elemrent1

216 / POSTAWA DZIECKA

lt^H
i		<jwr*0
		X^x y^y<<^
M

31. Johannes Romberch, Congestiorum memorie, 1533: alfabet wizualny.

był według Brechta, „przede wszystkim etyczny”, że wręcz podpadał pod swego rodzaju „mistyczną edukację” czy, jeszcze lepiej, prawdziwą „materialistyczną ascezę”^M. To właśnie tłumaczy zarazem formalne i stylistyczne zakorzenienie brechtowskiej pedagogiki w samej historii — historii długiego trwania — pedagogiki religijnej. Według świadectwa Trietiakowa, Brecht podziwiał u Lutra na przykład to, że „cała ekspresyjność jego języka wypływała z jego skrajnego dostosowania do gestu”^?h. Czy nie można by w ostateczności widzieć w Kriegsfibel — bez obawy, że w ten sposób przejdzie się od modelu wypływającego z protestanckiej reformacji do wzorcowego gatunku katolickiej kontrreformacji — pozostałości po „ćwiczeniach duchowych" i innych dydaktycznych kompozycjach epoki baroku?

Bernard Dort, Lecture de Brecht, dz. cyt., s. 83—84 Serge Tretiakov. Bert Brecht, dz. cyt., s. 83—84.

32. Giovannl Battista Della Porta, Ars reminiscendi, 1602:

alfabet wizualny.