str 1

Elżbieta Kostowska

Kształtowanie się nowoczesnego wzoru życia rodzinnego w Japonii okresu Meiji

Rodzina - różnice kulturowe i historyczne

Rodzina zaspokaja wiele ludzkich potrzeb. Niektóre z nich są uniwersalne, inne natomiast wynikają z naszych uwarunkowań kulturowych, czyli z kultury, której tworem jesteśmy. Kultura danego społeczeństwa nie jest niezachwianym, trwającym poprzez wieki w nienaruszonej formie monolitem, lecz podlega nieustannie przekształceniom, wpisując się w- charakterystyczną dla naszegożycia zmienność świata.

Rodzina jest bytem społecznym i historycznym, przybierającym rozmaite formy. „Podstawkowym wyzwaniem w mówieniu o rodzinie, a szczególnie o przemianach jej charakteru, jest [...] uchwycenie czynników decydujących o kształcie, jaki przybiera jednostka rodzinna, o jej powiązaniach i relacjach z zewnętrznym otoczeniem, oraz o jej wewnętrznym charakterze. [...] Rodziny jako takiej «me ma» — są jedynie jej reprezentacje, czy to dokonywane na poziomie samowiedzy społecznej, czy za pośrednictwem nauki, polityki czy ideologii”.¹

Rozważając problem wzoru życia rodzinnego w Meiji, musimy wziąć pod uwagę dwa zespoły czynników — czynniki kulturowe i historyczne. Czynniki kulturowe w tym wypadku to „stan wyjściowy”, czyli model rodziny ukształtowany w epoce Edo (1603 -1868) zderzony z wypływami zewnętrznymi - wzorem życia rodzinnego importowanym z chrześcijańskiego Zachodu. Czynniki historyczne natomiast to nieustanne zmiany, jakie się dokonują w życiu rodzinnym pod wpływem zmieniającego się zewnętrznego świata. Inaczej mówiąc - nieustannie dokonywana korekta modelu idealnego.

W tym artykule ograniczam się do opisu w-zoru życia rodzinnego i jego przestrzennej postaci, problem konceptualizacji, wpisania w szersze ramy teoretyczne pozostawiając na później. Zakładam, że zmianom podziału ról w rodzinie, zmianom zasad określających funkcjonow-anie rodziny w społeczeństwie, zmianom w poziomie życia tow-arzyszą zmiany w przestrzennej organizacji środowiska domowego.

i

Mirosława Marody, Anna Giza-Poleszczuk, Przemiany społecznych, Scholar, Warszawa 2004, s. 194.