PRAWO GOSPODARCZE
28.10.2012r.
Państwo oddziałuje na gospodarkę. Oddziaływanie to jest konieczne przy wykorzystaniu wielu środków. Jest ono kierunkowe, zmierza zasadniczo do tego by gospodarka funkcjonowała zgodnie z interesem publicznym.
Prawo gospodarcze publiczne jest zespołem norm, których treścią jest oddziaływanie państwa na gospodarkę. Ma ono różny wymiar, ale w szczególności jest to wymiar prawny.
I. Przesłanki oddziaływania państwa na gospodarkę:
1)doktrynalne,
2)ekonomiczne,
3)społeczne,
4)prawne.
Ad 1.
Oddziaływanie było oparte na pewnych koncepcjach:
1) XVII wiek- merkantylizm gospodarczy. Sugerował on by władza państwowa angażowała się w gospodarkę, by z gospodarki czerpali profity, by z tych wpływów pokrywali potrzeby jakie ma władza;
2) liberalizm gospodarczy; koncepcja ta głosiła, że władza nie powinna zasadniczo angażować się w gospodarkę. Liberałowie twierdzili, że ingerencja w gospodarkę źle na nią wpływa. Bezpośrednie angażowanie się władzy (inwestowanie) nie sprzyja wolnej konkurencji, stanowi ograniczenie wolności gospodarczej.
Głosili oni 3 hasła: wolnej konkurencji, wolności gospodarczej i wolnego rynku. Rolą władzy w gospodarce jest jedynie tworzenie podstaw prawnych dla funkcjonowania gospodarki, powinna tworzyć normy porządkowe ( o charakterze regulacyjnym, w tym normy sanitarne związane z bezpieczeństwem).
Podobni w hasłach do fizjokratów (jakakolwiek ingerencja człowieka w naturę jest niebezpieczna).
Skrajni liberałowie porównywali gospodarkę do natury, że jest ona jej częścią. Liberalizm gospodarczy to XIX wiek.
Kryzysy w gospodarce liberalnej pojawiły się w Europie i Stanach Zjednoczonych w końcu XIX wieku.
Kryzys związany był z nadużywanie wolności konkurencyjnej, monopol gospodarki, kartele.
Silniejsi wypierali słabszych przedsiębiorców.
Kryzys nadprodukcji- na rynku znajdowała się za duża ilość towarów, które z przyczyn finansowych nie mogły być nabywane. Doprowadziło to do bankructw wielu przedsiębiorców.
Kryzys walutowy- okres po I wojnie światowej, poszczególne waluty zaczęły tracić na wartości.
Wiązało się to z brakiem zaufania. Spowodowało to zubożenie społeczeństwa.
Kryzysy giełdowe- gwałtowny spadek cen akcji. Pojawiło się bezrobocie.
Interwencjonizm gospodarczy-zaczął się kształtować w latach 20. XX wieku. Nie negował on podstawowych założeń liberalizmu gospodarczego. Potwierdzał potrzebę oparcia gospodarki na wolności gospodarczej, wolnym rynku, konkurencji.
Głosił, że w przypadku zaistnienia zjawisk kryzysowych konieczna w gospodarkę jest interwencja państwa. Nie określali oni zakresu owego interwencjonizmu choć wskazywali środki jakie należy stosować, aby ograniczyć/ pozbyć ten proces, np. w celu zwalczania bezrobocia- roboty publiczne, zażegnania zjawisk nadprodukcji- stosowanie zamówień rządowych.
Etatyzm-skrajny interwencjonizm. Sektor państwowy w gospodarce jest rynkiem równoważącym gospodarkę. Każda gospodarka powinna mieć rozbudowany sektor państwowy, który powinien konkurować z prywatnym. Skrajny etatyzm to głownie Rosja Radziecka.
Doktryna społecznej gospodarki rynkowej - na pocz. lat 50. Jest skonstruowana na bazie dotychczasowych wskazanych wcześniej doktryn.
Merkantylizm- władza musi uczestniczyć w gospodarce, bo jest źródłem przychodów.
Liberalizm- respektowanie wolności gospodarczej, wolnej konkurencji i wolnego rynku.
Interwencjonizm- celowe jest ingerowanie państwa w gospodarkę. Głównie wtedy, gdy jest to zgodne z potrzebami społecznymi, czyli gdy gospodarka znajduje się w kryzysie.
Etatyzm gospodarczy- wspiera się potrzebą istnienia w każdym sektorze gospodarczym choćby min.
Obecnie jest to sektor publiczny.
Doktryna ta znalazła odzwierciedlenie w Konstytucji RP. Jest ona oparta na 3 filarach: wolności gospodarczej; własności prywatnej; dialogu, solidarność i współpracy partnerów społecznych.
Wolność gospodarcza- rozważamy ją w 2-óch aspektach;
I aspekt:
suma swobód poszczególnych przedsiębiorców , czyli tych, którzy uczestniczą w gospodarce. Są to np. swobowa umów, swoboda ustalania cen, wyboru kontrahenta itd.
II aspekt:
Jest to publiczne prawo podmiotowe o charakterze negatywnym. Państwo powinno się powstrzymywać od takich działań, które mogłyby przedsiębiorcom, gospodarce szkodzić.
Oddziaływanie państwa powinno być proporcjonalne, respektując interes publiczny,ale i respektując swobody przedsiębiorców.
Własność prywatna- majątkowa podstawa działalności gospodarczej. Powinna ona dominować, bo wtedy poszczególne systemy funkcjonują w sposób optymalny. Własność prywatna to także prywatna inicjatywa, prywatna przedsiębiorczość, zarządzanie i kierowanie.
Solidarność i współpraca- wypracowywanie różnych koncepcji dotyczących funkcjonowania gospodarki na zasadzie porozumienia. Szukanie rozwiązań dobrych dla gospodarki, ale i dla społeczeństwa. Wolna gospodarka powinna się dostosować do interesu społecznego, jeśli jest to konieczne, zgodne z jej interesem.
Ad 2.
Gospodarka jest źródłem przychodów. Państwo nie może zaniechać oddziaływania na gospodarkę , bo chce uzyskać przychody na najwyższym poziomie.
Ad 3.
Państwo oddziałuje na gospodarkę , gdyż jest ona strażnikiem ładu, interesu społecznego, np.
Minimalne wynagrodzenia, system prawny ubezpieczeń społecznych, przekształcenia prywatyzacyjne powinny być regulowanie prawnie, ochrona nie tylko konsumentów,ale i przedsiębiorców.
Ad 4.
Państwo samo stworzyło odpowiednie normy prawne, z których wynika obowiązek reagowania w gospodarkę. Tworzenie systemu prawnego, który określałby wolność prywatną , ale i dialog i współpracę; prawo zgodne z interesem publicznym, które mimo wszystko ograniczałoby wolność gospodarczą.
Czym jest państwo oddziałujące na gospodarkę?
Zespół różnego rodzaju organów, instytucji państwowych, które w sumie wywierają wpływ na gospodarkę.
I. Parlament- Sejm i Senat:
-ustawodawstwo gospodarcze,
-ratyfikacja umów międzynarodowych,
-planowanie finansowe,
-udział Sejmu w sprawach polityki gospodarczej, społecznej, prywatyzacji,
-kontrola działalności RM sprawowane przez Sejm.
II. Prezydent RP
-ratyfikacja i wypowiadanie umów międzynarodowych z powiadomieniem Sejmu i Senatu,
-wydawanie aktów urzędowych .
III. Organy władzy wykonawczej
1.Rząd
-prawodawstwo,
-koordynacja, kontrola i nadzór nad organami adm rządowej,
-organizacja i zarządzanie.
2.Prezes Rady Ministrów
-prawodawstwo (rozporządzenia),
-koordynacja i kontrola pracy członków RM,
-wyznaczanie zadań członkom RM,
- nadzór nad samorządami terytorialnymi.
3.Minister
4.Wojewoda
-reprezentant Skarbu Państwa,
-nadzór na samorządem teryt.
5. Starosta
-zadania z zakresu adm rządowej wynikające z ustaw,
-reprezentant SP.
6.Centralne organy administracji rządowej:
a) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki:
- regulacja gospodarki paliwami i energią,
-reglamentacja (koncesja),
b) Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej:
-ocena funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych i pocztowych,
-reglamentacja (zezwolenia),
c) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów:
-działanie antymonopolowe,
-zwalczanie praktyk ograniczających konkurencję.
7. Inspekcja państwowa:
a) Prezes Inspekcji Handlowej,
b) Prezes Inspekcji Transportu Drogowego,
c) Prezes Urzędu Dozoru Finansowego.
8. Agencja Rządowa:
a) Agencja Nieruchomości Rolnych,
b)Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,
c) Agencja Rynku Rolnego,
d) Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,
e) Agencja Mienia Wojskowego.
Oddziaływanie państwa:
a) działalność gospodarcza (przedmiot),
b) przedsiębiorcy (podmioty).
Działalność gospodarcza- definicje
Ustawa z dnia 2 lipca 2004r.o swobodzie działalności gospodarczej (u.s.d.g) art 2
-zarobkowość,
-zorganizowanie,
-ciągłość,
-wytwórczość,
-budownictwo,
-usługi,
-handel,
-poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż (...)
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (o.p.)art 3 pkt.9
-zarobkowość w rozumieniu u.s.d.g.,
-zarobkowość we własnym (osobiście) imieniu i na własny lub cudzy rachunek (przedstawiciel, pełnomocnik, prokurent).
Ustawa z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (p.d.o.f.)
-zarobkowość we własnym imieniu,
-zorganizowanie,
-ciągłość,
-niezależność od rezultatu,
-wytwórczość,
-handel,
-usługi,
-budownictwo,
-poszukiwanie, rozpoznawanie kopalin(...),
-wykorzystywanie rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych.
