46. Określ rolę soku jelitowego. Płyn wydzielany przez gruczoły jelita cienkiego (jelito), zawierający enzymy trawienne - peptydazy. Enzymy te pochodzą z komórek złuszczonej błony śluzowej, kończą trawienie białek (do aminokwasów). Wydzielanie soku jelitowego pobudzane jest przez swoisty hormon, uwalniający się z błony śluzowej jelita pod wpływem działania miazgi pokarmowej

TRZUSTKA

47. Scharakteryzować skład soku trzustkowego.

Składa się przede wszystkim z wody, wodorowęglanów, elektrolitów oraz enzymów trawiennych. (Trypsyna, chymotrypsyna ------ trawienie białek , lipaza -----trawienie tłuszczów, amylaza trzustkowa ----- trawienie cukrów )

48. Określić rolę trzustki w procesie trawienia pokarmu.

Produkuje sok trzustkowy będący mieszaniną enzymów trawiennych.(lipaza, trypsyna, chymotrypsyna) (Trypsyna, chymotrypsyna ------ trawienie białek , lipaza -----trawienie tłuszczów, amylaza trzustkowa ----- trawienie cukrów )

49. Uzasadnić stwierdzenie: trzustka jest gruczołem o wydzielaniu zewnętrznym i wewnętrznym dokrewnym).

wydzielanie zewnętrzne - Trzustka ( gruczoł trawienny) produkuje sok trawienny będący mieszaniną enzymów trawiennych - (Trypsyna, chymotrypsyna ------ trawienie białek , lipaza -----trawienie tłuszczów, amylaza trzustkowa ----- trawienie cukrów )

wydzielanie wewnętrzne czyli dokrewne -Trzustka (gruczoł dokrewny ) produkuje hormony: insulinę i glukagon - do krwi.

TRAWIENIE

50. Wymienić wiązania znajdujące się w białkach, tłuszczach, węglowodanach.

w białkach -- wiązania peptydowe , tłuszczach - wiązania estrowe ,węglowodanach - glikozydowe

51. Wyjaśnić pojęcie: trawienie.

Trawienie to rozkład wielocząsteczkowych związków chemicznych będących składnikami naszego pożywienia (białek, tłuszczów, węglowodanów) do związków prostych.

52. Wyjaśnić na czym polega trawienie: mechaniczne, chemiczne.

Mechaniczna - polega na fizycznej obróbce pokarmu prowadzącej do rozdrobnienia pokarmu. chemiczna - polega na enzymatycznej hydrolizie pokarmu.

53.Wyjaśnić, dlaczego amylazy nazywamy enzymami glikolitycznymi.

Ponieważ hydrolizują ( rozkładają ) wiązania glikozydowe, C --- O --- C

54. Wymienić amylazy oraz określić miejsca ich wytwarzania.

Rodzaj amylazy	Miejsce wytwarzania	Miejsce działania
Amylaza ślinowa(ptialina)	ślinianki	Jama ustna
Amylaza trzustkowa	trzustka	dwunastnica
Maltaza	ściana jelita cienkiego	Jelito cienkie

55. Podać miejsca wytwarzania następujących enzymów: amylaza ślinowa, amylaza trzustkowa, maltaza.

Odp. W 54 pytaniu

56. Podać ogólne wartości pH niezbędne do prawidłowego działania amylaz.

pH 7-8 ( zasadowe)

57. Wymienić narządy przewodu pokarmowego, w których odbywa się trawienie cukrów.

Jama ustna, dwunastnica, jelito cienkie.

58. Wyjaśnić, które miejsca rozbija amylaza ślinowa.

„Odrywa” ona z każdego końca cząsteczki skrobi cząsteczki maltozy. Ze względu na krótki czas przebywania pokarmu w jamie ustnej nie jest w stanie rozłożyć całości - pozostają dłuższe lub krótsze łańcuchy glukozy - tzw. dekstryny.

