elementy kompozycji fotograficznejT

flczna oprócz tematu i założenia artystycznego Jest warunkowana możliwościami technicznymi. Technika fotograficzna jest oporna i z trudem jedynie poddaje się woli artysty. Pozorna łatwość fotografowania pozwala na stworzenie bez wysiłku jedynie obrazu przeładowanego szczegółami, zagmatwanego, nieprawdziwego, gdyż zmieniającego na obrazie charakterystyczne cechy przedmiotu. Wiemy, że fotograf artysta walczy z drobiazgowością. z nadmiarem kształtów na obrazie, z nagromadzeniem szczegółów, w których ginie temat główny. Określenie „fotograficzna dokładność" jest rozumiane jako cecha dodatnia obrazu dokumentalnego, lecz zawsze jako cecha ujemna obrazu artystycznego.

Niewielu artystów fotografów pracuje i tworzy świadomie. Większość operuje przeważnie bodźcami uczuciowymi. Decyduje o tym specyfika technicznej strony fotografii, szczególnie pośpiech w chwili wykonywania zdjęcia. Niektórzy ten pośpiech traktują niesłusznie jako specyfikę sztuki fotograficznej. Nie przesądzając w tym miejscu, czy fotogramy powinny posiadać charakter statyczny, czy ruchowy, musimy zalecić staranniejsze opracowywanie koncepcji obrazu, jeśli warunki na to zezwalają. Oczywiście nie można zbyt długo obmyślać dzieł typu „reportażowego", niemniej „pstrykanie" na ślepo, prawie zawsze prowadzi fotografów na manowce przypadkowego, naturali-stycznego banału. Nawet zdjęcie, na które fotograf decyduje się w ułamku sekundy, musi być wyrazem stosunku artysty do fotografowanej rzeczywistości. Fotograf, szczególnie fotoreporter-artysta nabiera z czasem pewnej rutyny w tym względzie. Proces myślowy zachodzi błyskawicznie, ponieważ fotograf stykając się niejednokrotnie z daną sytuacją, traktuje przedmiot jako motyw znany i wie z góry, jaki osiągnie obraz^ł).

‘J Technika tak* tlenowi rutyną, w sajiepizyin zotcwnlu. lotograia ortytty.

Gdy artysta fotograf ma do czynienia z tematem statycznym względnie ruchomym, powtarzającym się. musi starannie temat dostosować do swego osobistego założenia plastycznego. Fotograf artysta, wyszukując punkt widzenia i moment wykonania zdjęcia, nagina temat do obrazu.

Świadomość, skupienie i decyzja — oto cechy prawdziwego artysty fotografa. Świadomość, kojarząca rozsądek i uczucie, skupienie, rzetelny stosunek do dzieła, dojrzała decyzja i umiejętność wyboru — stanowią o wyniku.

Związanie tematu z formą dzieła jest zasadniczym celem artysty, gdyż temat i forma, związane w konstrukcyjną całość tworzą dzieło sztuki. Wybór formy nigdy nic jest dla dzieła obojętny. Lekceważenie zagadnienia formy prowadzi do prymitywu.

Tworząc obraz, operujemy arsenałem środków formalnych, m. in. środkami, jakie nam daje kompozycja formalna. Jest to zestaw sposobów, wspólna zdobycz artystów wszystkich dyscyplin plastycznych, nasze dziedzictwo.

Zdarza się jednak, że plastyk tworzy obraz, nie respektując konwencjonalnych zasad kompozycji formalnej i wprowadza nowe, nie stosowane dotychczas ujęcie. Mówimy wtedy, że ma on inwencję artystyczną. Inwencja ta jest źródłem stałego wzrostu liczby środków formalnych. Gdy sposób ten przyjmiemy jako ogólną, wspólną zdobycz plastyki, staje się on równorzędnym, nowym środkiem kompozycji formalnej. Ciekawe jest, że środki te nie powstają w oderwaniu od tematu odtwarzanego. Są one wynikiem poszukiwania nowych treści.

111