Współczesna polska myśl polityczna - prof. E. Maj  

Wykład 1  

T: Teoria myśli politycznej.  

1. definicja myśli politycznej

2. podmioty i funkcje

3. periodyzacja polskiej myśli politycznej

4. stan badań nad polską myślą polityczną

5. wybrane pojęcia myśli politycznej na przykładzie nacjonalizmu

 ad.1. myśl polityczna - jest refleksją, której główne źródło stanowi praktyka polityczna, rozumiana jako sfera rzeczywistości politycznej odnoszącej się do stosunków i mechanizmów społecznych związanych ze sprawowaniem władzy (J. Jachymek)

Przedmiotem myśli politycznej są historycznie zmienne poglądy na rzeczywistość społeczną, ukształtowane przez panujące stosunki społeczne i funkcjonującą mechanikę sprawowania władzy.

Myśl polityczna to zespół poglądów znanych, uporządkowanych i koherentnych  

G.L. Seidler:

• formuła równoczesności występowania myśli politycznej - żaden nurt nie kształtuje się w izolacji od koncepcji filozoficznych, ideowych, politycznych, ekonomicznych, socjologicznych, nie jest też odizolowany od czynników zewnętrznych, podlega osmozie ideowej (wzajemne przenikanie) i bywa tak, że adaptuje treść sfery ideowej innego nurtu, np. A. Macierewicz - nikt jednoznacznie nie może wskazać w jakim nurcie ideowym go umieścić

 R. Santor „Słownik myśli politycznej” - myśl polityczną można rozumieć na 4 sposoby:

1. jest to ideologia, teorie polityczne i wartości, które motywują polityków i zachowania polityczne; myśl polityczna obejmuje teorię za pomocą, której ludzie wyjaśniają zachowania polityczne (swoje i innych), podają też wartości wg, których oceniają te zachowania, informują też o użytecznych mechanizmach, za pomocą, których próbują je kontrolować

2. może być interpretowana jako teoria polityczna, która ma dotyczyć funkcjonowania instytucji politycznych: państwo, prawo, reprezentacja, wybory

3. synonimiczne traktowanie myśli politycznej i filozofii politycznej to poszukiwanie najogólniejszych odpowiedzi na pytanie o metodę sprawowania władzy i realizację działań politycznych oraz znajduje się tam kwestia uzasadnienia wyboru

4. to dyscyplina akademicka - jeden z 4 filarów nauk o polityce

 

H. Zieliński - przedmiotem myśli politycznej są stosunki społeczne utrwalone w instytucjach państwa i prawa jak również systemy filozoficzne oraz nurty ideowe, które te stosunki uzasadniają czy usprawiedliwiają i które charakteryzują poszczególne epoki historyczne  

K. Opałek - przedmiotem myśli politycznej są koncepcje gruntujące, uzasadniające i projektujące działalność w dziedzinie polityki wewnętrznej i zewnętrznej danego państwa, stanowiące prywatne opinie bądź oficjalne poglądy ugrupowań politycznych  

J. Majchrowski - myśl polityczna to system poglądów na organizację społeczeństwa we wszystkich aspektach jego istnienia  

M. Śliwa - myśl polityczna obejmuje działalność ideowotwórczą i doktrynotwórczą zarówno poszczególnych myślicieli i polityków, grup politycznych, instytucji władzy, grup i organizacji społecznych  

K. Przybysz - myśl polityczna uzyskuje impuls z rzeczywistości społecznej wywierając wpływ na ludzkie postawy, koncepcje i programy polityczne  

M. Jaskólski - myśl polityczna obejmuje doktryny polityczne i prawne, historiografię i światopogląd  

Ideologia + Doktryna + Program = Myśl polityczna  

Ad.2. podmioty

• jednostka ludzka (ideolog, myśliciel - ten kto tworzy główne i ważne wątki ideowo - polityczne)

• partie polityczne - łącznie z organami i organizacjami, które wokół nich funkcjonują (młodzieżówka, kombatanci)

• formacja polityczna - ruch, ugrupowanie, które propagują treści polityczne

• środowisko opiniotwórcze - środowiska mediów (Tyg. Powszechny)

 Funkcje myśli politycznej:

1. uprawomocniająca - określa się racje, które nadają sens zaangażowaniu politycznemu jednostek ludzkich, grup społecznych, politycznych, dając im moralne prawo uczestniczenia w walce o władzę

2. programowa - wpływa ona na kształt programów politycznych oraz na dobór dróg realizacji celów

3. poznawcza - pozwala ona na tworzenie i upowszechnianie wybranego obrazu świata; odwołuje się do nauki, efektów badania naukowego, posługuje się wiedzą naukową, ale się z nią nie utożsamia; dzięki tej funkcji można się rozeznać w naczelnych wartościach politycznych preferowanych przez daną myśl

4. motywacyjna - polega na stymulacji decyzji politycznych; dzięki tej funkcji płynie do ludzi zachęta do podejmowania czynności politycznych, wyzwala w ludziach energię polityczną

5.integracyjna - łączy ona ludzi mających taki sam lub podobny system aksjologiczny / światopogląd; w ramach tej funkcji rodzą się więzi emocjonalne, które mogą się przełożyć na więzi formalne systemu w ramach programów politycznych; przy badaniu tej funkcji można wykryć zjawisko „partycypacji refleksyjnej”, które polega na tym, że w jednostce, grupie społecznej wytwarza się zjawisko aprobowania wartości przeżywanych z innymi grupami

5. analityczna - polega na możliwości rozpoznania wyników poparcia ideowego dla danego systemu wartości

 Ad.3. periodyzacja - wydzielenie norm czasowych związanych z polską myślą polityczną

1864 - uwłaszczenie chłopów w zaborze rosyjskim, początek cenzury czasowej polskiej myśli politycznej

1914 - początek I w. ś.

1918 - niepodległość Polski i innych państw narodowych

1926 - przewrót majowy

1939 - wybuch II w. ś.

T. Strzembosz - XII 1940 ukształtowane polskie państwo podziemne

1944 - powstanie warszawskie

1945 - koniec II w. ś.

1949 - rozpoczęcie stalinizacji Polski

1956 - Polska wychodzi z czasów Stalina

1976 - wydarzenia czerwcowe

XII 1981 - stan wojenny

VII 1983 - koniec stanu wojennego

XII 1988 - powstanie komitetu obywatelskiego przy L. Wałęsie, okrągły stół, Magdalenka

4 VI 1989 - wybory do sejmu i senatu

1991 - pierwsze w pełni demokratyczne wybory  

Zmiany jakościowe związane z suwerennością i jej brakiem, wskazywanie na ciągłość nazewnictw, zmiany strukturalne związane z tym kto upodmiotawia zmiany ideowe, zmienna hierarchia problemów związana z tym, że istniało zagrożenie zaniku pewnych myśli ideowych (tak obwieszczono upadek myśli konserwatywnej - R. Dmowski)  

Podział systemów myślowych:

• wg treści ideowej

• wg związku z ruchem politycznym na podstawie ruchu społecznego, np. mieszczaństwo

• ze względu na osobę ideologa, np. Piłsudski, Macierewicz, Miller

 

Ad.4. Stan badań odnosi się do tego co robią poszczególne ośrodki. W Polsce: wrocławski, krakowski, lubelski

1. wrocławski - H. Ziemiński, badania W. Wrzesińskiego (red. Polskiej myśli politycznej XIX i XX w.), ukazało się 11 tomów ważnych naukowo

2. krakowski - J. Majchrowski (treść ONR, myśl nacjonalistyczna, piłsudczykowska), M. Jaskólski (konserwatyzm, neokonserwatyzm), M. Śliwa (treści socjalistyczne, ludowe), koncentruje się na wybranych treściach ideowych

3. lubelski - J. Jachymek (myśl agrarna, neoagrarna), badanie nurtów myśli politycznej S. Michałowski - socjalistyczna; Mich - konserwatywna; Paruch - piłsudczykowska

Termbicka - komunistyczna, okrągły stół; Wójcik - ruch robotniczy, myśl ludowa

Mieczkowski - ludowa, demokratyczna ;Maj - narodowa, nacjonalistyczna 

 
 
 
 

Wykład 2  

T:  Mity polityczne w polskiej myśli politycznej  

1. definicja mitu politycznego

2. czynności mitologizujące i demitologizujące zjawisko polityczne

3. mit a myślenie racjonalne

4. funkcje mitu politycznego

 ad.1. definicja - dziedzina bardzo młoda, potoczne rozumienie - mity odnoszą się do pewnych działań związanych z rozwiązywaniem rzeczywistości; jest w nim fikcja, zmyślenie, konfabulacja oraz zakłada też, że mit polityczny służy upowszechnianiu pewnych treści w obiegu społecznym, na ogół są mity kosmogeniczne (pytania o początek świata), religijne, dotyczące kultury i cywilizacji

Mitami politycznymi zajęli się filozofowie kultury:

1. M. Eliade - „Traktat o historii religii”, „Sacrum, mit, historia”

• mit przedstawia uproszczony obraz świata i w sprawny sposób posługuje się  semiotyką - umiejętność wykorzystywania obrazów, dzięki temu odwołuje się do wyobrażeń figuratywnych, a dzięki temu posługuje się symbolami

• Mit bazuje na wierze, trzeba mu zaufać, trzeba mieć określony styl oglądania   świata

• Kreator mitu tak go konstruuje (świadomie lub nieświadomie) , aby miał go jak największy krąg odbiorców

• E. Cassier - „Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury” 

• Struktury teologizowane są w sposób permanentny w myśleniu istot ludzkich

• Myślenie poprzez mity i w następstwie konstruowanie wyobrażeń o rzeczywistości

• Sięganie do treści ogólnych sprawiają, że mity są w myśli politycznej

• życie polityczne podlega ciągłemu procesowi mitologizacji i demitologizacji

• mit był obecny w polityce od zawsze, polityka poza sferą mitu nie jest w stanie spełniać swoich funkcji

• jako obszar działań symbolicznych mit porządkuje i interpretuje posunięcia podmiotów politycznych

• R. Barthes

• W mitach są zakodowane idee, a one odzwierciedlają stan umysłowy społeczeństwa w danym momencie

• Mity są wyrazem kultury panującej w danym czasie i są środkiem realizacji politycznych interesów grupy społecznej

• T. Biernat

• Mit polityczny jest irracjonalny

• Emocjonalnie motywowanym sposobem postrzegania i oceny rzeczywistości społeczno - politycznej

• M. Janion

• Mit stanowi zespół wyobrażeń sięgających do pozaracjonalnych warstw świadomości, układających się we wzór, w którym wyczuwa się jego archaiczność, ale i aktualną siłę oddziaływania

• Mit gra na impulsach wyobrażeń, niewiele odwołując się do przesłanek racjonalnego myślenia

• B. Szacka

• Mit genetycznie wyrasta z doświadczenia ludzkiego, które uległo spaczeniu, a ono wynikało z prelogicznego sposobu myślenia, mogło też pochodzić ze zmanipulowanego języka, w którym przekazywano to doświadczenie

• J. Tazbir

• Mit polityczny jest konstrukcją światopoglądową, oparł to na przesłankach irracjonalnych

• Mit znajdujący silny rezonans społeczny jest raczej przedmiotem wiary aniżeli wiedzy, służy pewnym motywacjom ideowym, a zarazem w nich wynika

• F. Ziejka

• Mit polityczny jest wyrazem społecznego zapotrzebowania i mieści w sobie w pewnej mierze wyobrażenia fałszywe, ale pożądane z punktu widzenia interesów mitotwórcy

• Z. Zieliński

• Mit ma swoje źródło w ludzkiej psychice, w powstałych w podświadomości wyobrażeniach i w nieodpartym dążeniu człowieka do przeniknięcia tej sfery świadomości o świecie i sobie samym, która wymyka się poznaniu ludzkiemu

 

Według Eliade'a, Cassier'a i Barthes'a mity są:

• Długowieczne

• Mogą dokonywać proces transgresji

• są wielokształtne i wieloaspektowe

• z mitem się nie dyskutuje

• mit może się tylko utrwalić

 

Mit wypełnia lukę tam gdzie rozum ludzki nie dociera, zdeformowana optyka postrzegania tego co człowieka otacza  

Ad.2. Mit Edwarda Gierka  

Zalety: nowoczesny, przybyły z Zachodu, a nie jak dotąd ze Wschodu, otwarty na Zachód i nowoczesność, charyzmatyczny, pracowity, pochodził z ludu i się z nim utożsamiał, nie obiecywał tylko powtarzał, że aby cos mieć trzeba ciężko pracować, wzbudzał sympatię, szanowany przez przywódców państw Zachodnich, znał kilka języków obcych, za jego czasów polska wieś się odrodziła 

Wady: nie znał się na prowadzeniu polityki, nie czytał raportów o stanie państwa, które codziennie składano mu na biurku, tak naprawdę nie wiedział jaka jest sytuacja gospodarcza w kraju, zaciągnął wiele pożyczek zagranicznych na inwestycje, ale były pieniądze były źle rozlokowane i nie przyniosło to zamierzonego efektu, a do tej pory Polska spłaca długi jakie powstały za jego rządów, uważał, że skoro ma swoich doradców to oni powinni odpowiadać za sprawy na których on sam się nie zna  

Otoczenie społeczno - kulturowe: ludzie żyli pod ciągłą propagandą sukcesu, w tym czasie polscy sportowcy odnosili sukcesy i to mu niezmiernie pomagało, bo skoro w jednej dziedzinie można tak wiele osiągnąć to wmawiano ludziom, że można tak robić w każdej sferze życia, ponadto w telewizji pokazywano, że jest dobrze w kraju stąd też ludzie wierzyli, że w końcu w ich miejscowościach będzie lepiej, ponadto tworzenie nowych inwestycji, o których ludzie nie wiedzieli, ze tak naprawdę to są one za pożyczki zagraniczne; ludzie w końcu chcieli wydźwignąć z biedy i takie hasła jak „Pomożecie?” „Pomożemy” miały ogromny wpływ na społeczeństwo  
 

Wykład 3

c.d.n. mity polityczne  

Jak rodzi się mit?

• Otoczenie zewnętrzne, niezależne od mitologizowanego przedmiotu; sytuacja historyczna, polityczna; okoliczności w jakich powstaje; np. czynniki ekonomiczne

• Rola mediów i propagandy sukcesu; M. Szczepański prowadził nadzór nad wpływem mediów na obywateli; odniesienie się tylko do pozytywnych efektów mitotwórstwa - ogromny wpływ na mentalność ludzi

• Umiejętnie dawkowano treści ideologiczne, które jednoznacznie pokazywały sukces

• Pokazywano zjawiska społecznie pożądane, a to miało ogromne znaczenie, np. budowanie mieszkań

• Tworzenie nowomowy np. definicja krytyki (nie zwala z nóg osoby krytykowanej)

• Tworzenie tylko pozytywnego odbioru świata, którego epicentrum jest w komitecie centralnym PZPR

• Otwarcie na Zachód, w którym każdy mógłby być uszczęśliwiony

• Pojawienie się „dobrej” publicystyki np. A. Bober, K. Małcużyński, np. „Monitor” - program publicystyczny ( Malewski, Małcużyński), który przedstawiał ogląd na stosunki międzynarodowe i pozycję Polski w tym tle

• Rozwój całej infrastruktury, wielkie budowy np. Trasa Łazienkowska, odbudowa Zamku Królewskiego w Warszawie (S. Zin „Piórkiem i węglem” styczeń 1971r.) miało to wymiar ideologiczny - powrót do przedwojennej Polski - odbudowa społeczeństwa obywatelskiego w kraju i zagranicą

• Gloryfikacja przywódcy i jego medialność - cechy osobowości, cechy zewnętrzne, swoboda na arenie międzynarodowej, pojawienie się obok papieża

• Poderwanie społeczeństwa, dynamika obu stron: podmiotu mitologizowanego i społeczeństwa

 

Na rzecz mitu pozytywnego Gierka działa upływ czasu, ludzie wspominają, że za jego rządów wprowadzono: bezpłatną opiekę zdrowia, zlikwidowano kontyngenty, nastąpił rozwój wsi  

Negatywne tworzenie mitu:

• W ramach automatu Gierek sam go demitologizuje

• Zrzucanie odpowiedzialności za błędy na kogoś innego, ponieważ sam przyznał, że nie był kompetentny

• Coraz wyraźniej ludzie widzieli rozdźwięk między tym co w TV a co było w rzeczywistości

• Wpływ czynników zewnętrznych: kryzys energetyczne, zamrożenie cen w 1971r. i nieudane próby ich zmiany w 1976r. zakończone strajkami

• Błędy związane z kontynuacją wielkich budów np. Huta Katowice

• Przewyższanie kwestii technicznych nad kulturalnymi

• Kontekst komunistyczny, ponieważ Gierek był jego elementem (mimo że trudno go było jednoznacznie określić jako komunistę)

 

Mit pozytywny jak i negatywny karmi się niewiedzą.  

