Piotr Tosiek

Rola państwa członkowskiego

w systemie Unii Europejskiej

na przykładzie komitologii

TEZA

UNIA EUROPEJSKA JEST MIĘDZYPAŃSTOWYM SYSTEMEM DECYZYJNYM

(A. Moravcsik, K. Nicolaidis)

Czynniki decydujące o podstawowej roli państwa w systemie UE

1. konwergencja interesów państw członkowskich;

2. relatywna siła przetargowa rządów państw;

3. brak rezygnacji z suwerenności - delegowanie jej elementów na wyższy poziom w celu zwiększenia efektywności;

4. kontrola wykonywania porozumień międzynarodowych przez pozostałe państwa monitorowana przez „sekretariaty międzynarodowe” i sądy.

Liberalny intergovernmentalizm

Idee, interesy i instytucje społeczne wpływają na zachowanie państwa poprzez kształtowanie jego preferencji, czyli głównych celów społecznych będących podstawą strategicznych kalkulacji rządów. Główną tezą jest stwierdzenie, że integracja jest wynikiem przetargów międzypaństwowych prowadzonych przez rządy posiadające dostęp do informacji i idei.

Trzy elementy koncepcji

• współzależności w danym obszarze (issue-specific interdependence) wyjaśniają preferencje narodowe***;

• przetargi oparte są na asymetrycznej współzależności;

• wybór instytucjonalny uzależniony jest od potrzeby stworzenia wiarygodnego zobowiązania (credible commitment).

*** Preferencje odzwierciedlają wzorce merytorycznej współzależności w konkretnym obszarze. Stanowiska rządów zależą zatem od rodzaju negocjowanego problemu.

Cztery dowody empiryczne teorii „issue-specific interdependence”

1. zróżnicowane (pozbawione tła ideologicznego) stanowiska tych samych rządów w różnych obszarach problemowych - stanowiska te są rezultatem przewidywanych korzyści wynikających z koordynacji polityki w relacji do prowadzenia polityki unilateralnej;

2. ścisłe przestrzeganie przez negocjatorów mandatów negocjacyjnych udzielonych przez rządy na podstawie percepcji ich interesów;

3. relatywna stabilność stanowisk państw członkowskich - ewentualne zmiany są uwarunkowane kształtem ostatecznego rozwiązania kompromisowego (final package) i stanowiskiem rządów najważniejszych państw;

4. ewentualne zmiany stanowisk negocjacyjnych wynikają z przewidywalnych zmian strukturalnych w polityce wewnętrznej.

Syndrom trzech defektów umożliwiający

wzrost roli organów ponadnarodowych

1. Defekt organizacyjny - polega na braku zdolności zainteresowanych i potencjalnie silnych grup społecznych do zorganizowania odpowiedniego nacisku na rząd państwa członkowskiego w celu zawarcia przez niego odpowiedniego porozumienia międzynarodowego. Rząd nie jest wówczas nawet poinformowany o zaistniałej potrzebie. Defekt ten występuje najczęściej w przypadku geograficznego rozproszenia, znacznej wielkości i heterogeniczności potencjalnie zainteresowanych grup, nieświadomości potencjalnych zysków i braku zgodności problemu z aktualnie istniejącymi podziałami społecznymi.

2. Defekt reprezentacyjny - występuje wtedy, gdy grupy społeczne opowiadające się za współpracą międzynarodową nie są w odpowiedni sposób reprezentowane w instytucjach rządowych. Rząd nie jest wówczas poinformowany o pełnej skali interesów społecznych i nie pozostaje pod naciskiem wszystkich zainteresowanych grup interesu.

3. Defekt agregacyjny - pojawia się wówczas, gdy procedury biurokratyczne i parlamentarne blokują pojawienie się spójnego stanowiska narodowego wskutek rozdrobnienia instytucji rządowych i braku odpowiedniej koordynacji ich działalności.

KOMITETY W PROCESIE DECYZYJNYM WSPÓLNOTY EUROPEJSKIEJ

Uczestnictwo komitetów w procesie decyzyjnym Wspólnoty

Faza cyklu politycznego	Typy komitetów
Faza kształtowania polityki	Komitety eksperckie w Komisji
Faza decydowania politycznego	Grupy robocze, Komitet Stałych Przedstawicieli
	Komisje w Parlamencie Europejskim
	Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów
Faza implementacji politycznej	Komitety eksperckie w Komisji
	Komitety komitologiczne
	Grupy robocze, Komitet Stałych Przedstawicieli

Źródło: opracowanie własne

KOMITOLOGIA

istnienie i funkcjonowanie komitetów złożonych z przedstawicieli rządów państw członkowskich kontrolujących wykonywanie przez Komisję jej funkcji implementacyjnej

Główne podstawy prawne:

1. art. 202 TWE;

2. art. 211 TWE;

3. decyzja Rady z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiająca warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (1999/468/WE), Dz. U. L 184, 17.07.1999 r., s. 23, z późn. zm.

