nowe8

Społeczne tworzenie ojczyzn. Próha teoretycznego przyuużenu.

Ossowski przyjmuje, żc to rozróżnienie występuje w różnych obszarach kulturowych i jest niejako pochodną dwóch typów doświadczania przestrzeni - tego bezpośredniego, związanego z socjalizacją dokonującą się w kręgu rodzinnym i sąsiedzkim w stabilnej, dobrze rozpoznawalnej i łatwej do pcrcepcyjncgo ogarnięcia przestrzeni, oraz tego drugiego, które wiąże się z powstawaniem państwa narodowego. Można powiedzieć, że to rozróżnienie zastają jednostki jako istotny wzór kulturowy, który pełni rolę pomocnego scenariusza w orientowaniu się w przestrzeni. Shiży ono również jako kulturowe spoiwo organizacji przestrzennej państw narodowych, znajdując swój odpowiednik w strukturze administracyjnej kraju czy treściach edukacyjnych. Jest ono silnie utrwalone dzięki temu, żc wyrasta z naturalnego przywiązania do ziemi, w którą wrosły dzieje zbiorowoSci i którą uświęciły prochy przodków (Ossowski. 1967a, s. 216). Mamy zatem do czynienia z tworami naturalnymi i jako takimi nie potrzebującymi uzasadnienia. Ta naturalność obecna jest w bezpośrednim doświadczaniu świata przez jednostki ludzkie i zbiorowości społeczne.

W procesie historycznym dochodzić ma do stopniowego terytorialnego rozdwajania się tych dwóch pojęć i ojczyzna ideologiczna przestaje się pokrywać z ojczyzną prywatną. Jednak ojczysta ideologiczna jest zazwyczaj traktowana, jak gdyby była zarazem ojczyzną prywatną wszystkich obywateli (Ossowski, I967a, s. 218). Ojczyzna prywatna może różnymi drogami wrastać w ojczyznę ideologiczną, a ojczyzna ideologiczna w ojczyznę prywatną.

Pewien stopień spójności między ojczyzną prywatną i ideologiczną wywiera pozytywny wpływ na integrację społeczną. Jednak taki stan. w którym oba te poziomy identyfikacyjne niemal całkowicie zlewają się ze sobą. jak również sytuacja przeciwna, w której się rozchodzą, uznać należy za niepożądany. Nadmierna zgodność tych dwóch poziomów może prowadzić do nierozpoznawania przestrzeni lokalnej jako przestrzeni specyficznej, posiadającej szczególną wartość, a tym samym zasługującej na przywiązanie i szczególną troskę, w drugim przypadku możemy mieć do czynienia z postulatem oderwania od ojczyzny ideologicznej lub swego rodzaju wyłączeniem czy marginalizacją.

Ossowski (1967b) wskazuje na trzy modelowe możliwości, z których tylko jedna jest stworzeniem udanego stabilizującego szczebla pośredniego między identyfikacją z ojczyzną prywatną i ojczyzną ideologiczną. To sytuacja, w której zbiorowości lokalne i regionalne stanowią składniki zbiorowości narodowej’. Druga możliwość występuje szczególnie w regionach pogranicznych i peryferyjnych, gdzie mieszkańcy nic sięgają

* Antonina Kiotkuwska (1996) odnajduje laką wizje ojczyzny m.in. w twórczości polskich poetów, gdzie miedzy wielką i nudą ojczyzną nie ma najczęściej sprzeczności.

80 Ta druga bezkolizyjnie micicl s»e w tej pierwszej.