnaowi ogóne ramy prawne okreslajace zasdy swiadczenia uslug w przestrezeni rynku wewnętrznego. Wydana ustawa stanowi zatem akt prawny, który swoiscie implementuje zarowno zasade traktatowa swobody przeplywu uslug jak również dyrektywę o swiadczeniu uslug wewnątrz UE. Ustawa w sowihc podstawowych rozstrzygnięciach nawiązuje do zasady swobody siwadczenia uslug jak również do zasad siwadfxzcneia uslug okresloneych w dyrektywie 2006. jeśli idzie o ogolna charakterystyke tego aktu prawneog, t o z punktu widzniea zakresu przedmiotowe, ustawa okresla siwadczenie uslug na terytorium ROP, zasade wpsolpracy organow, okresla zasady swiadczenia uslug przez uslugodawców z innego panstwa członkowskieog. Jest to pierwszy akt prawny, który w sposob calosicowy reguluje tą problematykę.Te regulacje uchyla wprowadzona 4 marca 2010 r ustawa o swiadczeniu uslug na terytorium RP. jeśli chodiz o zakres regulacji omawianej ustawy, to należy podkreslic, ze ten zakres regulacji wyznacza pojęcie uslugi, a także uslugodawców. Zakres przedmiotowy wyznacza pojęcie uslugi, które ozstalo przejete z brzmienia art 57 traktatu o funkcjonowaniu UE w siwetle którego uslugami sąswiaczenia ywkonywane z wykle za wynagrodzenieme w zakresie ni objetym postaownieniami o swobodnym przepylywie towaro,w kapitalum ulsu.g uslugi mogą być handlowe, przemyslowe, rzemiselincze a także wykonywanie wolnych zawodow. Pojęcie uslugi wprowadozono do omawianej ustawy w art 2 i według tego, usluga jest swiadczenie wykonywane za uslugodawce na wlasny rachunek, np. usluga budowlana, handlowa i swiadfdczona w ramach wykonywanego zawodu. Pojęcie uslugi zostalo sformulowane w sposob pozytywny i inaczej niż w traktacie który przez usluge rozumie kazde siwadczenie wykonywane za wynagrodzneiem ktoe nie jest objete regulacja pozostala swobod np. towarow przpelywu, kapitalow i osob. W polsce pworwadzono usluge w sensie pozytywnym i niewatpliwie to pojęcie jak na razie nie jest na tyle jasne, zeby odroznic usluge od dzialalnsoc igospodarczje, która jak wiemy także jest dzialalnoscia która ma charakter zarobkowy, ciagly i zorgnizaowany, a także ma charakrter zawodowy. Wydaje się, ze o pojeciu uslugi w swietle omawianej ustawy przkeonamy się poprzez przedstawienie pojecia uslugodawcy. Dlatego ze pojęcie uslugodwcy obejmuje pewne elementy które kontytuuja pojęcie uslugi a tymi elematami są:
transganizcnzy charakter siwadczony ej usugi
czaoswy hcarakter uslugi
dopiero pojęcie uslugodawcy pozwala nam w sposob pelny przedstawic pojęcie uslug ina gruncie omawianej ustayw, albowiem uslugodawcaj est osoba fizyczna, prawna jednostka bez osobosociwci pranwje z innego panstwa clzlnonkowskieog nie prowadzaca dz, gposdarczej kotra czsowo oferuje usluge w Polsce. Tu pojawiaja się te dwa elemetny które komnstytuuja usluge w swietle omawiqanej ustawy. Jest ot uslugodawca który musi pochodzic z inengoi panstawa czlonkowskieog, jego dzialalnsoc jest nie jet dxziallanosci gpsodarcza, gydz jest ot dzialaksnoc majaca czasowy charakter, W ramach tej dzialalnsoci usglogodawca swiadczy w Polsce.
Uslugodawca w siwetle ustawy jest taze przedsiebiorca z innego pansta czlonkowksirog który wykonuje dzialalsnoc gopsodarcza zgodnie z przpeisami panstwa a na terytorium rp czasowwo oferuje usluge. M<amy kolejny przykład który ulistruje pojęcie uslugi, w tym przypadku reglizowanej przez uskugidawce , który jest przedseibiorcoa z innegp panstwa czlonkowksieog, który w polsce czasowo oferuje lub swiadczy sulgue.
Uslugodawca w switle art 2 może być także osoba fizyczna ,prawna, jednostka bez osobowosic prawnej, kotra posiada siedzibe lub miejsce zmaieskznaia w polsce nieprowadzi dziallsnoci gospodarczje, oferujaca lub swiadczaca usluge. Usluga nie ma charakteru transgranicznego tutaj, także czasowego, natomiast odnosi się do siwadczeniua uslug w polsce przez osoby fizyczne,prawne lub jednostk iorgnaizacyjne które posiadają siedzibe lub mijsce zmieskzania w polsce. To pojęcie uslugodawcy uzupelnione pojeciem uslugi daje wlasciwe pojęcie uslugi która jest przedmiotem regulacji ustawy o swiadczeniu uslug w polsce. Jeśli chodzi o zasady swiaczenia usklug, to należy podkreslic niezwykle istotne rozwiazanie w art ustawy, mianowicie ze usugodawca z innego panstwa czlonkowksieog może swiadczyc czasowo uslugi na zasadach okrelsonbych w przpeisach traktatu stanowiacego wpsolnote europejską. To wazne roziwazanie, gdyż z tego rozwiazania wynika, ze uslugodawcy pochodzacy z tych innych panstw swiadczac usluge na obszarze RP poniekąd swiadcza ją wnosząc przyznane, czy dokonane w ich panstwach czlonkowskich konieczne, formalne wymogi jakim są ewidencja czy rejestracja przedsiebiorcow, z czego wynika zatem, ze na przestrzeni polskiej prawnej nie ma zasadniczo obowiazku uzyskania wpisu do rejestru czy ewdiencji dziallsnoci gsopdoarczej przez te podmioty. Ta zasada ma swoj wyjatek. Czasowe siwadczenie uslugi przez uslugoidawce może wiazac się z obowiazkiem uzyskania koncesji, zezolenia zgody certyfikatu, o ile przpeisy odrebnych ustawy taki obowiazek ze względu na porządek publiczny, zdrowie ,ochrone srodowiska przewiduja. W sytuacjahc regulajci przez odrebne ustawy, ze względu na koniecznosc ochorny wymienionych dobr publicznych, swiadczenie uslug może wiazac się z obowiązkiem uzyskania tych koniecznych i obowiazujacych w naszej przestrzeni prawnej aktów reglamentacji dziallanosci gospodarczej. Zasada jest nieobciazanie uslugodawcow tymi obowiazkami reglamentacyjnymi, wyjakotow mogą one być nalozone i wtedy ci uslugodawcy mają obowiazek uzyskania nietlyko stsosowanych aktow organow administrajci publicznej pochodzenia, ale aktów reglamentacji z panstwa polskiego. To jest roziwazanie które traktujemy jako wyjatkowe, gdyż wymagamy aby to rozwiazanie było uzasadnione koniecznoscia ochorny tych dobó publicznych. Jeśli chodzi o pozostale zasady swiadczenia uslug, to pworwadzono także zasadę która odnosi się z kolei do uslugobiorcow, mianowicie wlasciwy organ nie może nakladac na uslugobiorcę wymogow które ograniczjaa korzystnaie z ulsug siwadczonych przez uslugodawce szczegolne obowiazek uzyskania zezowlenia, bądź ograniczen wprowadzajacyc sdyskryminacje w przyznanej pomocy finansowej. Wlasciwy organ nie może nakladac na uslugbiorce wymogow dyskryminujacych ze względu na pochodzenie. Jestli idzie o inne zasady swiadczenia uslug w polsc,e to należy podkreslic zasadę samodzielnego swiadczenia uslug(swobody swiadczenia uslug) - ustawa oswiadczeniahc uslug w tym wzgledzie odwoluje się do zasady i pworwadza się analogiczna zasade swobody siwaczenia uslug i w związku z tym roziwja ta zasade w ten sposob ze uslugi mogą być swiadczone w sposob samodzielny bądź lacznie z roznymi uslugodawcami, a pworwadznie wyjatkow od tej zasady może być wprowadzne w odrebych przepisach i jest dopuszczlane w celach zapenwienia niezaleznosci i pbezrstronnosic eywkonywania regulowanego zawodu. Oganiczneie samodzielnosci, czyli zasady swobody siwadczenia uslug może być także uzasadnione osiagnieciem celu jakim jest zagwarantonwanie niezalenzosic i bezstronosci siwaddczneia uslug w zkaresie badan lub prób nadzoru techniczego etc. Usluga będzie w tym przypadku ograniczone przez wymogi wprowadzone w przepisach prawnych, a polegaja one na zagwarantowaniu niezaeleznosic i bezstronnosci swiadczenia uslug poprzez spelnienie okreslonych wymogw ocharakterze relgalemtacyjnym.
Zasada obowiazku informacyjnego uslugodawcy - na wniosek uslugodawcy uslugodawca ma obowiazek udostepnic ifno o oprowadzonej dzilalansoci zwiazen z oferowana usluga. Ta informacja obejmuje info o spolkach, które są bezposrednio zwiazane ze siwadczona usluga oraz o srodkach podjetych w celach uniknieu konfliktow intersu. Usligodawca wykonujacy zawod regulwoany czyli zawod objety regulacja. Jeżeli uslugodawca wykonuje taki zawod, to może rozpowszechnic info o siwadczonej usludze majace na celu promowanie towarum uslug jeżeli informacje te sązgodne z zasadami wykonania zawodu, wprowadzneie ograniczen w rozpowszechnainiu tych info sąmozlwie gdy ograniczenia nie prowadza do dysykryminacji etc.