Problem relacji między mitem politycznym a sferą racjonalnego myślenia (nauką)

1. nauka chce obiektywizować rzeczywistość, dojść do prawdy, a mit jest tego przeciwieństwem, jest konfabulacją

2. nauka zobowiązuje pod względem etycznym badacza, który ponosi odpowiedzialność za autentyczną relacją swoich badań

3. w nauce mamy badania empiryczne i można jest wielokrotnie powtarzać, więc podlegają ciągłej weryfikacji, a dzięki temu możemy poszerzać horyzonty wiedzy

4. mit jest konfabulacją i ezoteryzmem

5. mit bazując na wierzy jest optymalnym nośnikiem treści łączących w sobie elementy prawdziwe i nieprawdziwe i posiłkując się funkcją mitu można stwierdzić, że sięga on do stereotypowego myślenia o polityce, np. stereotyp komunisty

 

V. Tismaneanu - „Wizje zbawienia. Demokracja, nacjonalizm i mit w postkomunistycznej Europie”:

• mity polityczne to zbiory przekonań, oparte na podstawach logicznych, ale logiki szczególnej, której żadne empiryczne dowody nie są w stanie podważyć

• mit cechuje pseudopoznawcza odporność

• główna rola mitu to nie opis, ale wyobrażenie rzeczywistości, które odpowiada określonym interesom politycznym

 

L. Kołakowski:

• pytania zawarte w micie i przeświadczenie metafizyczne obejmują inną sferę bytowania aniżeli pytania i przeświadczenia naukowe

• jest to intencjonalnie odniesione do nieempirycznej realności świata

 

S. Filipowicz:

• mit to versus (odwrotność) nauki i zyskuje przewagę nad nauką tam, gdzie załamują się wiara w sensowność porządku związanego z trwaniem i przemianami dokonującymi się wraz z upływem czasu

• potrzeba mitu pojawia się wtedy, gdy rzeczywistość historyczna nie zaspokaja głodu ontologicznego, gdy upływ czasu formowany jest jako degradacja rzeczywistości

• mit jest atrakcyjniejszy od rzeczywistości, wykracza poza empirię, ma ogromne oddziaływanie, bazuje na wiedzy ogólnej i może mieć użyteczną formułę

 

MIT:

• zawsze w sobie niesie określoną dezinformację i manipulację

• ma własną formę wypowiedzi

• dysponuje własnym sposobem przetwarzania rzeczywistości

• nie troszczy się o obiektywizm, rzetelność i aksjologiczną neutralność oraz wiarygodność stwierdzeń

• mit to produkt kodowania i dekodowania informacji

• kreatorzy mitu odwołują się do zakorzenionych w kulturze pokładów wiedzy i niewiedzy, przywołują stereotypy

• kodowanie i dekodowanie informacji może być poprzez symbole materialne i niematerialne

• kodowanie dotyczy sięgnięcia do pewnych treści systemu aksjologicznego znanego pewnej grupie, która jest wtajemniczona w tę wiedzę, a dekodowanie to ujawnianie tej tajnej informacji , np. kotwica - znak Polski walczącej

• mit polityczny jest odzwierciedleniem świadomości społeczeństwa (niesie również wiedzę o mitach wymarłych)

• symbole niematerialne są np. werbalizowane (hasła np. „Pomożecie?”)

• mit stając się przedmiotem zainteresowania wymaga dużej wiedzy od badaczy, początkowo badany był przez antropologów, obecnie zajmuje się nim: historia, historia myśli politycznej, socjologia, politologia historiozofia

• w badaniu mitu tworzy się transnaukowy język

• odbiorca mitu politycznego musi mieć pewne predyspozycje, aby go chłonąć lub odrzucać, zależy to od: stanu emocjonalnego odbiorcy, jego wiedzy, krytycznego oceniania świata, poziomu wykształcenia (im człowiek jest mniej wykształcony to mit jest bardziej chłonny, np. takie hasła jak podział na swoich obcych, lęk przed nieznanym)

• systematyzuje w sposób szczególny wiedzę użyteczną od tej wysublimowanej

 

Wartość mitu:

• aktywizuje wyobraźnię społeczną wokół mitologizowanych treści

• świadczy o umiejętnościach jego kreatorów

• jego gotowość do wzbogacania wiedzy o procesach politycznych, społecznych i kulturalnych o treści nie zawsze poddające się osądowi rozumu ludzkiego

 

FUNKCJE MITÓW:

J. Pańków:

1. sensotwórcza - stworzenie trwałego wzorca rozumienia świata, postrzeganego przez pryzmat wybranego systemu wartości

2. identyfikacyjna - rozpoznanie zwolenników i przeciwników wybranego systemu wartości; identyfikacja dotycząca dychotomicznego układu świata (podział na swoich i obcych)

3. integracyjno - grupowa - stworzenie dogodnej płaszczyzny konsolidacji grup ludzkich, którzy są skupieni wokół tych samych norm, pojęć i postaw; tworzy wspólnotę wewnątrz grupy

4. generalizacyjna - tworzy się pewien ogólny styl myślenia o polityce i z niego wyłaniający się ogólny model działania; mit tworzy nastrój ideowy, tworzy poczucie istnienia bezinteresowności służby publicznej, daje podstawy etyczno - moralne, wzmocnienie ufności we własne siły

5. puryfikacyjna (kompensacyjna) - wskazywanie sprawców słabości, gotowość oczyszczania się z przewinień, scedowanie odpowiedzialności za błędy na innych, tworzenie spraw zastępczych

 

M. Golka:

1. tworzenie, dostarczanie i podtrzymywanie wzorca pojmowania świata

2. wyjaśnianie zmienności świata i rzeczy

3. podtrzymywanie porządku świata społecznego

4. umacnianie wartości społecznych

5. wspieranie emocjonalne i mentalne jednostki w momentach kryzysu

6. pobudzanie do działania politycznego wyznawców mitu politycznego

7. pokazywanie celów tego działania

 
 
 
 

Wykład 4

c.d. mity polityczne  

Funkcje mitów wg E. Maj:

1. polityczne - legitymizowanie pewnego porządku społeczno - politycznego i ekonomicznego

2. ideologiczna - daje idealne wyobrażenie pewnego celu do zrealizowania, którego dąży się w przyszłości

3. poznawcza - pozwala rozpoznać pewien stan rzeczywistości przy zastrzeżeniu subiektywnego obrazu kreatora mitu

4. prakseologiczna - wyposaża twórcę, transmitera i odbiorcę mitu w narzędzie umożliwiające jego odbiór

5. integrująca - skupia ludzi wokół wartości, gdzie aksjologia jest systemem wartości - sine qua non celu

 

Wymiar prognostyczno - postulatywny mitu:

• sposób skonkretyzowania treści politycznych

• jest ważnym czynnikiem czynności popularyzatorskich (łatwiej jest dotrzeć do odbiorcy)

• skra dystans między kreatorem mitu a jego odbiorcą

 

Specyfika mitów - mity narodowe tworzą mitologię narodową:

• każda wspólnota ma mitologię narodową, wynika ona z : historii, tradycji, sposobów reagowania na rzeczywistość, kultury

• mity generacyjne - zawiera syntezę historii, przekrój społeczno - polityczny

• mit subiektywizuje opisywany przedmiot i trudno z nim polemizować

• zawiera w sobie subiektywny, soczysty przekaz tworzonego zbioru emocji przez kreatora mitu, który może je generować (łagodzić lub wzmacniać), tworzyć złą atmosferę wokół opisywanego przedmiotu

• obraz wroga jest mistyfikowany dla określonego celu politycznego

• istnieje wiele mitów o treściach historycznych; w Polsce są mity heroistyczne - oddawanie życia za ojczyznę (Piłsudski); mity związane z pracą organiczną nie przyjęły się; mity związane z odległością czasu: legiony polskie, AK, powstania, cud na Wisłą; postacie mitologiczne: Wanda co nie chciała Niemca, Tadeusz Rejtan

• mit „karmi się” legendą

• transgresja mitu np. cud na Wisłą - wymierzony przeciwko Piłsudskiemu oznacza, że Polacy nie wygrali dzięki geniuszowi Piłsudskiego, a tylko dlatego, że był to 15 VIII (święto maryjne) i działały wtedy siły nadprzyrodzone (tak twierdził Stroński)

• mit o Polakach z przeszłości - zdaliśmy rachunek krzywd i zrealizowaliśmy takie zasady jak: pewność, honor, duma narodowa, siła; obecnie mit dotyczy UE - naprawimy zepsutą Europę, treści antysemickie

• mity związane z symbolami np.: z flagą, krawatami Samoobrony- symbole materialne; symbole niematerialne np.: linia melodyczna (hymn)

 
 
 
 
 
 
 

Temat: Kwestie nacjonalistyczne  

Definicja:

• łączenie pojęcia z kształtowaniem się nowoczesnych narodów Europy; w Polsce początek w 1864r. ukaz carski uwłaszczeniu chłopów; powstawanie etnicznych społeczności

• Encyklopedia - nacjonalizm uważa interes własnego narodu za nadrzędny wobec interesu jednostki, grupy społecznej, społeczności regionalnych oraz grup ukształtowanych we wspólnotach religijnych; przedkłada interesy własnego narodu nad interesami innych narodów, w stosunkach wewnętrznych do mniejszości narodowych i etnicznych, w stosunkach zewnętrznych do innych państw; uznaje państwo narodowe za najwłaściwszą formę organizacji społeczności (złączonych wspólnotą pochodzenia, języka, terytorium, historii, kultury)

• J.M. Bocheński „Sto zabobonów. Krótki, filozoficzny słownik zabobonów” - każdy nacjonalizm odnosi się do 2 kwestii:

1. dotyczy traktowania narodu jako rodzaju absolutu, bóstwa stojącego ponad wszystkimi, ponad jednostką, której obowiązkiem jest poświęcić się dla narodu

2. przekonanie, że dany naród, na ogół własny jest lepszy, wartościowszy niż inne narody

Rozróżnienie nacjonalizmu, patriotyzmu, szowinizmu, internacjonalizmu

Patriotyzm - identyfikujemy go z uczuciami do ojczyzny, podkładem tego pojęcia jest naród i państwo, ale jest to godne pojmowanie państwa, historii, pamiątek narodowych, krajobrazu, poczucie więzi, kultury, języka; wierność idei narodowym, duma z osiągnięć narodu, poczucie obrony realistycznie pojmowanych interesów państwa w przyjaźni i poszanowaniu interesów innych narodów i państw; na tym tle nacjonalizm to styl myślenia, który nadmiernie podkreśla więź narodową, co może prowadzić do etnocentryzmu (przedłożenie interesów własnego narodu nad interesami innych narodów, skupianie się wokół własnego narodu); natywizm narodowy - idee wrodzone, wskazuje, że człowiek ma wrodzoną umiejętność uznania narodu za wartość najwyższą; natura „natularien endeciana” - rzekoma skłonność, żeby funkcjonować tylko w obrębie narodu i poznawać świat tylko przez pryzmat narodu, potem do tego pojęcia dodano jeszcze „et catholica” co znaczyło dodatkowo narodowiec katolik - nastąpiła komplementarność pojęć  

Ksenofobia - strach przed obcymi, nieznanymi narodami, kulturą, tradycją, religią; może to być przyczyną agresji wobec „obcych”; tworzenie treści antysemickich (po raz pierwszy tego pojęcia użył W. Marr w 1879r i miało ono charakter neutralny, potem nabrało negatywnego znaczenia i wiązało się z takimi zdarzeniami jak bojkot towarów żydowskich, Holocaust jednak tego nie zakończył)  

Szowinizm - pojęcie się wzięło od oficera armii francuskiej z czasów Napoleona, idealizował on własny naród; wzbudzanie pogardy, agresji i nienawiści do narodów obcych  

Internacjonalizm - dotyczy jedności świata ponad podziałami (jedność świata robotniczego - marksizm)  

Kosmopolityzm - negacja wszelkich podziałów; ojczyzną człowieka jest cały świat, zróżnicowania są szkodliwe, nie ma żadnych związków, odpowiedzialności za państwo  
 
 

NACJONALIZM

L. Synder - nacjonalizm to stan umysłu, to poczucie i wrażenie grupy ludzi zamieszkującej ściśle określony geograficznie obszar, mówiących jednym językiem, mających własną literaturę, w której wyraża własne aspiracje, niekiedy wyznają tę samą religię; ważny jest stan świadomości  

Pretiatkowicz A. - nacjonalizm to kierunek polityczny, który uznaje naród za najwyższe dobro i za naczelne kryterium oceny działalności społeczno - politycznej; naród stanowi nieprzerwany łańcuch pokoleń; naród jako kontrakt pokoleniowy - przekazywanie treści narodowych kolejnym pokoleniom, nie mniejszych a nawet wzbogaconych  

Hertz A. - nie jest doktryną, systemem filozoficznym, kierunkiem politycznym, to przede wszystkim pewna postawa psychiczna, to pewien sposób odnoszenia się do rzeczywistości, gdzie treści irracjonalne odnoszą zwycięstwo nad racjonalnymi; stan emocji ludzkich, sentyment polityczny  

W. Kopaliński - to ideologia i polityka podporządkowująca wszystko interesom własnego narodu i żąda dla niego specjalnych przywilejów, dyskryminuje inne narody często w sposób agresywny; nacisk na relacje międzynarodowe; programem politycznym wzmacnia poczucie ekskluzywizmu narodu (to poczucie wyodrębnienia, siły, każdy naród to ma, to nie jest to samo co megalomania)  

Grupy definicji nacjonalizmu wg E. Maj

1. kryterium treści

1. A.D. Smith - nacjonalizm zawiera 3 ideały

• Kolektywnego istnienia narodu

• Charakteru narodowego i jego odrębności

• Podziału świata na samodzielne i niepowtarzalne społeczności narodowe

- nacjonalizm to całościowy proces kształtowania się i utrzymywania przy życiu narodów; oznacza świadomość przynależności do narodu; wyraża pragnienie zapewnienia narodowi bezpieczeństwa i korzystnych warunków rozwoju; przybiera kształt ideologii narodowej; może być ruchem społecznym, politycznym dążącym do osiągnięcia celów politycznych w duchu realizacji interesów narodowych

B) C. Hades, H. Kohn - nacjonalizm to rzeczywisty proces historyczny związany       etnogenezą; to teoria, zasada, ideał narodowy; może się programem partyjnym, który może wpływać na stan umysłów ludzkich związany z identyfikacją narodową

C) B.C. Shafer - nacjonalizm to miłość do ziemi, historii i ukształtowanej cywilizacji narodowej; pragnienie uzyskania lub utrzymania niezależnego bytu narodowego; mistyczne przywiązanie do organizmu społecznego; dogmat wg którego człowiek żyje dla narodu; doktryn na naród - dobro najwyższe

Nacjonalistyczna twórczość ( Ch. Maurras, i gr. Achion Francaise) była na liście Ksiąg Zakazanych od 1926 do 1939r.

