P3140070

cją, gdzie sprzeczność między regnum i aacerdotium nastąpić nie r»^ dla realizacji boskiego planu dziejów wobec tego nadaje się najlepiej.

Relacja między dekoracją rzeźbiarską a malowidłami dolnej strefy B pełrn odpowiada przytoczonemu już poprzednio zdaniu św. Hierońiasa; $kprr fundamenta historiae spirituale extruere aedificium. Program oby tych zespołów stanowi spójną całość, nie mamy jednak pewności czy jat to jednoirta myśl programowa. Przykład Złotej Bramy i portali w kaplicy św. Anny pokazuje, :ż dzieło wcześniejsze stanowiło punkt wyjściowy poszerzonych interpretacji w zespołach później wykonywanych Architektoniczna struktura pozwala sądzić, że program rzeźbiarski musiał być ustalany wspólnie z architektonicznym; pewności takiej mieć me możną w odniesieniu do dekoracji malarskiej, datowanie jej zaś przy pomocy me.-' toa stylistycznych po konserwacjach i zniszczeniach nie jest już luoFTińC' Nadwieszone arkadki, choć stanowią znakomite architektoniczne ramy dla dekoracji malarskoj. mają swe własne, architektoniczne uzasadnienie i jako dowód równoczesności programów: architektonicznego, rzeżłńanldf*. go ; malarskiego używane być nie mogą. Jako ewentualny argument za ¹ przystosowaniem dekoracji malarskiej do wcześni..., ustalonego program rzeźby służyć może obecność wątku historycznego w zespole rzeźb, jeśli go będziemy odczytywać według widzenia historii u św. Augustyna o spleceniu w historycznym rozwoju cłvżtas Dei i ciottas terrena. W tak m ujęciu dekorację malarską należy widzieć jako rozwinięcie wątku ćmiłaś Dei w histaru.

W sumie, malarska i rzeźbiarska dekoracja tworzy, jeśli nawet niezupełnie jednolity chronologicznie, to jednak spójny, całościowo potraktowany zespół ikonograficzny. Dolna strefa jest przedstawieniem histoni Kościoła na ziemi, górna pokazuje strukturę Kościoła duchowego; razem dają ooe pełny obraz Kościoła uniwersalnego — Ecdesia universalis ^m._

Osobne miejsce w symbolice wnętrza kaplicy zajmuje ściana zachodnia. Forma jej i znaczenia zostały sformułowane w trakcie wcześniejszej fazy budowlanej, a decydujące dla nich. znaczenie miał fakt umieszczenia w grubości — ściany — cełi symbolizującej grób Chrystusa. Ustawiona przed wejściem do tej celi baldachimowa forma podtrzymująca einporę ołtarzową, pozwoliła określić ścianę zachodnią jako przedstawienie bramy Niebieskiego Jeruzalem.

Wprowadzona po przebudowie w latach 1331 -1344 dekoracja malario cradjio donm mmtemrientet. ati tńrttitem atruant pretiamU, et sic m )use r»»»rnr»w ■ailliim w^w ad ,'ńiem in/tnaorum decumbenerum, gaomi cut*-dmcmt ceudocśl, et anóuu eiitiu, Jortier accmgentes in raadtate spiritus ten wtmteeerm « regciaittlr.

«• f. Cariłłoa, ojł g, «. 26 i na.

śka jeszcze silniej podkreśliła znaczenia wyrażone formą architektoniczną. Przednią ściankę balustrady zajęło przedstawienie Maiertai Domini z dwoma aniołami dmącymi w trąby na znak końca czasu. Ha ściankach . bocznych widnieje z jednej strony Moter Misericordio, z drugiej zaś Michał Archanioł ważący dusze. Skrajne ścianki zajmują przedstawienia zbawionych i potępionych. Wprowadzona tu tematyka w pełni odpowiada symbolicznym wartościom architektonicznego baldachimu. Bównscze-śme jednak stanowi ona zamknięcie programu dekoracji całego wnętrza, jest bowiem kresem historii przedstawionej w kondygnacji cokołowe] i ostatecznym rozdz elenięm cicitat Det od ciritat d toboli, przedstawionych w rzeźbie wyższej kondygnacp.

Rozmieszczenie pozostałych części dekoracji malarskiej ściany zachodniej jest podporządkowane — tak jak i w całym wnętrzu — strukturze architektonicznej. O przedstawieniach w arkadach strefy cokołowej wiadomo tyle, iż miały się w nich mieścić wyobrażenia czterech większych proroków i czterech Ewangelistów ^M!. Towarzyszyły one, umieszczor.ei na tej samej wysokości, rzeźbie Moiesto* Dowtrmi nad wejściem do cek z grobem Chrystusa. Znajdujemy więc tu elementy programu ikonograficznego, jaki był charakterystyczny dla rzeźby portalowej w fasadach zachodnich kościołów gotyckich- Przedstawienie Maiertaj Dommi w otoczeniu czterech istot żywych, będących takie symbolami czterech Ewangelistów, występowało w tympanonach portalu środkowego, w rzeźbie wczes-nogotycłdej. Bardziej rozbudowana tematyka Sądu Ostatecznego, jaki zastała zaprezentowana na ściankach balustrady empory, jest charakterystyczna dla późniejszego okresu rozwoje ptyćkiej rzeźby portalowej. Odpowiednikiem przedstawienia czterech wielkich proroków mogą być postacie staro testamentowe, ustawione w węgarach portalu gotyckiego. Z kolei, na balustradzie ganku em porowego wyobrażone były postacie bądź to śpiewających chłopców, bądź też aniołów*, najprawdopodobniej więc chórów anielskich, motywu często stosowanego w dekoracji portal. ych ardnwolt Zbieżność kompozycyjna i ikonograficzna ściany zachodniej kaplicy w Malborku z programem zewnętrznych, zachodnich elewacji kościołów, wynika zasadniczo 2 tego samego, podstawowego znaczenia: w jednym i drugim przypadku mamy do czynienia z jZinbUweniBii bramy Niebieskiego Jeruzalem. Elewacje zewnętrzne zapowiadają wnętrze kościoła. pojęte jako Niebiedne Miasto. W kaplicy malbardciej brak zewnętrznej fasady zachodniej spowodował obdarzenie tynn znaczeniami jej elewacji wewnętrznej, a tym samym ścisłe jej powiązań* z całą wewnętrzną dekoracją.

Mi jp. Steinbrecht. Dfe isirtScliertafe Wodwall*.... 5ip 10. to J. Domasłowski, op. ót, s. 25*.