*zarobkowość- istnienie określonego celu,zysku. Jeśli podmiot nie będzie się zachowywał racjonalnie to nie osiągnie zysku,a będzie mnożył koszty, np. poprzez wydatkowanie zbyt dużych kwot na transport.
*zorganizowanie- świadczy o niej podejmowanie niezbędnych czynności, np. prowadzenie systematyczne księgowości, dokonywanie rozliczeń z US itd.
*ciągłość- kompleksowość, powtarzalność pewnych niezbędnych czynności.
Rozporządzenie RM w sprawie klasyfikacji polskiej działalności gospodarczej ( każdy przedsiębiorca jest związany kodami działalności, które musi zaznaczyć podczas zakładania owej działalności).
18.11.2012
Przedsiębiorca - ten w stosunku do którego skierowane są działania państwa, państwo oddziałuje na przedsiębiorcę; nie ma jednolitego pojęcia przedsiębiorcy, z prawa polskiego wynika co najmniej kilka definicji:
→ definicja z ustawy z 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca to podmiot, który przybiera postać osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, przy czym wykonuje on działalność gospodarczą we własnym imieniu; przedsiębiorcą jest także wspólnik spółki cywilnej; każdy podmiot prawa może być przedsiębiorcą.
Stwierdzenie, ze dany podmiot powinien prowadzić działalność gospodarczą oznacza, że podmiot powinien zajmować się działalnością o charakterze zarobkowym, ciągłym i , powinien także wykonywać działalność, która przedmiotowo jest zaliczana do działalności gospodarczej - działalność wytwórcza, handlowa, usługowa. Działanie we własnym imieniu - można przyjąć, ze jest to działanie na własną odpowiedzialność (i swoim majątkiem, za własne zobowiązania), jest to działanie na własne ryzyko (wykonujący działalność gospodarczą musi liczyć się z tym, że osiągnie zarobek, co jest głównym celem, ale także musi się liczyć z rym, że owo ryzyko będzie negatywne, że osiągnie stratę). Definicja ta ma charakter materialny, łączy pojęcie przedsiębiorcy z wykonywaniem działalności gospodarczej, ten kto wykonuje działalność gospodarczą jest przedsiębiorcą.
Stosownie do tej definicji za przedsiębiorców nie będzie można uznać tych, którzy zaprzestali działalności gospodarczej z różnych przyczyn, jeżeli ktoś okresowo nie wykonuje działalności gospodarczej nie można go uznać za przedsiębiorcę.
→ definicja według kodeksu cywilnego; przedsiębiorca to podmiot mający pewną postać, osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która wykonuje działalność gospodarczą lub zawodową działający we własnym imieniu; definicja o charakterze materialnym, przedsiębiorca to ten, który wykonuje określoną działalność.
→ definicja według ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 1993 roku; przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która wykonuje działalność zarobkową lub zawodową (nie musi to być działalność zorganizowana i ciągła) uczestnicząca w działalności gospodarczej (określenie to jest mało precyzyjne trudno powiedzieć, czy jest to uczestnictwo bezpośrednie, czy jedynie pośrednie). Nie koniecznie musi być to podmiot, który działa we własnym imieniu. W ustawie tej chodziło o stworzenie szerokiej definicji przedsiębiorcy, by można było uchwycić w gospodarce wszystkich tych którzy dokonują działań nieetycznych i godzą w konkurencję, stąd tak szeroka definicja.
→ definicja z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z 2007 roku; przedsiębiorca to podmiot, który jest przedsiębiorcą według ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jest to osoba fizyczna, osoba prawna jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej organizująca lub świadcząca usługi z zakresu użyteczności publicznej nie będące działalnością gospodarczą; jeżeli dany podmiot wykonuje usługi użyteczności publicznej nie mające charakteru gospodarczego może być uznany za przedsiębiorcę według tej ustawy, niezależnie od tego, czy bezpośrednio zajmuje się świadczeniem takich usług, czy tylko te usługi organizuje (w tym ujęciu przedsiębiorcami mogą być np. gminy, które mogę wykonywać tego rodzaju usługi lub jedynie je organizować); według tej ustawy przedsiębiorcami są osoby fizyczne wykonujące zawód we własnym imieniu i na własny rachunek (niepotrzebne wyszczególnienie, podmioty te mieszczą się w ogólnym rozróżnieniu); przedsiębiorcą jest także osoba fizyczna, która posiada kontrolę nad innym przedsiębiorcą np. osoba, która ma prawo do większości głosów na walnym zgromadzeniu, albo osoba która ma możliwość obsadzania większości składu organów zarządzających lub kontrolnych innego przedsiębiorcy; przedsiębiorcą według ustawy uokik jest również grupa przedsiębiorców. Definicja ta jest definicją najszerszą, motywem tego jest cel ustawy, czyli wychwycenie zidentyfikowanie wszelkich przejawów działalności, która może mieć jakikolwiek wpływ na stan konkurencji w gospodarce.
Wszystkie te definicje to definicje przedsiębiorcy w ujęciu materialnym.
Definicja przedsiębiorcy w ujęciu formalnym:
Ujęcie to wskazuje na właściwie tylko jeden aspekt pojęcia przedsiębiorcy, przedsiębiorcą jest ten, który kwalifikowany jest do grona przedsiębiorców przez przepisy. Z taką definicją mamy do czynienia na gruncie ustawy o KRS. Ustawa o KRS wymienia przedsiębiorców w art. 36 i wskazuje, że ssą to podmioty, które podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS, przedsiębiorcą jest ten kto podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS (przedsiębiorstwa państwowe, spółki z o.o., spółki akcyjne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej - spółki jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne, zakłady budżetowe jako jednostki finansów publicznych, różne oddziały przedsiębiorców zagranicznych), nie są tam wymienione osoby fizyczne, które nie podlegają wpisowi do rejestru KRS. Osoby fizyczne podlegają wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, podlega wpisowi jednak tylko wtedy, gdy wykonuje działalność gospodarczą, nie jest więc traktowana jako przedsiębiorca w ujęciu formalnym, jest ona przedsiębiorcą według definicji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Osoba fizyczna jako przedsiębiorca:
Osoba fizyczna jeśli chce wykonywać działalność gospodarczą podlega wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, z momentem wpisu możliwe jest rozpoczęcie działalności gospodarczej. Osoba fizyczna podlega pewnym ograniczeniom przedmiotowym jeśli chodzi o wykonywanie działalności gospodarczej nie może wykonywać działalności bankowej, ubezpieczeniowej, prowadzić giełdy ani towarowej ani kapitałowej, nie może prowadzić funduszu inwestycyjnego, ani emerytalnego.
Cechą osoby fizycznej wykonującej działalność gospodarczą jest ponoszenie pełnej odpowiedzialności za jej własne zobowiązania. Ponosi ona odpowiedzialność całym swoim majątkiem. Nie podlega prawnemu wyodrębnieniu majątek osoby fizycznej przeznaczony na działalność gospodarczą, faktycznie może być wyodrębniony od majątku służącego celom osobistym, ale formalnie, prawnie nie może podlegać takiemu wyodrębnieniu.
Osoba fizyczna występuje pod swoim imieniem i nazwiskiem w toku prowadzenia działalności gospodarczej, imię i nazwisko jest dla niej firmą.
Postaci osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą:
wspólnik spółki cywilnej - specyficzna kategoria, jeśli wspólnikiem spółki cywilnej jest osoba fizyczna to jest to szczególna postać osoby fizycznej - przedsiębiorcy; charakterystyczna jest tutaj kwestia swobody podejmowania, prowadzenia i zakończenia działalności gospodarczej, swoboda ta podlega ograniczeniom - jeśli dana osoba stała się wspólnikiem spółki cywilnej to ma ona obowiązek podjąć działalność gospodarczą, obowiązek ten wynika z faktu, iż spółka cywilna jako umowa zobowiązuje do dążenia do wspólnego celu gospodarczego (dążenie do tego celu gospodarczego musi wiązać się z wykonywaniem przez każdego wspólnika spółki cywilnej działalności gospodarczej);zakończyć działalność wspólnik może dopiero wtedy, gdy w sposób skuteczny wystąpi ze spółki; wspólnik spółki cywilnej nie ma autonomii w zakresie dysponowania majątkiem przeznaczonym na potrzeby związane z działalnością gospodarczą, jeżeli wniósł do spółki majątek (chociaż nie ma takiego obowiązku) nie może nimi swobodnie dysponować tak długo, jak długo pozostaje wspólnikiem, nie może także swobodnie dysponować udziałem w spółce cywilnej. Wspólnik ponosi odpowiedzialność za własne zobowiązania oraz dodatkowo za zobowiązania pozostałych wspólników (odpowiedzialność solidarna). Wspólnik spółki cywilnej poddawany jest pewnym rygorom formalnym, z którymi ma do czynienia spółka jako całość, jak i poszczególni jej wspólnicy; wiąże się to ze specyficzną konstrukcją spółki cywilnej, formalnie spółka cywilna jest umową, ale zgodnie z przepisami prawa publicznego spółka cywilna jest bardziej zbliżona do jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej; na gruncie prawa podatkowego spółka ta prowadzi księgę przychodów i rozchodów, jest podatnikiem i płatnikiem podatku od towarów i usług, ma własny Regon, posługuje się własną nazwą. Jest to najliczniejsza kategoria przedsiębiorców - osób fizycznych.