D) A. Berlin - to wiara nadrzędny charakter przynależności narodowej; kwestia istnienia specyficznej grupy społecznej, której członkowie mają poczucie więzi narodowej; granice nasi - obcy; naturalna współzależność w wymiarze realizacji interesów własnej grupy społecznej; wskazanie prymatów interesów własnej grupy  
 
 

     2. kryterium występowania zjawiska nacjonalizmu

A) H. Kohn - typy nacjonalizmu:

- Zachodni - polityczny i kulturalny, raczej liberalny i demokratyczny, na ogół identyfikowany z postawami politycznymi grup przynależnych do klasy średniej

- Wschodni - irracjonalny, ekskluzywistyczny, skłonny do agresji

B) J. Szacki - też wyróżniał typ zachodni, który w swojej historii ma związek z Wielką Rewolucją Francuską, nacjonalizm francuski to produkt przemian demokratycznych w społeczeństwie francuskim; wg paradygmatu francuskiego naród to rezultat świadomej akceptacji wspólnych wartości związanych z istnieniem państwa, dla Francuzów pojęcie narodowość = obywatelstwo, przynależność; dla nacjonalizmu francuskiego przynależność do świata francuskiego to codzienny plebiscyt; nacjonalizm kulturalny pochodzi z nacjonalizmu niemieckiego, który kładzie nacisk na znaczenie kultury, pochodzenia, tradycji; nacjonalizm francuski to „demos” (domena państwa), nacjonalizm niemiecki to „etnos” (domena kultury, tradycji)

      3. kryterium ze względu na źródło pochodzenia

A) E. Gellner - wyróżnił następujące typy:  
 - habsburski - monarchia równoprawnych narodów, czasem trzeba je skłócić, aby zajęły się własnymi sprawami Inie przeszkadzały w zarządzaniu całą monarchią

      - klasyczny typ zachodni

      - narodowo - wyzwoleńczy - dążenia narodów europejskich i amerykańskich do niepodległości, walka narodowowyzwoleńcza

      - diaspory - ludność żyjąca w rozproszeniu np. naród żydowski

B) J. Fiszer - typy:

      - generowany od góry - np. monarchia austro - węgierska, gra Stalina, który generował ich powstawanie i likwidację (Ukraińcy przeciw Polakom)

      -generowany od dołu - wszelkie ruchy separatystyczne

      - generowany z zewnątrz - np. UE, opór przeciwko niej  

Wykład 5

c.d. nacjonalizm

      4. kryterium racjonalizmu

M. Billig

- nacjonalizm to sposób myślenia, w którym są treści nacjonalizmu, wyróżniania rodzaje:

a) gorący, krzykliwy- konfliktowy, racjonalny, radykalny, populistyczny, deprecjonuje inne narody

b) cichy, powszedni - powszechny, ogólnie dostępny, wynika z naturalnych symboli

- patriotyzm przybiera charakter nacjonalizmu, ale jest wtedy cichy i powszedni, np. flaga USA

- objawia się w symbolach w sposób nienachalny w środowisku człowieka, np. wizerunki prezydentów USA  

- jest przyczyną wielu walk i podziałów między ludźmi  

A. Heywood, stworzył podział:

• Liberalny - nie wartościujący, bazuje na def. J. Plamenatz'a i odnosi się do nacjonalizmu zachodniego - łagodnego, niewartościującego; nacjonalizm liberalny jest nastawiony pokojowo związany z pielęgnowaniem uczuć i wszystkich pochodnych powiązanych z przynależnością narodową

• Konserwatywny - niesie ograniczenia, rozróżnienia swoich i obcych

• Ekspansjonistyczny - agresywny, przygotowany do tego by zdobywać nowe obszary i terytoria, by wchodzić w życie materialne i duchowe innych narodów; pojęcie komplementarne z walka narodowowyzwoleńczą, „uzbrojony patriotyzm”

• Antykolonialny - jest to odpowiedź na nacjonalizm konserwatywny i ekspansjonistyczny

 

T. Paleczny:

a) nacjonalizm subiektywny - nabyty, ma podłoże o charakterze psychologicznym, jego rodowód sięga czasów oświecenia, potem przechodzi do czasów pozytywistycznych, dotyczy redefinicji patriotyzmu - gdy przekracza poszanowanie narodów staje się nacjonalizmem subiektywnym

b) nacjonalizm obiektywny - jest wrodzony, niezależny od woli ludzkiej, jest z przyrodzenia do narodu  

T. Sokołowski

- nacjonalizm to odmiana patriotyzmu, która polega na samoidentyfikacji swoich i obcych

- to specyficzna ideologia integrująca wokół pewnych wartości

- granice państwowe powinny się pokrywać z narodowościowymi  

M. Waldenberg:

- proces kształtowania się narodów, ruch narodowy, określony stan świadomości, w którym utrzymuje się idee państwa narodowego

- stan świadomości społecznej łączy się z tym, że jednostka ludzka i jej działanie jest zdeterminowane przez przynależność do danego narodu

- sposób postrzegania innych narodów, relacji między nimi, sympatii bądź antypatii  

Stereotypy rozwijają się przy braku całkowitej wiedzy na temat danego narodu

.

Wykład 6 

Temat: Myśl ekstremizmu nacjonalistycznego w Polsce współczesnej

1. nacjonalizm pogański / słowiański

2. nacjonalizm tradycjonalistyczny (przywołuje dorobek Dmowskiego, Endecji, CSD)

3. nacjonalizm radykalny (myśl narodowa)

Wszystkie trzy rodzaje bazują na nacjonalizmie wytworzonym w I poł. XXw. w Polsce  

Ad.1. partia Polska Wspólnota Narodowa - Polskie Stronnictwo Narodowe - zarejestrowana 12 XII 1990r., lider jako przewodniczący zarządu i rady naczelnej B. Tejkowski, zastępca - B. Krygier

- organ prasowy „Myśl narodowa Polski” - miesięcznik

- jej członkostwo należy tylko dla Polaków - o narodowości i obywatelstwie polskim, prymat wartości narodu polskiego i dziedzictwa narodowego

- Tejkowski był współprzewodniczącym i współzałożycielem Dumy Soboru Słowiańskiego - to organizacja koordynująca 88 organizacji w państwach słowiańskich; był też aktywistą na II soborze w Moskwie w 1991r. oraz na zjeździe Wszechsłowiańskim 5/6 VI 1998r; były tam bliźniacze grupy między innymi z Czech, Macedonii, Serbii, Słowacji, Słowenii, Bułgarii; tam uchwalono, ze uczestnicy zjazdu na gruncie słowiańszczyzny podejmują współpracę w opisaniu dziejów Zachodnich

- 1998r. - tworzono grunt pod przyszłe odtworzenie słowiańskiej wspólnoty oraz integrację tej części kontynentu, ponieważ ta charakteryzuje się pokrewieństwem cywilizacji, języka, zagrożenie ze strony współczesnych cywilizacji amerykańsko - żydowskiej; hasła „Polska dla Polaków” - jest ono używane przez skinheadów (demonstracje, manifestacje)

- 6 IV 1996r. - demonstracja w Auschwitz „Precz z Żydami w rządzie”

- mimo że głównym inspiratorem był Tejkowski to chciał, aby partia działała legalnie, sam brał udział w wyborach do parlamentu (stratował w każdych), był kandydatem na prezydenta

- ostatnio Tejkowski występował w TV białoruskiej popierającej A. Łukaszenkę   

Poparcie dla PWN - PSN w wyborach parlamentarnych:

1991r. - 5200 głosów

1993r. - 15 tys.

1997r. - 8500

2001r. - 2600  

Koncepcje PWN - PSN:

• partia narodowa i socjalna

• działacze abstrahują od podziałów na linii prawica - lewica

• najczęstsze hasła to: naród, polskość, patriotyzm, sprawiedliwość społeczna, słowiańskość, narodowość

• negują wartość wspólnot ponadnarodowych, odrzucają ideę „międzynarodówek”

• celem jest wypromowanie polskości, słowiańszczyzny i tworzenie wspólnoty słowiańskiej

• według nich Polską od 1989r. rządzą obce siły, które sprzyjają interesom niepolskim, doprowadziło to do zniewolenia struktury państwowej, uzależnienia od zagranicznych ośrodków decyzji politycznych, negują Okrągły Stół (ale Tejkwoski sam wcześniej chciał w nim uczestniczyć, tylko Kiszczak nie wyraził na to zgody)

• grupy etnicznie obce (politycy) to według nich głównie Żydzi, Niemcy, Ukraińcy

• „Listy Tejkowskiego” - listy zawierające nazwiska osób publicznych w Polsce, którzy według niego są Żydami, Niemcami, Ukraińcami; zostały rozesłane po całym świecie

• Tejkowski przestrzegał przed mimiką narodową - kwestia upodobania się do innych narodów; obniżenia poziomu samooceny Polaków; Kościół, media, ośrodki kultury, itd. zmierzają do tego, aby Polacy byli słabi, bezwolni, bez inwencji twórczej

• Przeciwnik systemu politycznego liberalno - demokratycznego, chciał narodowładztwa (koncepcja ustroju dla Polski), będzie on zwalczany przez „siły okupacyjne”, które od 1989r. kierują Polską; jego koncepcja to legalne przekształcanie ustroju politycznego w ustrój wspólnoty narodowej, oznacza on socjalny ustrój sprawiedliwości społecznej, suweren władzy jest naród polski będąc wyłącznie źródłem władzy państwowej, celem działań państwa, właścicielem dóbr narodowych

• Historycznie naród polski jako jedyny jest uprawniony do wypełniania czynności suwerena, a państwo jest służebne wobec narodu

• Do 1997r. pracował nad projektem tekstu konstytucji dla Polski, postulaty:

1. posłuszeństwo i wierność Polsce i narodowi

2. przymusowy udział w wyborach i referendum decydującym o narodowej władzy w Polsce

3. wybory 3 - przymiotnikowe: bezpośrednie, tajne, wolne; mogą brać w nich tylko obywatele polscy, którzy ukończyli 18 lat

4. tropienie obecności spisków antypolskich

dodatkowo przedstawiali katalog praw socjalnych, wszystko za darmo dla obywateli

• kwestie gospodarcze: wyrzucenie całego kapitału zagranicznego, bo on odebrał Polsce inicjatywę ekonomiczną, uzależnił państwo, zrujnował rodzime rolnictwo, podniósł ceny, podatki, spowodował bezrobocie; Polska stałą się przedmiotem eksploatacji przez państwa zagraniczne, grabieży i wyzysku, a w rezultacie neokolonializmu

 

Tejkowski: „To, że jestem Słowianinem jest ważniejsze niż to, że jestem prawosławnym, katolikiem, poganinem” - treści antychrześcijańskie;

• wg niego chrześcijaństwo zniszczyło więzi słowiańskie, stworzyło podziały, walki; krytykował Kościół Katolicki, bo utrudniał rozwijanie tożsamości słowiańskiej, więc należy go eliminować,

• rozdział państwa od Kościoła,

• brak czynnika religijnego, zasada tolerancji religijnej, bezwyznaniowość wszelkich urzędów, wolność światopoglądowa w wojsku, szkole, szpitalu;

• wyżej oceniał prawosławie niż katolicyzm, ponieważ ten drugi jest podległy Żydom;

• chciał powrotu do religii przedchrześcijańskiej, odtworzenia religii Słowian,

• imiona słowiańskie,

• w treściach chrześcijańskich zawarty jest uniwersalizm, a to jest złe;

• Europa zdominowana przez Słowian przeciw zepsutemu Zachodowi;

• oryginalność koncepcji politycznych i gospodarczych; hasła związku z tradycją i sprzeciw wobec postępującej demoralizacji

 

III Droga - A. Doboszyński (z niego inspirację czerpał Tejkowski)

• odrzucił tylko tomizm

• zasada suwerenności gospodarczej Polski jako ochrona przed wyzyskiem finansowym, samodzielność ekonomiczna narodu, uniezależnienie się od zagranicy, własna technologia i zasoby, konstytucyjny zakaz sprzedaży dóbr narodowych autarchii żydowskiej, samowystarczalność

• proponował Przymierze Państw Słowiańskich - podstawą dla niego miała być: Polska, Rosja, Ukraina; cel to zakwestionowanie porządku pojałtańskiego, łączenie państw i narodów o wspólnych korzeniach słowiańskich, wypełnianie misji pokojowej dotyczącej scalenia Europy pod przewodnictwem Słowian, wypełnienie posłannictwa w imię idei wielonarodowego porządku światowego, ochrona przed inwazją niemiecko - żydowską realizowaną środkami amerykańskimi

• „Wspólnota Słowiańszczyzny” - Białoruś, Bułgaria, Czarnogóra, Czecho - Słowacja, Rosja, Serbia, Słowenia, Ukraina, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Węgry:

- kraje bałtosłowiańskie

- kraje związane dziejowo i cywilizacyjnie ze słowiańszczyzną

- miała być ogromną siłą gospodarczą, militarną i polityczną  
 
 

Ad2. Nacjonalizm tradycjonalistyczne - bazuje na przedpoborowych treściach chrześcijańskich

26 VIII 1989r. spotkanie założycielskie Stronnictwo Narodowe „Szczerbiec”, hasło: „Tylko idea narodowa może ocalić Polskę”

• Prasa - 2 - tygodnik Głos Narodu

• Lider - M. Barański

• Wartości polityczne: naród, poszanowanie katolicyzmu, tradycja, obrona tożsamości kultury polskiej, ochrona życia ludzkiego, rodziny, wychowanie narodowe

• M. Barański swoją działalność zaczął na początku lat '60 - tych

• 1991r. - rejestracja partii, częściowo przywołuje dorobek Dmowskiego, np. definicje narodu łączy z wspólnotą krwi i interesów, ludzi jednolitych językowo i kulturalnie, zamieszkujących na danym obszarze, mających własną tradycję, historię, religię i charakterystyczny kształt, dojrzałą świadomość i zdolności organizacyjne działania w walce o niepodległość; naród to grupa homogeniczna o własnej i niepowtarzalnej indywidualności, któro powinno być w nienaruszonym stanie, pielęgnowanie poczucia wspólnoty; mogą to robić ludzie najbardziej świadomi - nacjonaliści ze Szczerbca

• dla niego nacjonalizm to synonim prawdziwego Polaka

• program jest skierowany do nowego pokolenia, które musi przestrzegać etyki w życiu publicznym i prywatnym

• państwo powinno być narodowe, katolickie - ochrona przed czynnikami obcymi, moralność katolicka - moralność państwowa i przeprowadzenie rehabilitacji ofiar stalinizmu

• źródło władzy to naród polski 

• zwolennicy lustracji i dekomunizacji, negacja pewnych osób i grup ludzi, a najbardziej KOR - u

• unarodowienie środków przekazu, walka z pornografią, homoseksualizmem

• 1990r. - Barański poparł w wyborach S. Tymińskiego, krytykował L.Wałęsę, ponieważ według niego to on miał związek z negatywnymi skutkami transformacji

• Ekonomika - powinna wyrównywać straty z PRL - u, rozdać majątek: połowa dla pracowników z przedsiębiorstw państwowych, a drugą połowę reszcie; pełna prywatyzacja pod kontrolą; własność prywatna w rękach polskich

 

III Droga między socjalizmem a kapitalizmem

Ekonomika narodowa

• harmonizowanie interesów świata pracy i świata kapitału

• Rolnictwo - wzrost jego towarowości, ale ziemia nie może być obrotem towarowym, zasada autarkii żywnościowej (samowystarczalność), Polska to rynek eksportu do innych państw

• Krytyka nadmiernych upraw ziemi: Warmia, Opolszczyzna, Mazury

Kwestie socjalne

• Rozwój mieszkalnictwa - max 5 lat - zabezpieczyć mieszkającym lokal mieszkalny

• Prawa socjalne - cały katalog praw: chroni rodzinę, nierozerwalność związku małżeńskiego, ochrona życia poczętego i zdrowia narodu

• Wrogiem programu jest grupa narodowościowa niepolska i ona jest źródłem dyskryminacji Polaków

• Treści antyżydowskie, ale inne niż antysemityzm i antyjudaizm

• Krytyka władzy rządzącej, która jest niekoniecznie polskiego pochodzenia

Kwestie wyznaniowe

• Nacjonalizm ortodoksyjny

• Prawowierny w odniesieniu do katolicyzmu i do tendencji modernizacyjnych w obrębie Kościoła

• Niechęć do innowacji

• Przeciwnicy soboru watykańskiego II - przeciwni zmianom liturgicznym i doktrynalnym, krytyka pomysłów dotyczących odrodzenia ducha w postaci ruchu oazowego, Neokatechalny Ruch Pielgrzymkowy w nowoczesnym kształcie

• Powrót do Kościoła tradycjonalistycznego

• Protest przeciwko Klubom Inteligencji Katolickiej, wg nich to treści masońskie, protestantyzacja - te ruchy to wszelkie sekty, które rozbijają Kościół od wewnątrz

• Należy posiłkować się kalendarzem katolickim, bo to chroniłoby polskość i katolicyzm

• Gdy Buzek został premierem byli oburzeni, ponieważ był ewangelikiem

 

Ad.3. Narodowy Radykalizm - Narodowe Odrodzenie Polski

• 1983r. - początek - grupy radykalne zaczęły się formować w środowisko, na początku były to grupy dyskusyjne i edukacyjne; przygotowywali grunt pod badanie i przekazywanie wiedzy

• Wolą mówić o sobie jako formacja, ruch; odnoszą się do przemian w Polsce

• B. Wyrzykowski, A. Głurczyk (ciagle jest liderem)

• Prasa -miesięcznik „Szczerbiec”

• Przeciwni aborcji, eutanazji, karze śmierci, Polska narodowa

• Symbole szczerbca

• Liga Zielonej Wstążki - akcje antyżydowskie 

Nacjonalizm europejski

• NOP wchodzi w skład Międzynarodowej III Siły (Międzynarodowe Forum Narodowych Ruchów Religijnych i Politycznych)

• Podjęto kontakty z nacjonalistami irlandzkimi (D. Hallod), z Włochami (R. Fiore) z Włoską Grupą Alternatywną (A. Mussolini)

• Ośrodki hiszpańskie to wzory na alternatywny sposób ułożenia sobie życia w Europie - miały one być początkiem nowej, narodowej i radykalnej Europy

