Magdalena Kopka, pedagogika II r. po WSZ, ró¿nice programowe

Lodówka

rozwój techniki

Trochê historii...

W dawnych czasach do sch³adzania ¿ywnoœci tworzono dziury w ziemi lub wykorzystywano naturalnie wystêpuj¹cy lód. Marzeniem ludzi by³o mo¿liwoœæ wytwarzania sztucznego lodu niezale¿nie od warunków naturalnych. Dawniej wyra¿enie lodówka oznacza³o ca³e pomieszczenie, zazwyczaj piwniczne lub podpiwniczone, w którym na sta³e utrzymywa³a siê niska temperatura. Ju¿ dawno odkryto, ¿e zmniejszenie temperatury otoczenia wp³ywa pozytywnie na jej stan w trakcie d³ugiego przechowywania. Doskonale radzono sobie bez nowoczesnych urz¹dzeñ z gatunku sprzêt AGD. Odkrycie to niezwykle wp³ynê³o na organizacjê ¿ycia spo³ecznego - nie by³o ju¿ potrzeby zjadania ca³ej upolowanej zwierzyny od razu. To równie¿ siê odbi³o na naszej fizjonomii.

Ponadto ¿ywnoœæ mo¿na nie tylko sch³odziæ, ale równie¿ zamroziæ. S³u¿¹ do tego zamra¿arki. Jest to najczêœciej czêœæ wspó³czesnych lodówek, specjalnie wydzielona. Panuje w niej temperatura poni¿ej zera, co powoduje zamianê wody w lód. Niektóre artyku³y spo¿ywcze Ÿle znosz¹ takie warunki, dla innych zaœ s¹ jak najbardziej odpowiednie (na przyk³ad lody, albo jak sama nazwa mówi - mro¿onki).

Dopiero w 1876 roku fizyk Carl Von Linde wynalaz³ jednostkê ch³odz¹c¹, w której do obni¿ania temperatury ¿ywnoœci u¿ywa³ ciek³ego amoniaku. Ten wynalazek umo¿liwi³ sztuczne wytwarzanie lodu. Lód by³ formowany w sztaby i rozwo¿ony do domów. Pozwala³o to sch³odziæ ¿ywnoœæ w izolowanych termicznie szafkach. St¹d w³aœnie wziê³a siê nazwa - LODÓWKA, ZAMRA¯ARKA, CH£ODNIA.

Jednym ze sposobów przechowywania ¿ywnoœci jest jej zamro¿enie. Aby powsta³a lodówka, zamra¿arka, ch³odnia , trzeba by³o wymyœliæ zamra¿anie potraw na skalê przemys³ow¹. Pierwsze maszyny z XIX wieku wytwarza³y bloki lodu s³u¿¹ce do przechowywania miêsa. Na pojawienie siê lodówki, zamra¿arki, ch³odni w domach trzeba by³o poczekaæ do nastêpnego wieku. Lodówkê, zamra¿arkê, ch³odnie opracowa³ bawarski in¿ynier Karl von Linde, który ju¿ w 1871 roku zastosowa³ system ch³odzenia w browarze Spaten w Monachium, aby umo¿liwiæ produkcjê piwa latem. Œrodkiem sch³adzaj¹cym by³ eter metylowy lub amoniak.

Pojêcie „lodówka”...

Lodówka wed³ug wiedzy encyklopedycznej to „izolowana szafa o pojemnoœci do kilkuset lat, wyposa¿ona w urz¹dzenie ch³odnicze (w³aœciw¹ ch³odziarkê), zwykle sprê¿arkowe lub absorpcyjne.”

W definicji z encykolopedii PWN ukazuje siê s³owo ch³odziarka. Id¹c tropem PWN ch³odziarka to:

„...urz¹dzenie do obni¿ania (lub utrzymania na sta³ym poziomie) temp. materii zawartej w przestrzeni wyodrêbnionej z otoczenia obudow¹ izolacyjn¹; wyodrêbnion¹ przestrzeni¹ mo¿e byæ wnêtrze ch³odziarki domowej (lodówki, ch³odni szafkowej), komora ch³odnicza, przestrzeñ ³adunkowa samochodu ch³odni, wnêtrze klimatyzowane, tafla lodu na sztucznym lodowisku; do ch³odzenia ¿ywnoœci stosuje siê g³ównie ch³odziarki sprê¿arkowe i absorpcyjne.”

