img023

gia"²⁰, jak trafnie dostrzegł Manuel Castclls. Splot naukowych pytań i wątpliwości oraz potocznych plotek i ideologii nie powinien wszelako przesłaniać spraw zasadniczych: wirtualizacja stoi dzisiaj w jednym rzędzie z najważniejszymi kategoriami współczesnej teoni kultury, takimi jak subiektywność, działanie, struktura, przestrzeń, czas. 1 na tym ogólnym poziomie widać, że cybcrrzcczywistość nic jest dla antropologii zjawiskiem z innej planety, csencjonalnie obcym, wobec którego jesteśmy bezradni Nie idzie przecież o to, aby badać cybcrrzcczywistość, ale o to, by prowadzić badania w cyberrzcczyuistości. A to można uczynić, posługując się tak znajomymi i przepracowanymi w ramach tej dyscypliny pojęciami, jak przestrzeń, czas. wiedza, pleć czy naród²¹. Jakże znajomo brzmią też formułowane przez kolejnych autorów' definicje Internetu - dla Luciano Paccagnelli to „międzynarodowy, chaotyczny, zatłoczony bazar zamieszkany przez wszystkie typy ludzkie"²², Alluc-qućre R. Stone zaś widzi w nim .bezdyskusyjnie przestrzeń społeczną, w której ludzie spotykają się twarzą w twarz, tyle że należy na nowo zdefiniować zarówno pojęcie spotkania, jak i twarzy"*. Warto w tym miejscu raz jeszcze przypomnieć tezę Powdermaker sprzed ponad pól wieku: system kulturowy, w którym cyberprzestrzeń powstaje, „ma znaczący wpływ na jej zawartość i znaczenie"; owszem, technologiczna doskonałość, metody dystrybucji i światowe rynki zagraniczne są istotne, każda z tych rzeczy tworzy zjawiska osobne. „Ale najgłębiej znaczące są problemy związane z ludzkimi w-artosetami, ze sposobami myślenia, z relacjami ludzkimi", zarówno w „realu", jak i w świccie wirtualnym.

Skoro tak. skoro cyberprzestrzeń jest przestrzenią zamieszkiwaną przez ludzi, przez ludzi tworzoną, wykorzystywaną i ustanawianą,

” M. Castclli. Gjliktyhś Internetu Refleh/r naj Internetem, bunaem i tpoUtsmk-uuem. przcł. T Hocnov»lu. Rniuń 200),$. i).

²¹    W Kubgrmlu. Internet uemu obteerm czy poti eoitum trute, .Kultur* i Społeczeństwo*. 2002, nr !

²²    L. PaccagncCa. Grflw* tbe Seta of Yotir Rintt Dtrry Strttepa for Ethmyjrtfktc Rnetreb on VtrfujJ CommunUiet, Jounul of Computer-Mcdutcd Communic«lion\ 1997, rot. 3, no I.

A.R. Stone, V.’ill the Real Rody Wcas Stand Up: Roundary Stones ahout Yittual Cultures. w: M Renedikt, Cybenpjce: Fin! Stępi, i. 85,

156 Cyfrowe tożsamości. Badania w cyberterenie

tedy za najistotniejsze nakrży uznać kwestie tępo, jak używa się nowych technologii, jak, i czy w ogóle, włączane są one w struktury codzienności, co robią z owymi technologiami użytkownicy różnych internetowych środowisk: od, badanego na początku, lesbijskiegobaru on-Iinc**, po całości tak skomplikowane, jak internetowe miasta³.

Niezwykle ważne jest to, że Internet i wimulność zrodziły nowe zjawiska nic tylko w społeczeństwach, które postrzegają siebie jako wysoce zaawansowane technologiczne - Europa (prawic cala). USA. niektóre regiony Azji - ale także w krajach, gdzie najnowocześniejsza technologia jest trudniej dostępna. Doskonałym przykładem jest tutaj Trynidad i Tobago, miejsce badań Daniela Millera i Donn Slatcra^:6. Ich pracę The Internet. An litbnographic Approach zasadnie można uznać za pierwsze regionalne studium Internetu. W moim pojęciu, projekt badawczy Millera i Slatcra ukształtował coś na kształt nowego paradygmatu w antropologii cyberprzestrzeni.

Internet nie istnieje, Trynidad zaś przeciwnie

Geograficznym miejscem badań był Trynidad, niewielka wyspa na Atlantyku, położona u północno-wschodnich wybrzeży Ameryki I\>-łudniowej. \XSbór ten podyktowany został przekonaniem, że połączenie peryferyjnego regionu z nowoczesną technologią cyfrową obiecuje intrygujący melanż analityczny. Dwójka autorów wyszła bowiem z założenia, że Internet „nic jest monolityczną, niczwiązaną z żadnym miejscem (placeless) cyberprzestrzenią", ale winien być postrzegany praede wszystkim przez pryzmat użytku, jaki czynią zeń różni ludzie, w swoich

S. Corel. The Elkno/ropty of om FJectromu Bj' Tle Lnhtan Cejr, Journal of Centemporm Ethnugrapby*, 1995, no 5 (24).

³ D. Sihrr, Fonhcorrung Communkatiun. Community. Comumption An Eth-nographic Exploratkm of an Online City, w: B.E. Kolko (cd.), Ytrtuol Puhhct. Miry end Communtty in on lilccttonic Age, New York 2000.

^}* D. Slatcf, D. Miller. The Internet An Fthnogrjphtc Approach, Oxford 2000.

Internet nie istmeie. Trynioao zaś przeciwn e t«

r