POSTĘPOWANIE SĄDOWOADMINISTRACYJNE DR Z. KMIECIK

3 PYT- NA 5

2 -NA 4

1 - NA 3

Podręczniki:

1. Woś Tadeusz Postępowanie sądowoadministracyjne

2. Marta Romańska

3. 
   Krysiak - Mojczyk

II. Komentarz do Prawa o postępowaniu przed sądami adm. tych samych autorów.

III. Taras, Chorąży.

Obowiązujący jest wykład.

1. Geneza sądownictwa administracyjnego w Europie.

Administracja występuje w dwóch znaczeniach:

1. Jako funkcja państwa.

2. Jako jedna z władz państwa realizująca tę funkcję.

ad. a

Jest to jedna z podst. form działania państwa polegająca na organizowaniu bezpośredniej, praktycznej realizacji jego zadań. Jest to ogół czynności zarządzania państwem.

ad. b

To ogół organów, jednostek organizacyjnych tworzących aparat wykonawczy państwa, odrębny od władzy ustawodawczej i od władzy sądowniczej.

1. Państwo absolutne.

Administracja rozumiana jako jedna z władz wyodrębniła się dopiero na przełomie XVII i XVIII w., z sądownictwa powszechnego. Wtedy też powstało odrębne od prawa sądowego prawo regulujące działania aparatu wykonawczego podlegającego monarsze. Prawo to różniło się znacznie od obecnego.

Cechy char. systemu prawa adm. w XVII i XVIII w. (państwie absolutnym).

1. Źródłem prawa jest wola panującego monarchy.

2. Przepisów prawa materialnego nie ma w zasadzie w ogóle z wyjątkiem jednej najogólniejszej normy kompetencyjnej, która stanowiła, że władza adm. ma działać w interesie publicznym. (organy działały wg swego uznania).

Przepisy proceduralne miały natomiast charakter jedynie instrukcji wewnętrznych dla urzędników i nie stwarzały one dla poddanych żadnych praw podmiotowych.

3. „Decyzja administracyjna” była aktem wiążącym jednostronnie (tylko adresata, a nie organ, który je wydał).

4. Nie było instytucji odwołania od decyzji istniał tylko tzw. rekurs hierarchiczny polegający na możliwości doniesienia do władzy wyższej i prośby o zmianę decyzji. Uwzględnienie tej prośby zależało od swobodnego uznania władzy wyższej stąd też rekurs hierarchiczny zwany był też drogą łaski.

5. Nie było kontroli zewnętrznej adm. a więc kontroli sprawowanej przez podmioty nie należące do aparatu administracyjnego.

1.2. Państwo praworządne

Zasadnicze zmiany nastąpiły w wieku XIX w okresie państwa praworządnego. Państwo praworządne było odzwierciedleniem ustroju określanego jako monarchia konstytucyjna.

Cechy systemu prawa adm. w państwie praworządnym:

1. Źródłem prawa są ustawy parlamentu

2. Przepisy prawa materialnego i proceduralnego mają char. norm prawnych dwustronnie wiążących, a więc też i organ adm. Przepisy stwarzają dla obywateli prawa podmiotowe, wśród których możemy wyróżnić:

1. Materialne- tzn. dające możliwość uzyskania korzyści np. prawo do wybudowania domu.

2. Formalne- czyli dające możliwość dochodzenia praw materialnych np. prawa zaskarżenia decyzji odmawiającej przyznania pozwolenia na budowę.

3. Decyzja adm. staje się aktem administracyjnym dwustronnie wiążącym zarówno adresata jak i organ, który ją wydał.

4. W miejsce rekursu hierarchicznego (drogi łaski) powstaje instytucja odwołania od decyzji do organu wyższego stopnia.

5. Pojawia się kontrola zewnętrzna adm. sprawowana przez sądy adm.

Sens powołania sądownictwa administracyjnego:

Ogólnie mówiąc sądownictwo adm. utworzono dla ochrony praw podmiotowych jednostki w sferze prawa publicznego. Precyzyjniej zaś - chodziło o utworzenie instytucji wobec, której pozycja władzy adm. i obywatela byłyby równorzędne. W postępowaniu adm. równorzędności nie ma nawet w państwie praworządnym, dlatego że organ adm. wydając decyzję jest wprawdzie związany ustawami, ale orzeka w niej o prawach czy obowiązkach obywatela wobec adm., którą sam reprezentuje (jest sędzią we własnej sprawie). Równorzędność podmiotów powstaje w postępowaniu przed sądem adm. w którym niezawisły sędzia rozstrzyga spór pomiędzy dwiema stronami (obywatelem a organem adm.).

Pierwowzorem sądów adm. w Europie i na świecie była francuska Rada Stanu utworzona na przełomie XVIII i XIX w przez Napoleona Bonaparte wraz z tzw. Radami Prefekturalnymi. Początkowo Rada Stanu i Rada Prefekturalna były organami opiniodawczymi (doradczymi) z zakresu adm. dopiero z czasem wyodrębniły się w Radzie Stanu sekcje zajmujące się rozstrzyganiem sporów administracyjnych z czego de facto stał się on Sądem adm.

Formalne nadanie Radzie Stanu statusu Sądu Adm. nastąpiło w 1872 r., ale nadal pozostawiono jej pewne funkcje doradcze. Jako sąd adm. RS orzekała w większości spraw zarówno jako sąd I i II instancji. Jedynie w niektórych wyraźnie określonych sprawach w I instancji orzekały Rady Prefekturalne.

W II poł. XIX w powstają Sądy Adm. w kolejnych państwach europejskich, a mianowicie: Trybunał Adm. w Badenii 1863 r., Wyższy Sąd Adm. w Prusach 1875 r. i Trybunał Adm. w Austrii w 1876 r.

Pod koniec XIX w. niemal wszystkie kraje europejskie miały swoje sądownictwo administracyjne z tym, że w przeciwieństwie do tych trzech wymienionych sądów państw co wyżej, na ogół sądownictwo było sprawowane przez sądy powszechne, a nie administracyjne. W Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Danii, Norwegii, Islandii nadal sądownictwo administracyjne wykonywały sądy powszechne, a nie wyodrębnione sądy administracyjne.

2. Geneza sądownictwa administracyjnego w Polsce

1. . Okres międzywojenny w Polsce

Sądownictwo ogólne:

Rozwój sądownictwa adm. w Polsce jako państwa niepodległego przypada na okres międzywojenny. W skład państwa polskiego weszły ziemie z trzech zaborów i skutkiem tego były trzy systemy prawa po państwach zaborczych, a więc należało to ujednolicić. Podjęto kroki do zunifikowania tych systemów prawnych a także w celu utworzenia własnych instytucji. Dotyczyło to także sądownictwa adm., którego utworzenie zapowiadała Konstytucja Marcowa z 1921. Zapowiedź ta została dość szybko zrealizowana gdyż na mocy ustawy z 3 sierpnia 1922 roku został utworzony Najwyższy Trybunał Administracyjny. Był to wyodrębniony z sądownictwa powszechnego sąd, powołany do badania zgodności z prawem aktów administracyjnych wydawanych przez organy adm. rządowej i samorządowej. Właściwość rzeczowa dla NTA była określona metodą klauzuli generalnej ograniczonej enumeracją negatywną: czyli kontroli NTA podlegały wszystkie sprawy adm. z wyjątkiem nielicznych określonych w ustawie.

Do tych wyjątków należały:

1. Sprawy ochrony państwa.

2. Sprawy dyplomatyczne i konsularne.

3. Sprawy dyscyplinarne.

Sąd nie mógł kontrolować decyzji wydawanych na zasadzie swobodnego uznania. Ustrój NTA został zmieniony 10 lat później na mocy rozporządzenia Prezydenta RP z 27 października 32 roku. Te zmiany ustroju polegały na wzmocnieniu wpływu czynników rządowych na skład NTA.

Te zmiany to m.in.:

1. O ile na mocy ustawy z 22 roku przynajmniej połowa sędziów powinna mieć kwalifikacje sędziowskie o tyle wg rozporządzenia z 1932 r. ten wymóg dotyczył już tylko 1/3 składu sędziowskiego NTA.

2. O ile na mocy ustawy z 22 roku Prezydent mógł mianować sędziów NTA tylko spośród kandydatów przedstawionych mu przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów NTA o tyle wg rozporządzenia z 1932 r. Prezes RM mógł przedstawić Prezydentowi do mianowania również kandydatów nie wskazanych ZOS.

3. O ile wg ustawy z 22 roku nadzór ogólny nad NTA sprawował jego Pierwszy Prezes, o tyle wg rozporządzenia z 32 roku Pierwszy Prezes NTA sprawował tylko nadzór bezpośredni natomiast nadzór naczelny sprawował Prezes RM.

Oprócz tych zmian rozszerzono też zakres działania NTA nad wyjaśnianiem przepisów prawnych budzących wątpliwości albo wywołujących rozbieżności w orzecznictwie. Mimo powołania sądów niższych instancji przez cały okres międzywojenny NTA był jedynym sądem adm. jedynie na terenie byłego zaboru pruskiego czyli w województwie poznańskim, śląskim i pomorskim, istniało swoiste sądownictwo adm. niższego stopnia, było to sądownictwo sprawowane przez Kolegialne Organy Administracyjne, a nie przez sądy a mianowicie:

W I instancji - były to wydziały miejskie i powiatowe,

W II instancji - wydziały obwodowe przekształcone następnie w wojewódzkie sądy administracyjne.

Sądownictwo specjalne:

Specjalne sądownictwo adm. sprawował przed wojną Inwalidzki Sąd Administracyjny powołany ustawą z 26 marca 1935 roku. Orzekał on o legalności aktów administracyjnych wydawanych w sprawie zaopatrzenia inwalidów wojennych i wojskowych, a także osób pozostałych po tych inwalidach oraz pozostałych po zaginionych, poległych lub zmarłych w związku ze służbą wojskową. W przeciwieństwie do NTA, który był sądem kasacyjnym (mógł uchylić decyzję) ISA był sądem kasacyjno - merytorycznym (nie tylko mógł uchylić decyzję ale mógł też sam orzec o istocie sprawy). ISA w przeciwieństwie do NTA był sądem o składzie zawodowo obywatelskim. Ten czynnik obywatelski ISA reprezentowali ławnicy inwalidzi.

1. Okres po II wojnie światowej

Sądownictwo administracyjne nie zostało reaktywowane po wojnie dlatego, że Polska stała na stanowisku, że w państwie socjalistycznym nie może zachodzić konflikt interesów między państwem a obywatelem, i zbędna jest instytucja, która podlegałaby skardze na decyzję organów adm. Natomiast zaczęły działać po wojnie adm. sądy specjalne tzn. Trybunał Ubezpieczeń Społecznych i Okręgowy Sąd Ubezpieczeń Społecznych. Zostały one utworzone ustawą 28. 07. 1939 r., ale przed wojną nie zdążyły rozpocząć działalności, dopiero po zakończeniu II Wojny. Działały one do poł. lat 70 -tych, natomiast obecnie sądową kontrolę z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społ. sprawują sądy powszechne oraz Sąd Najwyższy.

2. Ogólne sądownictwo adm. lata 70 -te

Z inicjatywy Zarządu Głównego Zrzeszenia Prawników Polskich po 56 roku doszło do opracowania projektu ustawy Prawo Postępowania Przed Sądami Administracyjnymi, ale nie weszła ona w życie. Kolejną próbę reaktywowania sądownictwa adm. podjęto w roku 72 również z inicjatywy Zarządu Głównego Zrzeszenia Prawników Polskich. Prace zostały przerwane. Trzecie podejście podjęto pod koniec lat 70 -tych przy okazji prac nad próbą nowelizacji KPA, która była konieczna w związku z tzw. reformą adm. państwowej dokonywaną w latach 72 - 75. Trzecia próba skończyła się powodzeniem, 31 stycznia 1980 roku została uchwalona ustawa o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i o zmianie ustawy KPA, weszła ona w życie 01. 09 1980 r.

Zakres działania NSA (różnice):

1. Nie tylko badanie legalności decyzji adm., ale także rozpatrywanie skarg na tzw. milczenie władzy czyli bezczynność organu (niewydanie decyzji w określonym przez prawo terminie).

2. Właściwość rzeczowa NSA określona była metodą enumeracji pozytywnej czyli były wymienione te sprawy, które można było zaskarżyć do NSA (ponieważ były one w mniejszości).

1. . Lata 90 -te

W 1990 roku został reaktywowany samorząd terytorialny w Polsce, wtedy jednak tylko na szczeblu gminy. Zmieniono też system terenowych organów rządowej adm. w skład, której weszli wojewodowie i podporządkowani Kierownicy Urzędów Rejonowych. Reaktywowanie samorządu ter. pociągnęło za sobą zmiany w zakresie działania NSA.

Zmiany te zostały wprowadzone ustawą z 24 maja 1994 roku . Polegały na tym, że:

1. Rozszerzono właściwość rzeczową NSA czyli zakres spraw podlegających kontroli tego sądu wprowadzając w miejsce dotychczasowej enumeracji pozytywnej klauzulę generalną ograniczoną enumeracją negatywną (tak jak przed wojną).

2. Poddano kontroli NSA kolejne oprócz decyzji formy działania organów adm. publicznej:

a). niektóre enumeratywnie wymienione w kodeksie postanowienia wydawane w postępowaniu adm.

b). Uchwały org. gmin w tym również uchwały stanowiące przepisy prawa miejscowego (akty o char normatywnym).

c). akty nadzoru nad działalnością samorządu gminnego.

3. Włączono do zakresu działania NSA rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między terenowymi organami adm. samorządowej a organami samorządu terytorialnego.