SCHEMATY PROCEDUR - ANEKS

Ogólna liczba komitetów komitologicznych w latach 2004 i 2005

Sektor polityki	2004	2005
Enterprise (ENTR)	29	32
Employment and Social Affairs (EMPL)	6	6
Agriculture (AGRI)	30	31
Transport/Energy/Trans-European Networks (TREN)	39	38
Environment (ENV)	35	32
Research (RTD)	3	3
Information Society (INFSO)	9	10
Fisheries (FISH)	3	3
Internal Market (MARKT)	11	10
Regional Policy (REGIO)	2	2
Taxation and Customs Union (TAXUD)	10	10
Education and Culture (EAC)	9	7
Health and Consumer Protection (SANCO)	13	15
Justice, Liberty and Security (JLS)	10	13
External Relations (RELEX)	3	3
Trade (TRADE)	11	12
Enlargement (ELARG)	2	3
EuropeAid (AIDCO)	9	8
Humanitarian Aid (ECHO)	1	1
Statistics (ESTAT)	7	8
Budget (BUDG)	2	2
Anti-Fraud Office (OLAF)	1	1
RAZEM	245	250

Źródło: Report from the Commission on the working of committees during 2005, COM/2006/0446 final.

Wzrost liczby komitetów komitologicznych w latach 1962-1999

Rok	Liczba komitetów
1962*	10
1965*	43
1970*	56
1975*	91
1980*	147
1985*	208
1990	234
1995	333
1999	418

Źródło: A. E. Töller, Komitologie. Theoretische Bedeutung und praktische Funktionsweise von Durchführungsausschüssen der Europäischen Union am Beispiel der Umweltpolitik, Opladen 2002, s. 316.

* - liczby w tych latach obejmują także komitety eksperckie (stanowiły one ok. 10-20% wszystkich komitetów)

Liczba komitetów komitologicznych według procedur (2003)

SEKTOR		TYP	PROCEDURY
	Doradcza*	Zarządzania*	Regulacyjna*	Ochronna	Kilka procedur
ENTR	9	4	18	-	2
EMPL	1	-	3	-	4
AGRI	-	23	4	-	3
TREN	7	12	21	1	4
ENV	3	6	26	-	-
RTD	-	1	-	-	1
INFSO	1	3	3	-	6
FISH	-	1	-	-	2
MARKT	2	4	6	-	-
REGIO	-	1	-	-	1
TAXUD	1	4	4	-	-
EAC	1	-	-	-	6
SANCO	1	-	7	-	5
JAI	1	-	1	-	5
RELEX	1	1	-	-	1
TRADE	2	3	2	-	6
ELARG	-	1	-	1	-
AIDCO	-	6	2	-	-
ECHO	-	-	-	-	1
ESTAT	-	4	1	-	2
BUDG	1	-	1	-	-
OLAF	-	-	1	-	-
R A Z E M	31	74	100	2	49

Źródło: Report from the Commission on the working of committees during 2003, O. J. C 65 E, 17.03.2005, s. 1.

* W tym także procedury opisane w pierwszej decyzji komitologicznej.

Proporcja (%) urzędników, którzy podczas obrad komitetów komitologicznych w wielkim stopniu utożsamiają się lub czują odpowiedzialność wobec danego zaplecza

Mój własny rząd	69%
Moje własne ministerstwo, departament lub agencja	60%
Wymogi sektora polityki, w którym pracuję	58%
Moje własne przygotowanie merytoryczne	60%
Komitet, w którego obradach uczestniczę	44%

Źródło: The Experience of Member State Officials in EU Committees: a Report on Initial Findings of an Empirical Study, G. F. Schäfer i in., „Eipascope” 2000, no. 3, s. 33.

Postrzeganie ról pełnionych przez przedstawicieli innych państw w komitetach komitologicznych (%)

Są oni przede wszystkim niezależnymi ekspertami	6%
Pełnią oni mieszane role	20%
Są oni przede wszystkim przedstawicielami rządów	74%

Źródło: The Experience of Member State Officials in EU Committees: a Report on Initial Findings of an Empirical Study, G. F. Schäfer i in., „Eipascope” 2000, no. 3, s. 33.

Proporcja (%) urzędników, którzy podczas posiedzeń komitetów komitologicznych przywiązują dużą wagę do propozycji, oświadczeń i argumentów danych podmiotów

Koledzy i eksperci z mojego własnego państwa	81%
Koledzy z innych państw, którzy wykazują się dużą wiedzą w danej sprawie	69%
Koledzy z dużych państw członkowskich	30%
Koledzy z państw członkowskich z mojego regionu	48%
Koledzy z państw reprezentujących podobne stanowisko	68%
Przedstawiciele Komisji	57%
Grupy interesu i firmy znane mi z mojego państwa	44%
Grupy interesu i firmy, które znam lub z którymi mam kontakt na poziomie europejskim	13%

Źródło: The Experience of Member State Officials in EU Committees: a Report on Initial Findings of an Empirical Study, G. F. Schäfer i in., „Eipascope” 2000, no. 3, s. 33.

Postrzeganie przez przedstawicieli państw członkowskich w komitetach komitologicznych niezależności urzędników Komisji od szczególnych interesów narodowych (%)

Urzędnicy Komisji są zwykle niezależni	79%
Urzędnicy Komisji pełnią mieszane role	16%
Urzędnicy Komisji są zwykle zależni	5%

Źródło: The Experience of Member State Officials in EU Committees: a Report on Initial Findings of an Empirical Study, G. F. Schäfer i in., „Eipascope” 2000, no. 3, s. 34.