59. Wytłumaczyć, dlaczego w żołądku zahamowany jest proces trawienia cukrów.

Ponieważ w żołądku panuje zbyt niskie pH, i dlatego enzymy trawiące cukry nie mogą tam działać.

60. Określić, jak działa amylaza trzustkowa.

Kontynuuje działalność amylazy ślinowej - od dekstryn nadal odrywa cząsteczki maltozy aż do rozłożenia całości.

61. Wyjaśnić miejsce wytwarzania maltazy oraz zasadę jej działania.

Maltaza- ścianki jelita cienkiego

Rozkłada dwucukry, które w jelicie cienkim rozkładane są do monosacharydów.

Maltaza - rozkłada maltozę do glukozy + glukozy,

sacharoza - sacharozę do glukozy i fruktozy,

laktaza - laktozę. do glukozy i galaktozy

62.Omówić proces trawienia cukrów.

JAMA USTNA - enzym amylaza ślinowa odrywa od każdego końca cząsteczki skrobii dwucukier

maltozę W jamie ustnej powstaje maltoza i krótkie łańcuchy cukrowe - dekstryny.

DWUNASTNICA - enzym amylaza trzustkowa od dekstryn odrywa z końców cząsteczki maltozy,

do całkowitego rozłożenia dekstryn do maltoz.

JELITO CIENKIE - enzymy wydzielane przez ściany jelita rozkładają dwucukry do cukrów prostych.

Nazwa enzymu	Rodzaj disacharydu	Powstający monosacharyd
maltaza	maltoza	Glukoza + glukoza
sacharaza	sacharoza	Glukoza + fruktoza
laktaza	laktoza	Glukoza + galaktoza

61. a / Wyjaśnić, czy człowiek i ssaki roślinożerne potrafią trawić

cukier złożony - celulozę.

Celuloza nie jest trawiona ponieważ pomiędzy glukozami znajduje się wiązanie beta -- β

Ssaki nie posiadają enzymów do rozłożenia tego wiązania.

WCHŁANIANIE

64. Wytłumaczyć proces wchłaniania glukozy w jelicie cienkim.

Wchłanianie polega na przenikaniu poszczególnych cząsteczek przez błonę do wnętrza kosmka jelitowego, a następnie do znajdującego się tam naczynia krwionośnego. Wchłanianie może odbywać się na zasadzie dyfuzji, jednak wydajność tego procesu nie jest dostatecznie efektywna. Dlatego większość składników pobierana jest na zasadzie transportu aktywnego.

65. Wyjaśnić, co dzieje się z glukozą transportowaną żyłą wrotną do wątroby.

Jelito cienie połączone jest żyłą wrotną z wątrobą. Żyłą wrotną do wątroby płynie z krwią glukoza ,która zostaje zmagazynowana w postaci glikogenu.

Hormon INSULINA

Glukoza -------------------------► glikogen

( krew) ( wątroba)

Synteza tego związku zachodzi pod wpływem insuliny - hormonu produkowanego przez trzustkę

Hormon GLUKAGON

Glukoza ◄------------------------- glikogen

( krew) ( wątroba)

. W jakiś czas po posiłku, gdy poziom cukru we krwi spada, zachodzi stopniowe uwalnianie glukozy

z wątroby poprzez rozkład glikogenu. Inne monosacharydy (fruktoza, galaktoza) są przekształcane do glukozy. Gdy komórki wątroby nie są w stanie pomieścić już glikogenu, a cukier ciągle napływa do wątroby, zachodzi przekształcanie glukozy do glicerolu i kwasów tłuszczowych. Są one następnie uwalniane do krwi lub limfy, wędrują do tkanki tłuszczowej i tam są odkładane w postaci tłuszczu zapasowego.

66. Określić rolę żyły wrotnej.

Żyła wrotna prowadzi do wątroby krew

z narządów jamy brzusznej (żołądka, jelit, trzustki, śledziony).

TRAWIENIE BIAŁEK

67. Podać ogólną nazwę enzymów rozkładających wiązania peptydowe

w białkach.