samozatrudniony - ten, kto sam siebie zatrudnia, sam daje sobie zajęcie zarobkowe; jest nim każdy przedsiębiorca-osoba fizyczna; samozatrudniony jako indywidualny zatrudniony - pojawia się w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości, pojęcie to pojawia się też na gruncie prawa pracy - ktoś, kto pełni rolę podobną do pracownika, a zarazem rolę podobną do przedsiębiorcy, samozatrudnieni są to w tym przypadku formalnie samozatrudnieni, a w praktyce są to po prostu pracownicy. Konstrukcja oparta na dwóch podmiotach przedsiębiorcy, który ma wobec siebie osobą fizyczną, która chce znaleźć dla siebie zatrudnienie w ramach stosunku pracy, pracodawca daje szansę pracownikowi na zatrudnienie, ale tylko, jeżeli będzie ona przedsiębiorcą, wpisuje się więc do Centralnej Ewidencji, będzie ona co prawda działała w określonym miejscu, czasie i pod kierownictwie (zgodnie z prawem pracy), ale będzie przedsiębiorcą. Powinna ona odprowadzać składki z tytułu ubezpieczenia społecznego, płacić podatek dochodowy z tytułu prowadzonej działalności, prowadzić własną księgę przychodów i rozchodów. Pytanie, czy powinna taka osoba być traktowana jako pracownik, czy jako przedsiębiorca? Dla pracodawcy jest to układ korzystniejszy (dowolne ukształtowanie relacji z takim pracownikiem, pracodawca może zapłacić relatywnie większe wynagrodzenie niż w przypadku umowy o pracę, pracodawca może kształtować politykę zatrudnienia i zwalniania takich pracowników - rozwiązania umowy zlecenia, nie przysługuje odwołanie do sądu pracy), dla samego zatrudnionego niekoniecznie jest to korzystne, chociaż pojawiają się walory takiego zatrudnienia (walorem pozytywnym jest fakt samego zatrudnienia, relatywnie wysokie wynagrodzenie, wyższe niż w przypadku umowy o pracę). Ustawodawca starał się ograniczyć samozatrudnienie wprowadzając zapis do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 5b - dotyczy pozarolniczej działalności gospodarczej), jeżeli rozszerzy się definicję, to nie można będzie uznać za działalność gospodarczą samozatrudnienia. Miał z tego wypływać jeden wniosek - samozatrudniony nie wykonuje działalności gospodarczej, jeżeli nie wykonuje działalności gospodarczej, to nie jest przedsiębiorca, a tym samym powinien być potraktowany jako pracownik. Nie znaleziono innych rozwiązań dla ograniczenia samozatrudnienia.
wykonujący wolny zawód - osoby fizyczne wykonujące działalność zawodową, przy założeniu, że ta działalność jest zarobkowa, zorganizowana, ciągła oraz wykonywana we własnym imieniu, podmioty takiej działalności są przedsiębiorcami, działalność zawodowa jest działalnością związaną z osobami fizycznymi, może być podejmowana wyłącznie przez osoby fizyczne; o wolnych zawodach mówi m.in. ordynacja podatkowa, konstytucja wspomina o zawodach zaufania publicznego; nie ma wyczerpującej listy wolnych zawodów, ksh wymienia wolne zawody przykładowo wskazując, że te wymienione mogą być wykonywane w ramach spółek partnerskich, co nie oznacza, że tylko te zawody są wolnymi zawodami; pełna lista wolnych zawodów mogłaby powstać jedynie poprzez analizę wielu aktów prawnych, które poświęcone są tymże zawodom. Przyjmuje się w doktrynie, że wykonywanie wolnych zawodów łączyć należy z określonymi cechami:
- wykonywaniem wolnych zawodów mogą zajmować się wyłącznie osoby fizyczne;
- wiąże się z bezwzględną przynależnością do korporacji zawodowej (tylko w niektórych przypadkach nie ma takiej korporacji np. tłumacze, zarządcy nieruchomościami, rzeczoznawcy majątkowi); nie można wykonywać wolnego zawodu bez tej przynależności, osoba która nie przystąpi, nie zostanie przyjęta lub wystąpi z korporacji nie może wykonywać tego zawodu; korporacja sprawuje nad wykonującymi wolne zawody pieczę - reprezentacja wykonujących wolne zawody, sądownictwo dyscyplinarne, ustalanie zasad etyki wykonywania wolnego zawodu, takie zasady są uchwalane przez korporację i obowiązujące dla jej członków;
- wymóg posiadania odpowiednich kwalifikacji zawodowych; posiadanie wyższego wykształcenia oraz nabycia umiejętności praktycznych;
- wykonywanie wolnych zawodów wiąże się ze swoistą samodzielnością, autonomią; ten kto wykonuje wolny zawód powinien go wykonywać lege artis, nie powinna w to ingerować żadna osoba trzecia;
- obowiązek wykonywania wolnych zawodów osobiście;
- szczególne relacje z konsumentem, usługobiorcą, relacje te opierają się na umowach zlecenia, czyli umowach starannego działania; w przypadku niektórych wolnych zawodów nie ma obowiązku pobierania ceny za każdą usługę;
rzemieślnik - ustawa o rzemiośle z 1989 roku, wskazuje ona, że rzemiosłem jest wykonywanie kwalifikowanej pracy własnej, czyli pracy która wymaga uzyskania kwalifikacji - dyplomu rzemieślniczego, wydawanego przez izby rzemieślnicze (dyplom mistrzowski lub czeladniczy); rzemiosłem nie jest działalność z zakresu wolnych zawodów, jeśli wolne zawody dotyczą świadczenia usług o charakterze niematerialnym, to w przypadku działalności rzemieślniczej jest to działalność o charakterze materialnym, ale nie łączy się z działalnością transportową, hotelarstwem, gastronomią. Rzemiosło łączy się z drobną wytwórczością. Rzemieślnik może zatrudniać tylko ściśle określoną ilość osób, limit zatrudnienia wynosi 50 osób, ale nie wlicza się do tego emerytów oraz uczniów. Rzemieślnicy należą do związku, organizacji w postaci cechów: cechy skonstruowane branżowo skupiające rzemieślników zajmujących się podobnymi czynnościami oraz cechy skonstruowane terytorialnie, skupiają rzemieślników działających na danym terenie. Cechy skupiane są w izbach, izby natomiast są członkami Związku Rzemiosła Polskiego. Do 1989 roku indywidualna działalność gospodarcza była ściśle reglamentowana, można było ja podjąć tylko w przypadku uzyskania decyzji administracyjnej, indywidualnie można było się zajmować jedynie gastronomia. Rzemiosło obecnie utraciło wszystkie przywileje. Osoba fizyczna, która zamierza podjąć działalność gospodarczą z reguły wybiera typową działalność gospodarczą i typowy status przedsiębiorcy, w niewielu tylko przypadkach wybiera status rzemieślnika. Ustawa o rzemiośle wskazuje na kwestię następstwa prawnego, rzemiosło może być wykonywane po śmierci rzemieślnika przez jego następcę, przez osobę bliską rzemieślnikowi.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej mówi, że osoba fizyczna może być przekształcona w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością - sformułowanie to jest z gruntu niepoprawne! Można jedynie powiedzieć, że przekształceniu może ulec działalność gospodarcza osoby fizycznej, która zostanie przeniesiona do spółki z ograniczona odpowiedzialnością i spółka z o.o. Stanie się w ten sposób następcą prawnym osoby fizycznej - przedsiębiorcy.
Osoby prawne - przedsiębiorcy:
Niektóre osoby prawne nie mieszczą się w kategorii przedsiębiorcy.
Ogólny podział osób prawnych wyróżnia kategorie:
osoby prawne instytucjonalne - SP, jednostki samorządu terytorialnego; z punktu widzenia prawnego jednostki te nie mieszczą się w pojęciu przedsiębiorcy według ustawy o swobodzie działalności gospodarczej; w przypadku uokik jednostki samorządu terytorialnego jako organizujące usługi o charakterze użyteczności publicznej są przedsiębiorcami, SP może być potraktowany jako ktoś, kto bezpośrednio nie wykonuje działalności gospodarczej, ale tę działalność realizuje za pośrednictwem wyspecjalizowanych jednostek organizacyjnych posiadających lub nieposiadających osobowości prawnej;
osoby prawne normatywne - w większości przypadków osoby prawne normatywne objęte są zakazem wykonywania działalności gospodarczej np. publiczne szkoły wyższe, rządowe agencje, instytucje kultury i sztuki; nie są przedsiębiorcami, którzy zajmują się wykonywaniem działalności gospodarczej lub chociażby zarobkowej;
osoby prawne rejestrowe - podlegają wpisowi do KRS, są to spółki z o.o., spółki akcyjne, spółki europejskie, spółdzielnie i spółdzielnie europejskie, przedsiębiorstwa państwowe, instytuty badawcze, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych; dana osoba nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania jej do rejestru. W KRS występują zarówno osoby prawne jak i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Osoba prawna może być wpisana do Rejestru przedsiębiorców KRS lub do Rejestru fundacji, stowarzyszeń, publicznych zakładów opieki zdrowotnej i innych organizacji społeczno-zawodowych. Osoby z obu tych grup mogą być przedsiębiorcami.
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością → prosta konstrukcja, niewielka ilość organów (zarząd i zgromadzenie wspólników), niewielki wymagany kapitał - 5.000 złotych, prosty sposób działania. Może być to spółka jednoosobowa, ograniczeniem jest jednak to, że jedynym wspólnikiem nie może być inna jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka ta podlega w miarę prostej rejestracji. Jest ich w Polsce około 300.000. Spółka ta nie może prowadzić każdej działalności, nie może prowadzić działalności bankowej, ubezpieczeniowej, funduszy, giełdy, nie może być rzemieślnikiem, nie może także realizować samozatrudnienia. Spółka ta w ogóle nie musi wykonywać działalności gospodarczej, jej cel może być niegospodarczy. Tu rodzi się problem, bo spółka ta podlega rejestracji w KRS w rejestrze przedsiębiorców, a sąd rejestrowy nie bada, czy spółka ta podejmuje działalność gospodarczą, czy też nie. Spółka z o.o. może wykonywać działalność gospodarcza przed wpisem do rejestru - działa jako spółka w organizacji, wówczas spółka taka nie ponosi odpowiedzialności, bo nie ma osobowości prawnej, odpowiedzialność ponoszą wówczas założyciele takiej spółki. Spółka z o.o. może działać jako spółka w organizacji maksymalnie przez okres 6 miesięcy. Spółka z o.o. służy jako forma organizacyjno-prawna przekształceniom o charakterze własnościowym np. w celach prywatyzacyjnych.