Proporcja (%) urzędników, którzy zwykle koordynują swoje stanowisko przed posiedzeniami komitetów komitologicznych

Muszę koordynować stanowisko z MSZ lub innym urzędem centralnym	43%
Moje stanowisko jest koordynowane ze wszystkimi ważnymi dla danej sprawy ministerstwami	53%
Moje stanowisko jest koordynowane z odpowiednimi departamentami w moim ministerstwie	59%
Posiadam jasne instrukcje dotyczące stanowiska, jakie powinienem zająć	46%
Zajmuję stanowisko, które uważam za najlepsze dla mojego państwa	66%
Zajmuję stanowisko, które jest najlepsze z punktu widzenia mojego doświadczenia zawodowego	34%
Gdy nie mam instrukcji lub gdy sprawa nie jest ważna dla mojego państwa, zajmuję stanowisko, które uważam za najlepsze dla wszystkich państw członkowskich	46%

Źródło: The Experience of Member State Officials in EU Committees: a Report on Initial Findings of an Empirical Study, G. F. Schäfer i in., „Eipascope” 2000, no. 3, s. 34.

Proporcja (%) urzędników, którzy w sposób regularny kontaktują się z innymi podmiotami przed posiedzeniami komitetów komitologicznych

Kontaktuję się z kolegami z innych państw członkowskich:
- których cenię za wiedzę merytoryczną	15%
- którzy mają wielki wpływ na komitet	13%
- którzy są w podobnej do mojej sytuacji lub mają podobne problemy	34%
Kontaktuję się z urzędnikami Komisji	26%
Kontaktuję się z osobami reprezentującymi interesy narodowe lub europejskie	18%
Kontaktuję się z posłami do Parlamentu Europejskiego, których znam	2%
Kontaktuję się z członkami mojego parlamentu narodowego, którzy są specjalistami w sprawie	2%

Źródło: The Experience of Member State Officials in EU Committees: a Report on Initial Findings of an Empirical Study, G. F. Schäfer i in., „Eipascope” 2000, no. 3, s. 35.

Liczba posiedzeń komitetów komitologicznych w latach 2000-2003

Sektor	2000	2001	2002	2003
ENTR	54	43	44	59
EMPL	14	8	17	17
AGRI	367	365	352	322
TREN	45*	41	23	44
ENV	52	52	49	54
RTD	32	26	46	50
INFSO	30	30	36	31
FISH	10	23	22	25
MARKT	24	17	9	38
REGIO	16	16	12	12
TAXUD	110	116	106	113
EAC	23	24	19	23
SANCO	122	122	109	101
JAI	7	8	28	21
RELEX	44	2	1	5
TRADE	28	29	37	32
ELARG	7	6	7	8
AIDCO	19**	45	40	35
ECHO	7	10	10	10
ESTAT	15	17	15	17
BUDG	5	5	5	6
OLAF	1	2	1	1
R A Z E M	1032	1007	988	1024

Źródło: opracowanie własne na podstawie Commission Report on the working of the committees during 2000, O. J. C 37, 9.02.2002, s. 2; Report from the Commission on the working of committees during 2001, O. J. C 223 E, 19.09.2003, s. 1; Report from the Commission on the working of committees in 2002, O. J. C 223 E, 19.09.2003, s. 16; Report from the Commission on the working of committees during 2003, O. J. C 65 E, 17.03.2005, s. 1.

* W 2000 r. istniały trzy oddzielne sektory polityki: Sieci transeuropejskie (TEN), Energia (ENER), Transport (TRANS).

** W 2000 r. sektor ten nosił nazwę Rozwój (DEV).

Liczba dni pracy komitetów komitologicznych w latach 2000-2003

Sektor	2000	2001	2002	2003
ENTR	64	41,5	50	52,5
EMPL	17	8	15,5	15,5
AGRI	258,5	302	358	334
TREN	46,5*	46	27	50
ENV	65,5	66,5	59	68,5
RTD	32	26	42	49
INFSO	30,5	30,5	35	30
FISH	9	15	23	23
MARKT	30	17	11	39,5
REGIO	24	22	21	13
TAXUD	147,5	168	146,5	101
EAC	32	30,5	25	34
SANCO	178,5	164,5	138	151
JAI	5,5	8	27	24,5
RELEX	35,5	1,5	1	5
TRADE	15,5	15,5	22,5	16
ELARG	7,5	7,5	7,5	6,5
AIDCO	26,5**	48	43	37
ECHO	7	10	10	10
ESTAT	22	20,5	15	22
BUDG	5	5	5	5,5
OLAF	2	2	1	1
R A Z E M	1061,5	1055,5	1083	1088,5

Źródło: opracowanie własne na podstawie Commission Report on the working of the committees during 2000, O. J. C 37, 9.02.2002, s. 2; Report from the Commission on the working of committees during 2001, O. J. C 223 E, 19.09.2003, s. 1; Report from the Commission on the working of committees in 2002, O. J. C 223 E, 19.09.2003, s. 16; Report from the Commission on the working of committees during 2003, O. J. C 65 E, 17.03.2005, s. 1.

