img023

gia"²⁰, jak trafnie dostrzegł Manuel Castclłs. Splot naukowych pytań i wątpliwości oraz potocznych plotek i ideologii nie powinien wszelako przesłaniać spraw zasadniczych: wirtualizacja stoi dzisiaj w jednym rzę-dzic z najważniejszymi kategoriami współczesnej teorii kultury, takimi jak subiektywność, działanie, struktura, przestrzeń, czas. I na tym ogól-nym poziomie widać, że cybcrrzcczywistość nie jest dla antropologii zjawiskiem z innej planety, esencjonalnic obcym, wobec którego jesteśmy bezradni. Nie idzie przecież o to, aby badać cybcrrzcczywistość, ale o to, by prowadzić badania w cybcrrzcczywistości. A to można uczynić, posługując się tak znajomymi i przepracowanymi w ramach tej dyscypliny pojęciami, jak przestrzeń, czas, wiedza, pleć czy naród²¹. Jakże znajomo brzmią też formułowane przez kolejnych autorów definicje Internetu - dla Luciano Paccagnclli to ..międzynarodowy, chaotyczny, zatłoczony bazar zamieszkany przez wszystkie typy ludzkie”²², Alluc-qućrc R. Stone zaś widzi w nim „bezdyskusyjnie przestrzeń społeczną, w której ludzie spotykają się twarzą w twarz, tyle że należy na nowo zdefiniować zarówno pojęcie spotkania, jak i twarzy^-2*. Wdarto w tym miejscu raz jeszcze przypomnieć tezę Powdermaker sprzed ponad pól wieku: system kulturowy, w którym cyberprzestrzeń powstaje, „ma znaczący wpływ na jej zawartość i znaczenie"; owszem, technologiczna doskonałość, metody dystrybucji i światowe rynki zagraniczne są istotne, każda z tych rzeczy tworzy zjawiska osobne. „Ale najgłębiej znaczące są problemy związane z ludzkimi wartościami, ze sposobami myślenia, z relacjami ludzkimi”, zarówno w „realu", jak i w święcie wirtualnym.

Skoro tak. skoro cyberprzestrzeń jest przestrzenią zamieszkiwaną przez ludzi, przez ludzi tworzoną, wykorzystywaną i ustanawianą,

¹⁰ M. Caitclli. Galaktyka Internetu Refleks;* nad Internetem. b:znncm i społecteA-Uuen. przcł. T Homaułki, I\>ziuń 200), s. 1).

^Jl W Kuligtrariki. Internet den u obteeana ery pmt coilun tnste, .Kultura i Spoić-czeńsiwo’, 2002. nr 1.

²² L. Pace a pielił. Cettmi tbe Sears of Your Panu Dtrty Strateiies for Ethnoprapku Research on Vtrtual ConnumUes, Journal of Computer-Meduted Communicaiion', 1997, roi. 3, RO I.

A.R. Słone, Will the Kcal Body Plcas Stand Up: Boundary Storics about YirtuJ Cultures. w: M Benedikt, Cyberspace: Fint Stępi, v 85.

156 Cyfrowe tożsamości. Badania w cybertereme

tedy za najistotniejsze nabży uznać kwestie tępo, jak używa się nowych technologii, jak, i czy w ogóle, włączane są one w struktury codzienności, co robią z owymi technologiami użytkownicy różnych internetowych środowisk: od, badanego na początku, lesbijskiegobaru on-linc*"*, po całości tak skomplikowane, jak internetowe miasta³.

Niezwykle ważne jest to. że Internet i wirtmlność zrodziły nowe zjawiska nic tylko w społeczeństwach, które postrzegają siebie jako wysoce zaawansowane technologiczne - Europa (prawic cala). USA. niektóre regiony Azji - ale także w krajach, gdzie najnowocześniejsza technologia jest trudniej dostępna. Doskonałym przykładem jest tutaj Trynidad i Tobago, miejsce badań Daniela Millera i Donn Slatcra^:6. Ich pracę The Internet. An lithnographic Approach zasadnie można uznać za pierwsze regionalne studium Internetu. W moim pojęciu, projekt badawczy Millera i Slatcra ukształtował coś na kształt nowego paradygmatu wr antropologii cyberprzestrzeni.

Internet nie istnieje, Trynidad zaś przeciwnie

Geograficznym miejscem badań był Trynidad, niewidka wyspa na Atlantyku, położona u północno-wschodnich wybrzeży Ameryki Południowej. VCVbór ten podyktowany został przekonaniem, że połączenie peryferyjnego regionu z nowoczesną technologią cyfrową obiecuje intrygujący melanż analityczny. Dwójka autorów wyszła bowiem z założenia, że Internet „nic jest monolityczną, niczwiązaną z żadnym miejscem (placeless) cyberprzestrzenią", ale winien być postrzegany przede wszystkim przez pryzmat użytku, jaki czynią zeń różni ludzie, w swoich

S. Corel, The Ethnotnphj of an EJectromc Bj' The Labtan Cafe, .Journal of Contempotary Ethnopaphy*. 1995, no J (24).

" D. Sik-cr, FortlKoming: Communkatiun, Community, Consumption: An F.th-nographic F.xploralion of an Online City. w: B U. Kolko (cd ). Ytrtual Pubhct: Miry Commumty in an lilectnmic Age, New York 2000.

^2b D. Slałcr. D. Miller, The Internet An Ulhnogrjphtc Approach, Oxford 2000.

Internet nie istnieje. Trynidad zaś przeciwnie i«

r