Spółki akcyjne → wymogi kapitałowe i bardziej skomplikowana struktura, wymaga powołania organy kontrolnego w postaci rady nadzorczej, może być również komisja rewizyjna; bardziej skomplikowana jest również sama działalność spółki akcyjnej; spółka akcyjna przeznaczana jest do działalności o ryzykownym charakterze - działalności bankowej, ubezpieczeniowej, prowadzenie giełd, funduszy inwestycyjnych i emerytalnych. Wykorzystywana, gdy działalność gospodarczą chcą pośrednio prowadzić SP lub jednostki samorządu terytorialnego. Wykorzystywana także do celów prywatyzacyjnych, daje lepsze efekty niż spółka z ograniczona odpowiedzialnością, bowiem zmiana składu osobowego spółki akcyjnej jest łatwiejsza niż zmiana składu osobowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółki akcyjne występują w mutacji transgranicznej, w tej odmianie spółka akcyjna pojawia się jako spółka europejska - jest to twór występujący w gospodarce od 2005 roku, niezależnie od miejsca jej zarejestrowania może funkcjonować w dowolnym państwie UE, jest zbliżona konstrukcyjnie do spółki akcyjnej; spółka europejska jest jednak związana z konkretnym sądem rejestrowym, zmian w konstrukcji, przedmiocie działania takiej spółki mogą być dokonywane jedynie w tym sądzie rejestrowym, który ją zarejestrował.
Od spółek akcyjnych wymaga się większego kapitału, ale nie jest to kapitał jednolity, co do zasady powinien to być kapitał w wysokości 100.000 złotych, wyższym kapitałem muszą się odznaczać m.in. banki, fundusze inwestycyjne i emerytalne.
PRAWO GOSPODARCZE
28.10.2012
Literatura:
Akty prawne:
Ustawa z 2 lipca 2004 - o swobodzie działalności gospodarczej. Tekst jednolity 2010 r.
PUBLICZNE łączy się z prawem administracyjnym
PRYWATNE handlowe, prawo spółek
Państwo oddziałuje na gospodarkę. Oddziaływanie to jest konieczne, jest dokonywane przy wykorzystaniu wielu różnorodnych środków I jest kierunkowe, zmierza zasadniczo do tego, by gospodarka funkcjonowała zgodnie z interesem publicznym.
Prawo gospodarcze publiczne jest zespołem norm których treścią jest oddziaływanie państwa na gospodarkę. Oddziaływanie na gospodarkę ma różny wymiar, ten interesujący nas to wymiar prawny.
Przesłanki oddziaływania państwa na gospodarkę:
Przesłanki doktrynalne
Przesłanki ekonomiczne
Przesłanki społeczne
Przesłanki prawne
Ad 1
Oddziaływanie państwa na gospodarkę było oparte na pewnych koncepcjach, zbiorach myśli, czyli doktrynach. Pierwsza taka koncepcja pojawiła się w wieku XVII i była to koncepcja nazwana merkantylizmem gospodarczym. Merkantylizm gospodarczy jako doktryna sugerował by władza państwowa angażowała się w gospodarkę, by z gospodarki czerpali profity i by z tych wpływów z gospodarki pokrywali potrzeby, jakie ma władza. Wiek XVII to głównie jednowładztwo, władza skupione, nie była demokratyczna. Gospodarka zaczęła silnie się rozwijać, odbywało się to na tle zdobyczy kolonialnych, rozwoju handlu i usług, ówczesnego przemysłu, powstawały liczne manufaktury, zaczęła kształtować się infrastruktura gospodarcza. To Skłoniło do tego, by formułować potrzebę angażowania się państwa w gospodarkę, która przybierała charakter głównie prywatny,. Jeśli osoby prywatne mogły budować manufaktury, to czemu nie władcy itd., Doradzano władzy, by ta zajęła się infrastrukturą gospodarczą, budową portów, dróg, rozbudową komunikacji i łączności. Władza stosunkowo łatwo poglądy merkantylne zaakceptowała. Ówcześni władcy merkantylizm w pelni zaaprobowali. Pieniądze pochodzące z gospodarki inwestowali różnie. Niektórzy na swoje potrzeby, inni na potrzeby państw.
Wiosna Ludów i rewolucje przyniosła zmiany. Zaczął rodzić się w Europie nurt nazwany liberalizmem gospodarczym. Koncepcja liberalizmu gospodarczego głosiła, że władza nie powinna zasadniczo angażować się w gospodarkę. Liberałowie twierdzili, iż ingerencja władzy w gospodarkę jakakolwiek źle wpływa na gospodarkę. Angażowanie się władzy w gospodarkę, a więc inwestowanie publicznych pieniędzy działalność gospodarczą nie sprzyja wolnej konkurencji., Administracyjne angażowanie się w gospodarkę stanowi ograniczenie wolności gospodarczej. Liberałowie głosili 3 podstawowe hasło: wolnej konkurencji, wolności gospodarczej i wolnego rynku. Twierdzili, że rolą władzy w obszarze gospodarki jest jedynie tworzenie podstaw prawnych dla funkcjonowania gospodarki, przy czym władza powinna tworzyć przede wszystkim normy o charakterze regulacyjnym tzw. normy porządkowe w tym normy sanitarne, związane z bezpieczeństwem. Koncepcja liberalizmu w pewnych mutacjach była zbliżona nawet do poglądów fizjokratów. Fizjokraci głosili, iż jakakolwiek ingerencja człowieka w naturę jest czymś niebezpiecznym. Skrajni liberałowie porównywali gospodarkę do natury i w związku z tym, że gospodarka jest częścią natury nie należy w nią interweniować, trzeba pozostawić ja własnemu rozwojowi. Liberalizm gospodarczy to głównie XIX wiek. Nie tylko Europa, Także USA. Koncepcja liberalizmu została wystawiona na próbę gdy pojawiły się zjawiska zwane kryzysami gospodarczymi Pierwsze kryzysy pojawiły się w końcówce XIX wieku. Nasilenie zjawisk kryzysowych wystąpiło na początku wieku XX. I po zakończeniu I wojny światowej 1918 i lata następne. Były to różne kryzysy. Był kryzys związany z nadużywaniem wolności konkurencyjnej, monopolizacja gospodarki. Monopole oraz tzw. kartele czyli porozumienie monopolistyczne dały znać o sobie w USA i Europie, gdzie pojawiło się ustawodawstwo antymonopolowe. Monopole i kartele stały się dla gospodarki groźne, dlatego, że wiązały się z eliminacją całego szeregu podmiotów gospodarczych z rynku. Silniejsi przedsiębiorcy wypierali słabszych z rynku i opanowywali gospodarkę.
Kolejne zjawisko kryzysowe, to kryzys nadprodukcji. Polegał na tym iż na rynku znajdowała się olbrzymia ilość towarów które nie mogły być z przyczyn finansowych wchłonięte przez nabywców, za dużo towarów, chętnych nabywców za mało. Doprowadziło to do bankructw wielu przedsiębiorców i zmusiło do tego, by przedsiębiorcy zaczęli obserwować rynek i myśleć jak zwiększyć popyt na swoje towary.
Inne zjawisko kryzysowe to kryzys walutowy. W pewnych okresach czasu (po 1 wojnie światowej) poszczególne waluty narodowe zaczęły gwałtowanie tracić na wartości. Wiązało się to z utratą zaufania do walut i przekazywania na złoto, które też stało się walutą. Spowodowało to znaczny spadek siły nabywczej pieniądza, a potem zubożenie.
Pojawiły się kryzysy giełdowe, gwałtowny spadek cen akcji na giełdach, doprowadził do bankructwa nie tylko przedsiębiorców, ale też tych którzy inwestowali w akcje i lokowali oszczędności w papierach wartościowych. Kryzysy giełdowe objęły też giełdy towarowe.
Kryzys objął też sferę społeczną, zwiazaną z gospodarką. Pojawiło się bezrobocie gwałtowanie rosnące. Kryzysy występowały równolegle, z różną siłą, natężeniem, w różnych okresach.
Występowały też inne, niezbyt dobre zjawiska w gospodarce, przyczyniły się do upadku systemów gospodarczych, wojny napędzają rozwoj gospodarczy (sektor zbrojeniowy)
Wobec zjawisk kryzysowych doktryna liberalizmu okazała się bezradna.
Pojawiła się nowa koncepcja, początkowo nienazwana, określona potem mianem interwencjonizmu gospodarczego,. Doktryna interwencjonizmu gospodarczego zaczęła się kształtować już w latach 20 XX wieku. Późniejszym przedstawicielem stał się John Keynes. Dostał Nobla z ekonomii. Interwencjonizm nie negował podstawowych założeń liberalizmu. Potwierdzał potrzebę oparcia gospodarki na wolności gospodarczej, na wolnej konkurencji i wolnym rynku. Głosił, że w przypadku zaistnienia zjawisk kryzysowych konieczna jest w gospodarce interwencja państwa. Zasadą miała być wolność, wyjątkiem miał być interwencjonizm. Interwencjoniści nie określali zakresu owego interwencjonizmu, choć wskazywali przykładowe środki, jakie należy stosować, by zjawisk kryzysowych się pozbyć, a przynajmniej ograniczyć. Zalecano m.in. prowadzenie robót publicznych (dla ograniczenia bezrobocia), stosowanie zamówień rządowych (dla ograniczenia nadprodukcji), prowadzenie odpowiedniej polityki przez banki centralnej, wprowadzenie centralnie określanych stóp procentowych (złagodzenie kryzysów walutowych), zawieszenie wymienialności na złoto. W celu złagodzenia kryzysów walutowych i masowych bankructw przedsiębiorców - bezpośrednie angażowanie się państwa w gospodarkę, tworzenie sektora państwowego w gospodarce. Skrajna postać interwencjonizmu to etatyzm. Etatyści - sektor państwowy w gospodarce to czynnik równoważący gospodarkę, każda gospodarka powinna mieć dość rozbudowany sektor państwowy, który powinien konkurować z sektorem prywatnym. Etatyzm ekstremalny znalazł zastosowanie w Rosji radzieckiej, potem Europa Wschodnia.
