25268 str 6

Kształtowanie się nowoczesnego wzoru życia rodzinnego    107

Przygotowywanie posiłku

Dnia okresu Meiji

lastępnie jego mym dachem śtórych źródeł iozycję poniżej Dą wykonującą j używanej do ki) pełnili rolę

elu czynników, ■d głowy domu. czaj jej pozycja i miejsce żony ano, o tej porze,

. Nie wchodziła zesuwane drzwi 3n, przyciskając do małej miski io płukania ust, .cznym, małym, jiwala jej matka, inim momencie ć babce jedzenia

chni w domach me i brudne, bo adzając sadze na nowiło klepisko, dziło się po niej biet, w rodzinie znych rodzinach mi, w skrajnych uje.¹²

j części domu od la i funkcjonalna.

rzędowej w feudalnej . - gokibun teishu, czyli

Wyrazem tego był też sposób spożywania posiłków. Ówczesna Japonia nie znała stołu w sensie, w jakim tego słowa używamy dzisiaj.¹' Domownicy jedli posiłki podawane na posiadających nóżki tacach (o^eri), każdy domownik miał osobną tacę i jej wygląd odzwierciedlał pozycję w domowej hierarchii. Każdy posiadał też indywidualny zestaw naczyń, własne pałeczki, kubek, miseczki. Jakość posiłku była również zależna od pozycji w hierarchii. Głowa domu otrzymywała najlepsze posiłki, żona syna, czyli synowa, była tradycyjnie bliżej końca hierarchii.¹⁴ Osoby najwyższe w hierarchii rodzinnej jadły posiłek osobno, obsługiwane przez żonę lub synową. W rodzinach mieszczan i chłopów hierarchie domowe nie były do tego stopnia widoczne, jak w rodzinach samurajskich — mamy tu do czynienia z pewnym złagodzeniem wzoru

'■ Słowo shippokudai, używane wówczas na określenie stołu, dotyczyło „stołu chińskiego”, znanego z literatury, bo w Japonii takie stoły były używane jedynie w nielicznych chińskich restauracjach w porcie w Nagasaki, przez który odbywał się handel z Chinami. Był to stół na czterech nogach, wysoki na ok. 1 m, lakierowany na czerwono. Zob.: Kokugo daijiten (Wielki słowniki języka ojczystego), Shogakkan, Tókyó 1988.

¹⁴ Rzadko dzisiaj używane powiedzenie aki nasu jome ni kuwasu na (nie karm synowej jesiennymi bakłażanami — chodzi o to, że bakłażany są najlepsze o tej porze roku, a synowej nie należą się frykasy) odzwierciedla stosunek do synowej w domach, w których teściowa osobiście zarządzała sprawami kuchennymi. Im wyższa pozycja społeczna rodziny, tym rzadsza to była sytuacja. Taką postawę wobec synowej spotyka się nawet i współcześnie, zob.: Takie Sugiyama Lebra, Japanese Women. Constraint andfulfWment, Unirersity of Hawaii Press, Honolulu 1984, s. 143.