CCF090306008

87

na jako środek przezwyciężenia czysto subiektywnego znaczenia wartości przedmiotu

rr-y gdyby każde pragnienie zostawało bez walki całkowicie zaspokojone, to nie tylko nigdy; nie stałby obrót gospodarczy, ale i pragnienie samo nie osiągnęłojby swych wyżyn. Dopiero odroczenie : —-^iMijenia peze&przeszkody, obawa, że przedmiot nam umknie, napięcie związane z walką o niego, tst ;zą zsumowanie momentów pożądania: intensywność chcenia i ciągłość zabiegów. Jeśliby jednak ^rsęt najwyższa siła pożądania płynęła tylko z wnętrza indywiduum, to - jak to już wielokrotnie podmiano - przedmiotowi, który ją zaspokaja, nie można by przypisać wartości, jeśli dany by nam był » niezliczonej ilości. Ważny dla nas byłby cały rodzaj rzeczy zapewniających zaspokojenie naszych : zr:eb, nie zaś ograniczona porcja, którą zdobyliśmy, bo ta mogłaby być bez trudu zastąpiona przez a_; ii inną porcję. Nasza świadomość wartości tego rodzaju rzeczy wyrastałaby z idei jego całkowitej aeobecności. W takim wypadku nasza świadomość byłaby wypełniona rytmem subiektywnych pożą-~ i zaspokojeń, bez przywiązywania uwagi do zapośredniczającego je przedmiotu. Poti^ebaz jednej z- zy. zaspokojenie.(Gęnufi) - z drugiej, nie zawierają same w sobie ani wartości, ani ekonomii. Tak perz. jak i druga urzeczywistnia się równocześnie dopiero w wymianie między dwoma podmiotami, : • -yeh każdy dokonuje pewnej rezygnacji na rzecz drugiego (czy też jego odpowiednika w gospo-:7 samowystarczalnej, solipsystycznej). Poprzez wymianę, a więc ekonomię, powstają zarazem war-i 7:. ekonomiczne, bowiem jest ona nośnikiem czy też twórcą dystansu między podmiotem iprzednuo-iystansu, który przemienia subiektywny stan uczuciowy w obiektywne wartościowanie. Przyto-r 17m już powyżej skrótowo Kaniowską teorię poznania, wedle której warunki doświadczenia są :em warunkami przedmiotów doświadczenia. Kant chciał przez to powiedzieć, że proces, który i^-my doświadczeniem, oraz przedstawienia, które tworzą jego treść czy też jego przedmioty, podle-i_ : -yifl samym prawom intelektu. Przedmioty dlatego mogą stać się elementem naszego doświadcze-zostać przez nas doświadczone, bo są przedstawieniami w nas, i ta sama moc, która tworzy i okreś--wiadczenie, wyraża się w ich wytworzeniu. W tym samym sensie możemy powiedzieć:jUQ£hwgść :.imii jest zarazem możliwością przedmiotów¹ ekonomii. To właśnie proces (Yorgang) zachodzący "•-ozy dwoma właścicielami przedmiotów (substancji, siły roboczej, uprawnień, pośrednictw różnego ■ 'izaju), który włącza je w związek zwany „gospodarką”, tzn. owo - wzajemne - oddanie, umieszcza __-azem każdy z tych przedmiotów w kategorii: wartość. Logiczna trudność, polegająca na tym, że Trtości musiałyby najpierw zaistnieć jako wartości, aby móc włączyć się w formę i ruch gospodarki, : i stała zatem wyeliminowana przez znaczenie relacji psychologicznej, którą określiliśmy jako dystans tnędzy nami a rzeczami. Bo to on dopiero wydziela w pierwotnie subiektywnym stanie uczuciowym >wien antycypujący uczucia, pożądający podmiot oraz stojący naprzeciw niego przedmiot, zawierają-:y w sobie wartość. Natomiast sam dystans zostaje w obszarze ekonomii ustanowiony przez wymianę, est przez dwustronne powodowanie ograniczeń, przeszkód, konieczności rezygnacji. Wartości eko-■: miczne wytwarzają się zatem w tej samej wzajemności i relacyjności, na której polega ekonomicz-nść wartości.

Wymiana nie jest dodawaniem dwóch procesów: dawania i brania, lecz czymś trzecim, co powstaje, każdy z nich jest w absolutnej równoczesności przyczyną i skutkiem drugiego. Poprzez to wartość, zadawana przedmiotowi z uwagi na konieczność wyrzeczeń, staje się wartością ekonomiczną. Jeśli wartość w ogóle wyrasta z interwalu, jaki przeciwności, wyrzeczenia, ofiary umieszczają pomiędzy wolą a jej zaspokojeniem, to nie potrzeba żadnego uprzedniego procesu wartościowania - o ile proces »;.miany opiera się na wzajemnym uwarunkowaniu brania i dawania - tworzącego dany przedmiot

• ^Wćłn Jętł-TKj/KTy

jako wartość dla danego podmiotu. To, co do tego wymagane, spełnia się juz w ipsb w akcie wymiany. W empirycznej gospodarce rzeczy są naturalńie opatrzone oznaczeniem wartości już przed przystą-pieniem do wymiany. To, o co nam tutaj chodzi, to wewnętrzny, systematyczny sens pojęć wartości . wymiany, w historycznych zjawiskach przebiyskujący albo tylko rudymentarnie, albo jako ich idealne znaczenie, nie zaś forma, w której faktycznie występują. Chodzi zatem nie o ich rozumienie historycz-no-genetyczne, lecz przedmiotowo-iogiczne.