* W 2000 r. istniały trzy oddzielne sektory polityki: Sieci transeuropejskie (TEN), Energia (ENER), Transport (TRANS).

** W 2000 r. sektor ten nosił nazwę Rozwój (DEV).

Średni czas trwania pojedynczego posiedzenia komitetu komitologicznego w latach 2000-2003 (w dniach)

Sektor	2000	2001	2002	2003	2000-2003
ENTR	1,2	1,0	1,1	0,9	1,1
EMPL	1,2	1,0	0,9	0,9	1,0
AGRI	0,7	0,8	1,0	1,0	0,9
TREN	1,0*	1,1	1,2	1,1	1,1
ENV	1,3	1,3	1,2	1,3	1,3
RTD	1,0	1,0	0,9	1,0	1,0
INFSO	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0
FISH	0,9	0,7	1,0	0,9	0,9
MARKT	1,3	1,0	1,2	1,0	1,1
REGIO	1,5	1,4	1,8	1,1	1,5
TAXUD	1,3	1,4	1,4	0,9	1,3
EAC	1,4	1,3	1,3	1,5	1,4
SANCO	1,5	1,3	1,3	1,5	1,4
JAI	0,8	1,0	1,0	1,2	1,0
RELEX	0,8	0,8	1,0	1,0	0,9
TRADE	0,6	0,5	0,6	0,5	0,6
ELARG	1,1	1,3	1,1	0,8	1,1
AIDCO	1,4**	1,1	1,1	1,1	1,2
ECHO	1,0	1,0	1,0	1,0	1,0
ESTAT	1,5	1,2	1,0	1,3	1,3
BUDG	1,0	1,0	1,0	0,9	1,0
OLAF	2,0	1,0	1,0	1,0	1,3
WSZYSTKIE SEKTORY	1,2	1,1	1,1	1,0	1,1

Źródło: opracowanie własne na podstawie Commission Report on the working of the committees during 2000, O. J. C 37, 9.02.2002, s. 2; Report from the Commission on the working of committees during 2001, O. J. C 223 E, 19.09.2003, s. 1; Report from the Commission on the working of committees in 2002, O. J. C 223 E, 19.09.2003, s. 16; Report from the Commission on the working of committees during 2003, O. J. C 65 E, 17.03.2005, s. 1.

* W 2000 r. istniały trzy oddzielne sektory polityki: Sieci transeuropejskie (TEN), Energia (ENER), Transport (TRANS).

** W 2000 r. sektor ten nosił nazwę Rozwój (DEV).

Średnia liczba opinii przyjętych w czasie jednego posiedzenia komitetu komitologicznego w latach 2000-2003

Sektor	2000	2001	2002	2003	2000-2003
ENTR	1,4	8,1	14,6	6,7	7,7
EMPL	0,1	3,1	0,6	0,9	1,2
AGRI	5,2	4,3	4,1	4,4	4,5
TREN	1,6*	1,9	1,7	0,7	1,5
ENV	1,2	2,4	2,0	0,7	1,6
RTD	2,6	5,5	3,8	1,5	3,4
INFSO	7,0	1,7	1,6	1,1	2,9
FISH	1,8	2,0	0,8	0,8	1,4
MARKT	0,1	0,4	0,4	0,3	0,3
REGIO	7,7	12,1	4,1	2,4	6,6
TAXUD	0,5	0,6	0,6	0,3	0,5
EAC	1,6	3,0	5,3	4,2	3,5
SANCO	2,2	4,1	4,3	3,9	3,6
JAI	1,0	2,8	0,7	0,6	1,3
RELEX	4,8	1,0	1,0	0,8	1,9
TRADE	1,5	1,3	1,5	2,1	1,6
ELARG	14,3	9,7	9,4	10,4	11,0
AIDCO	1,1**	3,2	4,5	4,7	3,4
ECHO	4,0	3,9	9,6	4,2	5,4
ESTAT	1,1	1,1	1,3	1,5	1,3
BUDG	0,0	0,0	0,0	0,2	0,1
OLAF	0,0	0,0	0,0	0,0	0,0
WSZYSTKIE SEKTORY	2,8	3,3	3,3	2,4	2,9

Źródło: opracowanie własne na podstawie Commission Report on the working of the committees during 2000, O. J. C 37, 9.02.2002, s. 2; Report from the Commission on the working of committees during 2001, O. J. C 223 E, 19.09.2003, s. 1; Report from the Commission on the working of committees in 2002, O. J. C 223 E, 19.09.2003, s. 16; Report from the Commission on the working of committees during 2003, O. J. C 65 E, 17.03.2005, s. 1.

* W 2000 r. istniały trzy oddzielne sektory polityki: Sieci transeuropejskie (TEN), Energia (ENER), Transport (TRANS).