2.5. Rok 1995- kolejne zmiany:

Nowa ustawa o NSA z 19 maja 1995 r. (do tej pory postępowanie przed NSA było uregulowane w KPA).

I. Dalsze rozszerzenie zakresu działania NSA, a więc poddano kontroli NSA kolejne nowe kategorie aktów wydanych przez org. adm.:

II. Przyznanie NSA pewnych nowych uprawnień w zakresie orzekania.

ad I. Poddano kontroli NSA kolejne nowe kategorie aktów wydanych przez org. adm. publ a mianowicie wszystkie postanowienia wydawane w postępowaniu adm., od których przysługiwało zażalenie, które rozstrzygają sprawę co do istoty oraz, które kończą postępowanie adm.

1. postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym, od których przysługiwało zażalenie.

2. inne niż decyzja i postanowienia akty i czynności z zakresu adm. publ. dotyczące przyznania, stwierdzenia lub uznania uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.

3. akty prawa miejscowego wydawane przez terenowe organy adm. rządowej.

ad. II.

1. w pewnych przypadkach sąd (NSA) uzyskał prawo do orzekania tzw. kreacyjnego czyli o istnieniu lub nieistnieniu prawa lub obowiązku, czyli co do istoty sprawy administracyjnej, (jak gdyby w zastępstwie organu adm.). Przede wszystkim to prawo uzyskał, gdy organ adm., którego działanie było przedmiotem skargi nie wykonał orzeczenia sądu (nie zastosował się).

2. w określonej sytuacji sąd uzyskał prawo wydania wyroku w oparciu o samą skargę (bez konieczności zapoznania się z odpowiedzią na skargę organu adm. którego działania skarga dotyczyła). Sąd uzyskał to prawo, gdy organ adm. nie przekazał sądowi w wymaganym terminie odpowiedzi na skargę i akt sprawy.

2.6. Rok 1999

Wprowadzono trójstopniowy zasadniczy podział adm. kraju przywracając powiaty. Liczbę województw zmniejszono do 16, jednocześnie dokonano dalszej decentralizacji kraju wprowadzając oprócz istniejącego już Samorządu Gminnego, Samorząd na szczeblu powiatu i województwa. W związku z dalszą decentralizacją poddano kontroli NSA 2 kolejne kategorie aktów wydawanych przez organy adm. publ.:

1. akty organów powiatu oraz uchwały sejmiku województwa (w tym uchwały stanowiące przepisy prawa miejscowego).

2. akty nadzoru nad działalnością samorządu powiatu i województwa.

1. Obecnie

W 1997 roku uchwalono Konstytucję RP i w art. 176 ust. 1 wprowadzono zasadę dwuinstancyjnego sądownictwa jako naczelną zasadę całego wymiaru sprawiedliwości, a więc miała ona mieć zastosowanie także dla sądownictwa adm. Zaistniała, więc konieczność wprowadzenia sądów adm. niższych instancji - dano na to 5 lat, na uchwalenie ustaw, które wprowadziłyby reorganizację. I tak dwuinstancyjny model sądownictwa wprowadziły ustawy uchwalone w 2002 roku, a weszły w życie 1. 01. 2004 r. (Twórcy Konstytucji wyszli z założenia, że zasada dwuinstancyjności powinna odnosić się co do całego wymiaru sprawiedliwości, a więc także dla spraw administracyjnych).

Art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności mówi, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy przez niezależny i niezawisły sąd w rozsądnym terminie. (Z tego art. nie wynika obowiązek stworzenia dwóch instancji, to zależy od możliwości państw, ale wynika obowiązek załatwienia sprawy w rozsądnym terminie, a więc to jest naruszeniem prawa a nie np. istnienie jednoinstancyjnego sądownictwa. W Polsce nie ma warunków na to aby załatwiać w ramach dwuinstancyjnego sądownictwa sprawy w rozsądnym terminie na co dowodem jest duża liczba skarg kierowanych do Europejskiego Trybunału).

3. Pozycja sądów adm. w systemie organów państwa

Mamy trójpodział władzy: wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą, co nie oznacza, że nie ma powiązań pomiędzy poszczególnymi organami władzy. Te 3 władze wzajemnie na siebie oddziaływają. Jeśli chodzi o sądy adm. to w świetle Konstytucji i w świetle przepisów o ustroju sądów adm. istnieją powiązania pomiędzy sądami adm. a pomiędzy:

1. Prezydentem RP.

2. Krajową Radą Sądownictwa.

3. Niektórymi naczelnymi organami adm. państwowej.

Te wzajemne powiązania polegają na tym, że

3.1. Powiązania pomiędzy prezydentem RP a sądami adm.

ad 1. Jeśli chodzi o powiązania organizacyjne:

1. Prezydent powołuje na wniosek KRS sędziów sądów adm. spośród przedstawionych mu przez KRS kandydatów.

2. Prezydent powołuje Prezesa NSA spośród 2 kandydatów przedstawionych mu przez Zgromadzenie Ogólne NSA.

3. Prezydent powołuje wiceprezesów NSA za zgodą Zgromadzenia Ogólnego NSA.

4. Prezydent ustala liczbę sędziów i wiceprezesów NSA.

5. Prezydent tworzy w drodze rozporządzenia wojewódzkie sądy administracyjne, określa siedziby oraz ich właściwość miejscową, a także ewentualnie może utworzyć wydziały zamiejscowe wojewódzkich sądów adm.

6. Prezydent w drodze rozporządzenia może przekazać określonemu wojewódzkiemu sądowi adm. załatwienie pewnych spraw należących do właściwości innego wojewódzkiego sądu adm. jeżeli wymagają tego względy celowości.

7. Prezydent w drodze rozporządzenia ustala regulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów adm.

8. Prezydent w drodze rozporządzenia określa zasady sprawowania nadzoru nad działalnością adm. wojewódzkich sądów adm.

9. przyjmuje od Prezesa NSA informacje dotyczące funkcjonowania NSA (Prezydent po rozpatrzeniu informacji nie jest władny kierować żadnych wiążących wytycznych względem NSA, natomiast może formułować niewiążące postulaty).

3.2. Związki pomiędzy KRS a sądami adm.

ad. 2

KRS jest organem konstytucyjnym, w którym reprezentowana jest władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza.

Władzę ustawodawczą w KRS reprezentują: 4 osoby wybrane przez sejm spośród posłów oraz 2 osoby wybrane przez senat spośród senatorów.

Władzę wykonawczą w KRS reprezentują: Minister Sprawiedliwości oraz osoby wybrane przez Prezydenta RP.

Władzę sądowniczą w KRS reprezentują: I Prezes SN, Prezes NSA oraz 15 członków wybranych spośród sędziów SN, sądów powszechnych, sądów adm. i sądu wojskowego.

Związki pomiędzy KRS a sądami adm. polegają na tym, że:

1. KRS czuwa nad niezawisłością sędziów, niezależnością sądów. To uprawnienie może KRS realizować poprzez występowanie do TK z wnioskiem o zbadanie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych. W takim zakresie w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

2. Jeśli chodzi o druga płaszczyznę powiązań to KRS współdziała z Prezydentem w sprawach powoływania sędziów sądów adm. Rada przedstawia Prezydentowi kandydatów na sędziów. Prezydent wprawdzie nie jest związany wnioskiem KRS (nie musi powołać kandydata wskazanego przez KRS, ale z drugiej strony nie może powołać osoby nie wskazanej przez KRS).

3.3. Związki pomiędzy naczelnymi organami adm. a sądami adm.

Sądy są powołane do kontrolowania adm. publ. dlatego m. in. z tego powodu istnieją powiązania pomiędzy organami naczelnymi a sądami adm. a konkretnie pomiędzy Prezesem RM i sądami adm., i RM jako całością a sądami adm.

1. Związki pomiędzy Prezesem RM a sądami adm.

Prezes NSA obowiązany jest komunikować Prezesa RM o problemach funkcjonowania adm. wynikających na tle rozstrzygania spraw adm. Taki obowiązek informowania ciążący na Prezesie NSA może mieć miejsce w dwóch przypadkach:

1. Gdy Prezes RM zwróci się do Prezesa NSA o udzielenie informacji przy czym powinien określić przedmiot i zakres informacji.

2. Prezes NSA z własnej inicjatywy informuje Prezesa RM jeśli stwierdzi jakieś powtarzające się negatywne zjawiska funkcjonowania organów adm. w związku z rozpatrywaniem spraw adm.

1. Związki pomiędzy całością RM a sądami adm.

1. RM określa w drodze rozporządzenia wysokość i szczegółowe zasady pobierania wpisów od pism wszczynających postępowanie w danej instancji.

2. RM w drodze rozporządzenia określa zasady i tryb umarzania, odraczania i rozkładania na raty należności wynikających z nieuiszczenia kosztów postępowania, oraz orzeczonych grzywn przez sąd adm.

część 4. Organizacja sądów administracyjnych.

4.1. Wojewódzkie Sądy Administracyjne:

Tworzy w drodze rozporządzenia Prezydent RP dla jednego albo większej ilości województw. Jednocześnie określa on siedzibę i właściwość miejscową poszczególnych sądów wojewódzkich. Może też tworzyć wydziały zamiejscowe WSA. W skład WSA wchodzi Prezes, Wiceprezes (wiceprezesi), oraz sędziowie. WSA dzielą się na wydziały, które tworzy Prezes NSA. Na czele wydziałów stoi Prezes WSA, Wiceprezes lub wyznaczony sędzia.

4.1.1. Kompetencje WSA

Rozpatrywanie skarg na działania organów adm. Rozpatrywanie skarg w I instancji na działania, które podlegają kontroli sądów adm.

4.2. Naczelny Sąd Administracyjny.

Ma siedzibę w Warszawie, w jego skład wchodzą : Prezes NSA, Wiceprezes oraz sędziowie.

NSA dzieli się na 3 izby: Finansową, Gospodarczą, Ogólnoadministracyjną.

4.2.1. Izby

IZBA FINANSOWA: Sprawuje nadzór nad orzekaniem WSA w sprawach zobowiązań podatkowych oraz innych świadczeń pieniężnych, do których stosuje się przepisy podatkowe i przepisy o egzekucji świadczeń pieniężnych.

IZBA GOSPODARCZA: Sprawuje nadzór nad orzecznictwem WSA w sprawach działalności gosp., własności przemysłowej, bankowości, budżetu, spraw ubezpieczeniowych, dewizowych, papierów wartościowych a także w sprawach ceł, cen, stawek taryfowych i opłat z wyjątkiem opłat zastrzeżonych dla właściwości ogólnoadministracyjnej.

IZBA OGÓLNOADMINISTRACYJNA: Sprawuje nadzór nad orzekaniem wojewódzkich sądów administracyjnych we wszystkich pozostałych sprawach nie zastrzeżonych dla izb ww. zwłaszcza w sprawach budownictwa, nadzoru budowlanego, zagospodarowania przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, prywatyzacji mienia, zatrudnienia, powszechnego obowiązku wojskowego, ustroju samorządu terytorialnego, gospodarki wodnej, ochrony środowiska, rolnictwa, leśnictwa, i opłat zastrzeżonych dla właściwości tej izby.

Na czele każdej z izb stoi Wiceprezes NSA wyznaczony do kierowania poszczególną izbą, a desygnowany przez Prezesa NSA. Izby dzielą się na wydziały, tworzone przez Prezesa NSA, na czele każdego wydziału stoi Przewodniczący wydziału powoływany także przez Prezesa NSA.

4.2.2. Kompetencje NSA - obecnie.

1. Rozpatruje środki odwoławcze od orzeczeń (wyroki i postanowienia) wydawane przez WSA.

2. Podejmuje tzw. uchwały ogólne tzn. uchwały wyjaśniające przepisy prawne, których stosowanie wywołuje rozbieżności w orzecznictwie. Takie uchwały ogólne NSA podejmuje na wniosek Prezesa NSA, Prokuratora Generalnego lub RPO.

3. NSA podejmuje tzw. uchwały szczegółowe czyli uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne budzące wątpliwości na tle rozpatrywania konkretnej sprawy. I takie uchwały podejmuje na wniosek składu orzekającego NSA.

4. Rozstrzyga spory kompetencyjne między określonymi kategoriami organów adm. (przede wszystkim pomiędzy organami adm. samorządowej i adm. rządowej).

część 5. Organy sądów administracyjnych.

5.1. Organy NSA

1. Prezes NSA

2. Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA

3. Kolegium NSA

5.1.1. Kompetencje Prezesa NSA

1. Stoi na czele NSA, reprezentuje NSA na zewnątrz,

2. Kieruje pracami NSA

3. Wydaje urzędowe zbiory orzeczeń sądów adm.

4. Może występować do NSA o podjęcie tzw. uchwały ogólnej.

5. Tworzy wydziały w WSA.

6. Określa liczbę stanowisk sędziowskich i liczbę wiceprezesów w WSA.

7. Powołuje prezesów i wiceprezesów WSA.

8. Wyznacza wiceprezesów NSA do kierowania Izbami NSA.

9. Tworzy wydziały w Izbach NSA i powołuje przewodniczących tych wydziałów.

10. Jest powoływany przez Prezydenta RP na okres 6 lat.

5.1.2. Kompetencje Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA.

1. Rozpatruje sprawozdania Prezesa NSA z rocznej działalności sędziów.

2. Przedstawia KRS kandydatów na sędziów sądów adm.

3. Przedstawia Prezydentowi RP 2 kandydatów na Prezesa NSA.

4. Wyraża zgodę na powołanie przez Prezydenta RP wiceprezesów NSA.

5. Ustala skład osobowy kolegium NSA i powołuje jego członków, a także dokonuje zmian w składzie kolegium.

6. Ustala regulamin wewnętrznego urzędowania NSA.

5.1.3. Kolegium NSA - kompetencje.

Jest to organ samorządowy, jego kadencja trwa 3 lata. Członków powołuje i odwołuje Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA.

