Syst Finansowy090

Określenie niezależności finansowej jako „zdolności narodowych banków centralnych do samodzielnego zaopatrywania się w środki, niezbędne do prawidłowego wypełniania zadań w ramach ESBC”¹³ wyraźnie wskazuje, że sprzyja ona niezależności funkcjonalnej, instytucjonalnej i personalnej oraz że zabezpiecza przed wywieraniem nacisków zewnętrznych na finanse banku centralnego.

Podsumowując można więc stwierdzić, że w ostatnim okresie w wyniku procesów integracyjnych poważny wpływ na kształt krajowych systemów bankowych mają regulacje Unii Europejskiej. Dotyczy to w szczególności bankowości centralnej i znajduje odzwierciedlenie w wyraźnym zwiększeniu stopnia niezależności narodowych banków centralnych.

2.2. System bankowy w Polsce

2.2.1. Podstawowe kierunki ewolucji

Obecnie funkcjonujący system bankowy w Polsce jest efektem głównie czterech procesów.

Po pierwsze, zmian ustawodawstwa bankowego z 1989 r., które stworzyły podstawy budowy systemu dwuszczeblowego: bank centralny, spełniający funkcje typowe dla tego typu instytucji w gospodarce rynkowej, i banki komercyjne, działające według modelu banków uniwersalnych.

Po drugie, rynkowej transformacji gospodarki, która umożliwia intensyfikację przemian w sektorze bankowym oraz stworzyła warunki rozwoju rynkowych form przeprowadzania transakcji między bankami i podmiotami gospodarczymi oraz między bankami komercyjnymi i bankiem centralnym. Wyzwoliła ona również pozytywne tendencje budowania poszczególnych segmentów rynkowego systemu finansowego, a w szczególności rynku pieniężnego, rynku kapitałowego i rynku walutowego, w obszarze których działają instytucje bankowe.

Po trzecie, dostosowania się do warunków funkcjonowania europejskiego sektora finansowego oraz do norm wypracowanych w ramach procesu integracji monetarnej Unii Europejskiej.

Po czwarte, oddziaływania wspomnianych w początkowym fragmencie tego rozdziału współczesnych tendencji, takich jak: globalizacja rynków finansowych, liberalizacja i deregulacja przepływów usług finansowych i kapitału, rozwój technik bankowych, zmiany skali oraz struktury zapotrzebowania na usługi i produkty bankowe. Wprawdzie zakres tego oddziaływania w naszym kraju jest o wiele mniejszy niż w krajach wysoko rozwiniętych, ale wpływ ten jest już widoczny i zapewne będzie się zwiększał z każdym rokiem.

Obowiązujące w Polsce zasady gospodarki centralnie kierowanej nie sprzyjały aktywnej roli sektora bankowego w oddziaływaniu na przebieg procesów gospodarczych, a nawet pieniężnych. Dominacja planowania i realizacji zadań rzeczo-

¹³ Tamże, s. 8.

90