** W 2000 r. sektor ten nosił nazwę Rozwój (DEV).

Ogólna aktywność komitetów komitologicznych w latach 2000-2003

Rok	Opinie pozytywne	Opinie negatywne	Brak opinii	Wszystkie opinie	Uchwalone instrumenty	Rekursy
2000	3199	4	140	3343	2840	6
2001	3285	124	129	3538	2674	10
2002	3330	42	178	3550	3073	7
2003	2833	5	143	2981	2777	3

Źródło: opracowanie własne na podstawie Commission Report on the working of the committees during 2000, O. J. C 37, 9.02.2002, s. 2; Report from the Commission on the working of committees during 2001, O. J. C 223 E, 19.09.2003, s. 1; Report from the Commission on the working of committees in 2002, O. J. C 223 E, 19.09.2003, s. 16; Report from the Commission on the working of committees during 2003, O. J. C 65 E, 17.03.2005, s. 1.

Poziom bierności komitetów komitologicznych w 2003 r.

Sektor	Liczba składów*	Brak posiedzenia	Brak opinii	Posiedzenie bez opinii	Opinia bez posiedzenia
ENTR	33	17	21	4	-
EMPL	8	2	5	3	-
AGRI	31	4	8	4	-
TREN	44	27	32	5	-
ENV	36	11	19	8	-
RTD	2	-	-	-	-
INFSO	13	4	4	-	-
FISH	3	-	-	-	-
MARKT	12	2	6	4	-
REGIO	2	-	-	-	-
TAXUD	26	11	16	5	-
EAC	7	-	-	-	-
SANCO	20	2	2	1	1
JAI	7	-	-	-	-
RELEX	3	1	1	-	-
TRADE	13	5	6	1	-
ELARG	2	1	1	-	-
AIDCO	8	-	-	-	-
ECHO	1	-	-	-	-
ESTAT	7	1	3	2	-
BUDG	2	-	1	1	-
OLAF	1	-	1	1	-
RAZEM	281	88	126	39	1

Źródło: opracowanie własne na podstawie Report from the Commission on the working of committees during 2003, O. J. C 65 E, 17.03.2005, s. 1.

* Liczba składów może różnić się od liczby komitetów, ponieważ uwzględnione są tu składy specjalne (np. sekcje, wspólne posiedzenia).

Większości głosów uzyskiwane w komitetach komitologicznych (1.05.2004-31.10.2004)

Wszystkie głosowania	Wszystkie 124 głosy „za” (100%)	Od 112 głosów „za” (90%)	Od 88 głosów „za” (opinia pozytywna)
47 (100%)	18 (38%)	34 (72%)	45 (96%)

Źródło: opracowanie własne na podstawie Register of Comitology, URL <http://europa.eu.int/comm/ secretariat_general/regcomito/liste.cfm?CL=en> z 4 listopada 2005 r.

Wzrost wydatków na posiedzenia komitetów w wyniku rozszerzenia Unii Europejskiej*

Planowane środki 2005	33.746.768 EUR
Planowane środki 2004	28.432.221 EUR
Wynik 2003	18.085.553 EUR

Źródło: 2005 General Budget, URL <http://europa.eu.int/eur-lex/budget/www/index-en.htm> z 20 października 2005 r.

* - wydatki te obejmują posiedzenia wszystkich komitetów współpracujących z Komisją, czyli także innych niż komitologiczne (pozycja budżetu: XX 01 02 11 03)

KOMITOLOGIA W KONCEPCJI LIBERALNEGO INTERGOVERNMENTALIZMU

1. Delegowanie uprawnień decyzyjnych na poziom wspólnotowy nie oznacza zrzeczenia się suwerenności przez państwa członkowskie, lecz jej wzmocnienie poprzez udział w wykonywaniu „suwerenności zbiorowej”. W kontekście komitologii należy raczej postrzegać Komisję Europejską wspomaganą przez system komitetów złożonych z przedstawicieli państw jako sekretariat międzynarodowy, mający na celu monitorowanie i implementację traktatów założycielskich.

2. Interesy reprezentowane w komitetach komitologicznych są wynikiem agregacji interesów różnych grup społecznych funkcjonujących wewnątrz państw członkowskich. Grupy te wchodzą także w interakcje transnarodowe, co powoduje, że stanowiska państw członkowskich biorą pod uwagę kontekst zewnętrzny. Podejmowane w komitetach decyzje są jednak rezultatem interakcji międzyrządowych, mających zarówno charakter przetargów, jak i procesów przekonywania merytorycznego.

3. Interakcje międzyrządowe wewnątrz komitetów komitologicznych przebiegają według wzorca odzwierciedlającego współzależności w danym obszarze (issue-specific interdependence). Wyrazem dominacji tego wzorca jest zróżnicowanie stanowisk państw w odniesieniu do różnych obszarów, przestrzeganie mandatów negocjacyjnych przez członków komitetów, relatywna stabilność stanowiska w konkretnym obszarze, a także możliwość zmiany stanowiska pod wpływem czynników wewnętrznych. Celem negocjacji jest zawsze uzyskanie rozwiązania zapewniającego więcej korzyści w relacji do działań jednostronnych.

4. Przekazanie uprawnień decyzyjnych Komisji dotyczy tych obszarów, w których wymagana jest scentralizowana implementacja. Przybiera ona najczęściej postać uchwalania abstrakcyjnych aktów prawnych o charakterze wykonawczym. Delegacja uprawnień odnosi się zatem do tych dziedzin, w których państwa nie są w stanie samodzielnie kontrolować przestrzegania zobowiązań przez inne państwa. Udział przedstawicieli rządów państw w tej kontroli jest namiastką kontroli dokonywanej przez każde państwo z osobna. Rachunek kosztów okazuje się tu dla państw akceptowalny.