1. Ustala podział czynności w NSA, określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom.

2. Przedstawia ZOS NSA opinie o kandydatach na sędziów.

3. Wyraża zgodę na utworzenie wydziałów w Izbach NSA.

5.2. Organy WSA.

1. Prezes WSA.

2. Zgromadzenie Ogólne Sędziów WSA.

3. Kolegium WSA.

część 6. Sędziowie sądów administracyjnych.

6.1 Warunki jakie musi spełnić kandydat na sędziego WSA.

1. Obywatelstwo polskie i korzystanie z pełni praw cywilnych i obywatelskich.

2. Nieskazitelny charakter.

3. Powinien mieć ukończone wyższe studia prawnicze. Uzyskać stopień mgr prawa albo stopień zagraniczny uznany w Polsce.

4. Stan zdrowia powinien pozwalać mu na pełnienie funkcji sędziego.

5. 35 lat życia.

6. Prezentować wysoką wiedzę w zakresie prawa adm. i innych dziedzin prawa stosowanych w sprawach administracyjnych.

7. Przynajmniej przez 8 lat powinien być sędzią, prokuratorem, adwokatem, radcą prawnym lub notariuszem albo przynajmniej przez 10 lat pełnić funkcję w instytucjach publicznych na stanowisku związanym z tworzeniem lub stosowaniem prawa adm.

6.2. Warunki jakie musi spełnić kandydat na sędziego NSA

Powinien spełniać te same warunki, które są przewidziane dla sędziów WSA tylko granica dolna wieku wynosi 40 lat, ten wymóg nie dotyczy jednak osób, które były przynajmniej przez 3 lata sędziami sądów wojewódzkich. Kolejna różnica to staż do bycia sędzią, prokuratorem, adwokatem lub notariuszem - tu wynosi 10 lat. Wymóg ten nie dotyczy osób ze stopniem naukowym profesora lub dr habilitowanego.

6.3. Gwarancje niezawisłości sędziów.

1. Nieprzenoszalność na inne stanowiska.

2. Immunitet sędziowski.

ad. 1. Sędzia może być przeniesiony za swoją zgodą, natomiast w 3 przypadkach jest możliwe przeniesienie sędziego na inne stanowisko bez jego zgody:

1. W przypadku likwidacji stanowiska, które on zajmował.

2. Zawarcie związku małżeńskiego między sędziami tego samego sądu albo powstanie pomiędzy nimi stosunku przysposobienia.

3. W wyniku orzeczenia sądu dyscyplinarnego.

ad. 2. Niezawisłość polega tu na tym, że nie można pociągnąć sędziego do odpowiedzialności karnej sądowej, lub administracyjnej bez zgody sądu dyscyplinarnego.

Sądem dyscyplinarnym dla sędziów sądów administracyjnych jest NSA zarówno w I jak i II instancji:

W I instancji w składzie 3 sędziów.

W II instancji w składzie 7 sędziów.

Odpowiedzialność dyscyplinarną sędziowie ponoszą przede wszystkim za oczywiste i rażące obrażenie prawa, za uchybienie godności urzędu sędziego.

W wojewódzkich sądach adm. mogą występować asesorzy i referendarze sądowi.

część 7. Asesorzy i referendarze.

7.1. Asesorzy.

Mogą pełnić wszystkie funkcje, które pełnią sędziowie i do pełnienia tych funkcji osobą uprawnioną do ich zlecenia jest Prezes NSA na okres nie przekraczający 5 lat. Dla asesorów nie odnosi się nieprzenoszalność na inne stanowisko.

7.1.1. Warunki jakie musi spełnić kandydat na asesora.

Jak sędzia WSA z tym, że minimalna granica wieku wynosi 30 lat, okres bycia poprzednio sędzią, prokuratorem itd. - 4 lata, a pełnienie funkcji w instytucjach - 6 lat.

7.2. Referendarze.

W przeciwieństwie do asesorów nie mogą wykonywać wszelkich tych funkcji, które są przypisane sędziemu, a tylko niektóre funkcje określone w ustawie - przede wszystkim chodzi o prowadzenie postępowania mediacyjnego.

7.2.1. Warunki jakie musi spełnić kandydat na referendarza.

1. Wiek, stan zdrowia, wysoki poziom wiedzy prawniczej- nie jest wymagany.

2. Posiadanie obywatelstwa polskiego, pełnia praw cywilnych i obywatelskich.

3. Ukończenie studiów prawniczych, tytuł mgr prawa.

4. Przynajmniej 3- letnia praca w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem i tworzeniem prawa adm.

część 8. Dopuszczalność drogi sądowoadm. czyli zakres kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne.

W świetle Konstytucji a także Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, oraz Prawa o ustroju sądów adm. przedmiotem postępowania przed sądami adm. jest sprawa sądowoadministracyjna rozumiana jako kontrola działalności adm. publicznej. To jest istota i cel postępowania przed sądami adm. Aby określić zakres kontroli sprawowanej przez sądy adm. należy wyjaśnić dwie sfery zagadnień:

1. Co się kryje pod pojęciem adm. publ. rozumianej jako ogółu organów tworzących aparat państwa.

2. Co się kryje pod pojęciem działalności adm. publ. podlegającej kontroli sądu. Czyli jakie konkretnie formy działania adm. można zaskarżyć do sądu adm.

Ad. 1.

Pojęcie organu adm. publ. obejmuje 3 kategorie podmiotów:

1. 
   Organy adm. państwowej (inaczej rządowej). to organy o znaczeniu ustrojowym

2. Organy samorządu terytorialnego.

3. Tzw. organy adm. w znaczeniu funkcjonalnym.

8.1. Organy administracji państwowej (rządowej)

Są tu cztery podgrupy:

1. Naczelne organy adm. państwowej.

2. Inne centralne organy adm. państwowej.

3. Terenowe organy rządowej administracji zespolonej.

4. Terenowe organy rządowej administracji niezespolonej.

8.1.1. Naczelne organy adm. państwowej.

Charakteryzują się 3 cechami:

1. Są powoływane bezpośrednio przez Sejm bądź Prezydenta.

2. Są zwierzchnie wobec wszystkich pozostałych org. w systemie adm. państwowej.

3. Ich terytorialny zasięg działania czyli właściwość miejscowa obejmuje obszar całego kraju.

Do nich obecnie należą:

1. Prezes Rady Ministrów

2. Ministrowie kierujący poszczególnymi działami adm. rządowej.

3. Komitet Integracji Europejskiej

4. Niektórzy do naczelnych organów adm. zaliczają Prezydenta RP i RM (Prezydent w takim zakresie w jakim podejmuje akty indywidualne wobec konkretnej sprawy, wobec konkretnej osoby to nadawanie orderów, odznaczeń, nadawanie i odbieranie obywatelstwa, nadawanie stanowisk). Te czynności nie są podejmowane w trybie KPA i nie podlegają kontroli sądów adm.

8.1.2. Inne centralne organy adm. państwowej. (nie będące naczelnymi)

Cechy charakterystyczne:

1. Powoływane przez Prezesa RM.

2. Podlegają RM- Prezesowi RM albo poszczególnym ministrom (i dlatego nie są naczelne).

3. Właściwość miejscowa również obejmuje obszar całego kraju (tak jak naczelne) stąd „inne organy centralne” - ponieważ naczelne są także centralne, ale centralne nie są naczelnymi.

Lista innych centralnych organów adm. jest płynna i podległość jest zmienna:

Obecnie nie ma organów podlegających RM.

Natomiast do organów centralnych podlegających Prezesowi RM należą:

1. Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

2. Szef Agencji Wywiadu.

3. Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego.

4. Prezes UOKiK.

5. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego.

6. Prezes Urzędu Zamówień Publicznych.

7. Centralna Komisja do spraw stopni i tytułów naukowych.

8. Komisja Nadzoru Finansowego.

9. Polski Komitet Normalizacyjny.

Organy podlegające poszczególnym ministrom (tzw. organy wewnątrzresortowe):

Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji podlega:

1. Szef Obrony Cywilnej Kraju

2. Komendant Główny Policji

3. Komendant Główny Straży Granicznej

4. Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej

5. Główny Geodeta Kraju

6. Prezes Urzędu d/s cudzoziemców.

Ministrowi budownictwa podlega np.:

1. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Ministrowi Transportu np.:

1. Główny Inspektor Transportu Drogowego

2. Prezes Urzędu Kolejowego.

3. Generalny Dyrektor Dróg Krajowych.

Ministrowi Finansów:

1. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej.

Ministrowi Gospodarki np.:

1. Prezes Urzędu Regulacji i Energetyki.

2. Prezes Urzędu Patentowego RP.

Ministrowi Pracy i Polityki Społecznej np.:

1. Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego:

1. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.

Ministrowi Środowiska:

1. Główny Inspektor Ochrony Środowiska

2. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego.

Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi:

1. Prezes KRUS.

2. Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

3. Główny Inspektor Jakości Handlowej i Artykułów Rolno - spożywczych.

4. Główny Lekarz Weterynarii.

Ministrowi Zdrowia m. in:

1. Główny Inspektor Farmaceutyczny.

2. Główny Inspektor Sanitarny.

Odnośnie tych organów: są wśród nich organy jednoosobowe (szef, inspektor, prezes) i kolegialne, tam gdzie mamy do czynienia z organami kolegialnymi funkcje organów adm. pełnią nie tylko całe organy kolegialne np. Komisje czy Komitety ale także Przewodniczący Komisji i Komitetu.

Natomiast organy jednoosobowe - organem adm. są tylko te osoby, które stoją na czele urzędu. Urząd nie jest organem tylko jest nim Prezes, Szef itd. Urząd to zespół osób przyznanych do pomocy w wykonywaniu zadań.

8.1.3. Terenowe organy rządowej adm. zespolonej.

Podmiotami adm. rządowej na szczeblu województwa są:

1. Wojewoda

2. Kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, a mianowicie: kierownicy policji, służby ochrony zabytków, inspekcji handlowych, inspekcji jakości handlowej i artykułów rolno - spożywczych, inspekcji nadzoru budowlanego, inspekcji transportu drogowego, inspekcji nadzoru geodezyjnego i kartograficznego, inspekcji ochrony środowiska, inspekcji farmaceutycznej, inspekcji weterynaryjnej, inspekcji ochrony roślin i nasiennictwa oraz Państwowej Straży Pożarnej.

Kierownicy tych wymienionych inspekcji służb i straży podlegają Wojewodzie i na ogół działają w jego imieniu z ustawowego umocowania a zatem nie działają jako organy adm. Są to podmioty adm. Kierownicy tych służb, inspekcji i straży wyjątkowo mogą występować jako organy adm., gdy przepis szczególny wyraźnie stanowi, że działają oni w imieniu własnym a nie w imieniu Wojewody. Organem adm. zespolonej w województwie jest więc zasadniczo Wojewoda, a kierownik służby inspekcji i straży tylko gdy przepis szczególny tak stanowi.

Na szczeblu powiatu są tylko 3:

1. Policja- przedstawiciele służby.

2. Inspekcja Nadzoru Budowlanego - przedstawiciele inspekcji.

3. Państwowa Straż Pożarna- przedstawiciele straży.

Tu jest inaczej niż w województwie, gdyż Kierownicy tych służb, inspekcji i straży są podporządkowani staroście, ale zawsze działają w imieniu własnym a więc jako organ administracji.

8.1.4. Terenowe organy rządowej adm. niezespolonej.

Są to organy podporządkowane bezpośrednio organom centralnym (a nie naczelnym i z pominięciem Wojewody) wraz, z którymi tworzą tzw. quasi resorty.

1. Organy Straży Granicznej- komendanci oddziałów, placówek, dywizjonów.

2. Organy Adm. Wojskowej np. Dowódca okręgów wojskowych.

3. Organy Adm. Celnej czyli Dyrektorzy Izb Celnych, Naczelnicy Urzędów Celnych

4. Organy Adm. Skarbowej: Dyrektorzy Izb Skarbowych i Naczelnicy Urzędów Skarbowych

5. Organy adm. Morskiej to będą Dyrektorzy Urzędów Morskich

6. Organy Adm. Wodnej to: Dyrektorzy Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej

7. Organy Adm. Żeglugi Śródlądowej to Dyrektorzy Urzędów Żeglugi Śródlądowej

8. Organy Adm. Górniczej to Dyrektorzy Okręgowych i Specjalistycznych Urzędów Górniczych

9. Organy do spraw miar i probiernictwa to Dyrektorzy Okręgowych Urzędów Miar i Okręgowych Urzędów Probierczych oraz Kierownicy Obwodowych Urzędów Miar i Obwodowych Urzędów Probierczych.

10. Organy statystyki publicznej to Dyrektorzy Urzędów Statystycznych.

Osobną grupę organów adm. niezespolonej tworzą niepodporządkowane Wojewodzie organy kontroli wewnątrzresortowej:

1. Państwowi Inspektorzy Sanitarni

2. Powiatowi Lekarze Weterynarii.

3. Okręgowi Inspektorzy Rybołówstwa Morskiego

4. Dyrektorzy Urzędów Kontroli Skarbowej.

Nie należą do organów adm. organy kontroli zewnątrzadministracyjnej tj. NIK, PIP.

8.2. Organy samorządu terytorialnego.

I. Organy jednostek samorządu terytorialnego:

a) Organy gmin (Rada Gminy jako organ stanowiący i kontrolny, oraz Wójt, Burmistrz, Prezydent jako organ wykonawczy).

b). Organy powiatu (Rada Powiatu jako organ stanowiący i kontrolny, Zarząd Powiatu jako organ wykonawczy).

c). Organy samorządu województwa (Sejmik Województwa jako organ stanowiący i kontrolny i Zarząd jako organ wykonawczy).

