055 (9)

Zbigniew Żaba, Małgorzata Grześkowiak

d) W zatruciu drogą injekcji (pokąsania przez węże, użądlenia owadów)

wchłanianie trucizny opóźnia się poprzez:

—    unieruchomienie poszkodowanego,

—    założenie opaski uciskowej proksymalnie (bliżej) od miejsca injekcji tak, aby było wyczuwalne tętno (zahamowany powinien być tylko odpływ żylny),

—    obłożenie miejsca wstrzyknięcia zimnymi okładami, co na drodze obkur-czenia naczyń hamuje wchłanianie.

10.1. Zatrucia gazami

Wyróżnia się zatrucia gazami duszącymi i drażniącymi

Gazy duszące:

a)    fizycznie tzn., że poprzez swoją obecność w atmosferze zmniejszają ciśnienie

cząstkowe tlenu. Są to np. azot, metan, wodór, argon, hel, neon,

b)    chemicznie t/.n. poprzez reakcje chemiczne dochodzi w konsekwencji do

obniżenia poziomu tlenu w organizmie. Są to np:

—    COj — dwutlenek węgla, który nie tylko zmniejsza ciśnienie parcjalne tlenu w atmosferze, ale także poprzez narastający poziom w organizmie prowadzi do powstania kwasicy oddechowej, konsekwencją jest obrzęk mózgu, utrata przytomności.

Dwutlenek węgla jest cięższy od powietrza i gromadzi się nad ziemią, spotykany jest w kopalniach, cukrowniach, gorzelniach, silosach zbożowych,

—    CO — tlenek węgla, który poprzez około 300 razy silniejsze niż tlen połączenie z hemoglobiną, zwane karboksyhemoglobiną uniemożliwia przyłączanie tlenu do hemoglobiny,

—    cyjanowodór (o zapachu gorzkich migdałów') w' organizmie blokuje układy oddechowe komórek prowadząc do niedotlenienia — komórka nie potrafi wykorzystać tlenu, którego nie brakuje i dusi się,

—    siarkowodór (o zapachu zepsutych jaj) unieczynnia enzymy oddechowe i w ten sposób hamuje oddychanie w komórce.

Gazy drażniące:

Pow^rodują utlenianie lub też denaturację białek. Działają główmie na powierzchnię z którą się kontaktują. Są to np.: amoniak, aldehyd mrówkowy, chlor, dwutlenek siarki, tlenki azotu, fosgen. W zależności od czasu ekspozycji, stężenia mogą drażnić spojówki, górne drogi oddechowe, a mogą też prowadzić do obrzęku płuc (i co ważne nie od razu, tylko po okresie utajenia):

a) spojówki i górne drogi oddechowe

—    objawy podrażnienia spojówek to: łzawienie, światłowstręt, pieczenie, objawy podrażnienia górnych dróg oddechowych to: kichanie, kaszel,

b) płuca:

—    często po okresie utajenia (bezobjawowym do kilku godzin) występuje obrzęk płuc,

—    objawy zatrucia to: piekący ból w klatce piersiowej, duszność.

Postępowanie:

1.    Jak najszybsze wyniesienie poszkodowanego z zanieczyszczonego gazem pomieszczenia.

2.    Kontrola parametrów życiowych i w razie konieczności prowadzenie resuscytacji (pamiętając o swoim bezpieczeństwie).

3.    Każdorazowo wcz.wanic karetki pogotowia (w większości przypadków wskazana jest hospitalizacja).

10.1.1. Zatrucie tlenkiem węgla (CO)

Tlenek węgla jest:

—    bezwonnym i bezbarwnym gazem,

—    lżejszym od powietrza,

- znajduje się w gazach spalinowych, gazach po wybuchu prochu, w dymie papierosowym, w czasie pożaru, w kotłowniach, W' kopalniach, w czadzie z pieców i w gazie świetlnym.

Tlenek węgla powstaje jako produkt spalania przy niedostatecznym dopływie powietrza.

Objawy zatrucia tlenkiem węgla:

a)    bóle głowy, zawroty głowy,

b)    nudności i wymioty,

c)    ogólne osłabienie, zobojętnienie na niebezpieczeństwo, niepokój,

d)    skóra blada,

e)    utrata świadomości,

f)    drgawki.

Postępowanie:

1.    Otwarcie wszystkich drzwi i okien dla spowodowania przeciągu.

2.    Wyniesienie lub wyprowadzenie zatrutego (w zależności od jego stanu świadomości) na świeże powietrze. Ratownik jest także zagrożony przy nieostrożnym postępowaniu, wchodząc w strefę skażenia może zatrzymać oddech (chusteczka przed ustami i nosem nie jest żadna, ochroną), aby jak najmniej zaabsorbować tlenku węgla.

3.    Należy pamiętać o zagrożeniu wybuchem, stąd nie włączać urządzeń elektrycznych, nie zapalać ognia, także nie dzwonić do drzwi i nie używać telefonu.

111