Poza tymi zasadami omawiana ustawa wprowadza także obowiazek nie dyskryminacyjnego dostepu do uslugi, uslogodawca zapenwia, aby ogolne warunki dostepu do usliu nie dyskryminowaly uslugobiorcy ze wzgleud na obywatelstwo i miejsce zamieszkania. Naleyz tez zwrocic uwage na obowiazek informacji o pozasądowym orzstrzyaganiu sporow. Regulacja ustawy o swiadczeniu uslug w polsce obok zasad swiasczenia uslug reguluje także zasady wpsolpracy organow w zakresie wpsolpracy dotyczacy sposobu siwacczenia uslug w polsce. Ustawa okresla zasady wpsolpracy mieedzynarodowej wlasciych organow w zakresie swiadczenia uslug. Wsrod organow miedynarodowych należy wymienic komisje europejska, czyli organ moniotujacy koordynujacy wpsolprace między wlaaciwymi organami przy wykorzystaniu sstemow telefinromratycznych a tym orgaem kotry spelnia funkcje wiodace w tym zakresie jest minister wlasciwy do spraw gospodarki. Wlasciwe organy, czyli te które są wlasciwe w wykonywaniu uslugi, organy amdinistracj ipubliczne czy samorzadu zawdowoego etc są zobowiazane do wposlpracy z wlasciymi organami panstw czlonkowksich oraz z komisja europejska. Wspolpraca między tymi organami polega na wymianie ifnormacji odtyczacych uslugodawcy i swiadczoncyh rpzezn ich uslug i przpeorwadznai kontroi uslugodawcow. Z tego powodu organom panstw czlonkowksich zapenwia się dostęp do rejestrow zawierajacyh informacje. To jest jedna z gwarancj iwlasciwego swiadczenia uslug, przy czym należy przy tej okazji także wskazac na obciazajacy wlasciwe organy obowiazek usuniecia zagrozen spowobdowanych dziallsnocia uslugodawcy. Jeżeli dziallsnsc uslugodawcy stanowi powazne zgagroszenie zycia, mienia ,zdrowia etc, wlasciwy organ wystpeuje z lwasciwym wnioske odo organu panstwa, gfdzie ustawodawca ma siedzibe o podjecie dzialan majacych na cleu usniecie zagrozenia. Organ informuje o tym ministra gospodarki, jeżeli wlasciwy organ nie podjal dzialan, organ wnioskujacy zawiadamia ministra gospodarki,a dresata wnioslu oraz komisje europejska o zmaiarze podjecia dzialan wobec uslugodawcy. W tym przypadku wlasciwy organ może podjac nie wczensiej niż po uplywie 15 dni od zawiadomienia dzialjania niezbedne jeśli przpeisy tak stanowią i zamierza się podjac dzialajani niezbedne do usunicia zagrozenia które nie został upodjecie harmonizacji wpsolnotowej w dziediznei uslug. Jeżeli usnieice zagrozen jest potrzbene wczesnije, to wlasciwy organ może podjac dzialania niezwlocznie.
Jak wynika z analizy, zasady swiadczenia uslug na terytorium RP zostaly poddane szczegolowej regulacji prawnej ale należy przy tej okazji podkreslic, ze zakres zastosowania ustawy ozstal w znacznym stopniu okgraniczony albowiem zgodnie z art 3 przepisy tej ustawy nie odnoszą się do swiadczenia uslug, której jest poddany w regulacji 32 aktow prawnych. Zanim przystapimy do analizy ustawy należy mieć te swiadomosc wylaczenia jej przepisow w odniesieniu do okreslonych uslug poddanych odrebnej regulacji prawnej, a zatem przykladowo ustawa nie reguluje swiadczenia uslug zawartych w prawie przewozowym o notariacie, ustawie o ZOZ, zawodach pielegniarki i poloznych, lekarza dentysty, o portach i przystaniach morskich, ochornie osob i mienia, komornikach sądowych, bezpieczenstwie morkism etc. Przepisy ustawy nie wylaczaja zastooswania przepisow z zakresu prawa pracy i ubzepieczen spolecnzych. Z tym zastrezeniem przyjmujemy do woadmosci fakt poddania regulacji swiaadczenia uslug w polsce przez uztawe z 4 marca 2010r.
Ustawa ta jest aktem prawnych wystepujacycm w pewnej relacji komoplemetnarnej do ustawy o swobodzie dziallalnosc i gospodarczej. Co najmniej niektore z przepisow ustawy oswobidzie dziallsnosci gopsodarczej znajdą odpowiednie zastosowanie do ustawy o swiadczenie uslug w polsce co w skazuje na dość scisly związek tych dwoch aktow prawnych. Te granice między dziallsnoscia gospodarcza która jest przedmiotem regulajci o swobodize dzaiallsnco igospodarczej a swiadczenie uslug nie są tak wyrazne i w kazdym przypadku trzeba je okreslic. Niezbende beda owe zasady i przpeisy aktow prawnych.
Prawo konkurencji
jeśli idzie o samo prawo konkurencji, to jest to pewien zespol przepisow prawnych zawartych w aktach o randze ustawy i tutaj glownie mamy na mysli ustawe z 16 lutego 2007r o ochroni konkurencji i konksumentow oraz w aktach wykonawczych stanowiacych rozwiniecie i konkretyzacje kontytucyjnej zasady konkurencji, w swoim czasie zasada ta była przedstawiona jako jedna z tych zasad, które organizuja dziallsnoc gopsodarcza w ramach ustroju gospodarki rynkowej, co prawda zasada konkurencji, inaczej niż zasada rownosci podmiotow nie ozstala w sposob wyrazny wyrazona w konmstytucji , to nie ma zadnych przeciwskazanin, by traktowac ją jako konstytucyjna zasade wywowdzac ja z zasady wolnosci gopsodarczej. Bo wolnosc gopsodrcza może być realiowana tylko w warunkach konkurecnji i rownosci podmiotow. Niezaklocona konkurencja i otwarta gospodarka stnaowia zasade orgnaizujaca dzialksnosc gospodarcza w UE, zgodnie z art 3 traktatu o UE niezaklocona konkurencja i wolna gospodarka stanowia trwala zasade legityumjaca organy UE o podjecie dzialan w tym ingerujacych w w porzadki prawne panstw czlonkowskich w celu aktualizacji tej zasady. Mozemy powiedziec, ze ta zasada także organizuje dzialalnosc gospodarcza w rynku wewnetrznym i znalazla sowj wyraz w oddzielnym rodziale reuglajci traktoatowej posiweconym regulom konkurencji. Objemuje się tam rgulacje chroniaca mechniz mkonkurecncji przed dzialaniami, uczstnikow rynku ,wprowadzajac w okreslonych przypadkach rozwiazania zakazujace orkeslonych zachowan przedsiebiorcow oraz panstw czlonkowskich. Jeśli chodzi o pansta czlonkowskie, to mechanizm konkurencji chronią zasada rownosci przedsiebiorcow publicznych i prywatnych, Ten przepis znajduje jako zasada jako jedna z gwarancji niezakloconej konkurecnij. Ten przepis zrownuje pozycje przedsiebiorcow publicznych i prywatnych w przestrzeni rynku wewnętrznego. Ten przpis jest zasada która z kolei ma swoj wyjatek gdzie indziej i chodzi o to, ze w rpzyadku kiedy panstwa czlonkowksie powierzyly przessiebioroswtom publicznym misje realizacji uslug w ogolnym itneeresie pgosodarczym to podlegaja one wylaczeniu zspod przepisu traktatu zasady dyrksminicacji gdyby to stanowilo przeskzode w realizacji ich misji. Jesl panstwo clzonkowksie w akcie prawnym o randze ustaowwej powierzyly przedsieiborcom zadanai realziacji uslug w ogolnym iteresie gospodrczym, np. uzytecnozsicp ublicznej, to wobec tych przeddsiebiorcow ywlaczone zostaly reguly konkurecnji i nne przepisy traktatu, gdyby mialy stanowic przeskzode w realizacji tych zadan. Ten przepis jest adresowany do panstw czlonkowksich i wchodzi w sklad owego prawa konkurencji i na tle tego przpeisu poswtal problem finansowania przezp anstawa uslug o charakterze ogolnogospodarczym.
Kolejne przepisy traktatu odnosza się do przedsiebiorstw dzialajacyhc w rybknku wewnetrznych,
Zakaz praktyk ograniczajsych konkruecnje, tzw, praktyk kolekwtynywch
Zakaz naduzywania pozycji dominujacej.
Przpeis inny jest adresowany do panstwa czlonkowksiegi p worwadza zakaz pomocy panstwa odpowiadajec kryteriom skutkujacym potencjalnym zakłóceniom knkurecji.
Takie są uwarunkownaia dla prawa krajowego konkurecnjcji wynikajacez regulacji prawa traktatowego, oczywiscie przy tej okazji należy jeszcze podkreslic znczenie prawa tzw., pochodnego, które także w odpowiednim zakresie wyznacza kierunek rozwoju prawa krajowego ochrony konkurecji. W tym zakresie podkresla się znaczenie tyc haktow prawnych, kotre wprowadzily zasady Kontrola koncentracji przedsiebiorcow nie zostala podjeta regulacji traktoatowej. Znalazla uregulowanie w akcie prawa pochodnego, w rozporzadzeniu stanowiacym podstawe reformy prawa dotyczacego kontroli koncentracji przedsiebiorców. Jeśli chodzi o zalozenia ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, to trzeba zwrocic na metode regulacji prawnej, prawodawca w tym zakresie stworzył projekccje aprioryczną zachowań przesiębiorców, które stanoią zagrożenie dla mechanizmu konkurencji,a więc tego, który bezposrednio okresla czy koordynuje zchowania uczestnikow rynku. W ramach tych apriorycznych projekcji zachowań mieszcza się:
antykonkruecyjne praktyki ograniczajace konkurencje
antykonkurencyjne koncentrajce przedsiebiorcow i ich zwiazków
praktyki naruszajce zbioowe interesy konsumentów
jelsi idzie o konkurencje ot chorna konkurencji która jest jedna z podstawowych celow ustawy o ochronie konkurencji i konbsiuementow polega na pworwadzeniu ustawowego zakazu zachowan przedsiebiorcow które identyfikowane są jako praktyki ograniczajacek onkrunecne oraz zachowan identyfikowanych jako antykonkurencyjne.
Wykład 8 - prawo gospodarcze 02.12.2011r.
Prawna ochrona konkurencji
Prezes UOKIK wykorzystuje dla zapewnienia skuteczności mechanizmu konkurencji, który jest podstawowym mechanizmem koordynującym zachowania uczestników rynku, czyi gospodarki. W świetle porządku prawnego powołano specjalne organy, których zadaniem jest realizacja funkcji kontroli i nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawnych ograniczających swobodę działalności gospodarczej, autonomię decyzyjną, aby zapewnić skutecznie właściwe niezakłócone funkcjonowanie mechanizmu konkurencji. Należy przede wszystkim podjąć analizę i ocenę obowiązujących w tym zakresie przepisów prawnych, a więc podstawowym aktem prawnym, który stanowi podstawę prawną wyznaczającą zadania i kompetencje właściwych organów administracji publicznej jest ustawa z 16 lutego 2007r o ochronie konkurencji i konsumentów. Jest to akt prawny, który ma swoją odległą tradycję, należy aktualnie podkreślić jego pełną zgodność z obowiązującymi w przestrzeni UE rozwiązaniami prawnymi prawa konkurencji UE. Podstaowywm przedmiotem regulacjiJest towrzenie warunków rozwoju i ochrony konkurencji, z tego powodu należy przyjąć, iż omawiana ustawa reguluje nie tylko ochornę mechanizmu konkurenjcji ale także reguluje warunki, które sprzyjają jej rozwojowi, a więc w tych przypadkahc działalności gospodarczje, wk itóej konbkurencja jeszcze nie stanowi podstaowwej reguły koordcynujacej zachowanie rynku. Zadaniem jakim jest konkurnecyjny charakter regulacji prawnej wspomnianej ustayw należy zwrócić uwagę, iż niektóre z jej przpiesów prawnych właśnie beda przeciwstawiac się zachowaniom uczesnitkom gospodarki, któe ograniczają rozwój konkurencji,a więc ograniczjaą powstanie waurnków ukształtowania sięmechanizmó konkurnecji, np. nadużycie pozycji dominującj polegającn a parzeciwdxzlaaniu ksztalotwaniu się waurnków niezbednych do pwostania lub ozwoju konkurencji. Ustawa, a szerzej regulacja której jest przedmiotem naszych uwag nie tylko spelnia funkcje ochronne, ale spelnia funkcje prokonkurencyjne, Wspólpraucjac w tym zakrsie z wieloma przpeismai pranwymi, wsrod których należy wymienic przepisy reguluajce dzialalnsoc gopsodarcza w sektorach infrastrukturalnych. Jednym z celow ingerencj irtegulacyjnej było powstanie konkuirencji czyli prowadzneie działalnośc igospodarczje w tych sekotrach według regul konkurencji. Wspolpraca przepisow prawnych ustawy o ochronie konkurencji i przpeisw pranwych regulujacych dzialalnsoc gopsodarcza w sektorach infrasturekturalnych pozwala osiagnac cel pwostania konkurencji które następnie podlega ochronie ustawy oochronie konkurencji.