Po 2 wojnie doktryna interwencjonizmu święciła tryumfy. Początek lat 50 pojawiła się doktryna społecznej gospodarki rynkowej. Formułowana równolegle we Francji i Niemczech, wdrażana przez Ludwika Erhalda(?). Znalazła zastosowanie we współczesnym świecie. Doktryna eklektyczna skonstruowana na bazie dotychczasowych doktryn. Nie ma nic nowego, rewolucyjnego:
- Z merkantylizmu - władza musi uczestniczyć w gospodarce, bo gospodarka jest źródłem przychodów dla władzy
- Z liberalizmu - potrzeba konieczność respektowania wolności gospodarczej, wolnej konkurencji i wolnego rynku.
- Z interwencjonizmu - celowe jest ingerowanie państwa w gospodarkę w szczególności wtedy i głównie wtedy, jeżeli jest to zgodne z potrzebami społecznymi. A jest zgodne wtedy, gdy gospodarka znajduje się w kryzysie.
- Z etatyzmu - wspiera się potrzebę istnienia w każdym sektorze gospodarczym choćby minimalnego funkcjonującego sektora publicznego.
Społeczna gospodarka rynkowa w Polsce znalazła swoje odzwierciedlenie w konstytucji RP i konstytucja powiada, że społeczna gospodarka rynkowa jest w Polsce oparta na 3 filarach: wolności gospodarczej, własności prywatnej i solidarności, dialogu, współpracy partnerów społecznych.
Filar 1 to wolność gospodarcza - pojęcie to ma 2 aspekty. Suma swobód poszczególnych przedsiębiorców, czyli tych, którzy uczestniczą w gospodarce. Te swobody - swoboda umów (KC), swoboda ustalania cen, swoboda wyboru kontrahenta, swoboda związana z uczestnictwem w konkurencji. Każdy przedsiębiorca ma możliwość rywalizowania z innymi przedsiębiorcami. Podejmowanie i zakończenie działalności gospodarczej, nikt nikogo nie może zmusić do tego, by działalność była czymś obligatoryjnym, poza oczywiści przypadkami przewidzianymi przez prawo. Wolność gospodarcza to swoboda wyboru przedmiotu działalności gospodarczej, choć także występują tutaj ograniczenia wynikające z prawa. To także swoboda określenia formy organizacyjno-prawnej własnego działania. Te formy są odpowiednio limitowane przez prawo.
II aspekt wolności gospodarczej sprowadza się do tego, iż jest to publicznym prawem podmiotowym o charakterze negatywnym. To jest prawo przysługujące, związane z państwem, instytucją publiczną, które to państwo powinno na gospodarkę tak oddziaływać, by nie zakłócać swobody jej funkcjonowania. Państwo powinno powstrzymać się od takich działań, które mogłyby gospodarce i poszczególnym przedsiębiorcom szkodzić. Oddziaływanie państwa na gospodarkę powinno uwzględniać reguły proporcjonalności, powinno być proporcjonalne. Z jednej strony respektujące interes publiczny, z drugiej strony respektujące swobody przedsiębiorców. W takich 2 aspektach należy pojmować wolność gospodarczą.
II filar - własność prywatna - przyjmuje się, że podstawą majątkową działalności gospodarczej jest we współczesnym systemie gospodarczym własność prywatna. Własność prywatna powinna dominować. W warunkach dominacji własności prywatnej poszczególne systemy gospodarcze funkcjonują w sposób optymalny. Nie należy tego rozumieć w sposób bardzo ścisły. Własność prywatna to tez prywatna inicjatywa, prywatna przedsiębiorczość, prywatne zarządzanie i kierowanie. Własność prywatna to wykorzystanie wszelkich inicjatyw ludzkich, osobistych. Państwo ma za zadanie dbać o interes publiczny a inicjatywa należy do sfery prywatnej.
III filar Solidarność dialog i współpraca partnerów społecznych. Zwolennikiem Mazowiecki. Utworzenie tego filara to potrzeba chwili, te dwie ww nogi to za mało. Chodzi o wypracowywanie różnych koncepcji, dotyczących funkcjonowania gospodarki, przestrzegania interesu publicznego na zasadzie porozumienia, dialogu, szukania takich rozwiązań które byłyby z jednej strony dobre dla gospodarki, a z drugiej dobre dla społeczeństwa.
Społeczna gospodarka rynkowa to szereg założeń dotyczących funkcjonowania gospodarki. Założenia przybierają różny zakres, wiążą się z różnymi metodami działania, w zależności od tego, z jaką gospodarka mamy do czynienia. Nie jest tak, ze społeczna gospodarka rynkowa oznacza w każdym systemie gospodarczym to samo. Są kraje, np. skandynawskie, które koncepcje społecznej gospodarki rynkowej skłonne są traktować w taki sposób, iż większe znaczenie przypisują elementowi społecznemu. Jeśli wymaga tego interes społeczny to wolna gospodarka powinna się do tego interesu dostosować. Potrzeby społeczne są tam w szczególny sposób akcentowane, stawiane na 1 miejscu. Inaczej się ją rozumie w krajach jak Niemcy i Francja, akcent kładzie się tam bardziej na elementy rynkowe, w mniejszym stopniu na elementy społeczne. Jeszcze inaczej na południu Europy, gdzie elementy interwencjonizmu w gospodarce SA najmniej widziane, w sposób pozytywny, choć powinno być odwrotnie. Przewartościowanie społecznej gospodarki rynkowej nastąpiło wraz z wystąpieniem kryzysów. Od 2007-08 zmienia się optyka widzenia społecznej gospodarki rynkowej. Zdecydowanie większe znaczenie uzyskuje akcent interwencjonistyczny. Okazuje się, że w krajach Europy i USA pewne kategorie przedsiębiorców swoimi zachowaniami doprowadzają do naruszenia sfery swobód i wolność gospodarcza rozumiana jako suma swobód zaczyna przeszkadzać rozwojowi gospodarczemu. Na tym tle (działalność banków) rodzą się różne pomysły. Szuka się pomysłu na to w jaki sposób zwiększyć zakres oddziaływania państwa na gospodarkę, jak korzystać z publicznego prawa podmiotowego o charakterze negatywnym.
Ewolucja w ramach społecznej gospodarki rynkowej - elementy liberalne eksponowane w latach 70 i 80 XX wieku, to obecnie zwraca się uwagę na elementy interwencjonistyczne. Zmiana kursu. Szukanie nowej drogi.
Ad. 2 przesłanki ekonomiczne
Gospodarka jest źródłem przychodów. Państwo nie może zaniechać oddziaływania na gospodarkę, bo państwo chce uzyskać z gospodarki odpowiednie przychody. Państwo chce uzyskać te przychody na najwyższym poziomie. Państwo chce wycisnąć gospodarkę jak cytrynę. Państwo chce zrobiona gospodarce interes. Nie wystarczy obłożyć przedsiębiorców wysokimi podatkami, bo to zwiększy ich skłonność do unikania podatku. Nie wystarczy zwiększanie opłat i innych danin publicznych. Trzeba to robić w sposób taki, by państwu zapewnić optymalne źródło finansowania przedsięwzięć. Zwiększanie podatków nie zawsze zapewnia większe wpływy, może wpłynąć hamująco na gospodarkę. Zmniejszenie obciążeń podatkowych nie oznacza zmniejszenia wpływów, bo może to działać pobudzająco na gospodarkę. Państwo oddziałuje na gospodarkę bo chce uzyskać wpływy na finansowanie…….
Ad 3
Państwo oddziałuje na gospodarkę, bo jest ono strażnikiem interesu społecznego, trzeba w ramach gospodarki wprowadzać różnego rodzaju rozwiązania zmierzające do tego, by interes społeczny w związku z funkcjonowaniem gospodarki nie ucierpiał. Interesowi społecznemu sprzyja zapewnienie pracownikom minimalnych wynagrodzeń, to nie leży w interesie przedsiębiorców. Przedsiębiorca jest skłonny płacić pracownikom jak najmniej, pracownik chce otrzymać wynagrodzenie jak największe. Leży w interesie społecznym zapewnienie pracownikom choćby tego minimalnego wynagrodzenia zapewniającego minimalne potrzeby. W interesie społecznym jest zapewnienie systemu ubezpieczeń społecznych. By przekształcenia w gospodarce, prywatyzacyjne, nie odbywały się w sposób żywiołowy, ale były odpowiednio regulowane prawnie. W interesie społecznym leży to, by poszczególnym członkom społeczeństwa można było zapewnić swobodne podejmowanie działalności gospodarczej. Leży też to, by zapewnić odpowiednie mechanizmy rywalizacji miedzy przedsiębiorcami. Leży to, by chronić uczestników rynku gospodarczego, chronieni powinni być zarówno konsumenci, jako strona słabsza w relacji z przedsiębiorcą. Chronieni powinni być także przedsiębiorcy, trzeba ich chronić stwarzając procedury ochronne przed samym państwem i przed innymi przedsiębiorcami, którzy skłonni są do naruszania sfery praw podmiotowych.