Tak wiêc, lodówka to urz¹dzenie, dziêki któremu przechowywane po¿ywienie d³ugo zachowuje œwie¿oœæ. W 1834 roku pracuj¹cy w Anglii Amerykanin, Jacob Perkins, dokona³ odkrycia, które doprowadzi³o do rozwoju ch³odnictwa. Zauwa¿y³ on, ¿e niektóre p³yny, paruj¹c, powoduj¹ sch³adzanie. Chc¹c zademonstrowaæ istotê tego zjawiska, Perkins poprosi³ grupê mechaników, by skonstruowali dzia³aj¹cy model urz¹dzenia ch³odniczego. Pewnego dnia maszyna ta wytworzy³a nieco lodu.

Pierwsza sprzeda¿...

Do urynkowienia tego wynalazku doprowadzi³ szkocki drukarz mieszkaj¹cy w Australii, John Harrison. Odkry³ on efekt sch³adzania prawdopodobnie niezale¿nie od Perkinsa. U¿ywaj¹c eteru do czyszczenia metalowych p³ytek z czcionkami, odkry³ pewnego dnia jego ch³odz¹ce w³aœciwoœci. W 1862 roku w sprzeda¿y pojawi³y siê pierwsze lodówki Harrisona. Za³o¿y³ on równie¿ instalacjê ch³odz¹c¹ w browarze Bendigo w stanie Wiktoria. Niemiecki in¿ynier, Carl von Linde, wyprodukowa³ w 1879 roku pierwsz¹ domow¹ lodówkê. Pierwsza elektryczna lodówka domowa nosi³a nazwê "Domerle". Do sprzeda¿y zosta³a wprowadzona w Chicago w 1913 roku. W tym samym roku wypuszczono lodówkê równie¿ w Niemczech. Amerykañska mia³a drewnian¹ obudowê, a mechanizm ch³odniczy znajdowa³ siê na szczycie urz¹dzenia. Lodówka niemiecka obudowana by³a ceramicznymi kaflami i kosztowa³a tyle, ile wiejska posiad³oœæ. Lodówkê z zamra¿ark¹ wynaleziono dopiero w 1939 roku. Pierwsz¹ polsk¹ lodówkê "Mewa" wyprodukowano we Wroc³awiu w 1956 roku.

Ilustracja 1: Pierwsza lodówka.

Do czego s³u¿y...

Urz¹dzenie ch³odnicze s³u¿y do obni¿ania temperatury cia³a poni¿ej temperatury otoczenia i przeznaczone jest do przechowywania produktów nietrwa³ych w temperaturze 0°C i ni¿szej. Najbardziej popularnym urz¹dzeniem ch³odniczym jest ch³odziarka szafowa, czyli lodówka. Lodówka s³u¿y do przechowywania ¿ywnoœci w gospodarstwach domowych i sklepach. Lodówka posiada tak¿e komorê o temperaturze poni¿ej 0°C, czyli zamra¿alnik.

Budowa...

W lodówce ch³odzenie odbywa siê za pomoc¹ ch³odniczego urz¹dzenia absorpcyjnego lub sprê¿arkowego. Ciecz zwana czynnikiem ch³odniczym (p³yn paruj¹cy przy niskiej temperaturze) pobiera ciep³o z ch³odzonego otoczenia przechodzi przez parownik (powyginana esowato rurka). Parownik jest najzimniejsz¹ czêœci¹ lodówki, zwykle umieszcza siê go w zamra¿alniku.