Należy przede wszysktim w tym przypadkj pokdreslic ten prokonkurencyjny chratekr regulacji pranwej zmiejrzajacy do tego, by konkrencja w jak najszerszym zakresie stanowila mechanizm.
Ten prokonkurencyjny charakter, który zmierza do tego, aby mechanizm konkurencji był stosowany jak najszerzej w dziallansoc gipodarczje.
Przedmiotme omawianej ustawy jest ochrona konkurencji w tym ujęciu mechanizmu konkurencji. Pewnego obiektywnego rozmianego instytucjonalnie stnau faktycnzego, wk órym okresleni przedsiębiorcy podejmują w przestrzeni rynkowej działania zmierzające do uzyskania prwagin konkurencyjnej czemu towarzyszy odpowiednia reakcja innych uczesntików rynku - konkurento, kontrrahentow,konsumentów.
Przedmiotme ochorny omawianej ustawy jest pewien stan faktyczny identyfikowany jako konklurencja, albowiem konkurencja która nie zostala zdefionowana na gruncie ustayw jest pewnym stanem faktyczny, gdzie uczesnticy rynkj mogą podejmowac dzialania zmierzjaxce do uzyskania przewagi konkurencyjej nad innymiu uczesntikami rynku. Gdyby tej reakcj iinnych uczesntikow nie było to mamy do cyznienia z ograniczeniem mechanizmu konkurencji, taka sytuajca ywstepuje w przypadku wystepowanian arynku przedsieiborcoww majacych pozycje domiujacca. Jednym z przejawow posiadania pozycji dominujacej przez jendego lub kilku przedsieiborcow na rynk0u jest zaecie takiej pozycji umozliwajacej skutecnzje konkurencj ina rynku wlasciwym przez stworzenie mozliwosci dzialania w znacznym zakresie niezaleznie od konkurentow kontrahentow konsumentów. Stan konkurencji polega na podjęciu okreslonych działan, wyraznie zorinetowanych na wzmocnienie pozycji rynkowje ktorym jednak muszą koniecznie odpowiadac inne reaktywne dzialania innych uczesntikow rtynku. Jeśli tych dzialan nie ma lub są ogranicozne, wtedy można stiwerdzic ze na tym rynku konkruencja nie występiuuje albo jest ograniczona.
Przedmiot ochornby ten ma charakter obiektywny i instytucjonalny., Jest ot peiwqne stna faktyvzny,.Natomiast nie jest to bezposredni prz3dmiot ochrony tej ustawy pozycja samych prsedsieiborcow czy konsumentow, mianowicuie ustawa jak stanowi w art 1 chroni interesy przediseiborcow i konsumentów ale tylko w tych przypadkach, w których jest to w interesie publicznym. W interesie publicznym jest ochorna mechniazmu konkurencji bedaca zarazem ochrona ustroju gospodarki rynkowej, co jest w interesie publicznym, co ma swoje uzasadnienie w zadeklarowanym konkustytucyjnie systemie spolecznej gospodark irynkowje. O tyle ochorna przedsiebiorcow na gruncie tej ustawy może mieć miejsce tylko wteydm gdy jest to w intereie publicznym, mamy tu posrednia ochrone interesow indywidualnych przedsieoiborcow i konskuemtnów. To isię przejawia wi nstytucji podjęcia z urzędu postępowania przez prezesem UOKIK, mianowicie wszczcie postepowania antymonopolowego nie jest wszczeniem na wniosek jak w poprzendch edycjach ustawy, a z urzędu jest, co pozwala prezesowi UOKIK w sposob dyskrecjonalny ocenic, czy w danym przypadku ochrona interesow przedsieiborcow i nkonsuymentow jest w interesue publicznym. Jeżeli ta ochrona interesu jest w interesie publicznym, prezes wszczyna postepownaie. Jeśli jednk stwierdzi ze zarzut ewentualnego naruszneia ustawy nie godzi w itneres publiczny, wtyedy może odmowic postepowaniu. W tym przyapdku przedisieobrcy którzy są poszkodowani w swoim przekonaniu mogą dochodzić swoich roszczen na gruncie innego postepowania np. przed sądami powszechnymi. W takich przypadkahc ustawa o OKIK nie daje im gearancji ochorny ich interesow prywatnych jednoatkowych.
W kontekscie coraz bardziej eksponowanegoi roziwaznaia pranwfwrgo być hronic interesy w dordzpeo stepowania prywatnego , a więc bedacego wynikiem iniscjatywy samych zianteresowanyc hpodmiotow którzy beda mogli w tym lwasnie trybie dochodzic swoich praw, które moglybyc naruszone poprzez narusznie ustawowych zakazow przewidzianych w ustawie.
Kwestia metod regulajci prawnej, która jest swoista - ustawa w oparciu o pewną obserwacje zycia gopsaodarzego, a więc a posteriori zidentyfikowana 3 stnay faktyczne, które stanowia zrodlo eliminowania, ograniczenia lub w inny sposob naruszneiak konkurencji, przyjeto specyfikczna metode refulajci pranwje która polega na wprowadzneiu sytaowwgo zakazu pewnych zahcowanc przedsieiborcow, które zostaly zidentyfikowane jako 3 stany faktycnze zkalcoajace konkurencje:
Praktyki ogrnaiczające konkurencje
Naurszajce zborowe interesy konskuemtniw
antykonkruencyjne koncentracje przedisriborcow i ich zwiazków
Tę specyfike regulacji prawnej dostrzegamy w tym momencie w ktorycm ustawa redukuje zachowania, które kwalifikuje jako natykonkurecyjne do tych zagregowanych stanow faktycznych objętych tymi terminami, a więc praktyki ograniczajce konkruencje ,praktyki naruszjace ziborowe interesy konsumentów, antykonkruencyjne koncentracje przedisriborcow i ich zwiazków. Idnetyfikacja tyxh zachowan zostala objeta ustawowym zakazem, co stanowi podstawowy instrument przecwdzialania tak zidentyfikownaym zachowaniom uczesntikoe rynku. Ustawa zidentyfikowala okreslone zachownaia jako antykonkureycjne i te zachowania zostaly uznane za zakazane, a więc w swietle ustawy mozemy wskazac na 3 podstawowe zakazy:
* Praktyki ogrnaiczające konkurencje
* Naurszajce zborowe interesy konskuemtni
* antykonkruencyjne koncentracje przedisriborcow i ich zwiazków
Taka mtode regulacji prawnej przyjęto w ustawie. Z tym wiąże się kolejny problem, mianowicie z zakresu podmiotowego ustawy
Ustawa o OKIK jest aktem prawnym, któego bezposrednimi adresatami są przedsieiborcy oraz konsumenci. Przedsiriborcy w rynku wystepuja w dwojakim charakterze:
konkurentow - przedsieiborocw dzilaajacy h na tym samym poziomie obortu gopsodarczergo
kontrahentow - przedsieobryc dzialajacy na roznych poziomach obrotu gopsodarczego
zakres podmiotowy zredukowano o przedsieiborcow, jednakze nadajac tym przedsieiborcom nieco szersze znaczenie niż znane pojęcie przedsieiborcy na gruncie ustawy o swobodzie dziallanosci gposdarczej.
Ustawa dla swoich potrzeb, by skutecnzie przecwidxzzialac zakłoceniom mechanizmu konkreuncji wprowadzila antymonopolowe pojęcie przedsieiborcy, które jest szersze niż pojęcie przedssiiborcy znane z ustawy o sowboidze dizlalanosi goposdarczje.
Zgodnie z trescia ustawy z art 4 ustep 1 - przedisirobryc w rozumieniu ustayw jestosoba fizyczna, prawna, jednostka bez os. prawnej, której ustawap ryznzjae zodlsnoc prawna, organizujaca lub siwaeczaca uslugi o hcarakterze usyzntoeowsco publ nie bedaca dzialalnsocia gopsodarcza w oruzmieniu ustawy o swobodzie dzialalnsoci gapsodarczje. Pojęcie przedsieiborcy rozszerzono i obejmuje ono także okreslone przy pomocy kryterium funkcjonwalnego podmoty, których dzialalnsoc poleg na organizacji lub swiadcznei uuslug uzytecnozsic publicznej a ktorra to dzialalsnoc nie jest dizlalansocia ogpsodarcza w siwtite lustayw o swobodzie dzilaalnsoci gopsodarczej. Dla potrzbe ustawy, pojęcie przedsieiboryc rozciagnieto na te podmioty, które podjemuja okrelsona dzialalnosc, ktoran nie jest gospodarczą dzialalnsocia. Nie moglyby być one traktowane jako przedsiebiorcy, Ta dzilalasnoc nie jest dziallasnoc ia gopsodarcza, to podmitoty podjemujace ta dizlalanxo nie ssa przedsieiborcami. Ustawa wob ec teog roszczerzyla zakres na podmitoy nie prowadzace dzialalsanoci gopsodarczej. W swietle ustawy szczegolnie dzialalsnoc polegajaca na swiadczeniu uslug uzytecnozsicp ublicznej jest poddana regulajci ustawy o OKIK co oznacza ze wola prawodawcy jest by ta dzialalanoc yla oprowadzona w oparciu o reguly konkurencji. Tylko w tych warunkach uslugi uzytecnozsic publicznej mogą być swiadczone na najwyzszym poziomie i na warunkach akceptowanych spolecznei. Pierwszy przypadke tego roszcvzerzone pojęcie przedsieiboryc odnosi się do podmiotow prowadzacych dizlalanoc poelgajaca na organizacji i siawacdcznei uuslu. Znaczny obszar dziallasnoci gydyb nie rozszerzono ustayw, to bylby wylaczony zspod regul konurencji więc prawodawca zdecyodowal ze tutaj tez muszą być reugly konkurencjil, co oznacza ze to dzialalnsoc jes tegulawana w warunakc konrlei przepiswo o konkurencji.
Durgi przypadke orszvzerzneia ot pryzpadke osoby fizycnzje wykonuajcy zawod na wlasny rachunek
Trzeic przypadke roszczerznie pojeciap rzedeieeoby odnosi się do przessirobrcy biernego nie prowadzacego dz. gopsodarczje i obejmuje osobe fizycnza posiadajaca kontrole nad co najmniej 1jednym przedsieiborca, jeżeli podejmuje dzialania podlegajace kontroli, koncentracji. W tych przypadkach w których przeesieiborca bierny podejmuje, bierze udzial w dzialaniach koncentracyjnych to oczywiscie podlega regulacji przepisow chorniacych konkurencje i traktowany jest jako przedsieiborca. Z tego wynika, iz jego dzialania polegajace na uczesnticwtiw w czynnosciahc knoncetraycjnych podlegaja reuglajci ustawy..
w [przyjetym przezu stawe zrozumeiniu, przedsieiborca jest związek przedsiebiorcow który został uznany za przedsiriborcow dla potrzeb przepisow dotyyczacych praktyk ograniczjacych konkurencje. Związek przedsiiborocw to izby, zrzeszenia przedsiebiorcow.