II. Organy związków gmin, związków powiatów i związków miast na prawach powiatu z gminami:

1. Zgromadzenie jako organ stanowiący i kontrolny

2. Zarząd jako organ wykonawczy.

III. Samorządowe Kolegia Odwoławcze- czyli organy rozpatrujące środki odwoławcze od decyzji i postanowień wydawanych przez organy jednostek samorządu ter.

8.3. Organy adm. w znaczeniu funkcjonalnym.

Są to organy nie będące w istocie organami adm. ponieważ wykonywanie zadań z zakresu adm. nie jest ani głównym ani jedynym elementem zakresu działania, ale mogące prowadzić postępowanie adm. i wydawać decyzje adm., gdy są do tego upoważnione na mocy przepisu prawa albo na mocy porozumienia adm.

Wyróżniamy 3 grupy:

1. Inne czyli nie będące organami adm. organy państwa:

1. Przewodniczący KRRiT

2. Prezes NBP.

3. Inspektor Ochrony danych Osobowych.

2. Organy państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych jak: Przedsiębiorstwa, agencje, zakłady, banki.

3. Organy organizacji społecznych:

1. Organizacji samorządowych : izby adwokackie, radcowskie, rzemieślnicze, aptekarskie.

2. Organizacje zawodowe: społeczno - zawodowa organizacja rolników.

3. Organizacje spółdzielcze.

4. Inne organizacje społeczne (stowarzyszenia).

8.4. Formy działania adm. publ., podlegające kontroli sądowoadministracyjnej.

8.4.1. Decyzje administracyjne.

Są to akty kończące postępowanie co do istoty, albo w inny sposób kończące postępowanie adm. tzw. jurysdykcyjne czyli postępowanie, którego celem jest wiążące określenie w konkretnej sprawie na podst. norm prawa adm. materialnego sytuacji prawnej (praw lub obowiązków) indywidualnie oznaczonego adresata.

Decyzje kończące postępowanie co do istoty merytorycznie (inaczej decyzje merytoryczne) dzielą się na decyzje:

1. Konstytutywne.

2. Deklaratoryjne.

ad. 1). Konstytutywne - tworzą, znoszą lub zmieniają stosunek administracyjnoprawny czyli prawa i obowiązki.

Taką konkretną treścią decyzji konstytutywnych to przyznanie bądź odmowa przyznania albo cofnięcie danego uprawnienia, albo nałożenie lub zniesienie jakiegoś obowiązku.

ad. 2). Deklaratoryjne - nie tworzą nowych praw czy obowiązków tylko wiążąco ustalają, że jakieś prawa czy obowiązki powstały, albo ustały z mocą samego prawa.

Treścią decyzji deklaratoryjnych będzie albo stwierdzenie powstania lub ustania z mocy prawa określonego uprawnienia albo stwierdzenie powstania lub ustania z mocy prawa jakiegoś obowiązku.

W ramach postępowania adm. jurysdykcyjnego czyli, tego który kończy się wydaniem decyzji wyróżnia się postępowanie ogólne i szczególne:

1. Ogólne- to postępowanie unormowane w I, II, IV, IX, dziale KPA, wg tej procedury załatwianych jest większość spraw np. budowlane.

2. Szczególne - to postępowanie unormowane w całości albo w znacznej mierze przez przepisy pozakodeksowe. Do nich należą np. postępowania w sprawach ubezpieczeń społ., z zobowiązań podatkowych, sprawach celnych, w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych.

8.4.2. Postanowienia wydawane w postępowaniu adm. jurysdykcyjnym.

Zaskarżeniu do sądu adm. podlegają 3 kategorie takich postanowień:

1. Postanowienia, od których w postępowaniu adm. przysługiwało zażalenie.

2. Postanowienie kończące postępowanie w danej instancji.

3. Postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty.

ad. 1)

1. postanowienie o odmowie wszczęcia na żądanie organizacji społecznej postępowania w sprawie dot. innej osoby.

2. postanowienie o odmowie dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu dotyczącej innej osoby.

3. postanowienie o odmowie przywrócenia terminu (z wyjątkiem postanowień o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia - te są ostateczne).

4. postanowienie o przekazaniu wniesionego podania do organu właściwego.

5. postanowienie stwierdzające niewłaściwość organu w pewnych sprawach objętych wnioskiem informujące stronę o konieczności wniesienia odrębnych podań do organów właściwych, - gdy strona żąda rozstrzygnięcia kilku spraw.

6. postanowienie o zwrocie podania z powodu właściwości drogi sądowej, a nie administracyjnej albo z powodu niemożności ustalenia organu właściwego.

7. postanowienie o odmowie udostępnienia akt sprawy strony.

8. postanowienie o ukaraniu grzywną.

9. postanowienie o odmowie zwolnienia od nałożonej kary grzywny.

10. postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania czyli o zawieszeniu, o odmowie zawieszenia, o podjęciu, o odmowie podjęcia zawieszonego postępowania czyli wszelkie postanowienia w sprawie zawieszenia.

11. postanowienie o nadaniu decyzji już wydanej rygoru natychmiastowej wykonalności.

12. postanowienie w sprawie sprostowania omyłek w wydanej decyzji lub postanowieniu.

13. postanowienie w sprawie wyjaśnienia wątpliwości co do treści wydanej decyzji lub postanowienia.

14. postanowienie o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia ugody

15. postanowienie w sprawie wstrzymania wydania decyzji lub postanowienia w związku z uruchomieniem postępowania nadzwyczajnego (wznowienie lub w sprawie stwierdzenia nieważności) .

16. postanowienie o zwrocie podania w skutek nie uiszczenia przez stronę należności z tytułu opłat i kosztów postępowania.

17. postanowienie w sprawie kosztów postępowania.

ad. 2). Są tylko 2 w postępowaniu jurysdykcyjnym:

1. postanowienie o stwierdzeniu niedopuszczalności odwołania.

2. postanowienie o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania.

[są to postanowienia kończące postępowanie odwoławcze a nie w I instancji czyli w II instancji bo aktem, który kończy postępowanie w I instancji jest decyzja, jak od decyzji zostało wniesione odwołanie to postępowanie odwoławcze zostało wszczęte z chwilą wniesienia odwołania, a gdy po wstępnym badaniu organ stwierdzi, że to odwołanie nie jest dopuszczalne i wyda postanowienie o stwierdzeniu niedopuszczalności odwołania jest ono już wydane przez w postępowaniu przed sądem i jest to postanowienie kończące postępowanie odwoławcze].

ad. 3). W zasadzie nie ma takiego postanowienia w obecnym stanie prawnym bo sprawę co do istoty rozstrzygane są decyzjami.

[jest jeden pogląd prof. Wosia, że jest to postanowienie o wznowieniu postępowania, ale pogląd ten jest odosobniony i nie odpowiada regulacji kodeksowej]

8.4.3. Postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, od których przysługuje zażalenie.

8.4.4. Inne akty i czynności (niż ww. nie będące decyzjami ani postanowieniami) z zakresu adm. publ. dot. uprawnienia lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.

Do tej kategorii zalicza się dwie grupy aktów i czynności:

1. Określone czynności materialno - techniczne tzw. czynności faktyczne (nie polegające na wydawaniu aktów adm. tylko takie, które wywołują skutek przez sam fakt dokonania tej czynności jak przy doręczeniu, które wywołuje skutek prawny np. w postaci rozpoczęcia biegu terminu do wniesienia odwołania). Tu będą należały następujące czynności materialno - techniczne:

• czynność zameldowania

• akt stanu cywilnego

• akt rejestracji podmiotu prowadzącego działalność gosp.

• czy ustalenia opłaty np. zezwolenie na sprzedaż alkoholu.

2. Czynności polegające na tym, że organ odmawia uznania uprawnień lub obowiązków danej osoby wynikających bezpośrednio z przepisów prawa tzn. nie wymagających konkretyzacji w formie deklaratoryjnego aktu adm. czyli np. takie czynności jak:

• odmowa przyjęcia kogoś do zakładu adm. takiego jak Biblioteka Publiczna, czy Zakład Opieki Zdrowotnej i uniemożliwienia w ten sposób tej osobie korzystania z jej usług.

8.4.5. Akty organów j.s.t. oraz organów związków gmin i związków powiatów.

• Są to np. uchwały wykonawcze Sejmiku Woj., Rady Powiatu, czy Rady Gminy,

• uchwały porządkowe Rady Powiatu czy RG,

• czy zarządzenia porządkowe Zarządu Powiatu albo Wójta, Burmistrza, Prezydenta miasta. (akty wykonawcze są wydawane na podst. szczególnego upoważnienia aktu wyższego rzędu np. ustawy a akty porządkowe są wydawane są na podst. generalnego (ogólnego) upoważnienia aktu wyższego rzędu).

8.4.6. Akty prawa miejscowego organów adm. rządowej.

• rozporządzenia wykonawcze Wojewody

• rozporządzenia porządkowe Wojewody.

Takie akty wydają także organy adm. niezespolonej np. Dyrektor Urzędu Morskiego może wydawać zarządzenia wykonawcze i porządkowe.

[Odnośnie aktów organów j.s.t , zw. gmin i powiatów oraz, aktów prawa miejscowego organów adm. rządowej: oprócz tego, że ustawa PPSA wymienia te akty jako te, które podlegają kontroli sądów adm. to również ustawy tzw. samorządowe( o samorządzie gminy, powiatu i woj.) i ustawa o adm. rządowej w woj. wymieniają akty podlegające kontroli sądowej, jeśli chodzi o te ustawy to one istniały wcześniej niż PPSA. Jest pytanie czy ta regulacja uchyla tamte regulacje, które są w ustawach późniejszych w myśl zasady lex posterior derogat legi priori - ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą. Przeciwko temu wnioskowi przemawiają dwa argumenty:

1. Przepisy wprowadzające PPSA naniosły zmiany do ustaw samorządowych i do ustawy o adm. rządowej w woj., które miały za zadanie przystosowanie przepisów tych ustaw do nowej ustawy regulującej postępowanie przed sądami. Wprowadzając te zmiany ustawodawca nie zmienił tych przepisów w których ustawy samorządowe i ustawa o adm. rządowej w woj, określały jakie akty i w jakim trybie podlegają kontroli sądu.

2. Przepisy ustaw samorządowych i ustawy o adm. rządowej w woj. mają char. szczególny w stosunku do przepisów ustawy PPSA, a to znaczy, że skoro mają char. szczególny to jest zasada, że ustawa późniejsza ale ogólna nie uchyla ustawy wcześniejszej, która ma char. szczególny - lex posterior generali non derogat legi specialis priori. Jest to wyjątek od zasad, że ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą. Ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą tylko, gdy obie mają ten sam charakter czyli ogólny].

8.4.7. Akty nadzoru nad działalnością organów samorządu terytorialnego.

Można tu wyróżnić 4 podgrupy:

1. Są to tzw. rozstrzygnięcia nadzorcze organów nadzoru czyli akty adm. organu nadzorczego kończące postępowanie nadzorcze i konkretyzujące środek nadzoru, który organ chce zastosować. Konkretnie będzie to:

a). orzeczenie Wojewody lub Kolegium RIO o stwierdzeniu nieważności uchwały organu samorządu terytorialnego (niezależnie od szczebla org.).

b). Odwołanie (rozwiązanie) przez Prezesa RM organu wykonawczego gminy, powiatu lub woj. w razie powtarzającego się naruszania przez te organy Konstytucji lub ustaw.

c). zawieszenie przez Prezesa RM organów stanowiących gminy, powiatu lub woj. i ustanowienie Zarządu komisarycznego, gdy ma miejsce przedłużający się brak skuteczności w wykonywaniu zadań publ. przez te organy i nie ma nadziei na szybką poprawę sytuacji.

d). Ustalenie przez RIO budżetu gminy, powiatu lub woj. w przypadku nieuchwalenia budżetu przez organ stanowiący j.s.t. do 31 marca roku budżetowego.

2. Środki podejmowane w toku postępowania nadzorczego przed podjęciem właściwego rozstrzygnięcia nadzorczego np. wstrzymanie przez Wojewodę wykonania uchwały organu gminy w stosunku, do której zostało wszczęte postępowanie o stwierdzeniu jej nieważności.

3. Czynności nadzoru o char. prewencyjnym np.

• wezwanie przez Wojewodę Wójta, który dopuszcza się powtarzającego się naruszenia Konstytucji lub ustaw do zaprzestania takich naruszeń.

Inne działania o char. prewencyjnym:

• wezwanie przez Wojewodę RP do zastosowania niezbędnych środków w przypadku, gdy Zarząd Powiatu dopuszcza się powtarzającego się naruszania Konstytucji lub ustaw.

• Wezwanie przez Wojewodę Sejmiku Woj., gdy Zarząd Woj. dopuszcza się powtarzającego naruszania Konstytucji lub ustaw.

4. Akty współdziałania innych organów sam. ter. polegające na zajęciu stanowiska w kwestii zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopiniowania rozstrzygnięcia sam. ter. jeżeli od zajęcia takiego stanowiska prawo uzależnia ważność rozstrzygnięcia organu samorządu.

część 9. Zasady ogólne postępowania sądowoadministracyjnego.

9.1. Zasada dostępu do sądu

Jest niejako pochodną prawa do sądu, które Konstytucja RP gwarantuje w art. 45 ust. 1 w odniesieniu do wszelkich sądów a ponadto w art. 184 w odniesieniu do sądów adm. Ta zasada dostępu do sądu wdraża prawo uruchamiania postępowania przed sądem jako organem niezależnym, bezstronnym, niezawisłym. Zasada ta znajduje pełne odzwierciedlenie w postępowaniu sadowoadm. wynika z tego, że obecnie każdy podmiot ma prawo wystąpić do sądu adm. przeciwko każdej formie działania adm. publ. jeżeli tylko to działanie określa w sposób władczy pozycję tego podmiotu.