KONKLUZJA

Komitologia jest wyrazem woli państw członkowskich ukierunkowanej na utrzymanie wpływu na decyzje podejmowane przez organ ponadnarodowy (Komisję). Celem komitologii jest zatem zapewnienie państwom członkowskim naczelnej pozycji także w zakresie wspólnotowej implementacji prawa wspólnotowego.

ANEKS

Rys. 1-3. Schematy graficzne procedur wynikających z decyzji Rady 87/373/EEC

z 13 lipca 1987 r. określającej procedury wykonywania uprawnień implementacyjnych przekazanych Komisji (O. J. L 197, 18.07.1987, s. 33)

Rys. 1. Procedura I

Źródło: History of Comitology, materiał z seminarium pt. Committees and Comitology in the Political Process of the European Community, zorganizowanego przez European Institute of Public Administration, Maastricht, 16-18 września 2003 r.

Rys. 2. Procedura II

Wariant (b)

Wariant (a)

Źródło: History of Comitology, materiał z seminarium pt. Committees and Comitology in the Political Process of the European Community, zorganizowanego przez European Institute of Public Administration, Maastricht, 16-18 września 2003 r.

Rys. 3. Procedura III

Wariant (b)

Wariant (a)

Źródło: History of Comitology, materiał z seminarium pt. Committees and Comitology in the Political Process of the European Community, zorganizowanego przez European Institute of Public Administration, Maastricht, 16-18 września 2003 r.

Rys. 4-6. Schematy graficzne procedur wynikających z decyzji Rady 1999/468/EC z 28 czerwca 1999 r. określającej procedury wykonywania uprawnień implementacyjnych przekazanych Komisji (O. J. L 184, 17.07.1999, s. 23)

Rys. 4. Procedura doradcza

Źródło: The New Comitology Decision 1999/468, materiał z seminarium pt. Committees and Comitology in the Political Process of the European Community, zorganizowanego przez European Institute of Public Administration, Maastricht, 16-18 września 2003 r.

Rys. 5. Procedura zarządzania

Źródło: The New Comitology Decision 1999/468, materiał z seminarium pt. Committees and Comitology in the Political Process of the European Community, zorganizowanego przez European Institute of Public Administration, Maastricht, 16-18 września 2003 r.

Rys. 6. Procedura regulacyjna

Źródło: The New Comitology Decision 1999/468, materiał z seminarium pt. Committees and Comitology in the Political Process of the European Community, zorganizowanego przez European Institute of Public Administration, Maastricht, 16-18 września 2003 r.

Rys. 7. Schemat graficzny proponowanego wariantu procedury regulacyjnej wynikającego

z projektu decyzji Rady zmieniającej decyzję 1999/468/EC określającą procedury wykonywania uprawnień implementacyjnych przekazanych Komisji (COM (2002) 719 final)

FAZA LEGISLACYJNA (instrument podstawowy uchwalony w procedurze współdecydowania)

FAZA WYKONAWCZA

FAZA NADZORCZA

Istnieje możliwość wniesienia sprawy do Trybunału Sprawiedliwości w celu uchylenia środka

Źródło: Proposal for a Council Decision amending Decision 1999/468/EC laying down the procedures for the exercise of implementing powers conferred on the Commission (presented by the Commission), Annex, Brussels, 11.12.2002, COM (2002) 719 final.

Rys. 8. Schemat graficzny proponowanego zmienionego wariantu procedury regulacyjnej wynikającego ze zmienionego projektu decyzji Rady zmieniającej decyzję 1999/468/EC określającą procedury wykonywania uprawnień implementacyjnych przekazanych Komisji

(COM (2004) 324 final)

FAZA LEGISLACYJNA (instrument podstawowy uchwalony w procedurze współdecydowania)

FAZA WYKONAWCZA

FAZA NADZORCZA

Istnieje możliwość wniesienia sprawy do Trybunału Sprawiedliwości w celu uchylenia środka

Źródło: Amended proposal for a Council Decision amending Decision 1999/468/EC laying down the procedures for the exercise of implementing powers conferred on the Commission (presented by the Commission in accordance with Article 250 (2) of the EC Treaty), Annex, Brussels, 22.04.2004, COM (2004) 324 final.

Rys. 9. Schemat graficzny kontroli ultra vires dokonywanej przez Parlament Europejski

w stosunku do implementacji aktów przyjętych w procedurze współdecydowania, wynikającej

z decyzji Rady 1999/468/EC z 28 czerwca 1999 r. określającej procedury wykonywania uprawnień implementacyjnych przekazanych Komisji (O. J. L 184, 17.07.1999, s. 23)

WSZYSTKIE PROCEDURY PROCEDURA REGULACYJNA

Źródło: The New Comitology Decision 1999/468, materiał z seminarium pt. Committees and Comitology in the Political Process of the European Community, zorganizowanego przez European Institute of Public Administration, Maastricht, 16-18 września 2003 r.