• Legion Michała Archanioła (C.Z. Codreanu), lata '20-te XXw. - rumuńska organizacja do której sięgał NOP

• 1999r. - organizowanie Międzynarodowego Rewolucyjnego Obozu Trzeciej Pozycja

• Propagatorzy muzyka narodowościowej i White Power

• Demonstracje 2 i 3 maja na Górze Świętej Anny

• 30 IX - data śmierci Codreanu

• Akcje dotyczące UE: „Wybierasz - przegrywasz”, „Idziemy niszczyć Unię” (wybory do PE)

• Współpraca - Polska Liga Obrony, skinheadzi, Niklot (neopogańska organizacja)

• W wyborach max otrzymywali 100 głosów, są członkami samorządu śląskiego  i mazowieckiego

 

Rozumienia narodu - personalistyczna wspólnota, która wraz z rodziną kształtuje optymalne warunki rozwoju jednostki ludzkiej, jest wyposażona w … 

Odbudowa podstawowych wartości naszej kultury i cywilizacji, praw i zasad moralnych, godności, honoru, zwiększenia godności i odpowiedzialności Polaków i bezpieczeństwa i wpływu na władzę  

Rewolucja narodowa - radykalne działania, ale stopniowa budowa Politycznego Żołnierza

• Mistyczna wiara w naród

• Żarliwa religijność

• Gotowość do ofiar

• Bezwzględna lojalność wobec współtowarzyszy

• Militarny styl życia

• Czystość moralna

• Uczciwość

• Karność

• Zdyscyplinowanie

• Ład

 

Wykład 7 

Temat: Myśl narodowa / narodowo - katolicka  

1. Cechy ugrupowań narodowych w Polsce

2. Recepcja tradycji narodowych

3. Podobieństwa i różnice między koncepcjami

4. Myśl narodowo - liberalna

5. Myśl narodowo - demokratyczna

6. Myśl narodowo - katolicka

 

Ad.1 Jan Engelgard, Artur Zawisza - ich typologia; ugrupowania narodowe o wymiarze obiektywnym i subiektywnym

      Kryterium twardych cech

- czy partia, ugrupowanie polityczne przywołuje i realizuje twórczość Dmowskiego, Balickiego i Popławskiego

- czy stawiają treści narodowe na pierwszym miejscu

- na ile są bezpośrednimi spadkobiercami idei tradycyjnych

- Stronnictwo Narodowo - Demokratyczne; tygodnik Myśl Polska  

     Kryterium miękkich cech

- subiektywizm - kto jest rzeczywistym realizatorem myśli Dmowskiego, a kto jest fałszywy 

ZChN - ani kryterium obiektywne ani subiektywne 

- przywołuje chrześcijaństwo, a nie katolicyzm  

- rys niepodległościowy propiłsudczykowski

- poparli drogę proeuropejską

- A. Hall - gdy był zafascynowany Dmowskim  

Radio Maryja - problem otwarty

SN Ojczyzna + Stronnictwo Narodowo - Demokratyczne

- konflikty personalne

- ugrupowania narodowe i narodowo - katolickie z czasem krzepły

- chwiejność elektoratu

- ujawnienie się AWS (1997r.), potem LPR

- początkowo nie zabiegały by się rejestrować jako partie polityczne

- tworzyły się tylko środowiska (PRL), które skupiały się wokół redakcji czasopism

• Słowo Narodowe - od V 1989r., redaktor naczelny M. Giertych, kierownik działu politycznego - H. Goryszewski; dzieła J. Giertycha, F. Koniecznego

• Myśl Polska - tygodnik, powstał 20 III 1941r. w Londynie; organ prasowy SN, ale gdy nastąpił konflikt między Bieleckim a J. Giertychem w 1992r. redakcję przeniesiono do Warszawy i stał się organem prasowym SN - D (kolizja ze środowiskiem M. Giertycha)

- XII 1999r. - zespolenie SN (senioralne) i SN - D kongres w Warszawie - powstanie jednolitego Stronnictwa Narodowego  

Ad.2. Recepcja tradycji narodowych

Dmowski, Popławski, Balicki

- wizja państwa narodowego

- zestaw wrogów

- zestaw sojuszników

- sojusze z PSL

- sięganie do przeszłości

- tradycja SN Romb, emigracyjna 

- J. Giertych, T. Bielecki, W.Wariutyński

- nierozstrzygnięte sprawy  

Ad.3. Podobieństwa i różnice między koncepcjami

      Podobieństwa

- krytyka demokracji politycznej

- przeciwstawianie modelu państwa narodowego

- stabilny system polityczny

- silny rząd

- rozwinięte formy samorządności

- narodowy ustrój gospodarczy przeciwstawiony neoliberalnemu kształtowi ekonomiki

- kwestie rodziny (sprawy rodziny)

- zwalczanie patologii politycznej

- identyfikacja z postawami klasy politycznej w III RP

- stosunek do katolicyzmu - konstytuuje naród polski

- cywilizacja łacińska

- etyka katolicka

- polityka Kościoła rzymsko - katolickiego, naród - centralna kategoria polityczna - priorytety państwa narodowego

- naród to odwieczny byt stanowiący optymalne środowisko życia człowieka

- jednostka ludzka ma szczególne zobowiązania wobec wspólnoty

- aksjologia: religia, naród, rodzina, tradycja

- wrogowie: organizacje ponadnarodowe, tajne siły, treści antyżydowskie, wpływy: żydowskie, niemieckie, masońskie, sekciarstwo religijne

- SN - D zrezygnowało z treści antyżydowskich, nie mają one znaczenia

- struktury ponadnarodowe - byli przeciwni NATO i UE - to osłabienie kondycji narodu polskiego

- art. 80 i 91 Konst. powinny być wykreślone 

- wspólne sięganie do koncepcji europejskich

- sojusznicy - J.F. Fimi

      Różnice

- ocena kulturowej homogeniczności Polaków i Polski

- stopień uniformizacji społeczeństwa polskiego

- odniesienia do Kościoła Rzymsko - katolickiego i jego statusu w życiu politycznym

- poziom akceptacji w życiu politycznym duchownych

- taktyka polityczna

- ocena tego kto realizuje myśl R. Dmowskiego   
 

Stronnictwo Narodowo - Demokratyczne - 14 IV 1991r.

• Lider - J. Zamoyski

• Organ prasowy „Myśl Polska” (początek wydawania III 1941r. w Londynie), od 1992r. redakcja w Warszawie, wydawanie trwa nadal, obecna nazwa „Nowa myśl polska” (red. J. Engelgard), prezes B. Komorowski - myśl narodowo - katolicka o charakterze liberalnym w tym wypadku to swobodne traktowanie myśli narodowej w odniesieniu do spraw ekonomicznych i narodowościowych

• Myśl narodowa, katolicka, prawicowa

• SN - D - prawicowość to kontynuowanie wartości narodowych, wierność etyce katolickiej, poszanowanie zasad religijnych w życiu prywatnym i publicznym

• Kościół to niepodważalny autorytet moralny, obowiązki duszpasterskie wypełniane wzorcowo, ta instytucja to gwarant utrzymania narodowego charakteru Polski

• SN - D na tle innych partii - podkreśla zamiar w angażowaniu Kościoła w bieżącą politykę, myśl katolicka powinna bazować na sferze filozoficzno - etycznej, jednak z drugiej strony złe dla państwa jest angażowanie Kościoła w politykę i złe jest całkowicie go marginalizować

• Naród to wspólnota historyczna, kulturowa i dziejowa

• Dobro narodu - najwyższy interes każdego Polaka, ponad interesami partykularnymi

• Dobro rodziny, która jest najważniejszym podmiotem życia narodu i jest źródłem siły moralnej narodu

• Rząd narodowy powinien być zbudowany na bazie etyki katolickiej

• Ustrój - demokracja narodowa - optymalny, odejście od walk politycznych na rzecz troski o interesy narodowe realizowane w dużej mierze przez elitę narodu (rekrutacja do tej grupy w ramach przemian generacyjnych, ciągle się udoskonalają, żeby się do niej dostać należy spełniać obowiązki polskie i katolickie)

• Nierówność ludzi względem siebie - to stan przyrodzony człowiekowi, to motor napędowy do rozwoju; równość funkcjonalna - można ją wyrównywać w odpowiednich proporcjach

• Aktywizacja narodu - członkowie są świadomi przewag obowiązków nad prawami, które skutecznie realizują

• Dochodzi do zespolenia edukacji, człowiek ma być aktywny, dynamiczny, szanujący aktywny kształt narodu pracującego, rzetelnego, realizującego kształt prawego życia

• Odrzucenie antysemityzmu, ksenofobii, podkreśla elementy tolerancji i ochrony narodu polskiego w przypadku pojawienia się antypolonizmu np. Jedwabne

• Podkreślali dużą rolę polaków w II wojnie światowej

• Możliwości w odniesieniu do: propagandy, autorytet J. Zamoyskiego, SN - D to element koncentracji innych partii o charakterze narodowo - katolickim

GOSPODARKA

• Kapitalizm narodowy - niechęć do kapitalizmu, ponieważ jego XIX wieczna wersja stworzona została przez żydowską finansjerę

• W Polsce drapieżny kapitalizm prowadzi do dehumanizacji pracy człowieka, aby odchodził on od zasad etycznych i gonił za pieniądzem

• Generowanie sił polskich poprzez pracę i oszczędności, tworzenie rodzinnego kapitału (protestancki model)

• Tradycja polska związana z agrarną kulturą

• Rolnictwo - gospodarstwa rodzinne to min 50 ha, sprzeciw wobec farmeryzacji, sprzeciw rozdrobnieniu; rolnictwo wysokotowarowe; harmonia rozwoju rolnictwa z przemysłem

• Gospodarka z elementami gospodarki liberalnej - umiarkowany wolny rynek i gra sił rynkowych, miało to doprowadzić do silnej gospodarki na arenie międzynarodowej, „Polska - tygrys gospodarczy Europy”

PRZEMYSŁ

• W polskich rękach, prywatyzacja, umacnianie polskiej własności, demonopolizacja ekonomiki

• Hasło „dobre bo polskie”

• Proponowano uwłaszczenie Polaków, przywrócenie wartości pracy i wprowadzenie systemu akordowego (wzrost produkcji)

• Praca to jedyne źródło siły ekonomicznej narodu

• Chcieli dobrze ukształtowanego systemu podatkowego; krytyka polityki monetarnej Balcerowicza

12 XII 1999r. - na bazie SN - D i SN „Senioralnego” - wyłonienie na zjeździe jednolitego SN - D

• Honorowy prezes J. Zamoyski, L. Marecki, przewodniczący rady naczelnej M. Giertych, prezes zarządu - B. Kowalski, kierownik komitetu - A. Horodecki

• Akcent treści religijnych

• I 2000r. rozmowy z A. Lepper i Pokrzyckim, skutek to wysunięcie kandydatury T. Wieleckiego na prezydenta - poszukiwanie wsparcia dla działań SN - D

• Kontynuacja poprzednich treści i prawicowości, historyczny katolicyzm

• Członkiem SN - D może być tylko chrześcijanin

• Poszanowanie tradycji

• Odwoływanie się do tradycji Stronnictwa Narodowego na wychodźstwie

• Przywoływanie ideologów SN sprzed 1939r.

• Brak wątpliwości, że naród to najwyższa i ostateczna forma, to organizm żywy podlegający prawom naturalnym, integruje ludzi wokół systemów wartości, w którym to systemie na pierwszym miejscu jest religia

• Dla Polski optymalne rozwiązanie to państwo narodowe, które zapewni suwerenność i bezpieczeństwo

• Model subsydiarny - pomocnicza rola państwa, tylko tam gdzie inne organy pozapaństwowe nie mogą zrealizować jakiś zadań

• Sektor prywatny - hasła rozwoju, tylko polski kapitał

• Udział w wyborach parlamentarnych, samorządowych, prezydenckich

• Konieczność rozwoju życia partyjnego, agend apolitycznych

• Działania o charakterze kulturalnym, kanon estetyki kultury, realizm przedstawianych treści, preferowana polska tematyka, narodowa walka z innymi siłami, preferowana twórczość reżyserów: J. Dobraczyński, W. Żukomski, A. Bohdziewicz, B. Filipiki, Poręba, F. Trzeciak, G. Królikiewicz; twórczość historyczna m.in. W Łysiak (publicysta); twórczość muzyczna - rock narodowy i rock chrześcijański, hip - hop tożsamościowy (grupa Twierdza, Głos Prawdy); zwalczano bezwyznaniowy postmodernizm

LIGA POLSKICH RODZIN

• Na bazie SN - D, które nie było formalnie rozwiązane ukształtowało się LPR

• W. Hatka - jego działalność poprzedzała utworzenie LPR

• 5 V 2001r. kongres SN - D- prezes M. Kotlinowski, skład: W. Wierzejski, Z. Wrzodak, W. Bojarski, W. Hatka, liderzy: M. i R. Giertych, A. Macierewicz, W. Tomczak, Z. Wrzodak, M. Kotlinowski, J. Łopuszański

• Kształt narodowo - katolicki

• Odejście od liberalnego kształtu SN - D na rzecz wartości: Bóg, rodzina, naród, treści etyczno - moralne

• Hasło kampanii z 2001r „Polski dom, polska rodzina, polski stół”

• Karta Praw Polaka - manifest polityczny, zasady ideowe

1. solidaryzm narodowy = dobro wspólne narodu polskiego - najwyższe kryterium oceny działalności polityka

2. system korporacyjny - najlepszy model rozwiązania kwestii społeczno - ekonomicznych - odejście od podziałów klasowych na rzecz harmonii świata pracy i kapitału, cel nadrzędny to interes narodu polskiego

3. własność prywatna - w miastach i na wsiach własność w rękach polskich, a jej posiadanie sprzyja rozwojowi, stabilizacji narodu, wzmocnienia poczucia odpowiedzialności za dobro wspólne (naród), zachęca do pracowitości, oszczędności i rozwoju rodzinnego kapitału, kształtuje dumę narodową, bo celem jest Wielka Polska, tzn. taka, która będzie silna ekonomicznie, sprawnie zarządzana politycznie ze stabilnym systemem międzynarodowym

4. gospodarka - gospodarstwo narodowe; ruchomości i nieruchomości, wszelkie elementy materialne to dobro narodu polskiego, którego obowiązkiem jest troska, aby ekonomika była oparta na zasadach moralnych; rzetelna praca za godziwą płacę, dobra cena za towary, należny zysk, moralność podatkowa, uczciwość ekonomiczna, wspieranie rodzinnej produkcji w konkurencji międzynarodowej

• dewiza to odwołanie się do Boga

• państwo powinno ograniczyć swoją omnipotencję na rzecz subsydiarności

• zagwarantować wszystkim dostęp do pracy

• rozwój demograficzny

• walka z patologiami

• należy sprostać wymaganiom stawianym Polsce na przełomie tysiąclecia - wspierać poczynania Kościoła w budowie nowego ładu

• krytyka wad Polaków m.in. lenistwa, elastyczności wobec Zachodu

• odrzucenie modelu romantycznego bohatera; powstania narodowe to realizacja interesów obcych

• realizm, chłodna kalkulacja, bezkompromisowość w sferze etyki i ideałów

• „Polsce niepodległość, Polakom praca, chleb, mieszkania”

 
 

Temat: Myśl katolicka  

1. charakter wybranych ugrupowań katolickich

2. znaczenie katolicyzmu dla polskości

3. kryzys cywilizacji zachodnio - europejskich

 

Ad.1. a) Stronnictwo Porozumienie Polskie

          b) Ruch Katolicko - Narodowy

          c) Stronnictwo Ludowo - Narodowe / Przymierze Ludowo - Narodowe  

Stronnictwo Porozumienie Polskie

• posłowie tego ugrupowania byli w 3 i 4 kadencji Sejmu

• postać koła poselskiego- tworzyli je dawni członkowie ZChN i AWS

• partia od 1999r.