9.2. Zasada dwuinstancyjności

Jest to zasada naczelna odnosząca się do każdego postępowania unormowanego przepisami prawa (nie tylko do sądowoadministracyjnego, i nie tylko do sądowego bo i do administracyjnego). Każda ze stron w postępowaniu ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji (art. 78 Konstytucji). W odniesieniu do całego wymiaru sprawiedliwości zasadę tę statuuje art. 76 ust. 1 Konstytucji, stanowiąc, że postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Natomiast obowiązywanie tej zasady w postępowaniu sądowoadm. potwierdza art. 2 Prawa o Ustroju Sądów Administracyjnych (PUSA), który to art. przewiduje istnienie obok NSA również Wojewódzkich Sądów Administracyjnych, oraz przepisy działu IV Prawo o Postępowaniu Przed Sądami Administracyjnymi (PPSA), które dotyczą środków odwoławczych od orzeczeń sądów adm. wydanych w I instancji. Zasada ta ustanawia prawo podmiotowe dla określonych uczestników postępowania zwłaszcza dla stron. Nie przesądza o tym że każde postępowanie będzie się toczyło w II instancji. Zależy to od stron, czy podmioty uprawnione do wniesienia określonych środków wniosą je czy nie.

9.3. Zasada legalności

Nakazuje ona organom prowadzącym postępowanie:

1. Działać w oparciu o przepisy prawa.

2. Kontrolować przestrzeganie prawa przez uczestników postępowania.

Zasada legalności w postępowaniu sądowoadministracyjnym jest rozpatrywana jeszcze w innym aspekcie. Chodzi o char. kontroli działań adm. publ. sprawowanej przez sądy adm. a mianowicie kontrola ta jest sprawowana tylko pod względem legalności czyli zgodności z prawem a nie także pod względem celowości. Mówi o tym art. 1 § 2 PUSA. (Sąd nie uchyli czy nie unieważni zaskarżonej decyzji czy innego działania adm. jeśli jest zgodne z prawem, a np. jest niecelowe ze względu na interes społ. czy stron. Celowość - tylko w postępowaniu administracyjnym, w sądowoadm. tylko legalność).

9.4. Zasada pisemności

Tak samo jak zasada ustności dotyczy formy w jakiej mają być dokonywane w postępowaniu czynności procesowe.

W postępowaniu sądowoadministracyjnym w zdecydowanej większości czynności muszą być dokonywane w formie pisemnej w tym również czynności przygotowawcze Przewodniczącego wydziału.

Czynności dokonywane ustnie mają miejsce tylko w toku rozprawy i postępowaniu mediacyjnym ale i tak powinny one znaleźć swoje odzwierciedlenie, utrwalenie w protokole.

Zasada ustności natomiast nie obowiązuje w ogóle na posiedzeniach niejawnych to nawet wtedy, gdy następuje na niej rozpoznanie sprawy co do istoty.

Ustność podczas rozprawy jest nie tylko celowa ale i niezbędna aby umożliwić zastosowanie innych zasad np. zasady bezpośredniości - chodzi o to aby sąd miał możliwość bezpośredniego, osobistego zetknięcia się i zapoznania z dostarczonym przez stronę materiałem dowodowym z argumentacją przytoczoną przez nie dla wykazania zasadności ich twierdzeń. Zasada ustności jest w takim zakresie w jakim jest dopuszczalna, odnosi się tylko do czynności stron i uczestników postępowania. Natomiast czynności orzecznicze sądu - wyroki i postanowienia, oraz zarządzenia Przewodniczącego wydziału muszą być zawsze dokonywane na piśmie, co więcej muszą być podpisane przez podmiot, który go wydał, jest to warunek jego bytności, inaczej nie istnieje w znaczeniu prawno procesowym.

9.5. Zasada równości stron

Ma szczególne znaczenie w postępowaniu sądowoadm. z tego względu, że jedną ze stron tego postępowania jest podmiot, który przed jego wszczęciem korzystał z uprawnień do władczego kreowania sfery praw i obowiązków podmiotu będącego drugą stroną postępowania.

Zasada równouprawnienia stron oznacza dwie rzeczy:

1. Że każda ze stron ma w postępowaniu sądowoadm. zagwarantowane jednakowe środki ochrony i jednakową możliwość skorzystania z nich poprzez podejmowanie odpowiednich czynności procesowych.

2. Zasada ta oznacza, że obie strony postępowania sądowoadm. powinny mieć możliwość wypowiedzenia się przed wydaniem wyroku.

Oba te aspekty w obecnym stanie prawnym są zagwarantowane w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

9.6. Zasada jawności

Jest to jedna z tych zasad, które dotyczą całego wymiaru sprawiedliwości a nie tylko postępowania sądowoadm.

W odniesieniu do całego wymiaru sprawiedliwości ustanawiają ją:

1. Art. 45 ust. 1 Konstytucji, który gwarantuje każdemu prawo do jawnego rozpatrzenia sprawy.

2. Art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji O Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, który określa publiczność postępowania.

W odniesieniu do postępowania sądowoadministracyjnego zasadę tę wyraża: Art. 90 PPSA zgodnie, z którym jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej posiedzenia sądowe są jawne a sąd orzekający rozpoznaje sprawę na rozprawie. Nawet jeżeli przepis szczególny przewiduje rozpatrywanie sprawy na posiedzeniu niejawnym to sąd zawsze może ją skierować na posiedzenie jawne wyznaczając rozprawę. Ustawa przewiduje takie okoliczności, w których sąd obowiązany jest przeprowadzić posiedzenie przy drzwiach zamkniętych. W pewnych przypadkach sąd obowiązany jest z urzędu podjąć posiedzenie przy drzwiach zamkniętych a w innych na wniosek strony. Z urzędu powinno to nastąpić ze względu na moralność, na bezpieczeństwo państwa lub porządek publiczny oraz ze względu na ochronę tajemnicy państwowej lub służbowej. Natomiast na wniosek strony posiedzenie powinno się odbyć przy drzwiach zamkniętych, gdy przemawia za tym ochrona życia prywatnego lub inny ważny interes prywatny. Zasada jawności to nie tylko jawne rozpatrywanie sprawy, oznacza ona również prawo dostępu stron do akt postępowania. Art. 61 Konstytucji gwarantuje to prawo tylko stronom danego postępowania. Natomiast regulamin wewnętrznego urzędowania WSA czyli rozporządzenia Prezydenta z 18 września 2003 r. przyznaje prawo przeglądania akt sprawy także osobom nie będącym stroną o ile wykażą uzasadnioną potrzebę tego - mówi o tym konkretnie § 21 ust. 2 p. 3 tego rozporządzenia.

9.7. Zasada udzielania pomocy stronom

Statuuje ją art. 6 PPSA i co istotne inaczej niż w postępowaniu adm. zasada ta odnosi się tylko do tych stron, które występują w sprawie bez adwokata lub radcy prawnego. Sam fakt, że strona działa przez pełnomocnika nie zwalnia sądu z obowiązku wynikającego z tej zasady jeśli pełnomocnikiem nie jest adwokat lub radca prawny. Obowiązki wynikające z tej zasady: Sąd powinien udzielać stronom niezbędnych wskazówek o czynnościach procesowych, pouczać o skutkach prawnych tych czynności i o skutkach zaniedbania ich dokonania. Obowiązek realizuje się wtedy, gdy sytuacja procesowa świadczy o tym, że należy udzielić stronie pomocy prawnej, gdy strona np. nie zdaje sobie sprawy, że przysługuje jej jakieś uprawnienie procesowe, a nie przed podjęciem czynności prawnej. Muszą istnieć okoliczności, stanowiące przesłanki aby z tej zasady skorzystał. W odniesieniu do najbardziej istotnych z punktu widzenia interesów stron kwestii prawnych ustawa wyraźnie (expressis verbis) zobowiązuje sąd do pomagania stronom. Czyli oprócz tej ogólnej zasady udzielania pomocy stronom są przepisy, które konkretyzują obowiązki wynikające z tej zasady określając wprost, że sąd ma obowiązek poinformowania strony o określonych kwestiach prawnych a mianowicie ustawa wyraźnie stanowi, że sąd powinien pouczyć strony:

1. o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia (art. 140 i 163 § 2 PPSA).

2. o skutkach nie zgłoszenia zmiany miejsca zamieszkania (art. 70 § 2 PPSA).

3. o skutkach nie zgłoszenia wniosków w sprawie kosztów postępowania (Art. 210 § 1 PPSA).

4. o skutkach nieustanowienia pełnomocnika do doręczeń przez stronę zamieszkałą za granicą (Art. 299 § 2 PPSA).

9.8. Zasada ekonomii procesowej.

Odnosi się do całego systemu prawa. Zasada znajduje wyraz w art. 45 ust. 1 Konstytucji, w którym podkreśla się prawo do rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności , w którym wskazuje się ogólne prawo do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie.

Natomiast w odniesieniu do postępowania sądowoadministracyjnego zasada ekonomii procesowej wynika z art. 7 PPSA, wg którego sąd adm. powinien podejmować czynności zmierzające do szybkiego załatwienia sprawy i dążyć do jej rozstrzygnięcia na pierwszym posiedzeniu. Ustawa PPSA przewiduje szereg rozwiązań szczegółowych, które mają zapewniać jak najszybsze załatwienie sprawy, a służyć temu mają przede wszystkim następujące regulacje:

a). pośredni tryb wznoszenia skargi do sądu (czyli za pośrednictwem organu adm.) przy jednoczesnej możliwości wydania przez sąd wyroku, mimo nie przekazania skargi przez organ adm.

b). postępowanie mediacyjne i uproszczone

c). możliwość otworzenia na nowo rozprawy na zasadzie kontynuacji poprzedniej tzn. bez konieczności powtarzania czy ponawiania czynności procesowych. Każdą z rozpraw może prowadzić inny skład orzekający, jednakże wyrok może być wydany przez tych sędziów, przed którymi odbywa się rozprawa bezpośrednio poprzedzająca wydanie wyroku.

d). zasada, że sądy adm. obu instancji (WSA i NSA) orzekają na posiedzeniu niejawnym w składzie tylko 1 sędziego.

e). ustanowienie terminów dla sporządzenia uzasadnienia orzeczeń.

W I instancji termin ten wynosi 14 dni przy czym w razie oddalenia skargi uzasadnienie sporządza się tylko na wniosek strony, który powinien być zgłoszony w ciągu 7 dni od ogłoszenia lub doręczenia sentencji wyroku.

W II instancji termin na sporządzenie uzasadnienia orzeczenia wynosi 30 dni i dotyczy wszystkich orzeczeń NSA.

9.9. Zasada oficjalności i dyspozycyjności.

Kryterium wyodrębniania zasady dyspozycyjności i oficjalności jest inicjatywa podejmowania czynności procesowej.

Jeżeli w ramach postępowania dominuje podejmowanie czynności przez sąd z urzędu to mówimy o zasadzie oficjalności.

Jeżeli natomiast inicjatorem większości czynności procesowych są strony to należy przyjąć istnienie zasady dyspozycyjności.

Sposób uruchamiania postępowania sądowoadm. stanowi przejaw zasady dyspozycyjności dlatego, że jest ono wszczynane wyłącznie na skutek wniesienia skargi przez uprawniony podmiot a nigdy z urzędu. Dotyczy to zarówno wszczęcia postępowania przed sądem wojewódzkim jak i przed NSA, a także wznowienia postępowania (wznowienie też na wniosek).

Natomiast zasady oficjalności należy dopatrywać się w tym, że jednym z podmiotów uprawnionych do wniesienia skargi jest Prokurator.

Jeśli chodzi o sam przebieg postępowania to przed WSA dominuje zasada oficjalności, przede wszystkim przejawia się to w tym, że sąd woj. rozstrzygając sprawę w jej granicach nie jest związany ani zarzutami (czy wnioskami) skargi ani powołaną podstawą prawną. Bada zaskarżony akt pod kątem wszelkich naruszeń prawnych a nie tylko tych, które zostały podniesione przez skarżącego. Tak samo jeśli chodzi o wnioski sąd nie jest związany wnioskami. Zasada ta przejawia się też tym, że strona może w zasadzie wycofać określoną skargę, ale czynność ta nie wiąże sądu. Sąd kontroluje także cofnięcie skargi w celu ustalenia czy jego skutkiem nie będzie obejścia prawa albo pozostawienie w obrocie prawnym aktu czynności dotkniętych wadą nieważności. Poza tym przejawia się ta zasada w tym, że większość czynności procesowych sąd podejmuje z urzędu np. skierowanie spraw na posiedzenie przy drzwiach zamkniętych, zawieszenie i podjęcie zawieszonego postępowania, zwrot stronie wpisu sądowego w uzasadniających go przypadkach, odtworzenie zniszczonych lub zaginionych akt sądowych. Natomiast wniosek strony jest niezbędny w przypadku wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu lub czynności, ale sąd może z urzędu zmienić lub uchylić takie postanowienie w każdym czasie stosownie do zmiany okoliczności sprawy oraz w przypadku zwrotu stronie kosztów procesu, chyba że sąd orzeka o kosztach postępowania rozpatrzeniu sprawy na posiedzeniu niejawnym a strona nie jest reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego. Prawo inicjatywy dowodowej przysługuje zarówno sądowi jak i stronom.

W postępowaniu przed NSA przeważa zasada dyspozycyjności, ponieważ NSA jako sąd II instancji rozstrzyga sprawę tylko w granicach skargi kasacyjnej a więc tylko w granicach zarzutów wskazanych przez stronę. Z urzędu bierze pod uwagę jedynie przesłanki nieważności postępowania (więc jest tu też zasada oficjalności).

część 10. Właściwość sądów administracyjnych.