Ad 4 przesłanka prawna
Państwo oddziałuje na gospodarkę dlatego, ponieważ samo stworzyło odpowiednie normy prawne z których wynika obowiązek reagowania w odniesieniu do gospodarki. Jeśli konstytucja powiada, że mamy w Polsce do czynienia ze społeczną gospodarką rynkowa, to zadaniem państwa jest stworzenie systemu prawnego, który określałby wolność gospodarczą, własność prywatną i dialog,. Jeśli w konstytucji mówi się, ze wolność gospodarcza może podlegać pewnym ograniczeniom w drodze ustawy i w interesie publicznym to zadaniem państwa jest tworzenie takiego prawa, które byłoby zgodne z interesem publicznym które naruszając swobodę gospodarczą zapewnia możliwość wpływu na gospodarkę. Prawo gospodarcze publiczne niemalże w całości jest wyrazem tej normy wskazanej w konstytucji. l wolność gospodarcza może być ograniczona w drodze ustawowej gdy mamy do czynienia z interesem publicznym.
Państwo oddziaływujące na gospodarkę
Państwo bywa ujmowanie w różnych wymiarach, aspektach - państwo sprawujące wymiar sprawiedliwości, państwo które uczestniczy w różnych organizacjach międzynarodowych, państwo jako strona relacji międzynarodowych, państwo jako właściciel majątku, państwo jako skarb państwa, państwo jako władza. Jeżeli mówimy o oddziaływaniu państwa na gospodarkę to mamy na myśli zespół różnych organów i instytucji państwowych, które każde z osobna i w sumie razem wywierają bardzo istotny wpływ na gospodarkę. Co składa się na państwo, które na gospodarkę wpływa - :
Państwo jako zespół organów oddziaływujących na gospodarkę
I Parlament - sejm i senat
- ustawodawstwo gospodarcze - obserwuje się odchodzenie od podstawowych kanonów związanych z tradycjami rzymskimi. Prawo powinno być generalne i abstrakcyjny, powinno unikać kazuistyki. Powinno unikać zajmowania się indywidualnymi przypadkami.
- ratyfikacja umów międzynarodowych
- Planowanie finansowe -
- Udział sejmu w sprawach polityki gospodarczej, społecznej, prywatyzacji
- Kontrola działalności Rady Ministrów sprawowana przez Sejm
II Prezydent RP
- ratyfikacja i wypowiadanie umów międzynarodowych z powiadomieniem sejmu i senatu
- wydawanie aktów urzędowych (podpisanie lub odmowa podpisania ustawy, wniosek o przeprowadzenie kontroli NIK< desygnowanie i powoływanie Prezesa Rady Ministrów)
III organy władzy wykonawczej
1 Rząd
- prawodawstwo (PKD)
- koordynacja, kontrola i nadzór nad organami administracji rządowej
- organizacja i zarządzanie
2 prezes rady ministrów
- prawodawstwo (rozporządzenia)
- koordynacja i kontrola pracy członków Rady Ministrów
- wyznaczanie zadań członkom Rady Ministrów (wg ustawy o działach administracji rządowej)
- nadzór na samorządami terytorialnymi
3. minister
Prawodawstwo (rozporządzenia)
Kierowanie odpowiednim działem administracji rządowej
4. Wojewoda
- przedstawiciel RM w województwie
- zwierzchnik rządowej administracji zespolonej
- Nadzór nad samorządem terytorialnym
- Reprezentant skarbu państwa
5. Starosta
- zadania z zakresu administracji rządowej wynikające z ustaw
6. Centralne organy administracji rządowej
a) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki
- regulacja gospodarki paliwami
- reglamentacje (koncesje) - reglamentacja to ograniczanie - ograniczanie swobody działania; koncesja to decyzja administracyjna, dopuszczająca do działania. Oznacza to, że inni przedsiębiorcy nie będą mogli wykonywać tej działalności.
b) Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej
- ocena funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych i pocztowych
- reglamentacja (zezwolenia). Identyczna reglamentacja jak prezesa URE. Wybrani przedsiębiorcy, spełniający wymogi prawne, których wskazuje centralny organ administracji rządowej mogą prowadzić działalność gospodarcza.
c) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
- działanie antymonopolowe
- zwalczanie praktyk ograniczających gospodarkę
7. Inspekcja państwowa
a) Prezes Inspekcji Handlowej
b) Prezes Inspekcji Transportu Drogowego
c) Prezes Urzędu Dozoru Finansowego
8. Agencje rządowe
a) Agencja Nieruchomości Rolnych
b) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
c) Agencja Rynku Rolnego
d) Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
e) Agencja Mienia Wojskowego
Oddziaływanie państwa:
- działalność gospodarcza (przedmiot)
- przedsiębiorcy (podmioty)
Działalność gospodarcza definicje
Ustawa z 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gosp art. 2
Podmiotowy aspekt:
- zarobkowość (oznacza dążenie do osiągnięcia zysku, dochodu lub zarobku)
- zorganizowanie (podejmowanie szeregu czynności, systematyczne prowadzenie księgowości, dokonywanie rozliczeń z ZUS i US, kierowanie daną działalnością, działanie w oparciu o przedsiębiorstwo, def. Art. 551 KC, przedsiębiorstwo to wierzytelności, składniki rzeczowe, prawa o charakterze niematerialnym jak własność przemysłowa, prawa obligacyjne, patenty, licencje)
- ciągłość (powtarzalność, czyni z przedsiębiorcy profesjonalistę, nie można mieć na względzie przymusu ciągłego prowadzenia działalności gospodarczej, można otworzyć, zakończyć, przerwać, zawiesić, prowadzić w różnych okresach czasu.)
Te 3 cechy muszą występować łącznie.
--------------------
Aspekt przedmiotowy:
- wytwórczość
- budownictwo
- usługi
- handel
- poszukiwanie i rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż
- działalność zawodowa
W rozumieniu ustawy działalność w sferze rolnictwa nie jest działalnością gospodarczą.
Uzasadnienie tego to :
tradycja, w obecnym porządku prawnym działalność w rolnictwie nigdy nie była uznawana za działalność gospodarczą
działalność rolnicza jest specyficzna, sezonowa, związana z klimatem, warunkami glebowymi itd., są różne czynniki produkcji, w tym ziemia.
Rolnik indywidualny nie jest traktowany jako przedsiębiorca, a spółka prawa handlowego zajmująca się rolnictwem jest traktowana jako przedsiębiorca a jej działalność jako działalność gospodarcza.
Rolnik jest przedsiębiorcą, któremu nie wolno stosować określonych niedozwolonych metod działania, bo doszłoby do naruszenia ochrony konkurencji. To na gruncie ochrony konkurencji i konsumentów.
Ustawa powinna być stosowana wszędzie tam, gdzie mówi się o działalności gospodarczej i nie wskazuje się na własną definicję np. KC mówi o działalności gospodarczej ale jej nie definiuje.
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji odsyła się do definicji tej ustawy o swobodzie. KC nie odsyła.
2) Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 Ordynacja Podatkowa (art. 3 pkt 9)
- zarobkowość w rozumieniu u.s.d.g.
- zarobkowość we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek
3) Ustawa z dnia 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych
- zarobkowość we własnym imieniu
- zorganizowanie
- ciągłość
- niezależność od rezultatu
- wytwórczość
- handel
- usługi
- budownictwo
- poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż
- wykorzystywanie rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie PKD - dzieli działalność gospodarczą na określone fragmenty. Nazywa te fragmenty i związuje je z kodami alfanumerycznymi (litery i cyfry). Każdy kto podejmuje działalność gospodarczą powinien uwzględnić określając przedmiot własnej działalności gospodarczej nazewnictwo i kody PKD. Nie uwzględnienie przepisów o PKD oznacza odmowę dokonania wpisu przez organ rejestrujący.
Rozporządzenie RM - Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług.
Działalność budowlana - prawo budowlane
Działalność kopaliny - -prawo górnicze
Działalność zawodowa - wolne zawody.
Ustawy podatkowe kładą nacisk na zarobkowość. Musi działalność być odpowiednio opodatkowana. Dla prowadzącego ją korzystnie jest, by zaprzeczać gospodarczemu charakterowi działalności, i odwrotnie.
18.11.2012/
Przedsiębiorca- ten w stosunku do którego skierowane są działania państwa, państwo oddziałuje na przedsiębiorców, określa ich status prawny, pozycję prawną, różnicuje przedsiębiorców i wprowadza różne ich kategorie. Nie ma jednolitego pojęcia przedsiębiorcy, jest kilka definicji. Najbardziej uniwersalna z ustawy z 2004 o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z tą ustawą przedsiębiorca to jest taki podmiot, który przybiera postać osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie będącej osobą prawną przy czym wykonuje on działalność gospodarczą we własnym imieniu. Przedsiębiorcą jest także wspólnik spółki cywilnej. Ustawa o swobodzie różnicując postacie przedsiębiorcy stwierdza , że każdy podmiot prawa może być przedsiębiorcą. Ten podmiot powinien zajmować się działalnością o charakterze zorganizowanym, zarobkowym i ciągłym. Ten podmiot prawa powinien wykonywać działalność, która przedmiotowo jest zaliczana do działalności gospodarczej (wytwórcza, handlowa, usługowa itd.).
Działanie we własnym imieniu - co to znaczy, nie jest to zdefiniowane. Można przyjąć, że jest to działanie na własną odpowiedzialność, czyli ten kto wykonuje działalność gospodarczą ponosi z tego tytułu odpowiedzialność swoim majątkiem za własne zobowiązania, z tytułu tego, co czyni. Drugi aspekt działania we własnym imieniu to jest działanie na własne ryzyko, tzn ten, który wykonuje działalność gospodarczą musi liczyć się z tym, że osiągnie zarobek lub stratę. Działanie we własnym imieniu to działanie na własną odpowiedzialność i na własne ryzyko.