Proteazy (enzymy proteolityczne)

68. Wymienić w prawidłowej kolejności nazwy narządów w których odbywa się trawienie białek.

Żołądek, dwunastnica, jelito cienkie.

69. Wymienić proteazy nieczynne - aktywowane, działające w żołądku

i w jelicie cienkim.

Pepsynogen,---- Pepsyna , trypsynogen -- trypsyna, chymotrypsynogen. --- chymotrypsyna.,

70. Określić rolę kwasu solnego w żołądku.

Zakwasza środowisko w żołądku - pH 2 , Kwas solny

pełni funkcje bakteriobójczą, ( odporność nieswoista)

umożliwia przekształcenie nieaktywnego enzymu pepsynogenu

w aktywny enzym - pepsynę.

71. Wyjaśnić rolę enterokinazy w uaktywnianiu enzymów dwunastnicy.

Enzym enterokinaza przekształca nieaktywny enzym - trypsynogen w enzym aktywny - trypsynę, nieaktywny enzym chymotrypsynogen w enzym aktywny chymotrypsynę.

72. Określić pH niezbędne do trawienia białek w żołądku i jelicie cienkim.

W żołądku - pH około 2 ( kwasowe )

W jelicie cienkim - pH 7,1 - 8,5 lekko zasadowe

73.Omówić etapy trawienia białek

ŻOŁĄDEK - pH=2 , HCl , enzym - pepsyna ( endopeptydaza rozkłada wiązania peptydowe ),

Białko zostaje pocięte na łańcuchy polipeptydowe.

DWUNASTNICA - pH zasadowe - 8 , enzymy - trypsyna i chymotrypsyna ( endopeptydazy

Rozkładają wiązania peptydowe w łańcuchach polipeptydowych , powstają krótsze łańcuchy polipeptydowe

JELITO CIENKIE - pH zasadowe ,enzymy - peptydazy jelitowe ( egzopeptydazy tną krótkie łańcuchy peptydowe na di - i tripeptydy

JELITO CIENKIE - pH zasadowe - enzymy - peptydazy jelitowe ( egzopeptydazy rozcinają wiązania peptydowe w di i tripeptydach -.powstaja aminokwasy.

WCHŁANIANIE AMINOKWASÓW

74. Wyjaśnić, na czym polega wchłanianie aminokwasów w jelicie cienkim.

Wchłanianie polega na przenikaniu poszczególnych cząsteczek przez błonę do wnętrza kosmka jelitowego, a następnie do znajdującego się tam naczynia krwionośnego. Wchłanianie może odbywać się na zasadzie dyfuzji, jednak wydajność tego procesu nie jest dostatecznie efektywna. Dlatego większość składników pobierana jest na zasadzie transportu aktywnego.

75. Wyjaśnić sposób wykorzystywania aminokwasów w wątrobie.

Aminokwasy:

Elementy do budowy białek potrzebnych organizmowi, stąd większość aminokwasów wędruje z krwią do różnych komórek organizmu.

substratami w komórkach wątroby do syntezy np. białek osocza krwi.

Aminokwasy niepotrzebne

ulegają dezaminacji (czyli odłączeniu grupy aminowej), w wyniku której powstaje amoniak

i ketokwas.

Amoniak - jest związkiem wysoce toksycznym, dlatego komórki wątroby włączają go w cykl mocznikowy w których powstaje mocznik. Mocznik wraz z krwią płynie do nerek i gdzie odbywa się filtracja krwi. Powstaje mocz który zawiera mocznik. wydalony z organizmu.

Ketokwas - jest wykorzystany do budowy innego aminokwasu, cukru lub kwasu tłuszczowego, a przy braku „lepszych” źródeł energii zostaje wykorzystany w celach energetycznych.

Aminokwasy i białka nie są magazynowane w organizmie człowieka.

76. Podać odcinki przewodu pokarmowego, w których: trawione są tłuszcze,

nie strawione tłuszcze.