1. Właściwość rzeczowa.

2. Właściwość miejscowa.

3. Właściwość instancyjna.

Właściwość rzeczowa sądu adm. obejmuje wszelkie sprawy adm. z wyjątkiem spraw:

1. zastrzeżonych dla właściwości innych sądów np. sprawy z zakresu ubezpieczeń społ. gdzie odwołanie od decyzji organów rentowych ZUS przysługuje do sądu powszechnego.

2. wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami adm. publ.

3. wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi.

4. w sprawie odmowy mianowania na stanowisko lub powołania do pełnienia funkcji w organach adm. publ., chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa.

Właściwość miejscową WSA ustala się wg miejsca siedziby organu adm. publ., którego działalność została zaskarżona.

Właściwość instancyjna : W I instancji kontrola działalności adm. publ. sprawowana jest przez WSA, a w II instancji przez NSA. Przepisy szczególne mogą przyznawać określone sprawy rozpoznawane w I instancji NSA. Dla oceny właściwości sądu adm. miarodajny jest moment wniesienia skargi, sąd który był właściwy w tym momencie pozostaje właściwy do ukończenia postępowania nawet jeżeli podstawy ustalania właściwości zmieniły się w toku postępowania.

część 11. Wyłączenie sędziego z udziału w postępowaniu.

W pewnych przypadkach wyłączenie sędziego następuje z mocy samego prawa, w innych przypadkach do wyłączenia sędziego niezbędne jest wydanie przez sąd postanowienia.

11.1 Wyłączenie sędziego z mocy ustawy.

Sędzia z mocy ustawy podlega wyłączeniu w następujących sprawach:

1. W których sam jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki

2. W których stroną jest jego małżonek, krewni lub powinowaci w linii prostej bez ograniczeń co do stopnia, krewni boczni do 4 stopnia, lub powinowaci boczni do 2 stopnia.

3. W sprawach, w których był lub nadal jest pełnomocnikiem jednej ze stron.

4. W sprawach, w których stroną jest osoba związana z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli.

5. W których świadczył usługi prawne jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą.

6. W których brał udział jako sędzia lub prokurator.

7. W których brał udział w wydaniu zaskarżonego aktu adm. lub normatywnego.

11.2 Wyłączenie sędziego przez sąd w drodze postanowienia.

Powinno nastąpić jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego (np. konkubinat).

Zażalenie przysługuje tylko na postanowienie o odmowie wyłączenia sędziego i to tylko wydane przez WSA. Wyłączenie sędziego jeżeli zachodzi stosunek osobisty może nastąpić albo na wniosek sędziego albo na wniosek strony.

część 12. Strony i uczestnicy postępowania.

12.1 Strony

W postępowaniu tym występują 2 strony, jedną z nich jest skarżący czyli osoba, która wnosi skargę na działania lub bezczynność adm. Drugą stroną jest organ adm., którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi.

Skarżącym mogą być następujące podmioty:

1. Każdy kto ma w tym interes prawny.

2. Prokurator.

3. RPO.

4. Organizacja społ. w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dot. innych osób o ile brała udział w postępowaniach adm. na prawach strony (tym bardziej może wnieść skargę we własnej sprawie).

Stroną postępowania przed sądami adm. staje się każdy podmiot, który wniesie skargę niezależnie od tego czy ma tzw. legitymację procesową. Jeśli ta osoba nie ma legitymacji procesowej czyli nie jest żadnym z podmiotów ww. to jej skarga zostanie odrzucona, ale nie zmienia to faktu, że ta osoba jest stroną (gdy wnosi skargę, i będą strona będzie mogła zaskarżyć postanowienie o odrzuceniu skargi, ze względu na to, że nie ma legitymacji procesowej).

Te dwie strony występują w postępowaniu przed sądami adm. tylko w tych sprawach, które uruchamiane są wskutek wniesienia skargi.

12. 2. Uczestnicy postępowania.

Uczestnikiem postępowania jest podmiot, który nie będąc stroną ma prawo być uczestnikiem postępowania na prawach strony. Możemy wyróżnić 3 kategorie uczestników postępowania w zależności od tego w jaki sposób uzyskują status uczestnika postępowania:

1. Z mocy samego prawa uczestnikami postępowania sądowoadm. są podmioty, które nie wniosły skargi, ale brały udział w postępowaniu administracyjnym (bo postępowanie sądowoadministracyjne zawsze jest poprzedzone postępowaniem administracyjnym w toku, którego został wydany akt zaskarżony następnie przez stronę), jeżeli wynik postępowania sądowoadm. dotyczy ich interesu prawnego. Będą to na ogół inne strony postępowania adm. Jeśli w postępowaniu adm. było kilka stron a skargę wniosła tylko jedna z nich to te pozostałe strony stają się uczestnikami postępowania sądowoadm. z mocy samego prawa.

2. Na mocy postanowienia sądu o dopuszczeniu do udziału w postępowaniu, uczestnikami postępowania sądowoadm. mogą zostać:

a). osoby, które nie brały udziału w postępowaniu adm. jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy ich interesu prawnego.

b). organizacja społ. w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności (bez względu na to czy brała ona udział w postępowaniu adm. na prawach strony).

3. Na skutek samego zgłoszenia udziału w postępowaniu, uczestnikami postępowania sądowoadm. stają się:

a). Prokurator, jeżeli wymaga tego ochrona praworządności.

b). RPO, jeżeli wymaga tego ochrona praw człowieka i obywatela.

Prokurator, RPO i Organizacje społ. mogą występować przed sądem bądź jako strona wtedy, gdy sami wnoszą skargę bądź jako uczestnicy postępowania wtedy, gdy zgłaszają udział w postępowaniu, które już się toczy. Jeśli chodzi o organizację społ. to występując w char. strony może ona być bądź stroną skarżącą bądź organem, którego działanie lub bezczynność zaskarżono. Char. dla org. społ. jest to, że może występować bądź we własnej sprawie, bądź w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli wcześniej brała udział w postępowaniu adm. jako podmiot na prawach stron.

część 13. Współuczestnictwo materialne i formalne.

Współuczestnictwo materialne zachodzi, gdy ten sam akt lub czynność lub bezczynność organu adm. zostanie zaskarżony przez kilka legitymowanych podmiotów. Taka sytuacja może mieć miejsce w 3 przypadkach:

1. gdy zaskarżenia dokonał podmiot legitymowany formalnie (wynika z przepisów prawa proceduralnego - Prokurator, RPO, org. społ.) w sprawach dot. interesu innych osób, oraz podmiot legitymowany materialnie czyli np. strona postępowania adm.

2. gdy w postępowaniu adm. poprzedzającym wydanie aktu lub podjęcie czynności było więcej podmiotów legitymowanych materialnie do zaskarżenia działania organu adm., gdy było kilka stron postępowania adm. (wielość stron).

3. gdy przedmiotem oskarżenia jest akt lub czynność o char. generalnym np. uchwała organu j.s.t., akty prawa miejscowego wydane przez terenowe org. adm. rządowej.

W tych 3 przypadkach możemy mieć do czynienia ze współuczestnictwem materialnym i zaskarżenie tego samego działania lub bezczynności organów adm. gdzie jest kilka uprawnionych podmiotów może nastąpić w jednej skardze albo w oddzielnych pismach procesowych, z tym że tak w jednym jak i w drugim przypadku sąd ma obowiązek łącznego rozpoznania, ewentualnie łącznego rozstrzygnięcia wszystkich skarg w jednym postępowaniu (bo nawet jeżeli kilka podmiotów wniosło odrębne skargi to jest to skarga na to samo działanie czy bezczynność, nie ma znaczenia ile pism procesowych zostało wniesionych tylko to czego one dotyczą).

Współuczestnictwo formalne ma miejsce wtedy, gdy sąd połączy kilka oddzielnych spraw toczących się przed nim w danym okresie. Połączeniu powinny podlegać sprawy pozostające w jakimś związku np. poprzez powiązanie uprawnień lub obowiązków wynikających z różnych działań org. adm. które zostały zaskarżone. Z tym, że połączenie spraw ma char. fakultatywny, decyduje o tym sąd a rozstrzygając w tej kwestii powinien kierować się zasadą ekonomii procesowej.

część 14. Terminy w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

Terminy rozumiane jako czas do wykonania określonej czynności. Terminy dzielimy wg różnych kryteriów:

14.1 Wg sposobu określenia terminu.

Wyróżnia się :

1. Terminy wyznaczające okres, a więc liczone w dniach , tygodniach, miesiącach, latach.

2. Terminy wyznaczające konkretna datę, której czynność ma być dokonana.

14.2 Wg podmiotu, którego dotyczy termin.

1. Termin dot. czynności sądu np. termin do sporządzenia uzasadnienia wyroku (termin wyznaczający okres), termin ogłoszenia wyroku (to termin wyznaczający datę).

2. Terminy dot. czynności uczestników postępowania zwłaszcza stron. np. termin do wniesienia skargi (wyznaczający okres), termin stawienia się na wezwanie (wyznaczający datę).

14.3 Wg podmiotu wyznaczającego termin.

1. Terminy ustawowe czyli wyznaczone przez ustawodawcę w przepisach PPSA np. termin do wniesienia skargi, czy termin do wniesienia skargi kasacyjnej, na wniesienie zażalenia na postanowienie, do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku, czy termin do sporządzenia uzasadnienia wyroku.

2. Terminy tzw. sądowe czyli terminy wyznaczone przez sąd lub Przewodniczącego Wydziału (będą tu zarówno terminy dot. stron) np. termin do przedłożenia dokumentów czy termin do wpłacenia zaliczki na pokrycie wydatków związanych z podjęciem wnioskowanej czynności (jak i czynności sądu) czy termin ogłoszenia wyroku.

Terminy ustawowe nie mogą być wydłużone lub skracane, natomiast niektóre mogą być przywracane. Natomiast terminy sądowe mogą być w uzasadnionych przypadkach przedłużane lub skracane.

14.4 Wg tego czy upływ terminu umożliwia czy uniemożliwia skuteczne dokonanie czynności.

Tutaj wyróżnia się:

1. Tzw. terminy ad quen czyli takie przed upływem, których czynność powinna być dokonana np. termin do wniesienia skargi jako przykład terminu ad quen ustawowego czy termin do wpłacenia zaliczki na pokrycie wydatków związanych z podjęciem wnioskowanej czynności jako przykład terminu sądowego.

2. Terminy post quen czyli po upływie, których czynność ma być dokonana np. takie terminy należą do rzadkości w zasadzie mogą dotyczyć tylko czynności organu a nie stron i takim jedynym terminem jest termin do podjęcia przez sąd postępowania zawieszonego na zgodny wniosek stron, Jest to termin ustawowy wynosi 3 miesiące - czyli po upływie 3 miesięcy czynność może być dopiero dokonana.

14.5. Wg skutków prawnych związanych z niedochowaniem terminu.

1. Terminy zawite czyli takie, których upływ powoduje bezskuteczność czynności, ale mogą one zostać przywrócone np. termin do wniesienia skargi, skargi kasacyjnej, zażalenia na postanowienie.

2. Terminy przedawniające czyli takie, których upływ powoduje wygaśnięcie prawa do dokonania czynności procesowych. W przeciwieństwie do zawitych są one nieprzywracalne np. termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania wynosi 5 lat, termin do żądania kosztów sądowych wynosi 3 lata, termin do żądania zwrotu opłaty sądowej lub zaliczki na pokrycie wydatków związanych z podjęciem wnioskowanej czynności.

3. Terminy instrukcyjne - porządkowe których uchybienie nie powoduje bezskuteczności czynności, termin instrukcyjny dot. wyłącznie czynności sądu np. termin do sporządzenia uzasadnienia wyroku przez sąd.

14.5.1 Warunki przywrócenia terminu zawitego

1. Osoba zainteresowana przywróceniem terminu powinna uprawdopodobnić, że uchybienie mu nastąpiło bez jej winy.

2. Wniosek o przywrócenie terminu osoba zainteresowana powinna wnieść w ciągu 7 dni od ustania przyczyny uchybienia terminowi.

3. Jednocześnie z wniesieniem prośby o przywrócenie terminu osoba zainteresowana powinna dokonać czynności, dla której wyznaczony był ten termin.

Są też przesłanki negatywne przywrócenia terminu:

1. Brak negatywnych konsekwencji uchybienia terminowi dla osoby, która nie dokonała czynności.

2. Upływ roku od chwili upływu terminu dla dokonania określonych czynności (nie jest to przesłanka bezwzględna wyjątkowo sąd może ją pominąć).

część 15. Doręczenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

(Doręczenia zarówno os. fizycznym jak i jednostkom organizacyjnym). Sąd może dokonywać doręczenia przez pocztę, przez swoich pracowników albo inne upoważnione organy. Dopuszczalne jest także doręczanie bez pośrednictwa tych podmiotów ww. za pomocą takich urządzeń jak fax, poczta elektroniczna. O wyborze jednego z tych sposobów decyduje sąd kierując się zasada ekonomii procesowej (czyli tym, który sposób jest najprostszy czy najszybszy). Pisma (także orzeczenia) doręcza się w postępowaniu sądowoadm. nie w oryginałach tylko w odpisach. Strona nie może się domagać oryginału. Pisma powinny być doręczane w porze dogodnej dla adresata tzn. w zasadzie tylko w dni powszednie w ciągu dnia, w wyjątkowych przypadkach jedynie można doręczyć pismo w dni ustawowo wolne od pracy oraz w porze nocnej (w rozumieniu przepisów PPSA od 21⁰⁰07⁰⁰). W takich przypadkach wymagane jest uprzednie zarządzenie Prezesa Sądu zezwalające na doręczenie pisma. Adwokaci lub radcy prawni mogą doręczać sobie pisma nawzajem bezpośrednio czyli bez konieczności korzystania z tych podmiotów, za potwierdzeniem odbioru i daty doręczenia.

