120

120 PROBLEMATYKA PHY$!S, FiYTl. I KOSMOSU

W ten sposób pitagorejczycy urzeczywistnili pewien typ życia, który dla świata greckiego był całkowicie nowy. Odpowiadał on na zapotrzebowania, których tradycyjne formy religijności nie były w stanie zaspokoić, a które religia misteriów zaspokajała jedynie w sposób niedoskonały. Dlatego łatwo da się zrozumieć entuzjazm wywołany przez pitagorejczyków oraz przychylne przyjęcie, z jakim się spotkali, i powodzenie, którym się cieszyli.

Medyczne przepisy oczyszczania i ascetyczne reguły abstynencji miały na celu oczyszczenie ciała po to, aby je uczynić uległym duszy. Zaś praktyki oczyszczania duszy miały najpierw' koncentrować się na muzyce, która - jak wiemy - miała być jak gdyby drogą prowadzącą do teorii liczb i do arytmo-geometrycznego systemu pitagorejczyków. Jeśli ma się to na uwadze, jasny staje się także sens całego dość skomplikow-anego zestawu środków, za pomocą których przekazywano naukę nowym adeptom. Nowicjusze w^r pierwszym okresie po przyjęciu do zakonu musieli jedynie milczeć i słuchać (te sprawności uważano za najtrudniejsze do przyswojenia). Gdy to już opanowali, mogli zadawać pytania, dowiadywać się o problemy dotyczące muzyki, arytmetyki i geometrii (i zapisywać to. czego się dowiedzieli). Dopiero na końcu przechodzili do studium całej natury kosmosu. Nadto mistrz mówił ukryty za zasłoną, jak gdyby dla oddzielenia wiedzy od osoby, która ją fizycznie przekazywała, i aby nauczającemu nadać cechy hieratyczne, tak jak gdyby była to odpowiedź wyroczni. Formuła, przy zastosowaniu której nauczający przekazywał wiedzę, brzmiała: «atrcóę ipse dbett, to znaczy «on to powiedziały boski Pitagoras, najwyższy autorytet: sama formuła stała się przysłowiowa. Ponadto adpeci musieli zachować milczenie odnośnie do przekazywanych doktryn, a kto milczenie to łamał, był karany⁵. Jednym słowem, w nauczaniu i studiowaniu pitagorejczycy odprawiali, celebrow-ali święte misteria, święte misteria nauki.

W ten sposób pitagorejczycy zapoczątkowali ów^f typ życia, który nazwano (albo - być może - oni sami go tak nazwali) bios theoretikós⁶

* Por. Zcllcr-Mondolfo. 1.2, s. 404 nn.

^f’ Zob. wskazówki Mondolfo w Zeller-Mondotfo. I, 2, s. 645 nn.

to znaczy życie kontemplacyjne. Nazywano je także po prostu wżyciem pitagorej$kim», czyli życiem, które oczyszczenia szuka w kontemplacji prawdy, a więc uzyskuje je dzięki wiedzy i poznaniu. Ten typ życia znajdzie swój najdoskonalszy wyraz w platońskim Gorgia-szu, a zwłaszcza w Fcdonie.