elemrent1

216 / POSTAWA DZIECKA

31. Johannes Romberch, Congestiorum memorie, 1533: alfabet wizualny.

był według Brechta, „przede wszystkim etyczny”, że wręcz podpadał pod swego rodzaju „mistyczną edukację” czy, jeszcze lepiej, prawdziwą „materialistyczną as cezę" W To właśnie tłumaczy zarazem formalne i stylistyczne zakorzenienie brechtowskiej pedagogiki w samej historii — historii długiego trwania — pedagogiki religijnej. Według świadectwa Trietiakowa, Brecht podziwiał u Lutra na przykład to, że „cała ekspresyjność jego języka wypływała z jego skrajnego dostosowania do gestu”⁷⁵. Czy nie można by w ostateczności widzieć w Kriegsfibel — bez obawy, że w ten sposób przejdzie się od modelu wypływającego z protestanckiej reformacji do wzorcowego gatunku katolickiej kontrreformacji — pozostałości po „ćwiczeniach duchowych” i innych dydaktycznych kompozycjach epoki baroku?

24 Bernard Dort, Lecture de Brecht, dz. cyt., s. 83 84 213 Serge Tnśtiakov. Ben Brecht, dz. cyt., s. 83—84.

32. Giovannl Battista Della Porta, Ars reminiscendi, 1602:

alfabet wizualny.