1. Doręczenia pism osobom fizycznym:

Zasadą jest, że jeśli stroną jest osoba fizyczna to pismo doręcza się do rąk własnych.

Wyjątki:

1. Jeśli strona nie ma zdolności procesowej to pismo doręcza się przedstawicielowi ustawowemu.

2. Jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika to pisma doręcza się pełnomocnikowi, przy czym jeśli strona działa przez kilku pełnomocników to sąd nie musi doręczać każdemu tylko jednemu z nich. Ten wybór należy do sądu.

3. Żołnierzom zasadniczej służby wojskowej doręcza się pisma za pośrednictwem Dowódcy Jednostki Wojskowej, której żołnierz pełni służbę.

4. Osobom pozbawionym wolności pismo doręcza się za pośrednictwem adm. zakładu karnego, w którym taka osoba odbywa karę.

5. Jeśli miejsce pobytu strony nie jest znane pisma doręcza się kuratorowi, którego ustanawia sąd.

O ustanowieniu takiego kuratora Przewodniczący Wydziału powinien ogłosić publicznie w budynku sądowym i w Urzędzie Gminy a w sprawach większej wagi również w prasie jeśli Przewodniczący uzna to za potrzebne. Zasadniczo doręczenie pisma kuratorowi staje się skuteczne z chwilą jego dokonania (jest to reguła), jednakże sąd może uzależnić skuteczność doręczenia pisma kuratorowi od upływu określonego terminu od dnia wywieszenia obwieszczenia o ustanowieniu kuratora w budynku sądowym

6. Jeżeli strona zamieszkuje za granicą doręcza się pisma pełnomocnikowi do doręczeń. Strona ma obowiązek ustanowić takiego pełnomocnika wraz z wniesieniem skargi.

W sytuacji, gdy ze skargi wynika, że stroną jest osoba mieszkająca za granicą to sąd doręczając takiej osobie odpis skargi powinien powiadomić ją o obowiązku ustanowienia pełnomocnika do doręczeń.

15.1.1 Sposoby doręczania - tryby doręczeń osobom fizycznym

1. Tryb zwykły

Zasada jest taka, że os. fizycznej doręcza się pisma w mieszkaniu, w miejscu pracy, w sekretariacie sądu albo tam gdzie się zastanie adresata. Jest to tzw. tryb zwykły doręczeń.

Oprócz tego są dwa tryby doręczeń zastępczych:

1. Pierwszy z nich ma zastosowanie, gdy adresata nie zastanie się w mieszkaniu. W takiej sytuacji pismo można zostawić dorosłemu domownikowi a gdyby go nie było administracji domu lub dozorcy pod warunkiem, że osoby te podjęły się podania pism adresatowi jeżeli nie maja one sprzecznych interesów w sprawie z adresatem.

2. Drugi tryb zastępczy doręczenia można zastosować dopiero wtedy, gdy nie można skorzystać z pierwszego trybu zastępczego (oznacza to, że te dwa tryby nie mają char. równorzędnego ponieważ pierwszeństwo ma ww. dopiero, gdy nie jest możliwy do zrealizowania można skorzystać z drugiego). Polega on na tym, że pismo składa się w placówce pocztowej lub UG, zawiadomienie o tym zostawia się w skrzynce na korespondencję, a jak to nie jest możliwe to na drzwiach mieszkania adresata lub na drzwiach pomieszczenia, w którym adresat pracuje.

Doręczenie zastępcze powoduje domniemanie doręczenia pisma adresatowi, ale może ono zostać obalone jeśli adresat wykaże, że w istocie pisma nie otrzymał.

1. Doręczenia pism jednostkom organizacyjnym

Jeśli stroną jest jednostka organizacyjna to pisma jej dot. doręcza się organowi uprawnionemu do jej reprezentowania przed sądem albo do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pism.

15.3 Dowody doręczenia.

Odbierający pismo (czy to osoba fizyczna czy jednostka organizacyjna) powinien potwierdzić odbiór, datę odbioru własnoręcznym podpisem. Jeśli odbierający pismo nie chce albo nie może z jakichś powodów tego uczynić (potwierdzić odbioru pisma) to doręczający powinien sam oznaczyć datę doręczenia i przyczynę braku podpisu osoby, która odebrała pismo. Natomiast w przypadku, gdy pismo jest doręczane za pomocą faxu lub poczty elektronicznej dowodem doręczenia jest potwierdzenie transmisji danych.

2. Fikcja prawna doręczenia.

Polega na tym, że przyjmuje się fakt doręczenia za dokonany wraz ze wszystkimi skutkami prawnymi tego faktu, mimo że w rzeczywistości jest oczywiste, że adresat pisma nie otrzymał. (należy rozróżnić z domniemaniem doręczenia związanym z doręczeniem zastępczym bo przy domniemaniu doręczenia nie ma pewności, że adresat pismo otrzymał ale jest prawdopodobieństwo a przy fikcji prawnej jest oczywiste że adresat pisma nie otrzymał lecz przyjmuje się taką fikcję ).

4 przypadki, gdy mamy do czynienia z fikcją doręczenia:

1. Jeżeli osoba upoważniona do odbioru pisma nie zawiadomiła sądu o zmianie adresu w toku postępowania , wtedy pismo po zwróceniu go przez pocztę sądowi pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.

2. Jeżeli adresat pisma odmawia jego przyjęcia, wtedy zwraca się je sądowi z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy, pismo wraz z taka adnotacją dołącza się do akt sprawy, i uznaje się za doręczone w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata.

3. Jeżeli strona zamieszkała za granicą i nie ustanowiła pełnomocnika do doręczeń, pismo zostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia.

4. Jeżeli adresat doręczenia zastępczego nie odebrał pisma w ciągu 7 dni od pozostawienia go na poczcie lub UG to doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia tego okresu. [pismo na poczcie zostawia się na 14 dni, i po 14 dniach zwraca się sądowi, ale w postępowaniu sądowoadministracyjnym uważa się za doręczone adresatowi po 7].

3. Tryb wniesienia skargi

Obecnie skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działania lub bezczynność jest przedmiotem skargi. Po otrzymaniu takiej skargi organ ma pewne prawa i obowiązki i polegają one na tym, że:

1. Złożenie skargi nakłada na organ adm. obowiązek przekazania jej sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w ciągu 30 dni od chwili otrzymania. Jeżeli organ nie wykona tego obowiązku to może się spotkać z reperkusjami ze strony sądu, które mogą polegać na tym, że:

a) sąd może ukarać organ grzywną na wniosek skarżącego.

b) sąd może rozpoznać sprawę na podst. nadesłanego przez skarżącego odpisu skargi, może to zrobić tylko wtedy, gdy stan faktyczny i prawny wynikający ze skargi nie budzi wątpliwości. Tutaj także wymagane jest żądanie (wniosek) skarżącego aby sąd mógł z tej kompetencji skorzystać.

c) sąd może zawiadomić organy wyższego stopnia nad organem adm., którego działanie zostało zaskarżone.

2. Organ powinien rozważyć nie tylko na wniosek skarżącego ale także z urzędu możliwość wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu, jednakże gdy chodzi o decyzję lub postanowienie to organ nie może tego zrobić jeżeli zachodzą przesłanki nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności określone w KPA, a także wtedy, gdy ustawa szczególna wyklucza możliwość wstrzymania decyzji lub postanowienia.

Jeśli chodzi natomiast o akty prawa miejscowego to organ nie może wstrzymać ich wykonania jeżeli weszły już w życie. Postanowienia organu wydawane w tych kwestiach (wstrzymania lub odmowy) są niezaskarżalne.

3. Organ może skorzystać z prawa tzw. samokontroli tzn. może uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. Jeśli organ dokona takiej samokontroli a strona skarżąca nie zaskarży nowego aktu organu to sąd powinien umorzyć postępowanie sądowoadministracyjne.

1. Przebieg postępowania przed sądem.

Postępowanie sądowoadministracyjne składa się z 3 etapów:

1. Czynności wstępne.

2. Postępowanie rozpoznawcze.

3. Orzekanie (wydanie wyroku).

I. Etap czynności wstępnych: W ramach tych czynności:

1. Sąd do którego wniesiono skargę powinien zbadać swoją właściwość w sprawie, jeżeli uzna, że właściwy jest inny sąd adm. to powinien przekazać w drodze postanowienia sprawę temu sądowi. Takie postanowienie o przekazaniu sprawy do sądu właściwego wiąże w sprawie (tzn. sąd nie może się uznać za niewłaściwy), chyba ze sprawę przekazano do NSA (NSA nie jest związany przekazaniem).

2. Przewodniczący Wydziału bada czy skarga czyni zadość wymaganiom formalnym i czy został uiszczony od niej wpis, w razie potrzeby wzywa do usunięcia braków formalnych i do uiszczenia wpisu, chyba że skarżący złożył wniosek o przyznanie mu tzw. prawa pomocy. Przewodniczący Wydziału przekaże sprawę sędziemu sprawozdawcy bez wzywania do uiszczenia wpisu, jeżeli z treści skargi wynika, że podlega ona odrzuceniu (nie ma sensu wymagać wpisu).

3. Należy wyznaczyć skład orzekający. Ogólne zasady wyznaczania składu orzekającego do rozpatrzenia sprawy określają regulaminy wewnętrznego urzędowania sądów adm. Szczegółowe zasady przydziału spraw sędziom określa Kolegium Sądu, natomiast w konkretnej sprawie czyni to Przewodniczący wydziału, on też wyznacza jednocześnie sędziego sprawozdawcę. W niektórych sprawach wyznacza się skład drogą losowania. Zmiana składu orzekającego może nastąpić tylko w przypadkach losowych oraz w przypadkach kiedy sędzia podlega wyłączeniu.

4. W ramach czynności wstępnych sąd niejednokrotnie musi rozstrzygnąć wnioski dot. wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu lub czynności. (takiego wstrzymania może dokonać organ adm. do którego skarga została wniesiona ale strona może wnieść taki wniosek do sądu mimo odmowy wstrzymania przez organ). Sąd może wstrzymać zaskarżony akt lub czynność, gdy zachodzi prawdopodobieństwo wyrządzenia znacznej szkody albo może spowodować trudne do odwrócenia skutki. Nie może wstrzymać wykonania aktów prawa miejscowego, które weszły już w życie.

5. Sąd w ramach czynności wstępnych powinien zbadać dopuszczalność zaskarżania.

Przesłanki dopuszczalności zaskarżania:

1. dopuszczalność drogi sądowoadministarcyjnej, czyli skarga powinna być wniesiona na taki akt czy czynność organu adm., który podlega kontroli sądu adm. (na jeden z ww. w p. 8.4.).gdy skarga dot. bezczynności organu to droga sądowoadm. jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy ta bezczynność dot. takiej sprawy, która załatwiona jest w formie działania, które podlega kontroli sądu.

2. nie istnienie stanu zawisłości sprawy, ani powagi rzeczy osądzonej czyli sprawa objęta skargą między tymi samymi stronami nie jest w toku ani nie została już prawomocnie osądzona.

3. wniesienie skargi po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli w ogóle służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem adm. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć taką sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia przewidziany w ustawie dlatego, że strona lub inny uprawniony podmiot skorzystał już z tego środka, a nie dlatego że upłynął już termin do jego wniesienia.

Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, to przed wniesieniem skargi strona skarżąca powinna wezwać na piśmie organ do usunięcia naruszenia prawa.

W odniesieniu do innych niż decyzje i postanowienia aktów i czynności dot. uprawnienia lub obowiązku takie wezwanie powinno nastąpić w ciągu 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu czynności.

Ta przesłanka dopuszczalności zaskarżenia dot. wyczerpania środków zaskarżenia nie dot. Prokuratora i RPO. Mogą wnieść skargę do sądu nawet jeśli nie zostały wyczerpane środki zaskarżenia.

d) wniesienie skargi przez podmiot mający zdolność sądową i zdolność procesową.

Zdolność sądowa to zdolność do występowania w char. strony i posiadają ja następujące podmioty:

• osoby fizyczne

• osoby prawne

• państwowe i samorządowe jedn. organizacyjne oraz organizacje społ. nie posiadające osobowości prawnej oraz inne jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej jeżeli na mocy przepisów szczególnych istnieje możliwość nałożenia obowiązków lub przyznania im uprawnień albo skierowanie do nich nakazów lub zakazów albo uznanie ich uprawnień i obowiązków wynikających z mocy prawa.

Zdolność procesowa to zdolność do działania w postępowaniu osobiście lub przez pełnomocnika, (nie mylić z przedstawicielem, którego mają osoby nie mające zdolności procesowej) zdolność do podejmowania czynności procesowych. Tę zdolność mają w postępowaniu sądowoadm.:

• osoby fizyczne mające pełną zdolność do czynności prawnych oraz jednostki organizacyjne posiadające organy upoważnione do ich reprezentowania.

5. wniesienie skargi przez podmiot, któremu służy legitymacja do jej wniesienia.

6. zachowanie terminu do wniesienia skargi. Termin jest zróżnicowany w zależności od tego jaki podmiot wnosi skargę, inny termin jest przewidziany dla strony i organizacji społ. inny dla Prokuratora czy RPO. Z kolei moment liczenia takiego terminu jest zależy od przedmiotu zaskarżenia czyli jakie działania organu adm. się zaskarża.