Ten zakres podmiotowy ustawy kotry ogrnaicozny jest do przedsieiborcow ozstal poprzez to antymonopolowe pojęcie przeeieiborcow w znaczym stopniu orszxczerzony.
Jeżeli idzie o zakres stosowania ustayw, to należy podkreslic przyjetą na gruncie ustawy zasadę przestrzennego obowiązywania ustawy. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentow obowiazuje wobec wszleikch zachowan konkurentów, które odpowiadaja wymienionym na wstpeie stanom faktycznym o ile wywolaly lub mogly wywolac skutki na terytorium RP. W tym przypadku ustawa pworwadza zasade przestrzennego obowiazywania tego atku prawnego odowlujac się do zasad skutku eksterytorialnego a mianowicie bez względu na to, gdzie podjeto dzialania antykonkurencyjne, gdzie znajduje się siedziba przessiebiorcow ktoryz podjeli dzialania natykonkurencyjne, jeżeli skutki tych dzialan nastpily lub mialy nastpic na terytorium RP, to wlasciwym aktem rpawnym do oceny tych dzialan jest ustawa o OKIK.
Ustawa reguluje postepownaie przedsieiborcow niezaleznie od ich statusu wlasnosciowego, a więc zarowno odnosi się do zachowan przedsieiborcw prywanych, publicznych, miesznaych, a także do przedsieiborcow rkajowych i zagrnaicnzych. W tym przypadku ustawa refgulluje zachowanie przedsieiborcow w tym najszerszym tego slowa nzaczeniu i można powiedziec, ze zakres podmiotowy regulajci ustawy odnosi się do wszlekeigo rodzjau oprzediseiborcow podjemujacych dzialnaia wksazane w art 1 uste p2 ustawy.
Problematyka zakresu przedmiotowego, podmiotower, przestrznenego nie wyczerpuje kwestii wstępnych, bo przeciwdzialania zjawisku zaklocania konkurencji ma swoje ramy wyznaczone przez pojęcie rynku wlasciwego.
Ustawa nie przecwidxziala konkurencj ijako takiej, ustawa przecwidziala konkurencji w okrelsonej przestrznei wynzacoznej przezp ojecie rynku wlasciwego. Wposminane zakazy stanowiace podstaowwy intsument, są eliatywizowane przez pojęcie rynku wlasciwego, a więc można powiedziec ze przepisy prawne omawianej ustawy przecwidxzilają naruszeniom konkurencji w przestrznei rynku wlasciwego. Pojęcie rynku wlasciwego w duzym stopniu przesądza o ocenie zachowań przedsiębiorców. Najistotniesjszym elementem który wyznacza ewentualne naruszenie przepisów omawianej ustawy jest ustalenie yrnku wlasciwego. W itenresie przedsieiborcow będzie okreslenie tego ruynku wlaaciwego w pososb jak najszerszy, bo prawdopodobienstwo zaklocenia konkurencji jest większe w przypadku rynku który jest ewyznaczony w sposob zawezajacy, a więc można powedziec ze zaklcoenie na rynku lokalnym jest bardziej mozliwe niż na rynku krajowym. W kazdym przypadku zianteresowane podmioty beda staraly się dowiesc ze rybkie wlasciwym jest rynek krajowy, a nie lokalny. Tym rynkiem lwasciwy jest nie rynek krajowy, a europejski. Jezel uznmy ze yrnkiem jestrynek europejski to istnieje udze prawodopodobienstwo ze zachowania przedsieiborcow krajowych nie zaklocaja konkrencji w tej przestrzeni rynku europejskiego. Trudno jest w istocie naruszyc rynek europejski zwłaszcza tym przedsieibocom pochodzacym z panstw o odosyc nie skoncentrowanej strukturze yrnku
pojęcie rynku wlasciwego traktujemy jako podstawowe jest pojeciem które może być wyznaczone przynajmniej przy pomocy dwoch kryteriów:
kryterium produktowe - rynek wyznaczony produktowo - rynkie mproduktowym jest rynek towarow które ze względu na przeznaczenie ,cene ,wlasciwosic, jakosc są uznawane za ich nabywocw jako substytuty, rynek wlaciwy wyznacozny rpduktowo jest wyznaczony jako przestrzne na której oferuje się okrelsone produkty sulugi które mogą być traktowane zamiennie, a zatem z latwoscia wskazujemy ze takim rynkiem może być np. rynek samochodow osobowych, który może podlegac dalszej segmentacji na rynek samochodow luksusowych. Rynek samochodow maybach jest odrebym rynkiem niż rynek fiata punto.
Kryterium geografoczne - rynek wlasciwy geograficznie to obszar nabywania czyli obszar dzialania sprzedwcow i nabywcow oferujacych i nabywajacych otwary, na ktorym panuja zblizone warunki konkurencji. One są na tyle odrębne, ze można ten obszar odróżnić od obszarów sąsiednich, można powiedziec ze takim rynkiem geograficnzie wyznacoznym są rynki miejscowosci o charakteerze uzdrowiskowo wypocyznkowym, czyli miejscowosci nadmorskie, górskie. Tym charatekryzuja się ze panuja tam odrebne zlibzone warunki konkurencji rozne od warunkow konkurencj iw pozostalcyh czesciach kraju, ze względu na to, ze istnieja odrebne bariery dostepu do rynków, preferencje konsumentów ,koszty transportow, znaczace roznice w cenach. W tym ujeciu mozemy wskazac na rynki geograficznie wyznaczone. Najabrdziej spektakulranym rynkiem wyznacoznym za posrednictwem kryterium geograficznego będą rynki lokalne, krajowe, europejski.
Pojęcie rynku wlasciwego relatyiwzuje zachowania przedsiebocow podejmujacyc dzialnaia odpowiadajace tym stnaom faktycnzym okrlslonym w art 1 ustep 2 które kwalifikowane są jako dzialania zaklocajace konkurencje.
Pierwszym rodzjaem xzachowna przewidujacym przez ustawę sązachowania odpowiadające definicji porozumien ogrnaiczajacyh konkurencje - zgodnie z art 6ustawy zakazane są porozumienia których celem lub skutkiem jest wyeliminowa,e ogrnaiczenie lub naruszenie konkurencj ina rynku wlasciwym. Tym samym do reuglacji prawnej ustawy wprowoadzono zasade zakazu praktyk ograniczajacyh konkurencje. Ten zakaz charakteryzuje się niejednolitoscia formalna, albowiem jest to zakaz który jest pod wzgledme charakteru pranwrgo niejednotlity, albowiem w odniesieniu do praktyk kolektywnych(porozumien ogrnaiczjacy jkonkrencje) jest to zakaz wzgledny. W odniesieniu do zakazu prakty ograniczajaych konkurencje należy dokonoac wyraznej dystyngcji między zakazem odpowiednio do rodzjau praktyk kolektywnych, czyl izakazem wzlgednym i w odniesnsieniu do prakty jendostornnym zakazem bezwzglednym.
Jeśli chodzi o zakaz względny porozumien ograniczajacyh konkurencje to jego istotę można sprowadzić do możliwości wskazania przez ustawę lub inne akty prawne okreslonego rodzaju porozumień ogrnaiczajaych konkurencje, które zostały wyłączone spod tego zakazu. Tym samym zostały zalegalizowane i tym samym są praktykami w tym przypadku kolegialnymi prawnie dopuszczlanymi. Prawodawca w tym zakresie wykazujac się pewnym elastycznym podejsciem i uwzgedniajac inne cele niż cel ochrony konkurencji, wporwadzic roziwazania które relatywizuja zakaz porozumin ograniczajacyh konkurencje i racjonalizuja jego charakter. Na gruncie ustawy mamy zatem dwa rodzaje wyłączeń spod zakazu porozumien ograniczajacyh konkurencje:
Wyłaczenie ustawowe - wylaczenie zgodnie z ktorym z mocy ustawy w tym przypadku art 7, zakazu artykulu 6 nie sotsuje się do okrelsonego rodzaju porozumien. Do porozumien zawieranych meidyz konkurentami których lacnzy udzial w rynku w roku kalendrarzowym poprzedzajacym zawarcie porozumienia nie przekracza 5%. do porozumien miedyz przedieioborcami ktoryz nie są konkurentami, jeżeli udzial w rynkiu przez kazdego z nich przed zawarciem poroizumienia nie przekracza 10%
Przwwidziane w art 7 ustayw ywlaczneie spod zakazu art 6 biorąc pod uwagę wymienione kwoty progowe udzialow rynku odnosi się do porozumien bagatelnych, a więc tych, których zawarcie nie stanowi istotnego zaklocenia konkurencji. W ich wyniku konkurencja nie jest ograniczona w istotnym zakresie. Owe zroznicowanie kwot progowych 5% i 10% wskazuje iz w swietle przyjetego rozwiaznia tzw. porozumienia poziomie, czyli meidzy konkurentami są bardziej zagrażające mechanizmowi kunokurencji, niż porozumienia pionowe(wertykalne), zawierane miedyz przedsieiborcami ,ktoryz nie są konkurentami i wystpeuja na roznych poziomach obrotu gospodarczego. W tym przypadku podniesiony do 10% prog udzialu w rynku dowodzi, ze nie są to porozumienia które są w isotnym zakresie zagrazajace konkurencji, bo jeśli przeanalizujemy charakter porozuminia miedyz konkurentami, to one w istotnym zakresie modyfiuja istniejaca strukture yrnku, trzeba bowiem pwoiedziec, iz jakiekolwiek uzgodnione dzialania co najmniej dowhc smaodzielnych niezalenzych przedsieiborcow skutkuje zmianę struktury rynku i obniza poziom konkurencji. Gdyybsmy chcieli to w sposob urpsozcozny przedsaiwic, to jeżeli dwoch libu iwecej przedsieiborcow porozumie się co do wysokosci cen oferowanyc produktowu, to miejsce dotychczas dwohc przedsieiborcow na rynku, zajmuje jedne przedsieiborca sturktura rynku zmienia się w ym snesie ze zmniejsza się licbza przeedsieiborcow uzstniczaych w yrnku co obniza konkurence. Zawieranie porozumien może doprowadzic do swoistego monopolu. Zmowa, czyli porozumienie którego przedmiotem są okrelsone dizlanai przessieiborcow, ma zakocajacy skutke, bo zmienia waurnki konkurencj ina rynku. Wylaczenie spod zakazu przewidziane w art 7 nie ma charakteru bezwzglendego, albowiem nie obejmuje najbardziej szkodliwej dla konkurencji rodzjamow porozumien, takich jak karteli cenowych, porozumien kontygentowych(ograniczneie produkcji), porozumien podzialowych(podzial rynku), zmów przetargowych. Trzbea wyraznie to podkreslic , ze prawodawca swiadom bardzo istotnego zagrozenia dla konkurencji ze stronny przeseiobryc zawierajacy takeigo rodzjau porozumienia wylaczyl je spod wylaczenia spod zakazu. Trzbea wyraznie to podkreslic i mieć na uwadze ze owo wylaczenie ustawowe przewidziane a wrt 7 nie odnosi się do wszystkich rodzajow porozumien
wylączenia grupowe - uregulowane na gruncei art 8 ustawy, jeśli chodzi o wylaczenia grupowe, to trzeba podkreslic iz jest to rodzaj wylaczen które zostaly wskazane jako wylaczone spod zakazu art 6, jednakze nie wksazane przez bezposrednio przez ustawe, ale przez akty prawne wydane na podstawie udzielonego upowaznienia radzie ministrów , która w drodze rozporzadzenia skazuje rodzjae porozumien spelniajacyh przeslanke ustawy w tym przypadku art 8 ustep 1, które zostaly z mocy tego rozporzadzenia wylaczone spod zakazu o który mowa w art 6 ustep 1. aby można było określić owe porozumienia,ktore są wylaczone spod zakazu na podtawie art 8 ustawy, a więc aby wskazac rodzaje porozumien wylaczonyc hw ramach wylaczen grupowych, muszą zaistniec okreslone przeslanki:
* przeslanki pozytywne - polegajace na polepszeniu produkcji dystrybucji towarów, oraz postpu technicznego lub ogpsodarczego w wyniku zzawartego porozumienia. Przeslanka odpowiedniej korzysci, a więc korzysci konsumentów odniesionych w wyniku zawartego porozumienia, a weic nabywcy lub uzytkownikowi pdoruktow lub uslug w wyniku zawarrtego porozumienia zapewnione ą okreslone korzysici.
