PTDC0065

prawie '/, wojowników była przy tym uzbrojona tylko w broń drzcwcową. W materiale archeologicznym występują najczęściej bardzo masywne groty, o długości przekraczającej 50 cm i szerokości w granicach 6-8 cm, do złudzenia przypominające współczesne groty celtyckie. Tego typu broń nadawała się tylko do walki bezpośredniej i wykonywania nią pchnięć. W miarę często spotyka się także mniejsze egzemplarze, o długości od 20 do 30 cm i odpowiednio węższe, wskazujące już na wewnętrzną ewolucję w kręgu germańskim¹. Nie można przy tym jednoznacznie określić, czy chodzi tu o groty włóczni, oszczepów czy też broń wielorakiego zastosow ania. Znajdow ane w grobach zestawy składające się z tarczy i tylko jednego grotu wskazują raczej na pierwszą możliwość. Jeśli miałby to być oszczep, to z braku następnych pocisków po jego wyrzuceniu wojownik pozostaw ałby praktycznie bezbronny. Nie można oczywiście wykluczyć - choć poglądy archeologów w tej kwestii są bardzo rozbieżne - używania broni bez części metalowych, a więc z grotem wykonanym z kości, poroża, lub po prostu z zaostrzonym i utwardzonym w ogniu końcem drzewca. O ich stosowaniu wspominają źródła pisane, występują także sporadycznie wśród znalezisk bagiennych w północnej Europie. Takie groty stanowiłyby logiczne uzupełnienie pozornie niefunkcjonalnych zestawów uzbrojenia znajdowanych w grobach, na przykład samej tylko tarczy. Jako argument contra można jednak przytoczyć następujące fakty: stosowany powszechnie ciałopalny obrządek pogrzebowy uniemożliwiał przetrwanie elementów drewnianych, jednak kość się zachowuje, czego najlepszym przy kładem są kości samego zmarłego. Podobnie powinny więc pozostać wśród resztek stosu pogrzebowego resztki grotu (lub grotów) wykonanego z kości lub poroża. Ponieważ jak dotychczas niczego takiego nie znaleziono, ich stosowanie należałoby chyba jednak wykluczyć.

Najważniejszą bronią zaczepną był miecz obosieczny: długi na około 100 cm, o zatępionym sztychu, przeznaczony przede wszystkim do cięcia, w znacznie mniejszym stopniu do zadawania pchnięć. Występował on jednak stosunkowo rzadko. Nie chodzi tu tylko o jego wysoką wartość, wynikającą między innymi z czasochłonnego i skomplikowanego procesu produkcyjnego, opanowanego w zadowalającym stopniu tylko przez stosunkowo nieliczną grupę rzemieślników. Znaczenie miecza wykraczało daleko poza sferę materialną, odzwierciedlając się także (a może i przede wszystkim) w sferze duchowej jako oznaka prestiżu, statusu społecznego, symbol mocy i bogactwa właściciela. Pojawienie się tej broni w środowisku germańskim jest oczywistym efektem oddziaływań celtyckich. Pogląd, że wszystkie wczesne miecze z obszaru kultury przeworskiej są produktami obcych warsztatów jest z całą pewnością przesadzony, egzemplarze importowane (pomijając na razie kwestię dróg ich napływu) stanowią jednak wcale liczną grupę. Jako przykład można tu wspomnieć miecz z Warszawy Żerania, którego pochwa w górnej części zdobiona była specyficznym ornamentem przedstawiającym parę zwróconych do siebie smoków. Tego typu pochwy masowo występowały na celtyckich stanowiskach od obecnej Anglii aż po Rumunię, szczególnie często na eponimicznym dla epoki celtyckiej (lateńskiej) stanowisku w La Tene nad jeziorem Neuchatel w Szwajcarii. W tym wczesnym horyzoncie zaczęły również trafiać na ziemie polskie pierwsze miecze ze stemplami płatnerskimi na głow niach, datowanie tych pozbawionych kontekstu znalezisk rzecznych nie jest jednak jednoznacznie potwierdzone. Różnorodna jest Lakże interpretacja znaczenia samych stempli: mogą one określać zarówno wytwórcę (jako coś w rodzaju stempla warsztatu lub nawet znaku jakości), albo też być symbolami indywidualnymi posiadacza, wykonywanymi na konkretne zamówienie, być może o znaczeniu apotro-pcicznym. W wypadku przynajmniej części mieczy brak konkretnych dowodów na ich obce pochodzenie skłania do twierdzenia, że także i lokalni (germańscy) rzemieślnicy mogli produkować tego typu broń, oczywiście na podstawie celtyckich wzorów.

Podstawowym elementem uzbrojenia ochronnego była tarcza. Z omawianego wczesnego horyzontu brak jest zupełme znalezisk kolczug oraz hełmów, zresztą i w późniejszym okresie były one we wschodniej części Barbaricum zupełnymi wyjątkami, pojawiając się tylko w pojednyczych egzemplarzach (Opalenie, pow. tczewski i Siemiechów, pow. łaski). Tarcze wykonane wyłącznic z materiałów organicznych, w rodzaju tych wspominanych w źródłach antycznych, nic mogły się oczywiście zachować w ogniu stosu pogrzebowego. Takie znaleziska znane są jednak z nieco wcześniejszych północnoeuropcjskich znalezisk bagiennych. Najlepszym przykładem jest tu datowany na środkowy okres przedrzymski (około ¹ Różnorodność typów wynika też z faktu, żc z technicznego punktu widzenia wykucie grotu (w przeciwieństwie do np. miecza) nie przedstawiało większych trudności i mógł go wykonać praktycznie każdy wioskowy kowal.