Wiêkszoœæ domowych lodówek to ch³odziarki sprê¿arkowe. Ch³odziarka sprê¿arkowa wyposa¿ona jest w sprê¿arkê napêdzan¹ silnikiem elektrycznym, który zmusza czynnik ch³odz¹cy do kr¹¿enia w obiegu. Sprê¿arka, zwykle t³okowa, przet³acza parê czynnika ch³odniczego do skraplacza, w którym para skrapla siê oddaj¹c ciep³o, nastêpnie czynnik paruje pobieraj¹c ciep³o od ch³odzonych produktów.

Niepo¿¹danemu podnoszeniu siê temperatury w lodówce zapobiega zainstalowany w niej termostat, który w³¹cza agregat, gdy temperatura podnosi siê i wy³¹cza go, gdy za bardzo spada. Tym samym powoduje, ¿e lodówka nie pracuje bez przerw, przez co zmniejsza siê zu¿ycie energii elektrycznej.

Lodówka musi byæ wyizolowana termicznie. Ciep³o z zewn¹trz nie mo¿e siê dostaæ do wnêtrza lodówki. Ciep³o dostaj¹ce siê do œrodka lodówki powodowa³oby w³¹czenie przez termostat agregatu ch³odniczego i pobieranie du¿ych iloœci energii, aby agregat móg³ pracowaæ bez przerwy utrzymuj¹c odpowiedni¹ temperaturê wewn¹trz lodówki.

Ilustracja 2: Nowoczesna lodówka, tj. Ch³odziarko-zamra¿arka.

W lodówce przechowuje siê ¿ywnoœæ i powinny zatem wewn¹trz urz¹dzenia panowaæ odpowiednie warunki. Urz¹dzenie musi obni¿aæ temperaturê przechowywanej ¿ywnoœci do 5°C lub ni¿szej. Lodówka posiada równie¿ komorê, w której temperatura spada poni¿ej 0°C i jest to zamra¿alnik.

Nowoœci w œwiecie technologii ch³odzenia...

Pod¹¿aj¹c za innowacyjn¹ technologi¹ i nowoczesnymi trendami powsta³o urz¹dzenie, bêd¹ce po³¹czeniem eleganckiego sto³u z funkcjonaln¹ lodówk¹.

Zmieniaj¹ siê nasze domy, zmienia siê tak¿e nasz styl ¿ycia. Coraz bardziej nowoczesne wnêtrza potrzebuj¹ coraz bardziej innowacyjnego wyposa¿enia. Smart Table to ekskluzywny element futurystycznej kuchni, który nie jest zwyk³ym gad¿etem. Produkt powsta³ z myœl¹ o skróceniu œcie¿ki pomiêdzy lodówk¹ i miejscem spo¿ywania posi³ków. Urz¹dzenie jest przyk³adem aktywnego rozwoju technologii. Podaj¹c za przyk³ad firmê Gorenje, która zalicza siê do rangi najbardziej innowacyjnej i designerskiej na œwiecie korporacji produkuj¹cej urz¹dzenia AGD.

Ilustracja 3: Ch³odziarko- zamra¿arka XXI w. firmy Gorenje

Wyprodukowano tak¿e lodówkê z telewizorem, który ma p³aski ekran LCD 15calowy zintegrowany w drzwiach ch³odziarki. Dodatkowo jest mo¿liwoœæ ustawienia ekranu pod ró¿nymi

k¹tami, a tak¿e dwa wbudowane g³oœniki, pilot do TV oraz mo¿liwoœæ pod³¹czenia anteny, z³¹cza np. do DVD, video, kamery, radia wejœcie na s³uchawki (z przodu) Jest to produkcja firmy Siemens.

Ilustracja 4: SIEMENS KG39MT90- ch³odziarko- zamra¿arka z telewizorem

Zwiêksza siê wiedza i ciekawoœæ cz³owieka, a tak¿e wymagania i wygoda. Prowadzi to do tego i¿, technika idzie do przodu. Nie tylko mo¿na to zauwa¿yæ w sferze komputera, telefonu, telewizora, internetu, radia, ale równie¿ bardzo wyraŸnie widaæ rozwój technologii w sprzêcie gospodarstwa domowego.

---