Rys. 10. Schemat graficzny procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą wynikającej z decyzji Rady 2006/512/WE z dnia 17 lipca 2006 r. zmieniającej decyzję 1999/468/WE ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji,

(POZYTYWNA OPINIA KOMITETU).

FAZA LEGISLACYJNA

(akt podstawowy przyjęty w procedurze współdecydowania przewidujący procedurę regulacyjną połączoną z kontrolą)

FAZA WYKONAWCZA

FAZA KONTROLNA

Źródło: opracowanie własne na podstawie decyzji Rady z dnia 17 lipca 2006 r. zmieniającej decyzję 1999/468/WE ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (2006/512/WE), Dz. U. L 200, 22.07.2006, s. 11.

Rys. 11. Schemat graficzny procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą wynikającej z decyzji Rady 2006/512/WE z dnia 17 lipca 2006 r. zmieniającej decyzję 1999/468/WE ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji,

(NEGATYWNA OPINIA LUB BRAK OPINII KOMITETU).

FAZA LEGISLACYJNA

(akt podstawowy przyjęty w procedurze współdecydowania przewidujący procedurę regulacyjną połączoną z kontrolą)

FAZA WYKONAWCZA

FAZA KONTROLNA

Źródło: opracowanie własne na podstawie decyzji Rady z dnia 17 lipca 2006 r. zmieniającej decyzję 1999/468/WE ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (2006/512/WE), Dz. U. L 200, 22.07.2006, s. 11.

Rys. 12. Schemat graficzny procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą wynikającej z decyzji Rady 2006/512/WE z dnia 17 lipca 2006 r. zmieniającej decyzję 1999/468/WE ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji,

(PROJEKT PILNY).

FAZA LEGISLACYJNA

(akt podstawowy przyjęty w procedurze współdecydowania przewidujący procedurę regulacyjną połączoną z kontrolą)

FAZA WYKONAWCZA

FAZA KONTROLNA

Źródło: opracowanie własne na podstawie decyzji Rady z dnia 17 lipca 2006 r. zmieniającej decyzję 1999/468/WE ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (2006/512/WE), Dz. U. L 200, 22.07.2006, s. 11.

Komisja przedstawia komitetowi projekt środków

chyba że Rada sprzeciwi się temu zwykłą większością

Komisja przyjmuje proponowany środek

Komisja przyjmuje proponowany środek

Przyjmuje środek większością kwalifikowaną

Wprowadza jednomyślnie zmiany (art. 250 TWE)

Nie działa przez max.

3 miesiące

RADA

Komisja przyjmuje środki

Komisja przedstawia propozycję Radzie

Opinia pozytywna

Opinia negatywna lub brak opinii

Komitet opiniuje projekt większością kwalifikowaną

Komisja przedstawia komitetowi projekt środków

Komisja przyjmuje środki

Jeżeli Rada nie podejmie innej decyzji kwalifikowaną

większością głosów w powyższym terminie

Komisja może przesunąć wejście środka w życie (max. 1 miesiąc)

Komisja musi przesunąć wejście środka w życie (max. 3 miesiące)

Komisja przyjmuje środek

Komisja powiadamia Radę o środku (środkach)

Opinia pozytywna lub brak opinii

Opinia negatywna

Komitet opiniuje projekt większością kwalifikowaną

Komisja przedstawia komitetowi projekt środków

Komisja informuje komitet o sposobie, w jaki jego opinia została wzięta pod uwagę

Komisja podejmuje decyzję, biorąc w najwyższym stopniu pod uwagę opinię komitetu

Komitet opiniuje projekt, w razie konieczności

w wyniku głosowania

Komisja przedstawia komitetowi projekt środków

Komitet opiniuje projekt, w razie konieczności

w wyniku głosowania

Komisja podejmuje decyzję, biorąc w najwyższym stopniu pod uwagę opinię komitetu

Komisja informuje komitet o sposobie, w jaki jego opinia została wzięta pod uwagę

Komisja przedstawia komitetowi projekt środków

Komitet opiniuje projekt większością kwalifikowaną

Opinia negatywna

Opinia pozytywna lub brak opinii

Komisja przyjmuje środki, które natychmiast są stosowane

Komisja informuje Radę o środkach

Rada może podjąć inną decyzję większością kwalifikowaną w ciągu 3 miesięcy

Komisja może przesunąć stosowanie środka (max. 3 miesiące)

Komisja przedstawia komitetowi projekt środków

Komitet opiniuje projekt większością kwalifikowaną

Opinia negatywna lub brak opinii

Opinia pozytywna

Komisja przedstawia propozycję Radzie

Komisja przyjmuje środki

RADA

Nie działa przez max. 3 miesiące

Zgłasza sprzeciw większością kwalifikowaną

Przyjmuje środek większością kwalifikowaną

Wprowadza jednomyślnie zmiany (art. 250 TWE)

Komisja przyjmuje proponowany środek

Komisja ponownie analizuje propozycję

Komisja przedstawia zmienioną propozycję

Komisja przedstawia tę samą propozycję

Komisja przedstawia propozycję legislacyjną

Projekt Komisji

Komitet Przedstawicieli Państw Członkowskich

Negatywna opinia przyjęta większością kwalifikowaną lub brak opinii

Pozytywna opinia przyjęta większością kwalifikowaną

Dalsza konsultacja dotycząca poprawionej propozycji (jeden miesiąc)

