PICT6349

ROZDZIAŁ 1

Podstawy badań naukowych

Niniejszy rozdział poJHk ^omófH P^awowych pojęć o<l„₀.

do m ^mukmyCh- ^R02P°^czynamr ^od ^wasmci.a, cym jcs, 1“ o sic m nią składa. Zdefiniowano pojęcie badan naukowych oraz ”^nai! '    _h‘ _hcci wynikiem działalności badawczej. Dalej przedstawio-

no dorazowo

inko nauki o\wchowaniu. Ponieważ badania te cechuje zazwyczaj obecność badacza w życiu szkolnym i pozaszkolnym dzieci i młodzieży, dlatego starano się zwrócić uwagę na liczne problemy natury etycznej. Na koniec omówiono znaczenie i rolę metodologii w prowadzeniu badań naukowych.

nńuki oraz cele badnń .Nowych, uwypuklają ka_ż-■Lwo zagadnienia odnoszące się do badań pedagogicznych . pedagogiki

1. Pojęcie nauki i badań naukowych 7.7. Pojęcie nauki

Pojęcie „nauka”, która jest specyficznym rodzajem działalności człowieka, jest często źle rozumiana. Wiele ludzi posługuje się tym terminem w różnym kontekście i znaczeniu. Dla jednych, słowo „nauka” oznacza wiedzę. Dla innych. pojęcie to kojarzy się ze zbiorem poglądów różnych osób np. ..nauka” Darwina. „Smitha” Newtona, itp. Niektórzy posługują się pojęciem „nauka”,

aby coś zaszczytnie wyróżnić, lub wskazać, że ich poglądy czy opinie są naukowe. Dla wiciu osób słowo „nauka” oznacza zespół różnych dyscyplin naukowych takich jak. np. matematyka, fizyka, chemia, geografia, historia, itp., z których każda zajmuje się jakimś innym przedmiotem badań.

Słowo „nauka pochodzi od łacińskiego słowa scire, oznaczającego wiedzieć. W rzeczywistości odnosi się ono do pewnej wiedzy nagromadzonej w wyniku procesu badawczego, zmierzającego do poznania jakiegoś zjawiska i udzielenia ocpouicdzi na nieznane dotąd pytania. Jest zatem procesem zdobywania wiedzy i Poznawania otaczającej nas rzeczywistości przyrodniczej bądź społecznej. '

j ^1C1CC ^ ^po-i^ęcic ’^,n;iu^^a bywa używane zamiennie z pojęciem „wiedza”, mówimy, że „ktoś ma głęboką wiedzę, to w rzeczywistości nic bardzo

wiemy, czy chodzi o wiedzę naukową, czy leż o wiedzę wynikająca z drości życiowej. W lym rozumieniu wiedzę należy traktować jako poicc? sze od pojęcia „nauka", gdyż obejmuje wszelkie i na każdej drodze zdchtT wiadomości tak teoretyczne, jak i praktyczne. Toteż nic należy utożsamiać no cia nauki z wiedzą, mimo iż obie mają wiele cech wspólnych, gdyż są 7b\a:t' wiadomości, które odnoszą się do istniejącej rzeczywistości. Można powiedzieć że każda nauka jest wiedzą, ale nic każda wiedza jest nauka. To nauka tworzy wiedzę a nic odwrotnie [W. Pytlakówski 1985, s. 30]. WgT. Tomaszewskiego „nauka” to społecznie wypracowany system uzasadnionych i sprawdzonych twierdzeń, dotyczących ważnych dla człowieka dziedzin o istniejącej rzeczywistości [1971, s. 10]. Wg W. Okonia, jest systemem uzasadnionych pojęć, twierdzeń i hipotez będących wytworem odkrywczej działalności badawczej i stanowiących najwyżej rozwiniętą postać świadomości społecznej [1996, s. 186]. Nauka jest wiedzą uporządkowaną i wewnętrznie spójną, co stanowi warunek jej ciągłego rozwoju

Odrzucając najbardziej skrajne pojęcia odnoszące się do pojęcia „nauka", należy zgodzić się z T. Pilchem, ż.e pojęcie to jest wieloznaczne i nic można przyjąć znaczenie terminu „nauka" tylko w określonym kontekście [1995. s. 3], Za szczególnie istotne, z punktu widzenia pedagogicznego (podr. A. W. M). Autor ten uważa rozumienie nauki w sensie dydaktycznym, funkcjonalnym, instytucjonalnym, treściowym i historyczno-socjologicznym. Sens dydaktyczny nauka przybiera wówczas, kiedy wiąże się z czynnością nauczania kogoś - czegoś, np. nauka języka obcego, nauka czytania, nauka pływami, nauka własna itp., choć poprawniej byłoby nazywać te czynności nauczaniem. W tym znaczeniu nauka wiąże się z procesem zdobywania wiedzy czy nabywania określonych umiejętności. Sens instytucjonalny przyjmuje nauka wówczas, gdy pod tym pojęciem kryje się jakaś instytucja zajmującą się badaniami naukowymi, np. szkoła wyższa, uniwersytet, akademia, placówka naukowo-badawcza, laboratorium, pracownia. Sens funkcjonalny nauki odnosi się do funkcji, jakie nauka pełni w społeczeństwie, np. funkcji poznawczej czy wyjaśniającej. Jej treścią jest gromadzenie materiałów i informacji, i pogłębianie wiedzy o tej dziedzinie zjawisk, jakie znajdują się w polu zainteresowania danej nauki.

Metodologia określa „naukę” jako społecznie zorganizowaną działalność ludzką, mającą na celu poznanie i wyjaśnianie istniejącej rzeczywistości przyrodniczej bądź społecznej. Dąży ona do poznania warunków, w jakich badane zjawiska czy procesy zachodzą, przy czym poznanie i ustalenie owych warunków Wpływających na wystąpienie określonych zjawisk czy procesów, jest ich wyjaśnieniem. Z tego punktu widzenia można na naukę patrzeć jako na pewien rodzaj ludzkiej działalności zmierzającej do realizacji określonych celów badawczych, bądź też jako na wytwór owej działalności. Działalność ta obejmuje zespół czynności związanych z pozyskaniem wiedzy, zaś rezultat tych czynności,

i MM.

15