Są - dwunastnica, jelito cienkie

Nie są - jama ustna, żołądek

77. Podać ogólną nazwę enzymów trawiących lipidy.

Lipazy ( enzymy lipolityczne)

78. Wymienić enzymy lipolityczne, wskazać ich miejsca działania oraz pH.

Lipaza trzustkowa - dwunastnica pH 8, przy udziale żółci

79. Określić rolę żółci w trawieniu tłuszczów.

Żółć produkowana przez wątrobę jest czynnikiem wywołującym emulgację, czyli rozdrobnienie tłuszczu na tysiące maleńkich kropelek. Dzięki temu enzym - lipaza może działać na dużej powierzchni kropli tłuszczu.

80. Opisać przebieg trawienia tłuszczów: w dwunastnicy, w jelicie cienkim.

Trawienie poprzedzone jest emulgacją

Emulgacja --- rozdrobnienie tłuszczu na tysiące maleńkich kropelek. Czynnikiem wywołującym emulgację jest żółć produkowana przez wątrobę. Żółć nie jest enzymem trawiennym. Dzięki emulgacji lipaza może działać tylko na powierzchni kropli tłuszczu.

Trawienie tłuszczów.

W tłuszczach trawione jest wiązanie estrowe między glicerolem a kwasami tłuszczowymi.

Tłuszcze rozkładane są do glicerolu i kwasów tłuszczowych.

Trawienie tłuszczów zachodzi w:

Dwunastnicy - enzymem rozkładającym jest lipaza trzustkowa będąca składnikiem soku trzustkowego.

trawiennym.

Nie wszystkie cząsteczki tłuszczu zostają do końca rozłożone - u części z nich przy glicerolu pozostaje jeden z kwasów tłuszczowych (monoglicerydy), czasem dwa (giglicerydy), a część cząsteczek pozostaje w ogóle niestrawiona.

Produktami trawienia tłuszczów są: glicerol, kwasy tłuszczowe a także mono- i diglicerydy. Część cząsteczek tłuszczów pozostaje niestrawiona.

81. Wyjaśnić, na czym polega proces wchłaniania tłuszczów.

Wewnątrz jelita cienkiego całe cząsteczki tłuszczu, jak i pojedyncze kwasy tłuszczowe i glicerol tworzą wraz z żółcią kompleksy - micelle co ułatwia ich wchłanianie do wnętrza komórek nabłonkowych kosmka .W komórkach kosmka odbywa się resynteza tłuszczów, czyli dochodzi do powtórnego połączenia glicerolu i kwasów tłuszczowych. Następnie cząsteczki tłuszczu zostają otoczone białkami tworząc, tzw. chylomikony. W tej postaci wydzielane są do naczynia limfatycznego kosmka jelitowego i wraz z limfą dostają się po jakimś czasie do naczyń krwionośnych

82. Wyjaśnić pojęcia: micela, chylomikron.

Micella - tłuszcze + sole żółciowe, tworzą charakterystyczne kompleksy,

częściowo strawiony tłuszcz otoczony solami żółciowymi.

Chylomikron - po resyntezie tłuszcze obojętne otoczone białkami, wydzielane do naczyń limfatycznych

83. Określić sposób transportu kompleksów białkowo-lipidowych.

Chylomikrony wydzielane są do naczyń limfatycznych. Transportowane naczyniami limfatycznymi kompleksy białkowo-lipidowe (lipoproteiny) mogą dostawać się później do naczyń krwionośnych i być rozprowadzane dalej. Jedynie niewielka część produktów trawienia lipidów dostaje się bezpośrednio do krwi.

JELITO GRUBE

84. Przedstawić podział jelita grubego.

Kątnica (jelito ślepe) - znajduje się tu wyrostek robaczkowy

Okrężnica - otacza wnętrze jamy brzuszneOdbytnica -końcowy odcinek jelita zakończony odbytem.

85.Wskazać jelito grube na schemacie.