• lider: J. Łopuszański, D. Grabowski, M. Grabowski, W. Tomczak, A. Sobecka, H. Nowina - Konopka

• tygodnik „Ojczyzna” B. Rywickiego, miesięcznik „Szczerbiec”

• myśl:

1. sprawa umacniania gospodarki poprzez prawo ochrony własności, rewizja prywatyzacji i reprywatyzacji; redefinicja roli NBP, która powinna być jedynym kreatorem polskiej waluty (chronić ją przed Euro)

2. likwidacja antagonizmów między wsią a miastem; ochrona przed dalszym rozwarstwieniem i pogłębianiem przepaści w społeczeństwie

3. ustrój - umiarkowana demokracja polityczna; modyfikacja ordynacji wyborczej - większościowa, Senat: 2/3 składu z wyborów bezpośrednich, 1/3 z nominacji przez prezydenta RP; umocnienie samorządu terytorialnego, wprowadzenie policji samorządowej - utrzymywanie spokoju w gminach wiejskich i miejskich dzielnicach

4. wzrost liczby kar za przestępstwa, kary odstraszające

 

Ruch Katolicko - Narodowy

• 14 XII 1997r. - Katolicki Ruch Odbudowy Polski, pierwotna nazwa, ale wewnątrz nastąpił rozłam między Macierewiczem a Olszewskim

• Olszewski stworzył Ruch Odbudowy Polski

• Ruch Katolicko - Narodowy - prezes A. Macierewicz

• Prasa „Głos” - przywołanie nazwy czasopisma z PRL - u wydawanego do XII 1981r, które skupiało różnych ludzi z opozycji (Michnik, Macierewicz)

• Bazuje na myśli: walka z komunizmem, postkomunizmem, dziedzictwem komunizmu: mentalnym, ekonomicznym i kulturowym

• Pełna kontrola nad organami państwa

• Konieczność weryfikacji ludzi z dawnego systemu

• Zmniejszenie liczby stanowisk w administracji rządowej i samorządowej

• Większościowa ordynacja wyborcza do parlamentu, kontrola wyborców nad wybranymi

• Opieka nad wszystkimi Polakami w kraju i za granicą (Min. Ds. Polonii)

• Zmiana konstytucji - projekt obywatelski

 

Stronnictwo Ludowo - Narodowe / Przymierze Ludowo - Narodowe

• 10 II 1994r. - Stronnictwo Ludowo - Narodowe, przekształcone 10 III 1998r. w Przymierze Ludowo - Narodowe

• Twórca i lider - Cz. Bloch (prof. KUL), potem liderem - J. Piwowarski

• Miesięcznik „Nowy Przegląd Wszechpolski”

• Wzorce osobowe: W. Witos, I. Paderewski, W. Sikorski

• Odnosi się do wynaturzeń systemu politycznego, jego dysfunkcjonalnego charakteru, brak reprezentatywności w parlamencie, nieufność względem dotychczasowego kształtu państwa polskiego

• Duża ranga idei państwa katolickiego - dowód wielkości narodu polskiego

• Rolniczy charakter państwa polskiego - wieś to polski kompleks społeczno - gospodarczy optymalizujące życie człowieka, bogobojne, człowieka uczciwego, prostolinijnego, życia w harmonii ze światem przyrodniczym

• Rolnictwo - domena Polski narodowej i katolickiej, źródło siły materialnej i dobrobytu, konieczność tworzenia infrastruktury okołorolniczej, ochrona państwa nad rolnictwem, może być ono wzorcem dla innych kultur, ekstensywny model uprawy ziemi to proces zgodny z ekologią

 

Wniosek płynący z haseł 3 powyższych partii - podbudowa religijna daje spójnię istnienia bytu człowieka, umożliwia utrzymanie tożsamości ludzkiej, docenienie historii, przeniesienie dziedzictwa przeszłości do teraźniejszości i przekazanie go na przyszłość, rozwój duchowy i materialny człowieka, religia to łącznik w różnych wymiarach przestrzeni obejmuje całą jednostkę ludzką  
 

Ad.2. Znaczenie katolicyzmu dla polskości

• Polak - katolik

• Chrześcijaństwo to łącznik miedzy światem współczesnym a światem antycznym

• Zasady związane z religia chrystusową pozwoliły na stworzenie cywilizacji łacińskiej jako najlepszej: idea przeniesienia kultury, z kultury przenosi się to co najlepsze i wzbogaca o nowe doświadczenia

• Chrześcijaństwo pełni wychowawczą rolę dla narodu

• Kościół - wskrzesiciel porządku, to instytucja patriotyczna, narodowa, polska, tradycjonalistyczna

• Połączenie uniwersalistycznych treści kościoła z wymiarem narodowym

• T. Zieliński - wkomponowywanie treści antycznych we współczesne

• Katolicyzm patriotyczny - nieustannie się troszczy, by wiernie były wypełniane obowiązki wobec kraju

• Katolicyzm tradycjonalistyczny - powolne zmiany

• Rodzina jako najważniejszy składnik funkcjonowania człowieka

• Wsparcie dla rodziny w wychowaniu młodego pokolenia, spójność systemu pedagogicznego, zapewnić byt socjalny rodzinie, autorytety religijne, media powinny wspierać państwo w duchu jednolitości aksjologicznej

 

Ad.3. Kryzys cywilizacji zachodnio - europejskich

• Europa Zachodnia uległa wynaturzeniu

• Homokracja - odejście od fundamentalnych zasad chrześcijańskich, osłabienie pozycji rodziny, ograniczony model społeczeństwa, absolutyzacja wolności jednostki ludzkiej w celu nadużywania tej wolności, fetyszyzacja praw jednostki ludzkiej kosztem jej obowiązków

• Postmasońska i neopogańska wizja Europy Zachodniej

• Lęk przed integracją, sam model UE to przykład zwycięstwa dawnych idei np. Mittel Europy

• Nie powinny być integracji z UE

Stronnictwo Porozumienie Polskie

• Alternatywa na UE to formuła ładu międzynarodowego, dalekiego od zasad UE i umowy z Schengen (odcina grupy Polaków będących poza UE)

• Nieufność wobec państw Zachodu (np. II wojna światowa), Zachód może być wiarołomny

• Polska to pomost między Zachodem a Wschodem

• Misja dziejowa Polski

Ruch Katolicko - Narodowy

• Wejście do UE to kolejny rozbiór Polski, agentury

• Alternatywa to Wolny Związek państw Narodowych

• USA to sprzymierzeniec i dba o utrzymanie suwerenności

• Wyrównać rachunek krzywd z Niemcami

Stronnictwo Ludowo - Narodowe / Przymierze Ludowo - Narodowe

• Alternatywa to trójkąt ABC - trzymorze: Adriatyk, Bałtyk, Morze Czarne - państwa należące do tego regionu mogą się dogadać między sobą, mają: duży potencjał ludnościowy, kulturowy, militarny, gospodarczy; rolnictwo

• Przeciwni zmurszałej UE

• Katolicki wymiar myśli polskiej

• Impuls ewangelizacji ma wyjść z Polski

Temat: Myśl konserwatyzmu współczesnego  

1. Rodowód strukturalny i ideowy myśli konserwatywnej

2. Konserwatyzm monarchistyczny i elitarystyczno - narodowy

3. Konserwatyzm demokratyczno - państwowy

 
 

Ad.1.  Rodowód strukturalny i ideowy myśli konserwatywnej

• Badacze myśli konserwatywnej (Sz. Rudnicki, W. Mich, B. Gałka)

• Jest tyle konserwatyzmów ilu konserwatystów

• Konserwatyzm jest unikatowy, ponieważ inne ideologie miały swoje odzwierciedlenia w systemach w czasach po 1949r., a konserwatyzm był zaniechany, ponieważ twórcy byli na emigracji, a ci którzy wrócili zajmowali się raczej przeszłością

• Problem dotyczył również konserwatyzmu z czasów II RP np. A. Bocheński - konserwatyzm wchodzi w struktury polityki realizmu - adaptowanie tych poglądów, które będą pokazywać wizję, albo wybrać model fiński

• Kwestia odniesienia społeczeństwa, recepcja wartości warstwom i grupom społecznym

• Konserwatyści wiedzą, ze muszą się identyfikować z jakąś grupą społeczną, bo inaczej poniosą klęskę jak wy wyborach w 1919r.

• Starali się identyfikować głównie z ziemiaństwem, cechy zachowawczości, ziemiaństwo czuło się niedowartościowane w wymiarze ekonomicznym, politycznym i społecznym, tracili poczucie misji wobec kultury, brak poczucia jedności ducha arystokracji

• Ziemiaństwo - reforma rolna z 6 IX 1944r. zdeprecjonowała dawne ziemiaństwo, było one zniewolone, zrezygnowane i nie podejmowało walki

• Konserwatyści w PRL - u to anachronizm i należy z nimi walczyć

• Wielkie osobistości konserwatyzmu dzieliły się między sobą m.in. A. Bocheński

• Przebłyski jedności konserwatystów w wymiarze wartości sfery ducha, kanonów etyczno - moralnych, ale nie w sferze polityki i ekonomiki

WYMIAR STRUKTURALNY  

• Gdańsk - lato 1979r. Ruch Młodej Polski, wcześniej 2 - letnie przygotowania do powstania tego ruchu, czasopismo (z drugiego obiegu) „Bratniak” - miejsce propagowania, odradzania się idei konserwatywnych - do 1981r.

• Kraków, Lublin, Łódź, Poznań, Szczecin, Warszawa

• Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela - kryzys wywołany konfliktem między Czumą a Moczulskim i dlatego powołano Ruch Młodej Polski - polaryzacja praw człowieka i obywatela; ROPCiO nadal kontynuował swoją działalność

• Ruch Młodej Polski (dalej RMP) z Moczulskim tworzyli Konfederację Polski Niepodległej

• Organ prasowy RMP - „Polityka Polska” (1982 - 1991) - prezentowano działalność niepodległościową, ale byli przeciwni zmianie ustroju politycznego i kwestii prawnych; odnoszono się do niepodległości bytu duchowego, obrony praw i kultury narodowej Polski, obrona praw człowieka, obrona godności ludzkiej

• Liderzy: A. Hall, A. Rybicki, M. Jurek, J. Bartyzel

• 1979r. - Deklaracja ideowa RMP

1. zbrodniczy system komunistyczny - stan patologii - poszukiwanie panaceum na to w przyszłości

2. akcentowanie konserwatyzmu - treści narodowe (demokracja, ideologia Dmowskiego), ideały chrześcijańsko - demokratyczne (relacja państwo - Kościół)

3. niechęć do kolektywnego prezentowania życia ludzkiego

4. odrzucenie stylu funkcjonowania wspólnotowego na rzecz podtrzymania jednostki ludzkiej mającej niezbywalne prawa i wolności

5. obowiązki wobec społeczeństwa, ale muszą one być w zgodzie z rozwojem jednostki ludzkiej, a jedyne ograniczenie to autorytet władzy

6. rodzina, naród, państwo - naturalne struktury społeczne

7. przywoływanie pewnych elementów z przeszłości np. program walki romantycznej, ale przewaga emocji nad rozumem ma dotyczyć celów, program walki ma być realistyczny i konkretny, należy wybrać optymalne narzędzia walki, aby walka polityczna była skuteczna, walkę podzielić na etapy (metoda drobnych kroków), odnowa moralna społeczeństwa

8. jeżeli będzie ciągłe demoralizowanie społeczeństwa polskiego to mimo tej niepodległości nie poradzimy sobie; PRL zniszczył rodzinę poprzez rozwody, swobody obyczajowe i mieszkalnictwo (łatwy dostęp), a państwo nie przeciwdziała skutecznie alkoholizmowi, pornografii, itd.

9. problem tożsamości Polaków - skutki sowietyzacji, mimo niechęci do ZSRR to powszechna nauka j. rosyjskiego, ideologii państw radzieckich i ich wizerunku, obniżyło się poczucie tożsamości i samodzielności, łatwość przyswajania wzorców zza Wschodu, państwo wychowywało tylko w jednym kierunku

10. stan relatywizacji pewnych treści narodowych - schizofrenia polityczna - w każdym miejscu mówiono co innego (Kościół, szkoły, rodzina)

11. brak dostępu młodych ludzi do rzetelnej wiedzy, szczególnie historii tzw. „białe plamy”, RMP sama organizowała kursy dotyczące historii Polski wieku XX (udział w nich brał m.in. D. Tusk)

12. młodzi RMP włączają się w Solidarność, dodatkowo dołączają kwestie: narodowe, konserwatywne, chrześcijańskie; akcentowanie swojej niezależności po wybuchu stanu wojennego, chcieli akcentować swój charakter:

1. najlepszy ustrój polityczny to monarchia - symbol niezależności

2. podstawą państwa jest naród - źródło władzy państwowej, a państwo jest najwyższą instytucja dla narodu

3. żądano 2 - izbowego Parlamentu, izba wyższa Senat

4. kwestia elitaryzmu związanego ze sferą ducha

5. uregulowanie kwestii relacji państwo - Kościół (konkordat)

6. klasyczne wartości konserwatyzmu: władza, jednostka ludzka, Kościół, własność prywatna

• „Między Polską naszych marzeń, a Polską naszych możliwości” - 1984r. dokument opublikowany w Polityce Polskiej

• Rozbieżności miedzy A. Hallem a J. Bartyzelem

 

	A. Hall	J. Bartyzel
Kwestie wartości	Poparcie idei społeczeństwa obywatelskiego, państwa rządów prawa i odpowiedzialności, rozwinięta forma demokracji politycznej z elementami egalitaryzmu (równość)	Wiara w istnienie idealnego porządku ziemskiego jest utopią jak i system demokratyczny jest systemem optymalnym - wiele wad demokracji, antyegalitaryzm
Ocena relacji państwo - Kościół	Wyodrębnienie podmiotów, przyjazna autonomia	Fundamentalizm religijny, głęboka obecność Kościoła w życiu państwa
Stosunek do wypełniania misji Polaków	Żadnego mesjaństwa nie powinno się przekładać na treści polityczne	Naród Polaków jako katolików mają pewną misję
Formy ekspresji politycznej, szansy porozumienia się	Szeroki blok centro - prawicowy, wszystkie partie powinny być w tym bloku	Zrezygnować z idei partii politycznych, skupić się na idei pracy politycznej, praca nad edukowaniem społeczeństwa polskiego, kształtowanie konserwatywnych elit, przebudować mentalność Polaków, aby człowiek dobrze się odnajdował w warunkach konserwatyzmu elitarystyczno - narodowego

 

• Ostateczne rozejście 1989r., Hall - polityka, Bartyzel - praca naukowa

 

Ad.2. Konserwatyzm monarchistyczny i elitarystyczno - narodowy

J. Bartyzel - wg niego niektóre nazwiska dawały podstawę do przejmowania przeszłości

a) inspiracja zewnętrzna - E. Burke, J. M. de Maistre, Ch. Maurras, J. Bainville

b) inspiracja  wewnętrzna - dorobek hotelu Lambert (J.A. Czartoryski), K. Hoffman, Z. Krasiński, B. Szujski, M. Bobrzyński, Krakowska Szkoła Historyczna, M. Zdziechowski, S. Mackiewicz

• Na podstawie inspiracji zewnętrznych Bartyzel podkreśla szkodliwość egalitaryzmu, ponieważ wywołuje on laicyzm, pacyfizm, radykalizm społeczno - polityczny, szerzy utopie demokratyczne i socjalistyczne

• 1988r. Klub Zachowawczo - Monarchistyczny

• 7 III 1988r Łódź - wymiar ideowy - ludzie o poglądach kontrrewolucyjnych, fundamentalnie zachowawczych, tradycjonalistycznych

• Niechęć do działalności bieżących 

• Cel - oferta dla społeczeństwa jaką jest program tradycjonalistyczny, katolicki, antyegalitarny

• Katolicyzm w wymiarze tradycjonalistycznym

• Krakowska Szkoła Historyczna - społeczeństwo na wzór organizmu żywego, hierarchiczny kształt społeczeństwa dla lepszego jego funkcjonowania

• Elitaryzm elity kulturalnej - mają więcej obowiązków niż inni, dlatego mają przywileje

• Restytucja monarchii, która zapewni porządek polityczny, na drodze reform; król na czele, który integruje zachowania, popiera porządek, a ci, którzy mu się sprzeciwiają zostaną odsunięci

• Historyzm związany ze szczególną interpretacją

• Król - monarchia - symbol praworządności - odreagowanie za wcześniejsze czasy

• Ustrój mieszany - połączenie jednowładztwa, ale z około 5% arystokratyzmu i umiarkowanym demokratyzmem (po części)

• Świętość własności prywatnej, gospodarka wolnorynkowa, niechęć do struktur zachodnioeuropejskich (eurofobia)

• Liderzy: A. Górski, J. Korwin - Mikre, M. Jurek, K. Kawęcki, M. Liwicki, A. Zawisza

• Organ prasowy: Pro Fiole, Rege et Lege, Za wiarę, króla i prawo - wydawane do dziś (A. Wielomski)

 

J. Bartyzel - jego koncepcja

• 1989r. Łódź - w czasie przemówienia list: „Konserwatysta - strażnik bytu”

• Koncepcja wielkiego chana - kto żyje w gromadzie ceni kolektyw, wykazuje prawdę, honor, cnotę majestatu, pogardza wytworzeniem ducha jednostki ludzkiej, niszczy kulturę wysoką i nie rozumie bezinteresownego piękna sztuki; prowadzi próżniaczy tryb życia, ponad harmonię stanów społecznych, korporacji, rodzin przedkłada dysharmonię, przeciwstawienie dekalogu aktowi w postaci Deklaracji Praw Człowieka, którą Bartyzel uważał za złą; ten osobnik zamiast majestatycznej sztuki przedkłada szkaradne obeliska; odrzuca elitarną kulturę, ład, wyciszenie, porządek, chce masowej kultury, upowszechnia zgiełkliwość świata

• XX w. to patologia - tendencje antyautorytetom, obecność hedonizmu i permisywizmu, które zagrażają wartościom konserwatywnym

1. absolutyzm etyczny - istnieją wartości ponadczasowe, mające sankcje moralne, religijne i polityczne; ważne są elementy etyczne; w świecie relatywizmu absolutyzm jest niezbędny, by człowiek mógł odnaleźć punkt odniesienia

2. myślenie metafizyczne - obecne w chrześcijaństwie, odrzucenie myślenia dialektycznego

3. humanizm supranaturalistyczny - uznanie dualizmu materialno - duchowego, odrzucenie myśli o człowieku bez ducha

4. paradygmat konserwatyzmu - pesymizm konserwatysty w wymiarze egzystencjalnym, bo człowiek z natury jest ułomny jak i również w wymiarze historiozoficznym

5. myśl eschatologiczna - jeśli zło może zdominować historię, należy zwrócić się do wieczności, odrzucenie ideologii grozy, ale nie da się zbudować edenu na ziemi

 

Prawica Narodowa - 19 VI 1995r.