Ww Definicja to definicja materialna. Ona bowiem łączy pojecie przedsiębiorcy z wykonywaniem działalności gospodarczej. Ten, kto wykonuje działalność gospodarczą jest przedsiębiorcą. Element dodatkowy to działanie we własnym imieniu. Wykonywanie działalności gospodarczej to istotny element definicji. Stosownie do tej definicji za przedsiębiorców nie będzie można uznać tych, którzy zaprzestali działalności gospodarczej z różnych przyczyn. Kto nie wykonuje okresowo działalności gospodarczej, to tym samym trudno go uznać za przedsiębiorcę. Podobnie jeśli ktoś trwale zaprzestał działalności to też nie mieści się w tej definicji. Są przedsiębiorcy, którzy działalności gospodarczej w ogóle nie zamierzają wykonywać ponieważ w ich przedmiocie działania taka działalność się nie mieści. Np. spółki kapitałowe prawa handlowego.
II definicja do definicja przedsiębiorcy wg KC: osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna bez osobowości prawnej prowadzący działalność gospodarczą lub zawodową, działająca we własnym imieniu.
Przedsiębiorca wg Ustawa o Zwalczaniu Nieuczciwej Konkurencji - osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej prowadząca działalność zarobkową lub zawodową, uczestnictwo w działalności gospodarczej. Nie wiadomo czy chodzi o uczestnictwo bezpośrednie czy pośrednie, należy przyjąć, że pośrednie też. Ta definicja celowo jest szeroka, chodzi o wychwycenie wszystkich podmiotów ze względu na nieuczciwą konkurencję.
Definicja wg UOKIK (ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z 2007 roku) :
- przedsiębiorca wg ustawy o swobodzie działalności gospodarczej
- osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna bez osobowości prawnej mająca zdolność prawną, organizująca lub świadcząca usługi z zakresu użyteczności publicznej nie będące działalnością gospodarczą
- osoba fizyczna wykonująca zawód we własnym imieniu i na własny rachunek
- osoba fizyczna posiadająca kontrolę nad innym przedsiębiorcą
- związek przedsiębiorców
Przedsiębiorca w ujęciu materialnym - ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, KC, UOKIK i ustawa zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. 4 definicje.
Przedsiębiorca w ujęciu formalnym - ten, który kwalifikowany jest wg przepisów prawa. Ustawa z 1997 o KRS. Ustawa wymienia przedsiębiorców w art. 36 i wskazuje, że są to podmioty, które podlegają wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS. Przedsiębiorcą jest ten, kto podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS.KRS składa się z 3 odrębnych części, pierwszą częścią jest właśnie rejestr przedsiębiorców. Wymienia się tam m.in. : spółki jawne, spółki partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne. Nie są wymienione osoby fizyczne, które podlegają wpisowi do CEIDG. Osoba fizyczna nie jest traktowana przez ustawodawcę jako przedsiębiorca w ujęciu formalnym. Nie każda osoba fizyczna ma wolę występowania w charakterze przedsiębiorcy. Osoba fizyczna jeśli jest przedsiębiorcą jest traktowana wg ustawy o swobodzie działalności.
…………..
Kategorie osób prawnych
instytucjonalne - Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego; SP realizuje działalność za pomocą wyspecjalizowanych jednostek organizacyjnych (mających osobowość prawną i nie mających);
normatywne - publiczne szkoły wyższe, rządowe agencje, instytucje kultury, nauki i sztuki - są instytucje które mają zakaz prowadzenia działalności gospodarczej jak szkoły wyższe, agencje rządowe, filharmonia narodowa itd.
rejestrowe - spólki z o.o. i akcyjne, spółki europejskie, spółdzielnie i spółdzielnie europejskie, przedsiębiorstwa państwowe, instytuty badawcze, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. - dana osoba prawna nabywa osobowość prawną z momentem wpisu do KRS. W KRS występują zarówno osoby prawne jak i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej. Mówimy tylko o osobach prawnych. Osoba prawna może być wpisana do rejestru przedsiębiorców KRS i może być wpisana do 2 części KRS tj rejestr fundacji, stowarzyszeń, publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
15.12.2012
Spółdzielnie - wyróżnia ja specyficzne źródła prawna. ustawa prawo spółdzielcze, odnosi się do wszystkich spółdzielni. Spółdzielnia jest osobą prawną, wiąże się to z wpisem do KRS. Ustawa przesądza, że spółdzielnie uzyskują osobowość prawną w wyniku procedury rejestracyjnej. Wyróżnia ją też specyficzny majątek. Majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. Spółdzielnia jako osoba prawna jest autonomicznym podmiotem praw majątkowych. Członkowie spółdzielni przystępując do niej wnoszą określone wkłady majątkowe. Wkłady majątkowe w sumie razem wzięte składają się na majątek spółdzielni. Członek spółdzielni występując z niej przysługuje mu zwrot wniesionego wkładu. Spółdzielnia to osoba prawna typu korporacyjnego, czyli taka, dla której bytu prawnego niezbędni są członkowie. Członkostwo w spółdzielni to podstawowa konstrukcja prawna, esencja, trzon spółdzielni jako osoby prawnej. Dla spółdzielni niezbędni są członkowie, którzy do niej przystąpią. Dla porównania dla spółki prawa handlowego niezbędny jest kapitał. Spółdzielnia zaś nie może istniec bez własnych członków. Na drugim miejscu w spółdzielni dopiero znajduje się majątek. Przy spółdzielni istotne jest porozumienie osób, które tworzą spółdzielnię. A dla spółki handlowej dla jej powstania istotne jest zgromadzenie kapitału.
Prawo spółdzielcze mówi o spółdzielniach różnych kategorii. Wyróżniamy ze względu na przedmiot działania spółdzielnie:
- zajmujące się działaniami w sferze rolnictwa - spółdzielnie produkcji rolnej
- zajmujące się gospodarką mieszkaniową - s.mieszkaniowe
To są zasadniczo dwie kategorie spółdzielni wyróżniane ze względu na przedmiot.
Ze względu zaś na charakter, rodzaj więzi łączącej członków spółdzielni ze spółdzielnią:
- spółdzielnie inwalidów (spółdzielnie pracy) - członkowie są jednocześnie pracownikami spółdzielni, stosunek pracy i stosunek członkostwa.
- spółdzielnie socjalne - członkowie znajdują się w szczególnie trudnych warunkach materialnych, to są osoby, które ze względu na sytuację materialna i osobistą, ze względu na brak możliwość znalezienia pracy i szczupłość posiadanych środków majątkowych nie mogą pozwolić sobie na podjecie indywidualnej działalności gospodarczej. Takie osoby mogą utworzyć spółdzielnię socjalną. Spółdzielnia może być współtworzona przez osobę prawną, np. gmina. Ale przynajmniej połowę członków spółdzielni socjalnej musza tworzyć osoby niezdolne do samodzielnego podjęcia działalności gospodarczej . W Polsce jest niewiele, 500 podmiotów w skali całego kraju.
Akty prawne regulujące działanie poszczególnych spółdzielni:
- ustawa regulująca działanie spółdzielni mieszkaniowych - spółdzielni mieszkaniowych w kraju jest najwięcej. Głównie zajmują się sprawami eksploatacyjnymi, gospodarką lokalami. Zdecydowanie mniejsza, czasem zerowa jest aktywność spółdzielni w zakresie budowy nowych mieszkań czy domów.
- ustawa o spółdzielniach socjalnych
- ustawa o bankach spółdzielczych - podmioty, których charakter prawny jest dwoisty - z jednej strony są to spółdzielnie, podlegają reżimowi przepisów prawa spółdzielczego, z drugiej strony są bankami. Mają mniejsze wymagania kapitałowe (10krotnie mniejszy kapitał niż bank tworzony w formie S.A.), kwestia łączenia się banków spółdzielczych tez jest odrębnie uregulowana. Banki spółdzielcze muszą należeć do organizacji zrzeszającej (banku zrzeszającego).
Spółdzielnie europejskie - mają charakter transgraniczny.
Spółdzielnia jest przymusowym przedsiębiorcą. Spółdzielnia ma obowiązek prowadzić działalność gospodarczą. Jeśli jej nie prowadzi to podlega wykreśleniu z rejestru przedsiębiorców KRS. Po stwierdzeniu braku aktywności gospodarczej, sąd taką spółdzielnię wykreśla. Spółka może być wpisana do KRS niezależnie od aktywności gospodarczej. Spółdzielnia poza prowadzeniem działalności gospodarczej może prowadzić działalność o charakterze społecznym, edukacyjnym, kulturalnym. Kiedyś spółdzielnie musiały taką działalność prowadzić.
Przedsiębiorstwa państwowe są podmiotami, które najprawdopodobniej znikną z mapy gospodarczej Pl, przestaną funkcjonować jako podmioty. Formalnie mamy ok. 500 przedsiębiorstw państwowych. Na początku l.90 XX wieku było 10 tys. Znaczna część została sprywatyzowana. Druga przyczyna to przyczyna ekonomiczna - likwidacja bądź upadłość. Prowadzenie PP w wielu przypadkach stało się nieopłacalne. Jeśli PP było niewypłacalne lub jego majątek nie pozwalał na zaspokojenie wierzycieli, wtedy sięgano po upadłość. Pewna ilość PP znajduje się w fazie likwidacji lub upadłości.