* Przeslanki negatywne - pierwszza to brak ograniczen które nie są niezbedne do osiagniecia tego celu, a więc porozumienia zgodnie z art 8 ustep 1 punkt 3 nie nakladaja na ziantereoswanych przedsieoibocow ograniczen, które nie są niezbedneg lda osiagniecia tych celow i wreszcie porozumienia te nie stwarzają przedsiebiorcom mozliwosci wyeliminowania konkurencj ina rynku wlasciwym w zakresie znacznej czesci okreslonych towarów.
Jeśli zatem spelni się te przeslanki, to rada ministrow może wydac rozporzadzenie na mocy którego okrelsoen rodzjaje porouzmien został ywylaczone zspod zakazu art 6, przy cyzm w rozporadzeni utym rada ministrow okresla warunki jakie musab być spelnione, kaluzule, okres obowiazywania wylaczneia. W tym rozporzadzeniu rada ministrow może okrelsic klauzule które wystepowanie w porozueminiu nie narusza art 6. na podstawie udzielonej delegacji wydano 5 rozporzadzen dotyczacych wylaczen grupowych:
1) porozumienia kooperacyjne
2) wertykalne
3) o transferze technolgii
4) kooperejci ubezpieczeniowerj
5) dotyczace dystrybucji samochodow
na gruncie ustawy porozumienia ,ktore są przedmiotem zakazu orkeslonego w art 6 zostalo okreslone jako umowy zawierane miedyz przesieiborcami, ziwazkmi przedsiebiorcstw, przedsiriborcami a zwiazkami, a także niekrotre postanowienai tych umow. Porozumienia to wszelkiego rodzaju dzialania uzgadniajace zahcowanie smaodizelnych i niezlaenzych przedsieiborcowm w wyniku tych uzgodnien dochodzi do koordynacji zahcowan smaodzilenych i niezlaenznych przerdssieiborcow i jedna z takic hform koordynacji zachowan są umowy, które traktujemy bardzo szeroko. Ustawa nie wprowadza wymogow formalnych. Tymi umowami mogą być także umowy dżentelmenskie, o bardzo niesfomalizowanych charakterze
Uzgodnienia dokonane w jakiejkowiel formie przed dwoch lub iwecje przedsieiborcow lub ich ziwazki
Uchwaly lub zwiazkoww przedsiebiorcow
Jessli podejmwoane są dzialania kotre odpowiadaja tego rodzjau pojeciu porozumien to stnaowia one przedmiot zakazu art 6. przy czym należy podkreslic , ze zakaz art 6 odnosi się do porozumien
- których celem lub skutkiem jest wyelimoinwoanie, ograniczenie, naruszenie konkurencj ina rynku wlasciwym, z naruszeniem zakazu art 6 mamy w rownym stopniu do cyzneinia w przypadku zawierania prozumienia których celem jest ogranicznei konkurencji mimo ze skutek nie został osiagniety, jak również w przypadku jak celem porozumienia nie było wyeliminowanie ogrnaiczeni lub naruszneie konkurencji, ale cel ten został osiagniety. Należy zwrocic uwage na te stylizajce art 6 , który zakazuje zachowania, których skutkiem jest rzeczywsite zaklocenie konkurencji, ale także zakazuje zahcowan których celem jest zakocenie konkurenji mimo ze cel nie został osiagniety. W rownym sotpniu przpeis ten zkazuje zachowan które potencjalnie i rzeczywiście zaklocaja mechaniz konkurencji. Nie zawsze naruszenie zakazuj powoduje rzeczywiste naruszneie konkruencji, wystaercyz intencja towaryzszaca zawarciu poirozueminia i sama te intencj aj est przedmiotem zakazu.
Porozumienia, które zostaly uznane za zakazane i które maja antykonkurencyjny charakter w istocie nie zostaly przez przpiesy ustawy zdefiniownae, bo w tym przypakdu prawodawca ograniczyl się do przykaldowego wylicznia przykaldowych porozumien które uznal za zakazane w swietle art 6.
Na gruncie tego roziwazania mozmey stiwerrdzic ze katalog porozumien który został wskaznay w art 6 ustep 1 ma otwaorty hcarakreerm, gydz wksazane poriumienia zostaly wylicozen przykladowo co oznacza ze przedmitoe postepowania przez prszesem UOKIK mogą być porozumienia nie wymienione a rt 6 jeżeli spelniana waurnkki ustepu 1. podobnie prawodawca postapil w przypadku tzw. praktyk jednostronnych polegjaacyn na naduzywaniu pozycji dominujacej, tu w odroznieniu od zakazu tz,w praktyk koolektywnym, mamy do czyneinai z zakazem bezwzglendym który nie przewiduje jakiejkolwiek mozliwosci wylaczniea spod zakazu jakiejkolwiek rodzjao zachowan odpowiajadaycjch naduzywaniu pozycji dominujacej na rynku wlasciwym
Z mocy przepisow prawa traktawoweg, prawa pochodnego mamy do czynienia z obowiazkiem sotsowwania rownoeglego sotoswania przepisow ue i rpawa krajowego, w przypadkach kiedy praktyki ograniczajxce konkurencjje odpowiadaja kryteriom ,aja wymiar wposlnotowy, unijny. Krajowe organy OKIK maja obowiazek rownoleglego, jednoczesnergo zastooswnia art 6 i 101 o funkcojnowaniu o ue. W tyhc pryzpadkach kiedy praktyki spelniaja kryteria czyli zkalcoaja wymiane habdlowa na rynku wewnetrznym,
zasada konwergencji - ma swoje zastsowanie w praktykahc kolekwtywnyhc, mianowice zgodnie z ropzorzadzeniem 1/2003, panstwo czlonkowskie nie może uznac za zakazane takich praktyk które nie zostaly uznane za zakazane przez prawo ue, w tym przypadku jeżeli prawo ue nie przewiduje zakazu praktyk ogrniaczjacyh konkurencje , tak praow krajowe nie może zkaazac tyhc praktyk. Inaczje jest w praktykach jednostornnyc, tu panstwo czlonkowskie może zastosowqc ostrzejsze rygory prawne, konsekwencje prawne.
Wykład 9 - prawo gospodarcze 09.12.2011r.
Organy, które rozstrzygają kwestie związane z prawami o charakterze antymonopolowym właśnie zaniedbują analizę rynku i zaniedbują wyznaczenie rynku właściwego. Od tego w jaki sposób wyznaczymy ten rynek właściwy(relewantny) zależy rozstrzygnięcie sprawy, bo upraszczając, im węższy zakres ma rynek właściwy, tym prawdopodobieństwo naruszenia zakazów jest mniejsze. Odnosimy badany stan faktyczny do rynku właściwego.
Jest on w każdym przypadku relatywizowany przez pojęcie rynku właściwego. Konkurencja, mechanizm konkurencji nie podlega ochronie w ogóle tylko podlega ochronie w określonej przestrzeni gospodarczej wyznaczonej przez pojęcia rynku właściwego.
Zasada zakazu porozumień ograniczających konkurencję, przyjęta w ramach ustawy.
Ten rozdział ustawy, wprowadzający zakaz porozumień ograniczających konkurencję jest zawarty w dziale zakaz praktyk ograniczających konkurencję. Już ta systematyk ustawy nakazuje traktować pojęcie praktyk ograniczających konkurencję jako pojęcie, składające się z dwóch rodzajów praktyk:
kolektywnych - z udziałem dwóch lub więcej niezależnych przedsiębiorców
jednostronnych - objęte są one zakazem na gruncie ustawy jako zakaz nadużywania pozycji dominującej, który jest adresowany wyłącznie do przedsiębiorców posiadających pozycję dominującą. Prawodawca dopuścił możliwość nadużywania pozycji dominującej przez jednego lub kilku, tzw. kolegialne nadużywanie pozycji dominującej.
Ten zakaz praktyk nadużywania jest zakazem obejmującym te dwa stany faktyczne, czyli praktyki kolegialne i jednostkowe. Ów zakaz praktyk ograniczających konkurencje jest niejednolity, w przypadku porozumień ograniczających konkurencję ten zakaz ma względny charakter, w przy nadużywaniu pozycji dominującej jest to zakaz bezwzględny,. Względność wprowadza wyjątki od zakazu, w świetle tego rozwiązania prawnego, na gruncie ustawy niektóre porozumienia ograniczające konkurencję nie są objęte ustawowym zakazem porozumień ograniczających konkurencję mimo spełniania przesłanek art 6 ustawy. Ten względny charakter zakazu porozumień ograniczających konkurencję dopuszcza wyjątki od tego zakazu co niewątpliwie jest elementem relatywizującym zakaz i racjonalizującym rozwiązania prawne w zakresie dopuszczalności tychże porozumień mimo ich anty-konkurencyjnego charakteru. Ów charakter jest tutaj nieznaczny i dlatego kierując się względami rozsądku, ustawodawca dopuścił do obrotu prawnego jako legalne czynności zawieranie porozumień, które zostały uznane za legalne. W pierwszym przypadku wyłączenie ma to charakter wyłączenia ustawowego, a gruncie ustawy wskazano określone rodzaje porozumień, które mimo anty-konkurencyjnego charakteru zostały wyłączone spod zakazu art 6 ustawy. Art 7 przewiduje dwa rodzaje porozumień podlegających wyłączeniu ustawowemu:
porozumienia zawierane między konkurentami - przedsiębiorcami działającymi na tym samym poziomie gospodarczego, np. są wytwórcami produktu finalnego. Jeżeli udział ich w rynku poprzedzający zawarcie porozumienia nie przekracza 5%. Są to porozumienia bagatelne, nie ma ono istotnego wpływu na stan konkurencji ze względu na to, że jest zawierane między konkurentami, których udział w rynku jest nieznaczny.