• rejestracja 15 XII 1995r. jako partia polityczna

• liderzy: K. Kawędzki, J. Bartyzel, R. Mossakowski

• partia chrześcijańska, narodowa, konserwatywna

• ochrona autorytetu władzy państwowej, bo źródłem są siły nadprzyrodzone i ponosi odpowiedzialność przed Bogiem

• wartości: ład społeczny, wiara katolicka, wolność, świętość życia ludzkiego, świętość i nienaruszalność rodziny

• kształt hierarchiczno - stanowy

• Polska powinna chronić rodzinę i swoją odrębność w sferze gospodarczej w sposób szczególny, bo siły zewnętrzne mogą zawłaszczyć krajem

• Przeciwni przyjmowaniu imigrantów, polityka azylowa

• Krytyka jednoczenia Europy, odrzucano model zintegrowanej Europy, jeśli integracja to tylko ekonomiczna

• Europa powinna się składać z suwerennych państw; odrodzona cywilizacja łacińska dająca jedność duchowa człowieka

• Organ prasowy - kwartalnik „Prawica Narodowa”

 

Ad.3. konserwatyzm demokratyczno - państwowy

A. Hall, W. Wołek, K.M. Ujazdowski, Cz. Bielecki, A. Olechowski

Początki to wiosna 1990r. - wojna na górze w odniesieniu do L. Wałęsy, jaka wizja powinna być realizowana

- Ruch Polityki Polskiej przekształcone w Forum prawicy Demokratycznej:

• Umiarkowana prawicowość

• Idea państwa prawa w ramach którego, doszłoby do pogłębienia i urealnienia praw obywatelskich

• Koncepcja subsydiarności państwa - wchodzenie państwa w domeny życia obywateli, gdzie inne instytucje są dysfunkcjonalne

• Zasada wolnego rynku, wolnej gry sił, poszanowanie własności prywatnej

• Ogólne zasady światopoglądowe związane ze światopoglądem chrześcijańskim - szanowane ogólne zasady dekalogu

• Autorytet władzy, poparcie dla rządu T. Mazowieckiego

• Koncepcja otwarcia Polski na Zachód 

 

Unia Demokratyczna (wewnętrznie niejednorodna), w jej obrębie Frakcja Prawicy Demokratycznej  

Partia Konserwatywna - odłączenie A. Halla od Unii Demokratycznej

• Akceptacja ustroju demokracji przedstawicielskiej oraz uznanie za najlepszy system republikańską formę rządów

• Wzmocnienie władzy wykonawczej

• Wzrost kompetencji Rady Ministrów

• Rządy kanclerskie

• Dyskusja nad konstytucją - wprowadzenie równowagi praw i obowiązków obywateli; skłonność do decentralizacji państwa - większe uprawnienia przyznać instytucjom samorządowym, podkreślenie znaczenia samorządu terytorialnego oraz gospodarczego

• Gotowość podpisania się pod planem reformy administracyjnej, postulowano za: powiatami oraz dużymi województwami regionalnymi, które miałyby większe uprawnienia o wymiarze autonomicznym (podstawa to niezależność finansowa)

• Przebudowa finansów publicznych, zmiana struktury wydatków z budżetu państwa, likwidacja przywilejów central zawodowych, przeciwni grupom nacisku na życie polityczne - nieuzasadniony lobbing; ograniczenie wydatków na działalność socjalną; konieczność zmodyfikowania systemu podatkowego - za duży fiskalizm, nie aprobowano podatku liniowego; finansowanie szkolnictwa to domena państwa - nakłady na szkolnictwo mają charakter pokoleniowy ( kwestia dobra narodu)

• Relacje państwo - Kościół - życzliwa autonomia, oddzielenie tych 2 instytucji, łączność powinna występować tam, gdzie jest to niezbędne dla kwestii moralnych

• Poszerzenie obecności polski w strukturach europejskich i ogólnoświatowych;  integracja z Zachodem tylko w kwestiach gospodarczych

• Popieranie wejścia Polski do NATO

• 1994r. nastąpił podział wewnętrzny i z tego ugrupowania wyszła grupa K.M. Ujazdowskiego pod nazwą Koalicja Konserwatywna

 

Grupy konserwatywne - powstaje Ruch Stu, który sprzeciwia się polityce A. Kwaśniewskiego. A. Olechowski i Bielecki - zalążek laickiego konserwatyzmu - sprzeciw wobec polityki Ujazdowskiego.

Instytut Konserwatywny im. E. Burke'a założony przez L. Mażewskiego - połączenie treści paronarodowych z propaństwowymi o umiarkowanym charakterze demokratycznym.

Grupa Windsor - platforma porozumienia różnych odłamów

Ważne środowiska skupiały się wokół czasopism:

• Res Publica - wydawana od lat PRL - u, poza cenzurą w latach 1979 - 1981; w roku 1987r. zyskała legalny charakter; publicyści: M. Król, P. Hniedziewicz, D. Kalbarczyk

• Fronda - pismo dla młodych

 

12 I 1997r. z różnych grup powstało Stronnictwo Konserwatywno - Ludowe

• Trzon to partia A. Halla i A. Balazsa (Stronnictwo Ludowo - Chrześcijańskie); członek J.M. Rokita

• 1998r. do SKL - u dołączyło ugrupowanie J. Eysmonda, Porozumienie Centrum W. Dobrzyńskiego, W. Walendziak, ludzie Ujazdowskiego, 30 członków Towarzystwa im. S. Kisielewskiego

• Prezes J. Janiszewski w latach 1997 - 1998, potem był nim M. Styczeń 1998 - 2000, Rokita 2000 - 2001, Balazs 2001 - 2003

• Program:

- państwo, autorytet władzy państwowej, jednostka ludzka, rodzina, religia, własność prywatna

- państwo nowoczesne, sprawnie zarządzane, zamożne finansowo, silne, zdecentralizowane, z silnym samorządem lokalnym

- równowaga naczelnych organów państwa z dominacją parlamentu

- gospodarka rynkowa, niskie podatki, silna waluta, szybka i konsekwentna prywatyzacja i reprywatyzacja, podatki spłaszczone, bez nadużyć podatkowych - likwidacja ulg (z wyjątkiem tych prorodzinnych)

- nowoczesne i wysokotowarowe rolnictwo, samorządy zawodowe - subsydiarność państwa

- etyka chrześcijańska, patriotyzm, ochrona wartości rodzinnych

- szybka lustracja i dekomunizacja państwa

- odpowiedzialność karna od 14 roku życia - zaostrzenie kodeksu karnego

- ścieżka szybkiego awansu Polski w strukturach międzynarodowych 

A. Hall - „Widziane z prawej strony” - zbiór wydany w 2000r. - odniesienie się do recepcji konserwatyzmu angielskiego na grunt polski

I. zaczerpnięcie z ogólnego dorobku europejskiego, a w szczególności z twórczości de Gaulle'a

• akcenty wolnościowe w wymiarze ludzkim

II. zaczerpnięte również z konserwatyzmu emigracyjnego: J. Mieroszewski, S. Machiewicz, S. Kisielewski, S. Stomma (realizm polityczny)

• neokonserwatywne inspiracje związany również z przedwojenną grupa Buntu Młodych: A. Bocheński, P. Jasienica

• pokazuje szlachetną politykę - ideowa prawica, która bazuje na aksjologii konserwatywnej: ogólne wartości moralne, szacunek dla człowieka, religia

• powinna być spójność ideologiczna

• w warunkach polskich szczególny nacisk położyć na poszanowanie innych osób, szacunek dla rywala 

• umiarkowana tolerancja do pewnych granic, uczciwość, przyzwoitość, bycie pożądnym człowiekiem

• umiar - u Halla jest opanowanie, brak zainteresowania w przeciwieństwie do innych, którzy są wręcz fanatykami 

• ludzie wokół J. Olszewskiego to antykomuniści, krytykuje ich a także A. Macierewicza, ludzi z ROP - u i jego odłamu - niechętny takiemu stylowi myślenia

• jednoczenie centro - prawicy, poparcie AWS

• zwolennik rozwiniętej demokracji, w której procedury związane ze sprawami wyborczymi łączą się z myśleniem o tej demokracji (ludzie są świadomi swej obecności w państwie)

• w Polsce panuje przekonanie, że demokracja umiera - Hall się z tym nie zgadza, ona istnieje jako idea i praktyka, a oligarchizacja życia politycznego to naturalny stan w pewnym momencie, a demokracja się obroni

• w nawiązaniu do de Gaulle'a popiera silne państwo, o silnych rządach, z systemów anglosaskich - najlepszy model jest 2 - partyjny

• w Polsce dochodzi do stanu 2 - partyjnego, cały czas jest ten system dwu - partyjny: partie postkomunistyczne i postsolidarnościowe

• w modelu zachodnioeuropejskim jest wielki nacisk na wartości związanych z własnym krajem i historią; Hall uważa, ze utrwali się tam model tradycyjnej rodziny, znikną bunty generacyjne, mówi dużo o władzy rodzicielskiej

• krytyka historii Polski - nonsensy, powstania narodowe - były nieprzemyślane, demoralizujące i absurdalne

• Polska jest ciągle opóźniona cywilizacyjnie przez powstania i II wojnę światową

• pozytywnie ocenia skutki Okrągłego Stołu, uważa, że to nie była zdrada, to był dowód realizmu politycznego i przykład rozsądku w polityce

• krytykuje stan po Okrągłym Stole, krytyka III RP, sprawy reform społecznych szły w złym kierunku, można było przyspieszyć rozwój

• myśl pronatowska i prounijna

• relacje z USA - ryzyko, że Polska będzie wasalem sądzi, że Polska powinna być w koalicji w USA tam gdzie chodzi o zachowanie wartości cywilizacyjnych i tradycyjnych

• popiera Europę de Gaulle'a - Europę Ojczyzn, Europę Wolnych Narodów Pod Gwiaździstym Sztandarem, podkreślenie przewodnictwa „starych narodów” europejskich i ich służby wobec „młodych narodów”, wrażliwość etyczna w „starych narodach” - taka formuła dla Polski dawałaby szansę zrealizowania interesów Polski

• Polska jest silna dzięki działaniom solidarnościowym; Solidarność dała możliwość pokazania szansy dla Polski, mimo całych kompleksów historycznych, cywilizacyjnych, to naród udowodnił, że można wejść do grupy tych, którzy czują się odpowiedzialni za dobro Europy i świata

 
 
 
 

Temat: Myśl konserwatywno - liberalna

     1. myśl konserwatywno - liberalna w obrębie tzw. Nowej Prawicy (UPR)

     2. myśl konserwatywno - liberalna nurt tzw. społeczeństwa sukcesu (Republikanie)

     3. myśl liberalno - konserwatywna (Kongres Liberalno - Demokratyczny, PO)

     4. Myśl demokratyczno - liberalna (UD i UW)  

Ad.1. myśl konserwatywno - liberalna w obrębie tzw. Nowej Prawicy (UPR)

• UPR - J. Korwin - Mikke

• Należy do twórców, którzy pobudzają do myślenia schematycznego

• Pisał teksty w PRL - u, zachowawcze treści ideowe, umiejętność wskazywania na absurdy w codziennej polityce

• W 1978r. założył Prawicę - Liberalizm - Konserwatyzm, ugrupowanie to funkcjonowało mimo, że nie było legalne

• Wraz ze S. Kisielewskim stworzyli tandem niepokornych publicystów 

• 1979r. założył oficynę wydawniczą „Oficyna Liberałów” - publikacje ideologów europejskich i amerykańskich modelu konserwatywno - liberalnego

• 14 XI 1987r. stanął na czele partii Ruch Polityki Realnej, partia działała też we: Wrocławiu, Warszawie, Krakowie, Poznaniu; sygnatariusze: S. Kisielewski, S. Michalkiewicz, R. Smoktunowicz, R. Czarnecki

• Rejestracja 6 XII 1990r. - partia Konserwatywno - Liberalna Partia UPR - sukces medialny

• Sukces w wyborach parlamentarnych 1991r. - 3 mandaty

• Korwin - Mikke - popierał lustrację

• Wybory 1993r. zyskano ponad 3,2% głosów, ale był próg wyborczy 5% więc partia nie weszła do parlamentu

• 1997r. wybory parlamentarne, UPR razem z Republikanami (lista Unia Prawicy RP) - 2,1% ważnie oddanych głosów

• Porażka w wyborach do Parlamentu Europejskiego

• Prezesi: 1990 - 1997 Korwin - Mikke, 1997 - 1999 S. Michalkiewicz, 1999 - 2003 Korwin - Mikke, 2003 - 2005 S. Wojtera, 2005 - Boroń (ale unieważniono te wybory, po powtórnych znów prezesem został Boroń do XI), od XI 2005 do teraz W. Opiela

• Organ prasowy: „Najwyższy czas!” - sięga do konserwatystów krakowskich, o charakterze państwowym, antypowstańczym, tradycjonalizm, konserwatyzm, od 31 III 1991r wydawany w Józefowie pod Warszawą, właściciel - Korwin - Mikke

MYŚL UPR

• Wewnętrznie spójna i czytelna

• O charakterze konserwatywnym bezwzględnie w sferze polityki i społeczno - obyczajowej, myśl libertariańska w sferze ekonomicznej (styl myślenia politycznego podkreślający nieograniczoną swobodę dysponowania własną własnością - to co należy do jednostki w sferze materialnej i niematerialnej o ile ta wolność nie przeszkadza wolności i własności innej osoby)

• Wolność, własność prywatna, tradycja, konserwatyzm zasad, liberalizm ekonomiki

• Ustrój - eliminacja pozostałości postkomunizmu i socjalizmu

• Wszystko co nie jest UPR jest socjalizmem, stąd cała reszta to przedstawiciele mentalności socjalistycznej i to oni dominują w świecie

• Praworządne państwo - surowe przestrzeganie prawa, państwo: uczciwe, wolne, sprawiedliwe, bez segregacji ludzi wg ich przywilejów

• Każda ingerencja państwa w jakąkolwiek dziedzinę życia daje przywileje, wiec nie może ono tego robić

• Państwo - jasna struktura wewnętrzna, uproszczenie podatków, względem instytucji - likwidacja urzędów, uproszczenie sfery biurokratycznej, obniżenie kosztów

• Władza ustawodawcza - sejm (120 posłów)

• To nie państwo jest bogate, tylko o bogactwie państwa decyduje zasobność obywateli

• Redukcja funkcji państwa; państwo ma ochraniać ludzi i własność - policja, sądy,  wojsko, służby specjalne

• Domena państwa - dyplomacja, ochrona środowiska, utrzymanie publicznej infrastruktury drogowej

• Ekonomika - obrona wolnego rynku, własności prywatnej i jej nienaruszalności, domaganie się zakazu tworzenia monopoli ekonomicznych, należy unicestwić formy reglamentacji działalności gospodarczej

• 1993r. - chciał, aby istniał konstytucyjny zakaz podważania zawartych umów, zmiany ich treści, chyba że te umowy pochodzą z działalności przestępczej

• Obniżenie podatków - wprowadzenie jednego, uproszczonego systemu opodatkowania, podatek pogłówny - od wszystkich obywateli oprócz niepracujących i kobiet