Komisja przygotowuje ostateczny projekt

Komisja przygotowuje ostateczny projekt, który może uwzględniać stanowisko komitetu

Komisja przedstawia projekt Radzie

i Parlamentowi Europejskiemu

Limit czasu: jeden miesiąc, ale istnieje możliwość przedłużenia o kolejny miesiąc

Sprzeciw Rady (kwalifikowana większość głosów)

lub Parlamentu (bezwzględna większość członków)

Brak sprzeciwu

Komisja przyjmuje instrument, w miarę możliwości zmieniony pod wpływem sprzeciwów

Komisja przyjmuje instrument

Komisja przedstawia projekt legislacyjny

Projekt Komisji

Komitet Przedstawicieli Państw Członkowskich

Negatywna opinia przyjęta większością kwalifikowaną lub brak opinii

Pozytywna opinia przyjęta większością kwalifikowaną

Dalsza konsultacja dotycząca poprawionej propozycji (jeden miesiąc)

Komisja przygotowuje ostateczny projekt

Komisja przygotowuje ostateczny projekt, który może uwzględniać stanowisko komitetu

Komisja przedstawia projekt Radzie

i Parlamentowi Europejskiemu

Limit czasu: jeden miesiąc, ale istnieje możliwość przedłużenia o kolejny miesiąc

Sprzeciw Rady (kwalifikowana większość głosów)

lub Parlamentu (bezwzględna większość członków)

Brak sprzeciwu

Komisja modyfikuje

i przyjmuje środek

Komisja przyjmuje instrument

Komisja wycofuje środek

Komisja przedstawia propozycję legislacyjną

KOMISJA

Komisja informuje Parlament Europejski, jeżeli przedstawia propozycję Radzie

Komisja przesyła projekt środków komitetom i Parlamentowi Europejskiemu

Parlament Europejski uważa, że środek lub propozycja przekracza uprawnienia implementacyjne określone

w instrumencie podstawowym

Parlament Europejski informuje Radę o swoim stanowisku

Parlament Europejski przedstawia swoje stanowisko Komisji

Komisja analizuje projekt środków

Rada może działać w sprawie propozycji większością kwalifikowaną, w razie potrzeby w świetle stanowiska Parlamentu

Komisja informuje Parlament Europejski i komitet

o zamierzonym działaniu i jego przyczynach

Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie propozycję legislacyjną

Komisja kontynuuje postępowanie

Komisja przedstawia komitetowi nowy projekt

Projekt Komisji

Komitet ds. regulacji połączonej z kontrolą

Opinia pozytywna przyjęta większością kwalifikowaną

Komisja przedkłada projekt środków Parlamentowi Europejskiemu

i Radzie (mają one na kontrolę

trzy miesiące z możliwością przedłużenia lub skrócenia)

Sprzeciw Parlamentu Europejskiego

(większość członków)

lub Rady

(większość kwalifikowana)

Brak sprzeciwu

Komisja przyjmuje środki

Komisja nie przyjmuje środków

Komisja może przedłożyć zmieniony projekt komitetowi

Komisja może przedstawić wniosek legislacyjny na podstawie traktatu

Komisja nie przyjmuje środków

Projekt Komisji

Komitet ds. regulacji połączonej z kontrolą

Rada sprzeciwia się większością kwalifikowaną

Komisja może przedłożyć zmieniony wniosek Radzie

Komisja może przedstawić wniosek legislacyjny na podstawie traktatu

Opinia negatywna przyjęta większością kwalifikowaną

lub brak opinii

Komisja może przedłożyć zmieniony projekt komitetowi

Komisja przedkłada Radzie wniosek w sprawie środków i

przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu (Rada ma na kontrolę dwa miesiące, a Parlament Europejski cztery miesiące, z możliwością przedłużenia lub skrócenia)

Komisja przyjmuje środki

Rada postanawia przyjąć środki

i przedkłada je Parlamentowi Europejskiemu

Komisja może przedstawić wniosek legislacyjny na podstawie traktatu

Komisja nie przyjmuje środków

Parlament Europejski sprzeciwia się większością członków

Rada przyjmuje środki

Rada nie podejmuje decyzji,

a Komisja przedkłada środki Parlamentowi Europejskiemu

Parlament Europejski nie sprzeciwia się

Rada nie przyjmuje środków

Projekt Komisji

Komitet ds. regulacji połączonej z kontrolą

Opinia pozytywna przyjęta większością kwalifikowaną

(jest tu konieczna)

Komisja przyjmuje środki (wchodzą one w życie)

i informuje o nich Parlament Europejski i Radę

Parlament Europejski (większością członków) lub Rada (większością kwalifikowaną) mogą w ciągu jednego miesiąca wyrazić sprzeciw

Komisja może tymczasowo utrzymać środki w mocy

Komisja przedstawia komitetowi zmieniony projekt środków

Komisja przedstawia wniosek legislacyjny na podstawie traktatu

Komisja uchyla środki

---