3(1)

Wartościowanie jako środek perswazji 221

2. Wartościowanie a typy perswazji

2.1. Wartościowanie w perswazji informacyjnej

Celem przekazu informacyjnego może być przyjęcie przez odbiorcę za prawdę tego, co mówi nadawca. Większość przekazów, nie tylko potocznych, nie wymaga zastosowania środków perswazyjnych. Nie stosuje się perswazji wtedy, kiedy nadawca zakłada przyjęcie przez odbiorcę treści wypowiedzi bez podejrzewania nadawcy o to, że myli się lub kłamie. Jeśli jednak nadawca zakłada, że odbiorca może mu z jakiegoś powodu nie dowierzać, pojawia się perswazja. Wtedy wypowiedź zawiera:

środki wzmacniające wiarygodność przekazu i/lub - argumentację, mogącą przekonać odbiorcę o prawdziwości kreowanej przez nadawcę wizji świata.

Popatrzmy na przykłady:

(1)    [...] to będę powtarzał z uporem, żeby przekonać i Pana i Pana kolegów, że naprawdę rząd nie ma zamiaru zabierać górnikom żadnych pieniędzy. Wszystkie pieniądze, które się należą z tytułu ustaw, karty górnika, tego co górnik dostaje, wszystko jest wypłacane.

(2)    Strajk jest ocz\>wiście legalny bo przeprowadzony w oparciu o reguły ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Zalecając przeprowadzenie referendum wśród lekarzy opieraliśmy sie na opiniach prawnych. Kilku opiniach prawnych. Pierwszy raz w r. 1996, a ostatnia opinia prawna profesora prawa pracy Uniwersytetu Łódzkiego, także nie ma wątpliwości, że strajk jest legalny.

[wypowiedzi z programów „Prosto w oczy” z 2006 r.]

Nadawcy wypowiedzi użyli systemowych operatorów perswazyjnych naprawdę, oczywiście, które mają wzmocnić wiarygodność mówiącego. Temu samemu celowi służy fraza będę powtarzał z uporem, choć ma ona mniej systemowy charakter. Uwiarygodnieniu treści w przykładzie 2. służy powoływanie się przez nadawcę na autorytety: nadawca wskazuje na opinie prawne; aby zwiększyć swoją wiarygodność, mówi, że było ich kilka, przywołuje także tytuł profesora - to wszystko służy blokowaniu weryfikacji treści wypowiedzi. Wiarygodność nadawcy przykładu 1. wzmacniana jest przez powoływanie się na ustawę. Nadawca liczy zapewnie na to, że odbiorca mvaża za naturalne, iż nadawca i jego grupa przestrzegają prawa. Warto jeszcze zwrócić uwagę na operator wzmacniający pewność w przykładzie 2. nie ma wątpliwości. Przykład 2. zawiera ponadto argumentację, którą można odtworzyć w sposób następujący:

Przesłanka 1: strajk jest [...] przeprowadzony w oparciu o reguły ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych

Przesłanka 2 [niewyrażona]: 'to, co jest przeprowadzone w oparciu o reguły ustawy, jest legalne’

Konkluzja: Strajk jest legalny.