Porozumienia między przedsiębiorcami niebędącymi konkurentami - działają oni na różnych poziomach gospodarczych, np. producent i dystrybutor. Są to tzw wertykalne, pionowe porozumienia. Jeżeli są one zawierane między przedsiębiorcami nie będącymi konkurentami, a współpracują ze sobą, to są one wyłączone spod zakazu art jeżeli udział któregoś z uczestników porozumienia nie przekracza 10%. Porozumienia typowe nie są typowymi porozumieniami zagrażającymi mechanizmowi konkurencji.
W niektórych przypadkach pojawiają się opinie, czy w ogóle one mają charakter anty-konkurencyjny.
Te dwa porozumienia został wyłączone spod zakazu z art 6 ustawy.
Prawodawca nam wyraźnie w dalszych przepisach wskazuje, że jednakże mimo bagatelnego charakteru porozumień, niektóre porozumienia cenowe, kontyngentowe etc nie zostały wyłączone spod zakazu z art 6. Ten rodzaj porozumień nie został w sposób totalny wyłączony spod reguł konkurencji i w związku z tym musimy w tym zakresie mieć na uwadze, o jaki rodzaj porozumień chodzi.
Drugim wyjątkiem od tego zakazu z art 6 jest wyjątek określony art 8 ustawy, wyłączający określone porozumienia ze względu na korzyści jakie przynoszą zawierane porozumienia mimo anty-konkurencyjnego charakteru.
W ramach art 8 wymienia się rodzaje porozumień, które muszą spełniać określone przesłanki, np. przyczyniając się do polepszenia produkcji, postępu technicznego, nie nakładają ograniczeń niezbędnych do osiągnięcia tych celów etc.
Istota tego wyłączenia mająca charakter wyłączenia gruntowego polega na tym, że ustawa przewiduje delegacje udzieloną rządowi, który może wydać rozporządzanie wyłączające wskazane porozumienia spod zakazu art6.
W tym przypadku to Rząd musi wykazać aktywność i wskazać rodzaje porozumień, które zostają w wyniku owego rozporządzenia są wyłączone spod zakazu z art6. Rząd wydała taki blok rozporządzeń, które przewidują tzw. wyłączenia grupowe, po pierwsze porozumienie kooperacyjne, wertykalne, o transferze technologii, kooperacji ubezpieczeniowej, dystrybucji samochodów. W tym rozporządzeniu określa się warunki, klauzule czarne i klauzule białe, okres obowiązywania wyłączenia.
Wyłączenia indywidualne - prezes UOKIK wydawał decyzję o nie stwierdzeniu praktyki ograniczającej konkurencje. W istocie, było to porozumienie dopuszczone, zalegalizowane w przypadku, kiedy nie zostało objęte rozporządzeniami rządu a spełniało przesłanki wydania takiego wyjątku, wyłączenia spod zakazu i wobec tego przedsiębiorca, który zawarł porozumienie, mógł zwrócić się do prezesa UOKIK z takim rodzajem roszczenia i prezes mógł potwierdzając ten stan faktyczny wydać decyzję potwierdzającą istnienie bezpośredniego wyłączenia indywidualnego.
Sam charakter zakazu porozumień ograniczających konkurencję, to należy podkreślić, że jest to zakaz mający charakter zakazu ex lege, co oznacza, że porozumienia, które odpowiadając stanom faktycznym porozumień określonych w ustawie, są zakazane z mocy prawa i zarazem nielegalne od momentu ich powstania. Ten zakaz nie jest zakazem, który jest wynikiem decyzji prezesa UOKIK, wynika on z ustawy bezpośrednio, a prezes urzędu potwierdza tylko stan faktyczny naruszenia ustawy. Charakter tego zakazu można zidentyfikować, gdy zidentyfikujemy owe porozumienia. Należy wyjaśnić samo pojęcie porozumień.
Porozumienie - istota sprowadza się do koordynacji zachowań jego uczestników, zachowań uzgodnionych, bo w wyniku tej koordynacji następuje zachowania się, które kwalifikujemy jako zachowania jednego uczestnika, podmiotu gospodarującego.
Ustawia o OKIK porozumienia redukuje do 3 stanów faktycznych:
umów zawieranych między przedsiębiorcami, związkami i przedsiębiorcami, a także związkami. Są to umowy różne, nie ma wymogów formalnych dla tych umów, mogą to być umowy gentlemańskie. Nie w każdym przypadku umowy i postanowienia umowne mogą spełniać wymogi porozumień, które mają anty-konkurencyjny charakter. Ten niesprecyzowany charakter umów wynika stąd, że tym samym prawodawca kontroluje szerokie spektrum działań uzgodnionych mających formę umowy.
Uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez przedsiębiorców lub związki
Uchwały przedsiębiorców lub związków
Jeśli chodzi o zakaz porozumień, to należy wyraźnie podkreślić, że zakaz ten obejmuje wszelkiego rodzaju porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie w inny sposób konkurencji. Zakazane są porozumienia, których celem jest ograniczenie konkurencji, mimo że celu tego nie osiągnęły, jak również porozumienia, których celem nie było ograniczenie konkurencji, ale cel taki faktycznie został osiągnięty. Istotą tego zakazu jest to, że obejmuje on nie tylko rzeczywiste porozumienia, ale również porozumienia, które potencjalnie, intencjonalnie stanowią ograniczenie konkurencji.
Organy orzekające w tym zakresie potrafią wyprowadzić określone wnioski co do tego, jakie były intencje uczestników porozumienia.
Należy zakaz porozumień ograniczających konkurencję uwzględniając zastrzeżenia dotyczące wyłączeń traktować jako zakaz o charakterze ogólnym i zakaz, który może być zastosowany w określonych przypadkach mianowicie w przypadkach porozumień, których katalog, został określony w art 6 ustawy. Ustawa nie definiuje porozumień zakazanych, czyli tych, które ograniczają, eliminują konkurencję. Ustawa odwołuje się do przykładowych porozumień.
Otwarty katalog porozumień, rodzaje porozumień, które są identyfikowane jako porozumienia w różnych zakresie zakłócające mechanizm konkurencji. Mogą w danym przypadku eliminować, w innym ograniczać, a w innym naruszać konkurencję. Wśród katalogu tego należy zwrócić uwagę na najbardziej istotne, mocne porozumienia
Porozumienia Cenowe - uzgodnienie ceny przez uczestników porozumienia, co eliminuje relacje konkurencji między samymi uczestnikami, ale zakłóca też konkurencję dla przedsiębiorców spoza porozumienia. To ustalenie cen sztywnych, minimalnych, maksymalnych, kierunkowych, a także wspólne stosowanie marż, rabatów. Sprzyjają temu wspólnemu ustalaniu cen również wymiana informacji między przedsiębiorcami, która może doprowadzić do zmowy cenowej.
Porozumienia Kontyngentowe -
Porozumienia Podziałowe - podziały rynku zbytu lub źródeł zaopatrzenie, istnieje zmowa co do tego, jak podzielić rynek między uczestników porozumienia w oparciu o kryteria geograficzne, asortymentowe, podmiotowe. To także stanowi zakłócenie mechanizmu konkurencji, bo w wyniku dokonanego podziału rynku, na danym rynku operuje mniejsza liczba konkurentów. Takie porozumienie stanowi barierę wejścia na rynek, są one porozumieniami prowadzącymi do eliminacji konkurencji między przedsiębiorcami dokonującymi podziału, bo tworzą one monopol na określonym obszarze.
Porozumienia dyskryminacyjne -
Porozumienia zawierające umowy wiązane - zawarcie umowy uzależniamy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia
Porozumienia ograniczające dostęp do rynku - kolektywny bojkot - odmowa zawierania umów z określonymi podmiotami.
Porozumienia przetargowe(zmowy przetargowe) - mogą mieć dwojaki charakter. Tzw. charakter wertykalny, czyli wówczas zmowa obejmuje przedsiębiorcę, który organizuje przetarg i przedsiębiorców uczestniczących w przetargu. Zmowa polega na określeniu warunków ofert, np. zmowa dotycząca warunków cenowych oferty etc. Drugi rodzaj zmowy przetargowej to zmowy o charakterze horyzontalnym, zawierane między uczestnikami przetargu, uczestnicy wówczas takich procedur przetargowych mogą między sobą uzgodnić cenę ofert jakich złożą, z założeniem, że oferta zostaje przyjęta i w wyniku przyjętej oferty ktoś osiągnie jakieś korzyści.
Wykład 10 - prawo gospodarcze 16.12.2011r.
Problematyka związana z ustawowym zakazem nadużywania pozycji dominującej, które stanowią przykład praktyk jednostronnych.
W stosunku do tego rodzaju praktyk jednostronnych nie znajduje zastosowania zasada konwergencji, w przypadku praktyk jednostronnych krajowe prawo konkurencji może przewidywać ostrzejsze sankcje za naruszenie tego zakazu, a więc zakazu nadużywania pozycji dominującej, inaczej niż w przypadku tzw. praktyk kolektywnych, w stosunku do których obowiązuje owa zasada konwergencji, z której wynika ze jeżeli praktyka nie jest zakazana na gruncie UE, to nie może być zakazana na gruncie prawa krajowego. W tym przypadku prawo krajowe nie może zastosować ostrzejszych rygorów regulacyjnych niż prawo UE.
Jeśli chodzi o zakaz nadużywania pozycji dominującej, to podstawą jest jego bezwzględny charakter, W tym przypadku przepisy prawne nie dopuszczają żadnych wyjątków od stosowania zakazu określonego w art 9 ustawy. Inaczej niż w przypadku art 6 przewidującego zakaz porozumień ograniczających konkurencję, zakaz w art 9 nadużywania pozycji dominującej jest zakazem bezwzględnym, bezwarunkowym ,restrykcyjnym. Jest on stosowany w każdym przypadku naruszenia tego zakazu, co nie występuje w przypadku zakazu porozumień ograniczających konkurencję, gdyż tam naruszenie owego zakazu nie oznacza ze mamy do czynienia z przedsiębiorcami działającymi nielegalnie.
W przypadku zakazu nadużywnaia pozycji dominującej, inaczje niż przy pozoumieniach, zakaz ma ten ogranicozny krąg adresatów, jest on adresowany nie do wszystkich przedsiębiorców, a do tych, co posiadają pozycję dominującą. Zanim dojdzie do wszczęcia postępowania, które ma na celu ocenić zachowania przedsiębiorców, należy stwierdzić, czy mam ydo cyznienia z przedsiębiorcą posiadającym pozycję dominującą.
