Zanieczyszczenia przemysłowe i emisje gazów, ale także wysokie dawki przyziemnego ozonu (03), są istotnymi czynnikami szkodotwórczymi inicjującymi procesy chorobowe drzew i biorącymi udział w zamieraniu drzewostanów. Zjawiska te są szeroko udokumentowane i omawiane w wielu opracowaniach. Wpływ zanieczyszczeń powietrza na drzewa oceniany jest przede wszystkim na podstawie zmian makroskopowych dających obraz uszkodzenia w koronie - przerzedzenie, uszkodzenie na skutek nie wykształcenia lub zamierania liści i pędów. W ten sposób w ocenach monitoringowych określane jest uszkodzenie całych drzewostanów. Jednak początku tych niekorzystnych zmian szukać należy w zmianach „mikroskopowych” - na poziomie aparatów szparkowych, tkanek przewodzących czy najdrobniejszych korzeni. Toksyczne oddziaływanie imisji przemysłowych doprowadza bowiem do stopniowej utraty równowagi fizjologicznej poszczególnych komórek i organów i jest źródłem zaburzeń w ich prawidłowym funkcjonowaniu. Odnosi się to przede wszystkim do procesów fotosyntezy, oddychania i transportu asymilatów i wody.
Udowodniono, że pod wpływem tlenków' siarki, azotu czy ozonu następuje degeneracja wosków kutykularnych u gatunków iglastych, destrukcja mechanizmu otwierania i zamykania szparek liściowych, degeneracja chloroplastów. Na skutek zmian w gospodarce węglowodanowej i w syntezie związków azotowych zaburzeniu ulega gospodarka enzymatyczna. Następuje obniżenie tolerancji drzew' na niską temperaturę i suszę, wzrasta predyspozycyjność na infekcje grzybowe i bakteryjne oraz na zasiedlanie przez
Mgły mogą być piękne, ale też „kwaśne”
Nawożenie dolistne (okolice Puław) - i bez naicożenia (strzałka)
owady. Podobne zmiany zachodzą w systemach korzeniowych, w których następuje zanik mikoryz i drobnych korzeni, przeobrażenia w komórkach merystematycz-nych i wiązkach naezyniowo-sitowych, prowadząc przez to do zaburzeń funkcjonowania, a w końcu ich zamierania.
Niezależnie od narastającej eutrofizacji siedlisk leśnych, czyli procesu nadmiernego gromadzenia się pewnych substancji pokarmowych, głównie związków azotu i fosoru, związanej przede wszystkim z gospodarczą działalnością człowieka, na stan zdrowotny lasów niebagatelny wpływ ma
Wigzlca przewodząca 2-letniej igły jodły z uszkodzonymi przez imisje komórkami sitowymi
35