• Ubezpieczenia społeczne, składki zdrowotne składki emerytalne - powinny być dobrowolne  

• Nie może być przywilejów socjalnych

• Szybki obieg pieniądza, on ma na siebie pracować, zlikwidować bariery biurokratyczne

• Wybiórcze finansowanie pewnych sfer skutkuje zaburzeniem konkurencji i ograniczeniem wolności i mnogości wyborów, obniżenie ogólnego standardu życia, korupcję, nadużycia i afery

• Związki zawodowe to obciążenie po socjalizmie

• Wolności obywatelskie - zakaz koncesjonowania działalności wydawniczej, radiowej, telewizyjnej, zakaz  cenzury w obrębie twórczości

• Przeciwni subwencjonowanie przez państwo partii politycznych

• Hasło uzawodowienia armii + ochotnicy na zasadzie kontraktów

• Zwolennicy przywrócenia kary śmierci, przeciw liberalnemu prawu do aborcji i eutanazji; nie wolno podnosić wątków feminizmu i homoseksualizmu, bo to już jest ich uprzywilejowanie

• Sprawiedliwość społeczna - pełna prywatyzacja wszystkich domen np. szkolnictwa z zakazem narzucania programów nauczania

• Wolność religijna, ale z uwzględnieniem wartości związanych z chrześcijaństwem, prawo funkcjonowania wszystkich kościołów i związków wyznaniowych pod warunkiem, że nie naruszają prawa

• Przeciwni UE - jest skostniała i zbiurokratyzowana, dla Polski jest zagrożeniem ze względu na system celny, który spowoduje niekorzystny bilans handlowy 

 

Ad.2. myśl konserwatywno - liberalna nurt tzw. społeczeństwa sukcesu (Republikanie)

• Wzory amerykańskie

• 1995r. współtwórcy: niektórzy członkowie Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform, ale ich kandydatem na prezydenta nie jest L. Wałęsa tylko Z. Religa i Markiewicz

• 1998r. - Republikanie Rzeczpospolitej Polskiej - rejestracja

• Wartości - społeczeństwo sukcesu - synonim to społeczeństwo właścicieli, klasa średnia - znaczna część obywateli, ludzie, którzy dzięki warunkom danym przez państwo i swoim predyspozycjom osiągnęli sukces w sterze materialnej, zawodowej i rodzinnej

• Pojęcie społeczeństwa partnerskiego - korelacja wzajemnych powiązań w zakresie wiedzy, inicjatywy, bieżącej polityki, kreślonych wizji przyszłego rozwoju między światem władzy publicznej a światem obywateli podlegających tej władzy

• Ustrój - państwo silne, parlamentarne z dobrze rozwiniętą prezydenturą, z demokratycznymi procedurami, z formami demokracji bezpośredniej jakimi są referenda; element sukcesu społeczeństwa, bo to państwo gwarantuje swoim obywatelom wszechstronny rozwój umiejętności i ich przełożenia na sferę gospodarczą, polityczną, ekonomiczną

• Ekonomika- wolny rynek, własność prywatna, wolność i równość podmiotów, przejrzystość systemu podatkowego, zakaz interwencjonizmu państwa, ale aktywność państwa w regulowaniu polityki kredytowej, hasła średniej i drobnej wytwórczości

• Kwestie wsi: cywilizacyjny awans wsi, budowa i rozbudowa przemysłu okołorolniczego

• Prywatyzacja szkolnictwa, czeki dla uczniów, studenci - kredyty akademickie

• Prywatyzacja usług medycznych i rynku emerytur

• Przywódcy: J. Eysmontt - twórca deklaracji programowej z 9 V 1998r.: republikanizm - wolność oparta na własności prywatnej i społeczeństwie partnerskim,

• Umożliwienie obywatelowi pozyskiwanie informacji przez dostęp do informacji rynkowych;

• Równość - państwo nie ingeruje w to co robi człowiek;

• Antydemagogia, antypopulizm, krytyka manifestacji ulicznych i blokad dróg;

• Popiera wejście Polski do UE i NATO 

 

Ad.3. myśl liberalno - konserwatywna (Kongres Liberalno - Demokratyczny, PO)

• VI 1990r. - powstanie partii

• Liderzy: J. Lewandowski, J.K. Bielecki, A. Arendarski, D. Tusk, L. Mażewski

• Część z Liberałów Gdańskich, część z ZChN

• Obecność w Porozumieniu Centrum (kształtującym się od 1990r.)

• Do 1991r. w kręgach PC, w III odszedł

• Sfera liberalizmu w polityce i ekonomice

• Wolność, własność prywatna, tolerancja

• Państwo - republika prezydencko - parlamentarna

• Przebudowa ładu konstytucyjnego

• Idea bezpośrednich wyborów prezydenckich

• Zwolennicy decentralizacji władzy publicznej

• Rozbudowa samorządu terytorialnego, szansa na rozbudzenie samoorganizacji społeczeństwa

• Funkcje państwa - redukcja, powinno się zająć: wyznaczenie ram uczciwej i sprawiedliwej konkurencji, ułatwienia wejścia na rynek nowych przedsiębiorstw

• Funkcje opiekuńcze - całkowita redukcja, bo są najbardziej szkodliwe

• Przekonanie, że wszelkie polemiki dotyczące restytucji kapitalizmu są hamulcem rozwoju

• Kwestia kapitalizmu - rozbieżności:

1. J. Lewandowski - kapitalizm jest potrzebny i niezbędny Polsce, bo oznacza przebudowę, bez działań prokapitalistycznych Polska uwięźnie na drodze do reform, bardzo szybki rozwój przedsiębiorczości w Polsce, ożywienie rynku, przyciąganie inwestorów zagranicznych - to jest potrzebne Polsce

2. L. Marzewski - liberalizm kapitalizmu jest nieprzyjazny człowiekowi, wrogi religii, grozi zapaścią potraktowania człowieka jako podmiotu; głosił hasła konserwatyzmu - narodowego - należy zachować ideową wstrzemięźliwość do kapitalizmu, wzmacniać składniki liberalizmu politycznego i gospodarczego, zasady społecznej nauki Kościoła, nie odrzucać spuścizny PRL - u, nie chciał numeracji RP, proponował V RP, lata 1945 - 1989 to nie czarna dziura, odszedł od KL - D

• Odpowiedzialność obywateli za swój los, ideał wychowawczy - zaradność, przedsiębiorczość, odbudowa kultury, pracy, zachęta do aktywizacji na swoim, tworzenie własnego, małego przedsiębiorstwa

• Demonopolizacja gospodarki, prywatyzacja i reprywatyzacja - natychmiastowa, uwłaszczenie obywateli - to ułatwi swobodny przepływa kapitału

 

PO RP

• To co wypracowało KL - D - niezmienność wartości politycznych, ustrój społeczny  i gospodarczy, wewnętrzna struktura państwa

• Warunki rozkładu AWS, która się nie sprawdziła - nieskuteczna politycznie, wyjście liberałów z KL - D m.in. D. Tusk, ta część chce nowej partii

• I 2001r. D. Tusk (UW), M. Płażyński (AWS), A. Olechowski

• 24 I 2001r. powstanie nazwy partii, nazwa PO RP, dodano do nazwy RP ponieważ Słomka wcześniej zarejestrował swoją partię jako PO

• Przewodniczący: M. Płażyński do 9 IV 2003r. (odszedł z PO), 9 IV 2003r. D. Tusk

• Sfera ideowa:

1. chrześcijańsko - demokratyczna

2. konserwatywno - liberalna

3. demokratyczno - liberalna

• myśl polityczna:

• parlamentaryzm z reformą systemu wyborczego - większościowe z 1 - mandatowymi okręgami wyborczymi

• zmniejszenie liczby członków parlamentu o 50%

• ograniczenie lub zniesienie immunitetów

• tanie przyszłe państwo, zniesienie części instytucji

• liberalizm gospodarczy, odchodzenie od pozostałości etatyzmu, interwencjonizm państwowy, uproszczenie podatków, podatek liniowy, jak najmniej przymusu ze strony państwa, tworzenie możliwości rozwoju ekonomicznego w państwie

• zasady dekalogu chrześcijańskiego, przeciw legalizacji eutanazji oraz zmianom w konstytucji zapisów dotyczących aborcji, przeciw rejestracji związków homoseksualnych i związków partnerskich, przeciw legalizacji sprzedaży miękkich narkotyków

• państwo subsydiarne, życzliwe obywatelowi, państwo ma wkraczać tam, gdzie inne instytucje nie wypełniają zadań; ambicje oraz zaangażowanie społeczeństwa w wymiarze grupowym i jednostkowym

• sprawy socjalne - dać obywatelowi impuls do działania, dać „wędkę a nie rybę”

• depolityzacja struktur państwa - cykliczność zmian ekipy partyjnej nie może powodować zmian w instytucjach - administracja powinna być złożona z korpusu fachowców

• skończyć z bublami prawnymi - jeżeli Senat odrzuci projekt ustawy to należy taki projekt odrzucić bez powrotu do Sejmu

• Senat jest niezbędny, ale liczba jego członków powinna wynosić 32 osoby: 16 senatorów pochodzących z wyborów bezpośrednich, a 16 to marszałkowie województw

• Filary państwa:

1. służba publiczna - władza to służba, a nie przywilej

1. wolność przedsiębiorczości

2. duchowość podbudowana etosem I Solidarności

• liberalizm gospodarczy łączy się z konserwatyzmem w sferze wartości: tradycyjny model małżeństwa, rodziny i społeczeństwa, antyegalitaryzm, konserwatywne tradycje, solidaryzm społeczny, prymat społeczeństwa, które jest wartością nadrzędną w stosunku do jednostki

• 21 XII 2001r. - „Deklaracja Ideowa PO” - wizja polityki jako zbioru życzeń: służba publiczna, protest przeciwko złej polityce, przeciw immoralizmowi w polityce, odwołanie do wartości republikańskich ze wskazaniem na wartości religijne, w polityce liczy się człowiek i jego dobra, które są sumą dobra wspólnego; PO to ruch otwarty, chce „Uwolnić energię Polaków” oraz stworzyć formułę do bycia Polakiem w Europie

 

Ad.4. Myśl demokratyczno - liberalna (UD i UW)  

Unia Demokratyczna:

• Od XII 1990r. po porażce wyborczej T. Mazowieckiego w wyborach prezydenckich zawiązanie grupy wyznającej zasady wolnościowe połączone z demokratyzmem (siły postsolidarnościowe)

• V 1990r. formalny skład: UD, ROAD (Ruch Obywatelski Akcji Demokratycznej), Forum Prawicy Demokratycznej

• Liderzy: T. Mazowiecki, W. Frasyniuk, J. Kuroń, B. Geremek, I. Kuratowska, B. Labuda, O. Krzyżanowska, przez moment A. Hall; jedno skrzydło A. Halla, drugie o charakterze socjal - demokratycznym I. Kuratowskiej

• B. Labuda - najbardziej radykalna w UD

• Walka bieżąca, wojna na górze, zagrożenie związane z tym co robi obóz prezydenta Wałęsy

• UD walczyła z relacjami, które powstały w obozie prezydenckim po wiośnie 1990r.

• UD na „schodach ideowych” - niepewność, w którą stronę pójdzie, atut propagandowy, środowisko Gazety Wyborczej i Dziennika

• Państwo - sprawiedliwe, prawne, z dobrze rozwiniętym parlamentaryzmem, troska o obywatela i szacunek dla niego

• Konieczność ochrony godności pracy człowieka, opieka nad bezrobotnymi, prawa człowieka jako więźnia 

• 1991r. - wybory parlamentarne - dobry wynik

• 23 IV 1994r. połączenie UD z KL - D, powstaje Unia Wolności, która zespaja treści ideowe obu ugrupowań

• Sygnatariusze: T. Mazowiecki, W. Frasyniuk, J. Kuroń, J. Rokita, D. Tusk, Z. Bujak, B. Geremek, J. Onyszkiewicz, M. Czech, B. Labuda, A. Potocki, O. Krzyżanowska, J. Lityński

 

Unia Wolności:

• Zalicza się w skład myśli liberalno - demokratycznej

• 1998r. powstał „Unijny Kodeks Wartości”: wolność, własność, odpowiedzialność, równość szans, patriotyzm, praworządność, kompetencja, tolerancja, umiarkowanie, bezpieczeństwo, decentralizacja państwa, idea społeczeństwa obywatelskiego, apolityczność, kompetencja administracji publicznej, wysokie standardy etyczne, profesjonalizm, pluralizm polityczny i gospodarczy, neutralność światopoglądowa państwa

• 1997r. razem z AWS - em tworzy rząd J. Buzka, a w 2000r. wychodzi z rządu

• Kwestia reform administracyjnych Polsce: odrzucała powiaty, kilka wielkich województw o charakterze regionów i odpowiednim stopniu samodzielności

• Powszechna prywatyzacja z udziałem pracowników sfery budżetowej, szybka i praworządna lustracja, odrzucenie szybkiej dekomunizacji

• 2002r. program dla Polski w warunkach dochodzenia do standardów europejskich, wskazanie na oblicze gospodarki rynkowej - drapieżny kapitalizm w Polsce wyrządził szkody, należy go złagodzić i pomóc dysfunkcjonalnym ludziom, bariera ochronna obywateli - aby nie mieli lęku przed utratą pracy; dobrowolne i przymusowe ubezpieczenia, dość z upartyjnieniem; szeroki dostęp do edukacji, zgodnie z duchem czasów, świadomość zniesienia granic; od 1999r zmienił się na „plus” status Polski pod względem bezpieczeństwa zewnętrznego

• Wejście Polski do UE to wsparcie najbiedniejszych regionów, wzmocnienie przedsiębiorstw oraz podniesienie poziomu życia

• Subsydiarność państwa; organizacja pozarządowe lepiej reagują na potrzeby społeczeństwa niż państwo

• Należy uelastycznić normy prawne dotyczące ekonomiki zatrudnienia, upraszczając podatki oraz przepisy biurokratyczne

• Kwestia UE - dla Polski nie ma wyboru, to cel strategiczny rozwoju i cywilizacyjna konieczność, dalsze negocjacje o lepsze warunki, wsparcie finansowe dla rynków, współpraca transgraniczna i transregionalna, nie zrywać współpracy za Wschodem

• Wstrząsy dla UW: odejście z UW Rokity z grupą ludzi i powstanie Stronnictwa Konserwatywno - Ludowego, niemożność wyłonienia kandydata UW na prezydenta

• Kwestia wolnościowa jednostki w wymiarze społecznym, kulturalnym i obywatelskim

• W. Frasyniuk przenosi te ideały

 
 

T: Myśl ludowa.