Zakaz naduyżwania pozycji dominującej jest adresowany nie tylko do poszczególnych przedsiębiorców, ale także do wielu przedsiębiorców. Zgodnie z art9 zakazane jest nadużywnaie pozcji dopminującje na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców. Jak wynika z regulacji ustawowej, pozuycję dominującą mogą mieć pojedynczy przedsiębiorcy, ale i też klku. Wtedy mamy kolektywną pozycję domninującą, co ujwnia się na rynkach oligopolistycznych. Jeżeli kilku przedsiębirców na rynku wytstepuje w szczególnej sytuacji współzależności gospodarczej, to w świetle regulacji omawianej traktowani są jako jeden podmiot gospodarczy, a więc dlatego kilku przedsiębirców może posiadać pozycję dominująca, a czkolwiek wiemy, że tą pzycję dominującą zasadniczo posiadają poszczególni przedsiębiorcy. Ponieważ na rynku oligopolistycznym(rynku o nieskoncentrowanej strukturze) wywstepują przedsiębiorcy powiązani gsopdoarczym wpsółzaleznosciami traktoani są jako odrębne podmioty gospodarcze i jeśli zajmują pozycję dominującą to traktowani są jako przedsibiorcy zajmujący kolektywną pozycję dominującą. Podobnie jak w przypadku zakazu porozumieńograniczającyhc konkurencję, zakaz nadużywania pozycji dominującje jest zakazem zarówno co do celu jak i skutku. W rownym stospniu zkaazane jest narduzywania pozycji domunujacej którego celeme jest eliminacja, ograniczeje lub naruszenie konkurencji, jak i naduzywanie pozysjic dominujacej której co prawda nie jest celem eliminacja i ograniczenie konkruencji, lecz naduzywanie to osiąga skutek ogrnaiczający konkurencję. W tym przypadku podobnie jak w pryzpadku zakazu porozumien ogrnaiczającyh konkruencje obowiązuje regułą celu lub skutku. Zarówno naduzywanie pozycji dominującje jest nie zgodne gdy celem naduzywaniaj est ograniczenie konkurencji, mimo ze cel nie został osiagniety, jak i w tym pryzpakdu, gdzie celem naduzywnaia pozycji dominujacej nie było ogrnaiczneie konkurencji, jedankze cel ten został osiagniety.
Jesl ichodzi o naduzywanie pozycji dominującej, to niewatpiliwe w tym zawiera siępdojecie przez przedsiębiorcowce lub kilku dzialan godzaccyh w konkunrejtów lub kontrahentów. W tym przypadku chodzi o rejestrację takich zachowań przedzisbiericowo posiadajacyh pozycje dominujaca które wplya na sktukrut e rynku w wywniku których konkrenca na rynku jest oslabiona, przede wsszystkich wskutek obnizonej zdolnosic konkurencotw do utrzymania pozycji rynkowej. Należy podkreslic, ze zachowania która kwalifkiowane są jako naduzywnaie pozycji dominujacej godza w pozycje konkurentow bądź w pozycje kontrahentow przycyzniajac się przede wsyzstkich do zmiany struktury rynku, a także o oslabienia zdolnosci do konkurowania konuurentow i kontrahentow w skrajnym przypadku doprowadzajacej do ich eliminowania bądź do uzyskiwnaia efektow eksploatacji, czyli uzyskanai dodatkowych korzysci koszttem kontrrahentow. Naduzywnaie pozycji dominujhacych obejmuje zachownaiap rzedsiebiorcow które wplywaja przez umocnienie posiadanej pozycji na sturkture rynku oslabiajac istniejaca lub potencjalna konkurencja przy zastosowania metod odmiennych od stosowanych w warunkach normalnej konkurencj ia także godzacych w kontrahentow konkusmentow i zmierzajacych lub prowadząychc do zapenwiania przedsiebiorcy domiunujacemu osiagniecia dodatkowych korzysci w postaci zysku bądź nalozenia dodatkowych ciezarow na innych uczesntikow rynku.
To jedostrnoonne dzialania przedsiebiorcow z pozycjia dominujaca zazwyczja powoduje oslabienie zdolnosci do konkurowania jak również oslabienie mozliwosci osiagniecia silkniejszej pozycji na rynku, a także prowadzi do pewnych niekjorzystnych kosekwencji szczrogllnie dla konrtahentow ikonksumentow. Jeśli chodzi o samo pojeciee które wyznacza pozycje odminujaca to należy tutaj siegnac do ustawy o cohronie konkruencj ii konkusemtnow która wyjasnia nam jakie to przedsieiborstwa posiadają pozycje dominujaca i z tejze ustawy wynika, ze pozycje dominujaca posiadają pzedsieiborcy, których pozycje na rynku przede wszysktich wyznacza wskaznik jakosciowy, a więc pozycje domiujaca przedsiebiorcy wyznacza po pierwsze wskaznik zdolnosci przedieoborcy do zapobiegianai skutecznej konkurencji oraz po drugie mozliwisoci sdzialania niezlaeznie od konkurentow, kontrahentow, i konkusmentów. Te dwie kumulatywne przeslanki wskazują na pozycję domiująćą przedsiębiorców. Prowadzi do do zakłócenia konkurencj ina rynku właściwym.
Stwierdzneie pozycj idominujacej przez przedsiorerce wymaga dowiedzenia przewagi nad innymi uczstnikami rynku umowzliwiajacej prowadzneie dzilalanosci niezlaeznie od innych w sposob wplywjaacy na stan kionkurencji. Przedsieiborca z pocyja dominujaca nie jest nie tylko kontrolowany oprzez innych uczestnikow rynku, ale narusca im warunk idzilalansoci wyznaczajac ceny, warunki umów, konrtorlujac dystrybujce produktow bez ryzyka utraty sowjej pozycji rynkowej. Posiadanie pozycji dominujacej zapewnia przeedsieiborce dominujacego do mozliwosic dzialania praktycnize bez konkurencji, bez reakcji konkurentów, kontrahrntów i konkusmentów, która mogłaby osłabić lub doprowqdizc do utraty jego pozycji rynkowje, taki przedsiebiorca dominujacy może dzialac w rynku bez obawy ze reakcja nnych yuczetniskow rynku doprowadzi do oslabiegnia lub utraty jego pozycj idominujacej, a zatem jego sila rynkowa, jego wlascie pozcyjca odminujaca która jest naduzywana w tym przypadku gwarantuje ze jego ewentualna reakcja na jego zachowania nie zmieni jego pozycji rynkowej. Takie psotpownaie przediseibyrc rynkwoego jest niedopuszczlane i zostao objete zakazek maduzywnaia pozycj idomiujacej. Orpocz tego wskaznika jakosciowego, ustawa przewdiuje tzw wskaznik ilosciowy, a więc w tym przypadku pozycje dominujaca ma przedsieiborcya lub kilku przedsieiborcow którzy posiadają udzialy w rynku przekraczjaace 40%, a więc jezel iprzedsieiborca ma co najmniej 40% udzialow w rynku, to odmniemuje się ze ma pozycje dominujaca. W tym pryzpakdu ten wskazni kilosicowy stanowi podfstawe dominiemania pozycj idominujacej, domniemanie to jednakze jest domniemaniem obalalnym, tzw. ze przedieiborca zainteresowany w sprawie może dowiesc ze mimo posiadania 40% udzialow w rynku nie posiada pozycji dominujacej. Można także jak się wydaje przyjac, iz nie posiadanie 40% udzialu w rynku może stanowic podstawę dla oceny pozycji przedsieiboryc jako pozycji dominujacej, jeśli chodzi o sytuacje na tak zwanym rynku nikosskoncetrnowanym i przy bardzo rozporoszonej strukturz e rynku udzial nizszy niż 40% może gwarantowaćpozycje dominującą. Niewatpliwie stanowi to argument na rzecz rezygnacji w formalnego kryterium oceny zajmonaia iwykoryzastnaiap rzewagi rnkowje narzecz ekonomiczneog podejscia, ktorre ocene posiuadania lub nieposadania pozycji dominujacej przedsiebiorcy lub kilku przedsieiborcyw opiera o ekonomiczna analize rynku a nie w oparciu o formalne kryterium ilosicowe 50% w nim udziallu. To domnieamnie w swietle pismiennictwa jest niespojne z owym ekonomiczny podejsciem do stosowania zakazu pozycj idominujacej gdyż stwarza podstayw do nieuzadadnionefgo automatyzm uw ocenie dominacji na rnyku. Doktryna przeciwstwaia się takiemu schmatycnzmeu kryterium udxzialow w rynku i opowiada się na rzecz poghlębionej analizy ekonomicznej z której wynika, czy w danym przyapdk udnay przedsieiorca ma lub nie ma pozuycji dominujacej. To rozwiaznaie wspiera coraz szersze zastosowanie w ocenie pozycji dominujacej, ale tez wszelkich prakty ograniczajaych konkurencje, kryteriow ekonomicznych.
W innych panstwach stosuje się dla oceny rynku i dla oceny ewentualnego naruszenia zakazów prakty ogrnaiczajayc hkonkurencje ekonomiczna analize rynku czyli ta przyszla decyzja podejmoana przezo rgany antymonopolwoe jest wynikie wspolpracy ekonomistow i prawnikow. W tym teamie rozstrzygajacym powinny być naukowcy ekonoimicni, którzy potrafia uprawdopodobnic przyszle skutki dokonanychm podejmowanyc hzahcowan przedsiebiorcow i uwiaryggodnic decyzje podejmowane o przepisy prawne. Ciezar rozstrzygania spraw z zkaresu ochrony konkurencj iprzesuwa się w ekonomiczna anaize przypadku a nie ogranicza się do formnalnej subsumbjcji stanu faktycznego ze stanem pranwym.
Uzyskanie pozycji dominujacej może być efektem roznych okolicznosci, może to być nastepstwo stwoerzenia, wytowrzenia się wysokich barier wejscia na rynek, może ot być wynikiem okresowego utrzymania wysokiego udzial uw rynku. Najbardziej typowym zrodlem tej pozycji dominujacej jest wykoryzstnaie przez przedsiebiorcow praw ywlacznych, a więc dzialanosci w warunkach wylacznego prawa do podeumownaia dizlajanosc sopodarczje, tzw. dzialania w monopolu. Ustanowienei monopolu może być wynikiem pryzznajej konsencji, które gwwarantuje dominujaca pozycje na rynku
Adresatami tego zakazu naduzywania pozuycj idominujacej są wylacnzie przedsieiborcy lub jeden którzy posiadają pozycjie dominujaca, a więc w tym przypadku wylaczeni są przesiebiorcy ktoryz pozycji domiujjacej nie posiadają.
Praktyki typowe i zagrazajace konkurencji przez przedsieobrocw dominujaceych, niektore wywoluja te sam skutki natykonkurencyjne do cniektore praktyki kolektywne zakazane jako porozumiernia ograniczajace konkurencje, a zatem nie trudno zorientowac ze typologia stanow faktycnyzhc kwalifikowanych jako naduzywnaie pozycji domiunujacej jest analogiczna jak typologia stnaowi kfatycnyzhc kwalifikowanych jako porozmienia ograniczajace konkurencje. W tym przypadku mozemy wskazac na pewne analogie stanow faktycnzych, a więc analogie polegajaca na tym, ze naduzywnaie pozycji dominujacej polegajace na narzucaniu bardoz ywoskich lub niksich cen bądź tez odeglych terminow platnosci lub innych waurnkow zkaupy lub psrzedyz towarow jest przykladem praktyki, która wywowluje skutki analogiczne do porozumin polegajacych na zmowie cenowej, czy tworzeniu kartelu cenowego, w w yniku którego uczestnicy porozuminia ustalaja ceny maksymalne, minimalne na swoje produkty.
