DSC�40

dokonał ogromnej pracy, chociaż poza czterema wię-dziełami bibliografia jego obejmuje tylko artykuły i rc-_w ]ic:bie 5:«. Siki talentu polegała lu nie na oksleńsy-

_nic na ogromnej produkcji i rozproszeniu zainteresowań, jego stroną pozostawała zawsze koncentracja i logiczna wywodów. Oficjalną edukacją zakończył w kwakierskiej Grove House w Tollcnhnm pod Londynem. Do profesury ^fordzkicj pr/ygolow t go „dokto at życi i". <:>.t natui go, • o . '\pd najlepszy uniwersytet a la Gorki. Nu zainteresowanie się ,‘^jogią, czyli antropologią społeczną, namówił go etnograf j.-:v Christ w czasie awanturniczej podróży 23-letnicgo Edwar-: do Stanów Zjednoczonych, Kuby i Meksyku. tGoizienicc z całą świeżością chłonnego umysłu rzucił się nową dla niego przygodę, kulturę aztecką. Był wytrwałym niezmordowanym obserwatorem, skoro nagromadził materiały Tpołniające 344 strony druku pierwszego dzieła .4/iahuac ot 'piko and the Mexicans, Ancient and Modern, które wydał mu jngmans and Green w Londynie w 1361 roku. Tak eks-sukien-ś i niedouczony podróżnik stał się uczonym. Opowiadaczowi :wów o starej i nowej kulturze meksykańskiej otworzyło swe xy ekskluzywne, scholarskie czasopismo „Fortnighty Itcvicw”.

, i865 roku młody samouk występuje z drugim wielkim dziełem esearches into the Karły History oj Mankind and the Deve-•pment of Ciuilization (Studia nad wczesną historią człowieka •ud rozwojem cywilizacji), które do 1379 roku doczekało się •zech wydań, a w roku 1866 ukazało się po niemiecku. Blisko asysta stron druku składa świadectwo wielkich trudów badaw-gcłt i oryginalnego daru intuicji. Tu też po raz pierwszy dała ot o sobie siła konstrukcji w systematyzowaniu poglądów. *hszcza rozdziały o wczesnych mitach i ich geograficznym Czucie zwróciły powszechną uwagę na osobę Tylora. Prawdzi-4 niespodziankę przygotował uczony całemu światu w 1371 ro-¹ swoją Prnnitwe Cułture. Dotychczas nikt jeszcze nic usyslc-dyzował tak zwarcie poglądów na kulturę człowieka pierwot-•?o. Od tego momentu mógł po swym nazwisku stawiać litery S. (Feliow of Royal Society), dowód przynależności do naj-^ar£7“£o na święcie towarzystwa naukowego, a w cztery lala ^>^'^m dostał doktorat honorowy Oksfordu. F)zi« ło zostało prze-

' i polski Kultur]/ pierwotnej ukazał się w Warszawie w latach

’ . ■! ~ ^i:    Dzieło przynosiło teorię przeżytków, sławnych ,r*ur-

. jako szczątków przeżyte j kultury w kulturze wyżej roz-ięhj. „Survivals” zrobiły zawrotną karierę i trudno byłoby :am dziś obejść bez tego lylorow. kiego terminu. W dziele ła sugestywnie przedstawiona bezpośrednio**yrażeniowa rola ».vy i tworzenie liczebników. Wyjaśniono pochodzenie wielu r ęrlów i ceremonii, omówioną mity, i co nas zatrzyma dłużej, anulowano na wskroś nową teorię, zwaną animizmem. Powo-•    skłoniło autora do przygotowania popu-

!. :.vⁱj wersji Kultury pierwotnej pod tytułem Anthropology. An i 'roduction to the study oj man and cirilization, wydanej w Londynie w lć>31 roku.

I to było ostatnie większe dzieło teoretyka animizmu. Potem zaczęły się honory, funkcja kustosza w Muzeum uniwersyteckiin w Oksfordzie, obowiązki wykładowcy antropologii w Oksfordzie, Auerdeen, potem profesura w Oksfordzie. Czy w tych warunkach naprawdę nie znalazłoby się trochę czasu na dalszą twórca/ ść naukową? Chyba czas by się znalazł, ale nie stało już sił. Ogromny dotychczasowy wysiłek umysłowy strawił bez reszty dar twórczości. W młodości Tylor musiał nadrabiać najchłonniejsze lata, stracone na pracy w fabryce, potem resztę sił wyssał moloch Primitive Culture. Po roku 1881 już niczego większego nie napisał. Był wobec siebie wymagający. Widać to na przykładzie rozprawki On the Method of Inuesiigating the Development cf Institiuions applied to laws of marriage and descent (O pewnej metodzie badania rozwoju instytucji zastosowanej do praio dotyczących małżeństwa i spadku), umieszczonej w „Journal of the ftoyal Anthropological Institute”, 1888. Zastanawiając się nad wymaganiami stawianymi przed badaczem w dziedzinie etnografii, nie zadowala się Tylor żądaniem samej wiarygodności

hio jeden wielki krok naukowy, jakim była r unTTnzmu, odebrał mu już na res ztę życia chęć