elemrent7

228 / POSTAWA DZIECKA

38. Raoul Hausmann, OFFEAH, 1918. Afisz-wiersz, 32,8 * 47,8 cm. Berlin, Berlinische Galerie. Landesmuseum fur Moderne Kunst, Photographie und Architektur.

opracowania statusu abecadła pamięci, o ile nie historii. Czy jest to tylko dołączenie kilku „prymitywnych" obrazów, kilku późniejszych „elementów alfabetycznych”? Oczywiście nie. Abecadło jest jak sama pamiąć w tym sensie, że „przeszłość wydaje sią tam obciążona całym przeżytym życiem, które nam obiecuje”'*⁵. Jest to wiąc obiekt anachroniczny par excellence, dokonujący powrotu do Niegdyś wzglądem Wkrótce, terminów stale zmieniających układ naszych pragnień. Czy Brecht, starzejąc sią, rozumiał, że jego Kriegsfibel angażował cały jego aktualny stosunek do historii politycznej, ale także jego pragnienie, cały zamysł pisania i być może teatru? Benjamin w każdym razie dostosował do najbardziej współczesnych tematów — pisania, obrazu, myślenia — proustowską reminiscencją swojego starego „zestawu

45 Tamże, s. 1?1

39. Raoul Hausmann, fmsbw, 1918. Afisz-wiersz, 33 x 48 cm. Berlin, Berlinische Galerie. Landesmuseura fiir Moderne Kunst, Photographie

und Architektur.

do nauki czytania" (der Lesekasten) (ryc. 40), w samym środku katastrofy politycznej:

„[...] spośród wszystkiego, z czym sią zetknąłem we wczesnych latach, nic nie budzi większej tęsknoty niż klocki z literami. Każdy zawierał na małej plakietce po jednej literze gotykiem, która wydawała się młodsza i bardziej dziewczęca niż w druku. Leżały smukłe na ukośnym podłożu, każda w sobie doskonała, a w rzędzie związana regułą ich zakonu, słowem, do którego należały jako siostry. Podziwiałem, jak tyle bezpretensjonalno-ści może się łączyć z takim stopniem wspaniałości. Był to jakiś stan łaski. Moja prawa dłoń wszakże, która o niego posłusznie zabiegała, nie znajdowała go. Musiała tkwić na zewnątrz jak odźwierny, który ma przepuszczać wybranych. Toteż obcowała z literami w sposób pełen wyrzeczenia. Tęsknota, jaką budzi we mnie to obcowanie, dowodzi, jak bardzo stanowiło ono jedność