W tym przypadku mozemy wskazac na owe analogie i anaogie skutkow pranwych które są skutkami zarwno ocenianymi z puntku widzenia kryterium cleu i rzeczywsitych skutow zaklocajaycyh ogrniaczajaych konkurencje.
Stany faktyczne naduzywnaia pozycji dominujacej zostaluy objete otwartym katalogime pryzkladowych stanow fkatycnzych naduzywania pozycj idominujacej ,a zatem podobnie jak w praktykahc kolekwtywnych nalryz przyjac ze zakaz ten obejmuje wszelkie postacie naduzywnaia pozycji domimujacej także te niewymienione w ustawie.
Wymieniione w art 9 ustep 2 stnay faktyczne kwalifkowane jako naduzywnaie pozycj idominjacej daja podstawe do wyodevbnienia dwoch takich zasadnicyzhc rodzajow nadzuywc pozcydji domimujacej:
Naduzycia eksploatacyjne - są to naduzycia, praktyki stosowqne przezz przedsieobrcow dominujacyhc w ymierzone w ihc kontrahntow, klinetow, ostatecnzych konkusementów, a więc tutaj zastosowanie czy naduzycie pozycji dominujacej ma ten ksutke eksploatujacy, nakladajacy na kontrahentow lub konsumentow dodatkowych ciezarow albo przynoszace dosakotwe zysk iprzesdieobrcom dominujacym. Do takich praktyk należy np. naduzyzwanie pozycji dominujacej polegajacy na sotoswaniu w podobnyh umoach z osobami 3 uciazliwych lub niejednolistych waurnkow umow stawarzajaych tym osoboom zroznicowane warunki konkurencji. Inny pryzkald to np. uzaleznianae zawartej umowy od przyjecia przez druga strone innego siwadczenia nie majacego związku z przedmiotem umowy. W tym przypadku dominujacy przesiriobrca uzyskuje dodatkowe korzysci bądź naklada dodatkowe ciezary które są niestosowane w waunkach normalne jkonkurencji
Naduzycia wykluczajace - zachowania przedsieibrocow dominujacych które wymierzone są w konkuenretów i wlasciwym celem podejmowania tych zachowan jest ich wyeliminowanie z rynku.
Wsposob wyjatkowe spektrakularny tak rpaktyna nadyzucwania pozycj idominujacej nzajduje swo wyraz w zachowaniu przedsieiborcow donmiujacyhc dysponyjacych tzw urzadzeniami kluczowymi. Przedsieborcy dysponujacymi takimi urzadzeniami np. sieci przesylowe, urzadzenia energetycnze port, lotniska przystanki, wysypiska smieci, prawa autorskie i wylaczne mogą oczywiscie naduzywac pozycj idominujacej których zrodlem jest dysponowanie czyli zarzadznie urzadzeniami klucozwymi w ten sposob nieuzsasadniony odmaiwaja dostepu do tyc hurzadzen zaintereoswanym przedsieiobrcowm pragancym swiadczenia uslug przy wykoryzstaniu urzadzen kluczowych. Naduzywanie pozycji domimujacej polegan a utrudnaniu w dostepie do tych urzadzen. Naduzywanie może rowniezp olegac na naruzcaniu niekoryzstycny waurnkow uzywania urzadzenia kluczowego. Ten stan faktyczny czyli odmwia lub utrudnienie dostepu do urzadzen kluczowych został objety punktem 5 art 9 ustepetm 2 ustayw, w ktorym naduzywanie pozycji domiunujacej polega naprzeciwdzialaniu uksztlaotwaniu się warunkow niezbednych do powstania lub rozowoju konkurenjil. W tym przypadku stan faktyczny polegajacy na przecwidzialaniu uksztlaotniwania się pwarunkow niezbendych do owstania konkurencji między innymi polega na uniemozliwianiu lub utrudnianiu dostpeu do urzadzen lucozwych gdyż bez dostepu do urzadzen kluczowych nie mozliwa jest dzialalnosc gospodarca konkurentów.
Jeśli chodzi p kratyki ograniczajace konkurencje, to postepowanie w tym zakresie wienczone jest decyzjami które są podejmowane przez prezesa UOKIK i te decyzje xzostaly okreslone w rozdziale 3 ustawy i można na gruncie tej naalizy tego rozdzial utakze przeprowadzic typologie deycjiz które są podejmowane przez prezesa UOKIK.
W ramahc tej typologi wymieniamy przede wszystkim
decyzjanegatywna - o uznaniu opraktyki za ograniczajaca nkonkurencje i nakazanie zaniechania jej stosowania jeżeli zostanie stwierdzone naruszenie zakazu traktatu o TFUE.
Owa decyzja składa się z dwoch elementów obligatoryjnych:
uznanie prakyyki za naruwszajaca konkurencje, ten element decyzji ma szczegolny charakter gdyż jest to deklaratoryjny element deyczji potiwerdzajacy ze badana prattyka stnaowi naruszneie przepisow ustawy i jest nielegalna od momentu zastosowania, pamietajmy ze zakaz prakty ograniczajacy h konkrurencje jest zkaazem ex lege, jest to zakaz z którego wynika, ze praktyka zakazana jest niewazna od momentu jej zastosowania. Wydajac decyzje o uznaniu praktyki za ogrananiczajaca konkurencje prezez urzedu potwierdza zarzut naruszenia ustawy na co wskazuje przeszly i aktyualny stan faktyczny.
Wydana w nastepstie uznania praktyki za naruszajacak onurencje nakaz jej zaniehcania - decyzje które wydaje prezez UOKIK można podzielic na dwa elementy:
* deklaraotryjny - potwierdzjaacy stan faktyvncnzy naruszenia zakaz ustaowwy i potwierdzajacy nieegalny charakter pratyki od momentu zastosowania. Decyzja potwierdza pewien stan faktycnzy naruszenia ustawowego zakazu. Decyzja ta dziala od wtedy kiedy zastosuje się owa praktyke, od teog momentu w wyniku wydania owej decyzji jest ona nielegalna.
* konstytuwyny - decyzja nakazujaca zaniechanie stosowania praktyki, jeżeli oczywiscie w decyzji tej stwierdzi się naruszenie zakazu okreslonego w art 6 lub 9. prezez Uzedu może ywdac o uznainiu praktyki za ograniczajaca konkurencje a mimo to nie stwierdzi naruszenia art 6, gdy dotycyz to porozumien wylaczaonych spod zakazu,.
Decyzja - prezes nie wydaje decyzji zaniechania sotsowania pratyki, albowiem w momencie wydawania decyzji praktyka zostala zaniechana. Te decyzje prezez urzedu podejmuje w sytuacji gdy pwostepowania antymonopolowe ograniczlo praktyke, ale w momencie ywdanai deyczji zachowania te nie naruszaja zakazu prakty ograniczajacyh konkurencje lub naduzywania pozycj idominujacej. Z tego powodu wydanie deycjzi nakazujacej zaniechanie praktyk iograniczajacej konkurencje jest bezprzedmiotwoe, powstaje identyfikacja sytuacji lub okolicnzosic wskazujacych na zaniehcanie naursznaia ustaowwych zakazow. Nie jest to oczywiste, gdyż nie można redukowac tych stanow faktycnzych do faktu zaniehcania pratky przez prxzessieiborcow. Okolicznosic mogąca sprawiac ze nie dochodzi do naruszenia zakazow są okolicznosic lezace poza przedsieiborcami uczesnitkami porozumin liub przesieborcami dominującymi. Mozr to być również ywnikiem utraty pozycji dominujacej , w tym przypadk uw pewnym momencie przedsieborca traci pozycje dominujjaca i wiadomo ze w tym pryzpadkku można stwierdzic zaniechane naruszenia zakazu.
Decyzja o zastosowaniu sordkow tymczasowych - prezez urzedu podejmuje ze jeżeli w toku postepowania antymonopolowego zstanie uprawdopboobnione ze dlasze stosowaanie praktyki może zspowodowac trudne do usnieaci zagrozenia dla konkurencji, prezez w drodze decyzji może zobowiazac przedsieiborce ktormeu jest zaruzcane stosowanie praktyki do zaniehcnaia okrelsocnych dzialajw celu zapobierzenia zagrozeniom. Decyzje podjemuje się w okolicnzosicahc niepelnej wiedzy ale w sytuacji koniecznosic natychmiastoergo odsunica i wyeliminownai zagrozen konkurencji, należy podkrelsic ze zastosowanie srodka tymczasowego nie przerywa postpeowania antypomonolowego. Decyzja ta nieskutkuje mozliwoscia zastosowania wszystkich konsekwencji, jest decyzja o mniejszej sile obowiazywnaia niż decyzja koncowa, np. deycjza ozastosowaniu sorkda tymczasoweg onieksutkuje nalozeniem na przedsieiborce kary pienieznej
decyzja zobowiazujaca do zapobieżenia naruszeniom zakazu prakty antykonkunkureycjnych - jeżeli w toku postpepowania antyomonolowego zostalo uprawdobpobodnione na podstawie okolicnzosic psrawy a także informacji zawartycw zawiadomieniu, ze został naruszony zakaz art 6 lub 9 ustayw lub 101 lub 102 TFUE, a przedsieiborca ktoremu jest zaruzcaone naruszenie tego zakazu zobowiaze się do podjecia lub zaniehcnaia okrelsoncy hdzialan zmierzjaacy h do zapobiezenia tym naruszeniom, prezez może zobowiazac przedsieiborce do ywkoniania zobowiazan. Jest to decyzja swoistego przywqrocernia stanu konkurencji oparta o uprawdopodobnienei ,ze zakazy zostaja naruszone, ale ze te praktkyi monza zneutralizowac poprzez nalozenie na przedsieiborcow odpowiednich zobowiazan podjecia lub zaniechania okrelsonych dzialan zmierzajacych do zapobiezenia tych naruszeniom , pratykicznei do zaniechania tym naruszeniom iw ten sposob przezes Urzedu poniekad zanim zakonczylby postepowanie może przywrocic ten stan konkurencji właśnie zobowiazujac przedieiborce do wykonania tychze zobowiazan, zobowiazania nakladane w drodze decyzji prezesa muszą spelniac waurnki skutecznosci wycofania przedsieiborcy z zakazanych pratyk, np. porpzez odstapienie od porozumeinai ograniczajacego konkurencje, zaniechanie stosowania praktyk cenowych niedozwolonych. W tym przypadku wzgledy szybkosci i skutecnzosic przecwidzialania naruszeniom zakazow praktyk ograniczajacy hkonkurncje nakazuja zastosowanie takiej deycjzi która w tym przypadku stanowi przejaw ingerencji przeprowadzenie ucaizliwego postepowania. Jest to typ decyzji który wydaje się w toku postepowania zobowiazujac przedsieiborcow do zniehcania uprawdopodobnionych dzialan antykonkurencjnych.