PA270040

Zresztą ten nowy czas staje się wkrótce przedmio-irych konfliktów społecznych. Protesty i roz-obotnicze mają odtąd na celu doprowadzić do

tam, gdzie sukiennicłwo nie odgrywa dominującej roli, nie pojawiają się Werkglocken. Fagniez słusznie już to zauważył w odniesieniu do Paryża. ²² Tak więc miasta produkujące sukno poddane są nowemu czasowi, czasowi sukienników. Jest to czas nowych panów , odzwierciedlający panowanie pewnej grupy społecznej, dotkniętej co prawda kryzysem, lecz wznoszącej się w hierarchii społecznej.

tern ostrych konfliktów społecznych. Protesty i rozruchy roi    _    ~

zamilknięcia owych Werkglocken.

W Gandawie 6 grudnia 1349 orzeczenie ławy miejskiej nakazuje tkaczom powrócić do miasta w ciągu ośmiu dni, lecz zezwala im odtąd zaczynać oraz kończyć pracę w godzinach, jakie uznają za stosowne. ²⁴ W Thćrouanne 16 marca 1367 dziekan i kapituła muszą obiecać ... operarii, fullones et alit mecanici, iż przestanie dzwonić perpetuo carnpana operatorum, ne propter pulsacionem hujusmodi campąne in villa et ecclesia scandalum et divisio... oriatur. ²⁵

W obliczu tych buntów burżuazja branży sukienniczej broni skuteczności dzwonów wzywających do pracy za pomocą mniej lub bardziej drakońskich środków. Pierwszy z nich to grzywna. W Gandawie w latach 1358—1362 post rzyga cze sukna, którzy nie podporządkowaliby sie wezwaniom dzwonu, podlegają karze grzywny. ²⁶ W Commines w 1361 roku „każdy tkacz, który przybędzie na miejsce pracy po uderzeniu rannego dzwonu, będzie ukarany grzywna pięciu sou parysKich...” O tym, jakie znaczenie miał

j* G. Fagniez, Etudes sur Pindustrie et la classe industrieUe 4 Pa-IT ot arach

ilogie    _    _

au XVir siócle, w tomie: Studi in onore di Ammtore Fanfani,

ria au X//f et au XIV* siścle, 1877, s.

** O miarach i historii ipołecmej zob. wzorowy artykuł: W. Kula, La metrologie historigue et la lutte des classes: fęrrńtpl* de la Po -logne L V. 1082.