• dla strony i organizacji społ. termin ten wynosi:

1. W przypadku skargi na decyzję lub postanowienie 30 dni od dnia doręczenia im przez organ rozstrzygnięcia w sprawie.

2. W innych przypadkach (skargi na inne czynności niż decyzje lub postanowienia) 30 dni od dnia doręczenia im przez organ odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi to ten termin wynosi 60 dni od dnia wniesienia wezwania do usunięcia naruszenia prawa.

• dla Prokuratora i RPO termin na wniesienie skargi wynosi:

1. W przypadku skargi na decyzję lub postanowienie 6 miesięcy od dnia doręczenia przez organ stronie rozstrzygnięcia sprawy.

2. W innych przypadkach 6 miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Termin 6 miesięczny nie ma zastosowania, gdy przedmiotem skargi jest akt prawa miejscowego wydany np. przez organ adm. rządowej lub samorządowej, tu Prokurator lub RPO może wnieść skargę w każdym czasie.

g) spełnienie wymogów co do treści skargi (wymogi co do treści pism procesowych określa art. 46 § 1 i 2 PPSA, a w odniesieniu do samej skargi art. 57 § 1 PPSA). W świetle obu przepisów można dojść do wniosku, że skarga powinna zawierać następujące elementy:

1. Oznaczenie sądu, do którego jest kierowane.

2. Imię i nazwisko lub nazwę stron ewentualnie ich przedstawicieli ustawowych lub pełnomocników jeśli strony nie działają samodzielnie oraz ich adres.

3. Oznaczenie rodzaju pisma (skarga).

4. Wskazanie zaskarżonej decyzji lub postanowienia, czy też innego aktu lub czynności.

5. Oznaczenie organu adm., którego działań czy też czynności skarga dotyczy.

6. Określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.

7. Osnowę wniosku (czego strona skarżąca się domaga czy np. uchylenia decyzji czy stwierdzenia niezgodności z prawem, stwierdzenia nieważności decyzji).

8. Podpis strony lub jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika.

9. Wymienienie załączników.

h) uiszczenie wpisu, chyba że skarżący z mocy ustawy nie podlega obowiązkowi uiszczenia wpisu albo został zwolniony z tego obowiązku przez sąd.

Nie spełnienie przynajmniej jednej przesłanki powoduje odrzucenie skargi przez sąd adm. Jeśli skarga jest dopuszczalna to w ramach czynności wstępnych należy skompletować akta niezbędne do rozpoznania sprawy, w razie potrzeby inne dowody które są dopuszczalne przed sądem adm.

II. Postępowanie rozpoznawcze

Postępowanie rozpoznawcze zmierza do zbadania zgodności z prawem zaskarżonego działania org. adm.

Postępowanie rozpoznawcze może toczyć się w dwóch trybach:

1. W trybie zwykłym

2. W trybie szczególnym

Tryb zwykły - sprawy rozpoznaje w zasadzie sąd w składzie 3 osobowym na rozprawie, z wyjątkiem tych przypadków kiedy sąd powinien wyłączyć jawność posiedzenia, to rozprawa jest jawna.

Tryb szczególny- są tu dwa rodzaje postępowania:

1. mediacyjne.

2. uproszczone.

Ad.1 Postępowanie mediacyjne nie zmierza do merytorycznego załatwienia sprawy sądowoadministracyjnej. Jego celem jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności prawnych i faktycznych sprawy i powzięcie pewnych ustaleń co do sposobu załatwienia sprawy.

W ramach rozważania okoliczności sprawy osoba prowadząca postępowanie mediacyjne powinna albo wykazać organowi adm., że dopuścił się określonych naruszeń prawa albo wyjaśnić skarżącemu, że błędnie dopatrzył się takich naruszeń w zaskarżonym działaniu organu adm.

Te ustalenia podjęte w wyniku postępowania mediacyjnego mogą polegać na tym, że:

1. albo skarżący zobowiąże się cofnąć skargę

2. albo na tym, że organ adm. rozpatrując sprawę ponownie zobowiąże się ją załatwić w określony sposób.

W obu przypadkach postępowanie sądowoadministracyjne będzie podlegało umorzeniu z tym, że w tym drugim przypadku postępowanie sądowoadministracyjne zostanie umorzone dopiero wtedy, gdy nowy akt podjęty przez organ nie zostanie zaskarżony albo wniesiona na niego skarga zostanie przez sąd oddalona. Jeśli natomiast nie dojdzie do podjęcia żadnych ustaleń w wyniku postępowania mediacyjnego to sprawa jest kierowana na rozprawę w trybie zwykłym. Postępowanie mediacyjne może być przeprowadzone albo z urzędu przez sąd albo na wniosek skarżącego albo na wniosek organu adm. którego działanie jest przedmiotem skargi. Postępowanie mediacyjne prowadzi referendarz sądowy albo wyznaczony sędzia. Z samej natury postępowania mediacyjnego toczy się ono przy udziale stron i sporządza się z niego protokół.

Ad. 2 Postępowanie uproszczone

Polega na tym, że sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.

Sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli:

1) decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, o której mowa w art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania; (podstawy wznowienia w art. 145 K.p.a.)

2) jeżeli jedna ze stron zwróci się do sądu o rozpoznanie sprawy w trybie uproszczonym a pozostałe strony nie wniosą sprzeciwu w ciągu 14 dni.

3) gdy sąd rozpoznaje sprawę na podst. samej skargi co może mieć miejsce wtedy, gdy organ adm. nie prześle sądowi w ciągu 30 dni od otrzymania skargi, odpowiedzi na skargę i akt sprawy.

Odnośnie p.1

Art. 156. § 1. k.p.a.

Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,

2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,

3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,

4) została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,

5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,

6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą,

7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Art. 145. § 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:

1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,

2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,

3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27,

4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,

5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,

6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,

7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2),

8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

PRZESZKODY W PROWADZENIU POSTĘPOWANIA I ICH KONSEKWENCJE

Przeszkody w prowadzeniu postępowania mogą mieć char. przejściowy bądź trwały.

• Przeszkoda o char. przejściowym stanowi podstawę do odroczenia posiedzenia albo do zawieszenia całego postępowania.

• Przeszkoda o char. trwałym stanowi podstawę do umorzenia postępowania.

ODROCZENIE POSTĘPOWANIA

Odroczenia posiedzenia może mieć char. obligatoryjny lub fakultatywny. Obligatoryjne odroczenie posiedzenia przewidziane jest tylko w odniesieniu do rozprawy.

Obligatoryjnie:

Sąd jest obowiązany odroczyć rozprawę gdy:

a)jeżeli zaszły poważne nieprawidłowości w wezwaniu którejkolwiek strony na rozprawę

b) jeżeli nieobecność strony lub jej pełnomocnika jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć

c)jeżeli sąd postanowi wezwać do udziału w postępowaniu osoby, które dotychczas nie brały udziału w sprawie w charakterze uczestników na prawach stron.

Fakultatywne.

Z innych ważnych powodów sąd może odroczyć posiedzenie, dotyczy to zarówno posiedzenia jawnego czyli rozprawy jak i niejawnego.

Odroczenie posiedzenia następuje w formie postanowienia, od którego stronom nie przysługuje zażalenie.

ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA

W postępowaniu sądowoadministracyjnym zawieszenie może mieć różne formy. Najogólniejszy podział:

1. Z mocy samego prawa.

2. Na mocy postanowienia sądu.

• Z mocy samego prawa postępowanie ulega zawieszeniu jeżeli sąd zaprzestaje działalności na skutek jakiejś siły wyższej. Ustawa nie wymienia przypadków, wynikają z doktryny np. wojna, klęska żywiołowa. Z mocy samego prawa to oznacza, że sąd nie musi wydawać postanowienia.

• Na mocy postanowienia sądu - występuje tutaj albo z urzędu albo na wniosek stron.

Z urzędu może mieć char. obligatoryjny lub fakultatywny.

Obligatoryjne - sąd jest obowiązany zawiesić postępowanie w następujących przypadkach:

1. w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego jeżeli prawa lub obowiązki będące przedmiotem postępowania nie miały char. osobistego.

2. jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy utracą zdolność procesową, albo sądową lub jeżeli przedstawiciel ustawowy traci char. takiego przedstawiciela.

3. jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie,

4. jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu,

5. jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości

6. Jeżeli skarga została wniesiona do sądu po wszczęciu postępowania adm. zmierzającego do uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności zaskarżonego aktu albo zawieszenia zaskarżonej czynności.

7. Jeżeli sąd wystąpił z zapytaniem prawnym do TK

Zawieszenie fakultatywne:

Sąd może zawiesić postępowanie w następujących przypadkach:

1. jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, przed sądem powszechnym lub przed Trybunałem Konstytucyjnym,

2. jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowoadministracyjnej,

3. jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu,

4. w razie śmierci pełnomocnika strony, chyba że strona działała przed sądem osobiście mimo ustanowienia pełnomocnika.

Wniosek stron ma zawsze char. fakultatywny tzn. zależy od postanowienia sądu.

UMORZENIE POSTĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO

Postępowanie sądowoadministracyjne umarza się, jeżeli z jakiejkolwiek przyczyny stało się ono bezprzedmiotowe tzn. wskutek nieusuwalnej przeszkody trwale niemożliwe jest osiągnięcie celu postępowania czyli wydania wyroku natomiast najczęstsze przypadki bezprzedmiotowości są w następujących przypadkach:

1. w razie śmierci strony jeżeli postępowanie dot. Jej osobistych praw lub obowiązków.

2. jeżeli skarżący skutecznie cofnął skargę.

3. jeżeli organ adm. skorzystał z prawa do samokontroli czyli uwzględnił skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy.

4. jeżeli akt podjęty przez organ adm. w wyniku ustaleń w postępowaniu mediacyjnym nie został zaskarżony, albo wniesiona na niego skarga została przez sąd oddalona.

5. jeżeli w ciągu 3 lat od zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron żadna z nich nie zwróciła się do sądu o podjęcie postępowania.

6. jeżeli w ciągu 3 lat skarżący nie wykona zarządzenia sądu, którego niewykonanie było przyczyną zawieszenia postępowania.

7. jeżeli po zawieszeniu postępowania z powodu utraty zdolności sądowej przez stronę sąd stwierdził brak jej następcy prawnego albo nie zdołał go ustalić w ciągu 3 lat.

Umorzenie postępowania następuje w formie postanowienia sądu, od którego przysługuje skarga kasacyjna do NSA.

III. Orzekanie - wyrokowanie

Wyrokiem sąd rozstrzyga sprawę co do istoty czyli merytorycznie (chodzi o istotę postępowania sądowoadministracyjnego)

Istotą sprawy sądowoadministracyjnej jest zbadanie czy organ adm. dopuścił się naruszenia prawa przy wydaniu zaskarżonego aktu lub podjęciu zaskarżonej czynności w zależności od poczynionych w tym względzie ustaleń sąd skargę uwzględnia albo oddala.

Zasady orzekania przez WSA

1. Sąd rozstrzyga w granicach sprawy adm. (granice orzekania są oznaczone przez całokształt prawnych aspektów tylko tego stosunku adm. prawnego, który jest treścią zaskarżonego działania organu adm. Sąd nie może uczynić przedmiotem swojej kontroli innego działania organu niż to, które było przedmiotem skargi.)

2. Sąd nie jest związany zarzutami przedstawionymi w skardze. Sąd bada wszelkie naruszenia prawa jakich dopuścił się organ adm. przy wydaniu zaskarżonego aktu a nie tylko te, które zostały podniesione przez skarżącego w skardze a w konsekwencji sąd orzeka negatywnie o losach skarżonego aktu (uchyla bądź unieważnia w zależności jaki to jest akt) w takim zakresie w jakim jest on wadliwy a nie w takim zakresie w jakim został on zaskarżony.

3. Sąd nie jest związany wnioskami zawartymi w skardze, chodzi tu o wnioski co do sposobu pozbawienia mocy prawnej zaskarżonego działania org. adm.

4. Sąd jest natomiast związany zakazem reformationis in peius - nie może wydać wyroku na niekorzyść strony, która wniosła skargę. Zakaz ten nie obowiązuje tylko wtedy, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa stanowiącego podstawę do unieważnienia zaskarżonego aktu.

5. Podstawę faktyczną orzekania stanowi stan faktyczny wynikający z akt sprawy czyli ustalony w postępowaniu administracyjnym przez organ administracji. Chyba, że sąd orzeka na podstawie samej skargi. Wynika z tego, że sąd nie może przeprowadzić postępowania dowodowego a jedynie dowody uzupełniające z dokumentów i to tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do wyjaśnienia wątpliwości a nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania.

Podstawę prawną postępowania stanowią przepisy prawa powszechnie obowiązującego. Sąd dokonuje oceny legalności zaskarżonego działania org. adm. w świetle stanu faktycznego i prawnego istniejącego w chwili podjęcia tego działania przez sąd a nie w chwili orzekania przez sąd.

Spośród nowych okoliczności sąd powinien uwzględnić jedynie te, które stanowią podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego. (te okoliczności to art. 145 § 1. p.7 i 8 k.p.a.)

1. Formy działania adm. podlegające kontroli sądowoadministracyjnej.

2. Właściwość sądów adm. i wyłączenie sędziego.

3. Strony i uczestnicy postępowania sądowoadministracyjnego.

4. Fikcja prawna doręczenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

5. Przesłanki dopuszczalności zaskarżenia, warunki jakie muszą być spełnione aby sąd nie odrzucił skargi.

6. Postępowanie uproszczone. Na czym polega i kiedy się je przeprowadza.

7. Umorzenie postępowania. Kiedy następuje.

8. Skarga kasacyjna.

9. Podstawy wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego - przyczyny nieważności i przyczyny restytucyjne.

Unieważnienie orzeczenia sądu adm. art. 172 PPSA

1

---