1. Myśl neoagrarna

1. nurt ludowo - demokratyczny

2. nurt ogólnowiejski

1. Myśl chrześcijańsko - ludowa

1. Myśl ludowo - populistyczna

 

Ad.1. Myśl neoagrarna

• Spadkobiercy ZSL uwalniając się spod PZPR w 1989r. po proteście Wałęsy dotyczącego by misję tworzenia rządu wg Jaruzelskiego przejął Kiszczak (Wałęsa jednak przejął ster tworzenia rządu)

• VIII 1989r. kandydatura Mazowieckiego wskazana przez Wałęsę; A. Michnik „Nasz prezydent, wasz premier” - poparcie przez ludowców; pierwszy premier - Mazowiecki

• Zmiany w ZSL

• Jesień 1989r. dochodzą do głosu tendencje zerwania z ZSL i gotowość powrotu do tradycyjnej myśli ludowej z PSL i SL

• 26 - 27 XI 1989r. - XI Nadzwyczajny Kongres ZSL „Kongres Odrodzeniowy” - zamyka istnienie ZSL jako satelity PZPR i powstaje PSL „Odrodzenie”

• Prezes K. Olesiak, zastępca D. Dąbrowski, R. Jagieliński, przewodniczący Rady Naczelnej J. Zych; inni: A. Bendkowski, D. Ludwiczak

• Koncepcje polityczne:

- zwrócenie uwagi na wartości wsi, znaczenie rolnictwa, wartość rolników

- wartości demokracji, gdzie rolnicy powinni mieć najwięcej do powiedzenia

- tradycje ruchu chłopskiego

- osoba W. Witosa - patron prawicy

- hasło z 1895r. „Żywią i bronią”

• Brak potępienia dziejów ZSL, odcięcia się od prokomunistycznej przeszłości i dlatego część działaczy z T. Liszczem na czele odeszła

• 5 V 1990r - Kongres Zjednoczeniowy w Warszawie - porozumienie PSL „Odrodzenie” z innymi ugrupowaniami o charakterze ludowym, najwięcej przejęto z PSL - em H. Bąka (chrześcijańsko - ludowego; w przeszłości to PSL Mikołajczykowskie); tworzy się jednolite PSL

PSL; prezesi w kolejności: R. Bartoszcze, W. Pawlak, J. Kalinowski, W. Pawlak; przewodniczący Rady Naczelnej: R. Jagieliński 

Ad.a) nurt ludowo - demokratyczny - R. Jagieliński

• Szybkie przemiany w rolnictwie, aby mogło ono sprostać konkurencji w Europie

• Popiera gospodarstwa farmerskie ma wzór przedsiębiorstw średnio i wysokotowarowych

• Chciał rozmachu i „świeżego powietrza” na wsi

• 7 I 1998r „Partia Ludowo - Demokratyczna”

• Miała to być partia ludzi silnych gospodarek rolnych, przedsiębiorstw wiejskich

• Program polityczny, który przyciąłby inteligencję i klasę średnią

• Najwyższy czas wyrównać dysproporcję między klasami i regionami

• Rolnictwo ma sprzyjać ogólnemu rozwojowi, a nie generowaniu biedy rolników - mają być wykształceni

• Należy zmodyfikować system edukacji - obowiązkowe szkolenia bezrobotnych mieszkających na wsi, a ci którzy nie będą chcieli się kształcić nie dostaną zasiłku dla bezrobotnych; kształcenie na koszt państwa

• Własność prywatna - jedyna i nienaruszalna

• Decentralizacja władzy

• Szeroki samorząd terytorialny, zawodowy, gospodarczy

• Polska w strukturach NATO i UE

• Mieli niezależne zdanie

• 2005r. rozwiązano partię i powstało Stronnictwo Gospodarcze; lider: M. Lipiński, program 3 * 10: 10% wzrost gospodarczy, 10% podatki, 10% bezrobocie

 

Ad.b) nurt ogólnowiejski - W. Pawlak

• Zwolennicy etapowego dostosowywania polskiej wsi do standardów UE

• Liderzy: J. Soska, J. Dobrosz, J. Piechociński, Z. Podkański, B. Pęk, M. Sowicki, J. Kalinowski

• Przy zachowaniu jedności ideowej wewnętrzne tarcia przyczyniły się do oddalenia ludzi

• Atut: organ prasowy „Dziennik Ludowy”

• Przywołanie agraryzmu i neoagraryzmu

AGRARYZM:

• Było wypracowane w myśli niemieckiej Ruhland - obrona rolników w zderzeniu z kapitalizmem; sięgano do myśli czeskiej i bułgarskiej; J. Dąbski „Ideologia Chłopska”; ruch farmerski - obrona farmerów z zderzeniu z działaniami przemysłu

• Wieś to homogeniczny kompleks socjalny

• Wieś to wspólnota interesu kulturowego, która we własnym kręgu może dokonywać samoregulacji 

• Symbioza biednych i bogatych

• Solidaryzm społeczny

• Chłop to nosiciel wartości moralnych, które się rozwijają i utrwalają w warunkach bezpośredniego kontaktu z przyrodą

• Wartości: 1. ludzkość,

     2. naród, ojczyzna, państwo,

     3. wspólnota rodzinna,

     4. gmina i samorząd, 

     5. ziemia, człowiek, praca

• Wierzy w człowieka i mu ufa

• Samodoskonali się, gdy uczestniczy w ruchu oświatowym, samokształci się, pozyskuje dostępną wiedzę, gdy pracuje na roli

• Ci, którzy pracują na roli nie mogę być złymi ludźmi; niechęć do miast, bo ono jest siedliskiem złych rzeczy, niebezpieczeństw

• Deaglomeryzacja, dezurbanizacja świata

• Należy wyprowadzić z miast ważne instytucje (oświatowe, naukowe)

 

Myśl ludowa:  

AGRARYZM	NEOAGRARYZM
Podkreślenie roli ludności wiejskiej w polityce	poszerzenie partycypacji ludności rolniczej w obrębie państwa i jego agend
Sprawiedliwość związana z etyką religijną, tradycyjnym podejściem wsi polskiej do spraw wiary	Akcentując sprawiedliwość, mniej uwagi poświęca wierze; kontynuacja przywiązania ludności wiejskiej do wyznania religijnego
Warunki antysanacyjnej opozycji, wtedy była walka pośrednia poprzez manifestacje, demonstracje	Negocjacje
Sprawiedliwość ogólnie związana z funkcjonowaniem gospodarki - łączy cechy kapitalizmu (elementy wolnej gry sił) i socjalizmu (planowość gospodarki) - aby uniknąć kryzysów	Wysokotowarowa, efektywna działalność ekonomiczna, połączona ze sprawiedliwością społeczną
Własność prywatna jako dominanta; własność spółdzielcza - ważny składnik własności; własność państwowa - mała	Własność prywatno - indywidualna - wzmaga to przedsiębiorczość, sprzyja inicjatywie w obrębie jednostki i grupy społecznej w ekonomice; oszczędność skłania do pracowitości; sektor państwowy podzielony: dotyczący tych gałęzi produkcji, które wymagają dużych nakładów finansowych, te które stanowią podstawę obronności państwa; rolnictwo - może być własnością państwa w części kompleksów leśnych, większych akwenów wodnych, areałów rolnych (państwo ma tworzyć i rozwijać zastrzyki finansowe, aby tworzyć wzorcowe gospodarstwo rolne, którego celem powinno być podnoszenie kultury rolnej, głównie hodowli i nasiennictwa); własność zespołowa - spółdzielcza, komunalna, stowarzyszeniowa, związkowa - poziom średni, np. tworzenie średniej infrastruktury rzemieślniczo - przemysłowej; przetwórstwo rolne, dowartościowanie sektora usług
Człowiek pracujący na roli - inne usytuowanie, kategoria, chłopi, włościanie, knycie	Głównie pojęcie rolnicy, pracownicy na roli, ludzie zatrudnieni w sektorze rolnictwa
Chłop - docelowe, aby chłop był światły, minimum to kształcenie na poziomie podstawowym	Ma być wykształcony, wyspecjalizowany, umiejętność łączenia wiedzy rolnej z ogólnohumanistyczną
Człowiek to składnik przyrody, godność ludzka, pierwszeństwo pracy przed kapitałem, tradycyjna rodzina - pracowita, skromna, godna; chłopi mają być wzorem dla ludzi z miasta

 

PSL - myśl neoagrarna:

• Ustrój - parlamentarny w ramach republiki demokratycznej z dobrze rozwiniętą zasadą demokracji; parlament 1- izbowy lub 2 - izbowy

• Lewicujący w PSL S. Soska chciał z Senatu utworzyć Izbę Gospodarczą; Podkański chciał usprawnienia prac legislacyjnych

• Bez kompleksowego rozwoju wsi polskiej nie będzie postępu w Polsce

• Należy bazować na społecznej nauce Kościoła; katolicki wymiar wsi polskiej, te normy i zasady funkcjonują w każdej sferze życia

• Społeczna gospodarka rynkowa - ograniczony interwencjonizm państwowy w postaci państwowej ochrony produktów rolnych, ceny gwarantowane na produkty rolne; ograniczenie do minimum importu żywności do Polski; gwarantowanie przez państwo kredytów długoterminowych przeznaczonych na produkcję rolną

• Rolnictwo - siła napędowa dla rozwoju ekonomiki, poza tym to głosili hasła równości sfer życia jednak ze wskazaniem na rolnictwo

• Ekorozwój połączony z ekohumanizmem w ramach naturalnej symbiozy człowieka z jego środowiskiem przyrodniczym

• Rozwijać zasadę min egzystencjalnego - bezpłatna opieka lekarska, tanie lekarstwa, przedszkola, opieka państwa nad rodzinami wielodzietnymi

• Łatwość rozwoju prywatnych instytucji np. szkolnictwo

• Przeciwni przywrócenia powiatów, bo to ponowne utrudnienie relacji władza publiczna - obywatele, to zła sytuacja dla ludności wiejskiej

• Krytyka pomysłu tworzenia województw regionalnych, byli za mniejszymi województwami

• Przyzwolenie na obecność Polski w NATO

• UE  - eurosceptycy - obawiano się, że dotacje płynące na rolnictwo będą mniejsze niż przewidywano, krytyka inżynierii genetycznej; lęki przed wszystkimi zmianami; ziemia tylko w rękach polskich

• Jest to najstarsza aktywna partia po 1989r. i partycypowała we wszystkich przemianach po 1989r.

Udział PSL w rządach 1993 - '97 koalicja z SLD (Pawlak, Cimoszewicz); koalicja z SLD i UP 2001 - '03; mieli swoich przedstawicieli w rządach: Mazowieckiego, Bieleckiego, Olszewskiego, Suchockiej

• Pawlak - premier w 1992r, 1993 - '05

• Marszałek Sejmu Kontraktowego - Kozakiewicz, marszałek Sejmu 2 kadencji - Zych, marszałek 3 kadencji Senatu - Strózik

 

Ad.2. Myśl chrześcijańsko - ludowa

• PSL H. Bąka - reaktywacja 1989r., prezes gen. Kamiński, wiceprezes - Bartoszcze

• NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych z R. Wierzbickim

• PSL „Solidarność” IX 1989r. - J. Ślisz, A. Balazs, skład: rolnicy, którzy należeli do Solidarności, grupa z PSL H. Bąka, powstaje Stronnictwo Ludowo - Chrześcijańskie: rodzime formy gospodarki w rolnictwie, prywatyzacja i reprywatyzacja, rolnicy współudziałowcy zakładów przetwórstwa; partycypowanie w tworzeniu lokalnych rynków pracy powiązanych z rolnictwem

 

Polskie Stronnictwo Ludowe - Porozumienie Ludowe

• Od 1991r. zbieranie części uczestników ugrupowania PSL „Mikołajczykowskie” i NSZZ „Solidarność” RI oraz PSL PL (G. Janowski) - powstanie ugrupowania

• Agraryzm

• Niezależność myśli chłopskiej

• Polska powinna być państwem rolniczym - podstawą rodzime gospodarstwo wiejskie, interwencja państwa poprzez ochronę polskiego rynku - polityka podatkowa, celna, ceny minimalne, instrumenty takiego oddziaływania aby było one priorytetem

• Państwo powinno zawrzeć „Pakt dla wsi” - gwarancja opłacalności produkcji rolniczej przy ograniczeniu obecności inwestorów zagranicznych w przedsiębiorstwach związanych z rolnictwem

• G. Janowski - tropiciel kapitału zagranicznego w Polsce

• Antyunijność - kwestia wykupu ziemi w Polsce, do momentu zrównania cen ziem w Polsce z Zachodem nie może być wykupu

• Należy edukować wieś polską, ograniczyć skutki transformacji, ograniczyć obszary biedy materialnej i rozwarstwienia społecznego

• Reforma szkolnictwa wiejskiego - bony oświatowe, aby uczeń ze wsi był poszukiwany, dowartościowany w wymiarze jakościowym i ilościowym

• Etyka Kościoła Katolickiego

• Prawo w Polsce jest źle skonstruowane - krzywdzące dla ludności wsi, zminimalizować biurokrację

 

Ad.3. Myśl ludowo - populistyczna

Myśl Protestu Społecznego - Samoobrona RP

• Pierwsza nazwa Przymierze Samoobrony RP - 12 VI 1992r.

• I 1992r. Komitet Zawodowy Rolników Samoobrony

• 1993r. Komitet Samoobrony Narodu

• Lider: A. Lepper

• Zasady funkcjonowania rolników w państwie

• Samoobrona tworzy ruch narodowo - ludowy, proekologiczny, prosocjalny

• Ma wymiar ogólnokrajowy, realizujący interesy ogólnospołeczne

• Ustrój - neguje sens istnienia Senatu, powszechne wybory prezydenckie oraz prezydenta / burmistrza / wójta w gminach samorządowych

• Opowiadano się za powołaniem Rady Rozwoju i Bezpieczeństwa Państwa

• Decentralizacja państwa, silny samorząd terytorialny

• Uporządkowanie spraw finansowych - przejrzeć czasy przemian ustrojowych i realizacji planu Balcerowicza (krzywda dla rolników); państwo powinno umorzyć część spłat rolników

• Kredyty dla rolników, którzy wpadli w pułapkę zadłużenia

• Dochodowe ceny za płody rolne - zapłata w ciągu 21 dni

• Interwencyjny skup mleka, masła, żywca, zboża

• Własność ziemi tylko w rękach polskich

• Zaprzestać niszczenia przemysłu, popierają monopole państwowe, przeciwni prywatyzacji, państwo powinno kumulować w swoich rękach telekomunikację, zbrojenia, przemysł wydobywczy i energetyczny

• Stworzyć dla ludności wiejskiej: Rady Oświaty Edukacji Wiejskiej przy MENiS, Rady Kultury Regionalnej przy Ministerstwie Kultury. Rada Opieki Zdrowotnej przy Ministerstwie Zdrowia

• Gospodarstwa rodzinne

• Metody walki: obecność w wyborach parlamentarnych (2005r. - 11,41%), prezydenckich (2005 - 15,01%); manifestacje, pikiety, blokady

• Aby związki zawodowe mogły pertraktować z rządem należy stworzyć sojusze taktyczne

• Obecnie Lepper to pełny eklektyzm

 
 

T: Myśl socjalistyczna.

1. interpretacje socjalizmu

2. koncepcja P. Ikonowicza

3. wartości socjalistyczne

4. model państwa demokracji socjalistycznej

 

• 15 - 16 XI 1987r Warszawa - dzięki Z. Lipskiemu reaktywowano PPS z Ikonowiczem

• Wskazanie na program PPS z XIX w. 

• Przewodnikiem ideowym był J. Lipski - aresztowany, tego efektem było to, że PPS rozwijała się o charakterze ideowym a nie strukturalnym

• „Zarys działania PPS w okresie do zjazdu statutowego”

• Oponent realnego socjalizmu, zmiana konstytucji, ukrócenie procesu uwłaszczania infrastruktury PZPR, bo to załogi powinny przejąć zakłady pracy oraz środki produkcji

• M. Nowicki, W. Goldfinger, Kunicki - wyszli z partii

• Heterogonizacja opozycji - rozczłonkowanie w ramach opozycji; pojawiła się grupa gotowa do kompromisu (konstruktywna) oraz przecina (niekonstruktywna)

• Orientacja radykałów  - odzyskanie niepodległości, demontaż państwa, walka - J. Pinior, P. Ikonowicz

• Umiarkowani - J. Lipski - ewolucyjne przejmowanie władzy

• Radykalne PPS „Rewolucja Demokratyczna” - C. Miżejewski, P. Ikonowicz, J. Pinior

• Kwestia PPS na emigracji - L. Ciołkoszowa (GB) kontynuowała myśl męża, wspierała Lipskiego, działalność bez wykrwawiania; Zaremba (Francja)

 

PPS Rewolucja Demokratyczna  (X 1988r.) przekształcona w XII 1989r, w Samorządową Rewolucję

• Statut PPS z 1937r. skok do przeszłości krytyka komunizmu i kapitalizmu (to władza komunistów)

• Samoorganizowanie się społeczeństwa w celu ochrony własnych interesów

• Demokratyczne państwo, ochrona interesów pracowniczych i najemnych

• Przeciwni kompromisowi z Okrągłego Stołu

• II 1989r. alternatywa dla Okrągłego Stołu - „Kongres Opozycji Antyustrojowej”; PPS RD, Międzynarodówka Anarchistyczna, członkowie partii narodowościowych

• 4 VI 1989r. bojkot wyborów

• Przeciwni Tacheryzmowi

• L. Ciołkoszowa - pozytywna rola w celu złagodzenia napięć

• 27 - 29 X 1990r. zjednoczenie PPS: unifikacja umiarkowanych i radykałów oraz PPS emigracyjnej;  jednorodny kształt

• Liderzy: Lipski, Ikonowicz, B. Lewandowski

• Pismo Robotnik wydawane w Warszawie

• Organizacja Młodzież PPS Młodzi Socjaliści

• Wstrząsy wewnętrzne - śmierć Lipskiego

• 1993r. Ikonowicz, alians wyborczy z AWS - 3 mandaty poselskie, medialność

• Grupa J. Mulaka wyszła z PPS

• Krytyka Ikonowicza przez Ciłokoszową

• 1996r. ponowne zjednoczenie, przewodniczący Rady Naczelnej - J. Mulak, CKW PPS - A. Lipski

• 1997r. na listach wyborczych razem z SLD - 3 mandaty senatorskie i 7 poselskich

• Ikonowicz - koncepcje na integrację lewicy, obrady Stołu Lewicy, propozycja powołania Bloku Lewicy m.in. w skład miały wchodzić: Krajowa Rada Emerytów i Rencistów, Partia Ludowo - Demokratyczna, Ruch Ludzi Pracy, UP

40

---