86. Wymienić trzy główne funkcje jelita grubego.

Wchłanianie wody, soli mineralnych, witamin

usuwanie niestrawionych resztek w postaci kału

Żyją tu bakterie symbiotyczne produkujące witaminę K i B

WĄTROBA

87. Zaznaczyć na schemacie wątrobę.

88. Wyjaśnić rolę żółci w trawieniu pokarmów.

Odpowiada za proces emulgacji tłuszczu, czyli rozdrabniania go na małe kropelki tłuszczu.

89.Przedstawić rolę wątroby w procesie trawienia pokarmów.

Produkuje żółć, która jako emulgator umożliwia działanie enzymu lipazy

90. Scharakteryzować rolę wątroby w naszym organizmie.

Produkuje żółć, która rozbija krople tłuszczu , umożliwia działanie enzymu lipazy

Jest miejscem metabolizmu węglowodanów, białek i tłuszczów

Magazynuje glikogen ( nadmiar glukozy przekształca w glikogen )

Magazynuje witaminy A, D i B₁₂ oraz substancje mineralne, np. żelazo

Syntezuje prawie wszystkie białka osocza krwi (albuminy, globuliny, fibrynogen)

Jest miejscem powstawania aminokwasów endogennych

Syntezuje mocznik w cyklu mocznikowym

Unieszkodliwia toksyczne substancje, np. alkohol

Ze względu na intensywność przemian metabolicznych jest głównym generatorem ciepła w organizmie

91. Wyjaśnić na czym polegają procesy:

glikogenezy, glikogenolizy,

cykl mocznikowy.

Glikogeneza - synteza glikogenu

z glukozy

Glikogenoliza - rozłożenie glikogenu do glukozy

Cykl mocznikowy - jest sekwencją reakcji enzymatycznych, w toku których grupy aminowe aminokwasów ulegają przemianie w mocznik

REGULACJA

92. Wymienić układy regulujące pracę układu pokarmowego.

Układ nerwowy i hormonalny

93. Wskazać ośrodki nerwowe mózgowia odpowiedzialne za uczucie głodu i sytości.

W Międzymózgowiu znajduje się ośrodek głodu i sytości

Krew z podwyższonym poziomem glukozy

przepływa przez ośrodki głodu i sytości.

Zostaje pobudzony ośrodek sytości ,który wysyła

informacje aby nie jeść.

Krew przepływa z obniżonym poziomem

glukozy przez ośrodki .

Zostaje pobudzony ośrodek głodu .,

który wysyła impuls ,aby jeść

94. Wyjaśnić schemat kontroli zjawiska głodu i sytości.

95. Wyjaśnić wpływ hormonów tkankowych: gastryny, cholecystokininy na regulację pracy żołądka, pęcherzyka żółciowego, trzustki.

Rozciąganie ścian żołądka przez masę pokarmową pobudza niektóre jego komórki do wydzielania hormonu - gastryny.

Gastryna powoduje wzmożone wydzielanie pepsynogenu przez gruczoły żołądkowe.

Cholecystokinina (CCK) - hormon wydzielany jest przez śluzówkę dwunastnicy i jelita czczego głównie pod wpływem produktów częściowego trawienia tłuszczów. Cholecystokinina pobudza skurcze pęcherzyka żółciowego (wzmaga wydzielanie żółci) oraz trzustkę do wydzielania soku trzustkowego.

96. Wytłumaczyć na czym polega odruch wymiotny.

Odruch wymiotny - fala skurczów perystaltycznych zachodzących kolejno w : jelicie, żołądku, przełyku.

Towarzyszą temu skurcze mięśni brzucha

i przepony.

97.Wyjaśnić wpływ:

poziomu insuliny

sygnałów motorycznych żołądka,

temperatury otoczenia

na pobieranie pokarmu,

Spadek poziomu glukozy we krwi

• odczucie głodu

Pusty żołądek - skurcze głodowe.

Niska temperatura otoczenia - mamy większy apetyt.

14

---