PP na gruncie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych z 1981 powinny wykazywać się 3 cechami - samodzielnością, samorządnością i samofinansowaniem. Ale nie są. Odnośnie samodzielności - Mają organ założycielski, który ma możliwość oddziaływania na PP (ogranicza samodzielność). W przedsiębiorstwie powinien działać samorząd pracownicy (odnośnie samorządności).W większości nie funkcjonuje, gdy PP jest w fazie likwidacji, upadłości, jest powołany zarządca,. Wtedy w PP samorząd przestaje funkcjonować. Samofinansowanie - obecnie PP są zobowiązane, by własne wydatki pokrywać z własnych przychodów., Mogą korzystać na ogólnych zasadach z pomocy publicznej. Wpisywane są do KRS, większość z tych 500 PP w KRS figuruje.
Instytuty badawcze - są to państwowe osoby prawne, maja charakter złożony, są to po części typowi przedsiębiorcy, po części pełnią rolą instytutów prowadzących działalność badawczą, chodzi o to, by działalność badawcza mogła być wdrożona do praktyki. To co zostanie wypracowane w laboratorium w doświadczeniach zostanie wdrożone do praktyki. Od działalności badawczej nie są płacone podatki dochodowe, a od działalności wdrożeniowej opodatkowanie jest typowe jak dla innych przedsiębiorców.
TUW -forma prowadzenia zakładów ubezpieczeń (są dwie formy - S.A. i TUW). Specyficzne połączenie spółki i spółdzielni, przypominają też stowarzyszenie. Ich działalność charakteryzuje to, że czynności ubezpieczeniowe podejmują w stosunku do swoich członków. Najpierw musi zaistnieć stosunek członkostwa, a dopiero potem relacja umowna sprowadzająca się do zawarcia umowy ubezpieczenia.
Zakład budżetowy - nie mają osobowości prawnych, tylko w nielicznych przypadkach ją mają. Marginalna forma prowadzenia działalności. Wydatki uzależnia się od jej przychodów, ma obowiązek dofinansowania potrzeb zakładu budżetowego, gdy staje się deficytowy, organ założycielski ma taki obowiązek.
Fundacje i stowarzyszenia - mają osobowość prawną, nie są to typowi przedsiębiorcy, stają się nimi w specyficznych warunkach, tj wtedy kiedy w ich ramach ma być prowadzona działalność gospodarcza. Nie mają obowiązku prowadzenia działalności gospodarczej. Działalność gospodarcza w obydwu podmiotach nie może być celem do którego te podmioty zmierzają. Może być jedynie środkiem służącym realizacji celu lub celów podstawowych fundacji lub stowarzyszenia. Środki majątkowe wygenerowane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą mogą służyć jedynie temu, co jest celem fundacji lub stowarzyszenia, nie mogą natomiast podlegać podziałowi - przypadku fundacji między fundatorów a w przypadku stowarzyszenia - między jego członków. Fundacje w Polsce może utworzyć każdy, może to być osoba fizyczna, prawna, krajowa i zagraniczna, dysponująca środkami majątkowymi i nie mająca żadnych środków. Spełnienie 2 warunków formalnych oznacza powołanie fundacji - 1. Złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji, wymaga to formy aktu notarialnego, wraz ze złożeniem oświadczenia przyjmuje się statut, potem należy złożyć wniosek o rejestrację fundacji w KRS. Fundacja podlega wpisowi do rejestru fundacji, stowarzyszeń,. Jeśli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą, to wpisuje się ją dodatkowo do rejestru przedsiębiorców. W związku z tym wpisem fundacja traktowana jest jako przedsiębiorca. Wpis do KRS, niezależnie od tego, czy dokonywany jest 1- czy 2-krotnie, fundacja nabywa osobowość prawną. Czynnikiem decydującym o funkcjonowaniu fundacji i procesie decyzyjnym przesądza fundator - który powołuje zarząd fundacji i rada fundatorów. Zarząd fundacji jest przewidziany w ustawie o fundacjach. Rada jest organem fakultatywnym. Celem fundacji jest gromadzenie środków majątkowych i następnie przeznaczać je na realizację celów społecznych. Możliwość realizacji tych celów jest związana z uprzednim zgromadzeniem i posiadaniem środków majątkowych. 2 metody funkcjonowania fundacji - 2 kategorie fundacji:
fundacje kapitałowe - gromadzą kapitał - głównie środki pochodzące od darczyńców, spadkobierców, zgromadzone środki rozdysponowuje. Działalność takich fundacji jest często krótkotrwała, fundatorami są niejednokrotnie osoby znane publicznie, ze świata polityki, kultury, nauki, sztuki. Gdy takie osoby tracą status osoby publicznej, wówczas tracą możliwość pozyskiwania środków.
fundacje dochodowe - zgromadzone środki inwestuje, przetwarza, lokuje np. w papiery wartościowe, nieruchomości, dokonuje lokat bankowych, inwestuje w działalność gospodarczą.
Jeśli działalność gospodarcza ma być przez fundację prowadzona to musi być w statucie przewidziana - klauzula prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zgodnie z nomenklaturą PKD. Działalność powinna podlegać wpisowi do KRS. Ustawa o fundacjach przewiduje, że fundacja powinna przeznaczyć 1000 zł na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej. Na realizację celów społecznych powinna przeznaczać co najmniej tyle samo ile na działalność gospodarczą. Takie orzeczenia są contra legem. Bo fundację można założyć nie mając środków. Ale jeśli ma się pojawić działalność to 1000 zł jest konieczna. A Sąd Najwyższy powiada, że jeśli działalność gospodarcza ma być wspierająca to na działalność społeczną powinien być drugi 1000 zł. Analogicznie, jeśli fundacja chce przeznaczyć 1 mln na działalność, to musi mieć drugi 1mln na działalność społeczną.
Stowarzyszenie także służy realizacji celów społecznych. Zaangażowanie osób fizycznych, minimum 15 osób. Nie przez gromadzenie środków, a podejmowanie działań - o charakterze organizatorskim. Stowarzyszenia to są podmioty realizujące zadania z zakresu administracji publicznej. Oczywiście nikt im nie zleca tych zadań, one wypełniają lukę która istnieje zawsze w ramach funkcjonowania administracji publicznej. Jest bardziej sformalizowane niż fundacja. Muszą działać 3 organy - zgromadzenia członków, zarząd jako organ wykonawczy i organ kontrolny - zazwyczaj komisja rewizyjna. Nie wyklucza to gromadzenia majątku. Mają swój majątek, w związku z tym, że członkowie dokonują wpłat składek członkowskich. Może być spadkobierca, korzystać z zapisów i darowizn. Działalność gospodarcza stowarzyszenia nie może służyć jego członkom. Np. stowarzyszenia taksówkarzy, stowarzyszenia osób prowadzących niektóre wolne zawody np. rzeczoznawcy majątkowi, pośrednik w obrocie nieruchomościami. Tu powstają stowarzyszenia, które pełnią rolę zrzeszeń przedsiębiorców, rolę poniekąd nieprzewidzianą przez ustawodawcę. W przypadku stowarzyszenia taksówkarza działalność gospodarcza stowarzyszenia to np. prowadzenie centrali telefonicznej. Podlega wpisowi do 2 rejestrów w ramach KRS, jeśli prowadzi działalność gospodarczą. Oczywiście nie muszą prowadzić działalności. Jeśli ją wykonują, to wtedy podlegają 2 wpisowi.
Jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej:
- mające zdolność prawną i będące przedsiębiorcami - spółki osobowe prawa handlowego. Odpowiedzialność subsydiarna wspólników spółek, z niej są wyłączeni komandytariusze i akcjonariusze. Ogranicza ona akceptowalność ryzykownej działalności gospodarczej przez spółki, ponieważ wspólnicy nie chcą ponosić odpowiedzialności za zobowiązania spółki, gdy staje się ona niewypłacalna. Gdy spółka staje się niewypłacalna podlegają wpisowi do rejestru dłużników niewypłacalnych z KRS. Spółki osobowe prawa handlowego mogą prowadzić nie każdy rodzaj działalności, wyłączona jest działalność bankowa, ubezpieczeniowa, wywiadownia gospodarcza, rejestry dłużników, fundusze inwestycyjne, emerytalne. Problematyczne jest prowadzenie działalności zawodowej. Przepisy KSH przewidują, że spółka partnerska jest spółką w ramach której może być prowadzona działalność zawodowa. Wskazuje jakie zawody. KSH nie wskazuje jednak na całość zagadnienia. Wykonywanie danego zawodu nie zawsze może być połączone z wykonywaniem innego zawodu, np. adwokat nie może być w spółce partnerskiej z lekarzem (tego zakazu nie ma w KSH, jest w innych ustawach szczególnych). Kto prowadzi działalność zawodową - spółka partnerska czy partnerzy? Spółka partnerska nie ma kwalifikacji, mają ją partnerzy. Problem nierozstrzygnięty nie tylko na gruncie prawa polskiego, ale też np. prawa niemieckiego.
- mające zdolność prawną i nie będące przedsiębiorcami - wspólnoty mieszkaniowe -
- niemające zdolności prawnej i będące przedsiębiorcami - oddziały i przedstawicielstwa - każdy oddział przedsiębiorstwa zagranicznego podlega wpisowi KRS, każdy oddział jest więc przedsiębiorcą w ujęciu formalnym. Minister Gospodarki może nie dopuścić do powstania oddziału lub jego dalejszej działalności, gdy przemawiają za tym względy bezpieczeństwa lub obronności. Oddział nie zostanie wpisany lub wykreślony z KRS. Przedstawicielstwa podlegają wpisowi do rejestru prowadzonego przez ministra. Przedstawicielstwa nie zawsze prowadzą działalność gospodarczą. To podmioty uczestniczące w działalności, nie będące przedsiębiorcami.
- nie mające zdolności prawnej i nie będące przedsiębiorcami - spółki cywilne i zakłady budżetowe.
Zdolność prawna określona jest przepisami ustawowymi.