tekst7

IgSij

mi

którym bezkres wszechświata staje się w rękach dziecka, a małość dziecka staje kresem Boga obejmującego świat.

Jednak ów obraz Boga obejmującego świat winien nam przypomnieć inny, być może Wł^fJ szy aspekt naszego tematu. Obie doktryny bowfcjj zarówno Wcielenia, jakVTrójcy Świętej, zakładaj istnienie Boga, któremu nie wystarcza, że fo środkiem i obwodem wszechświata, ale ponaj, najpłodniejszym działaniem swego centrum ^ wia i zaludnia przestrzeń zawartą w jego ob*> dzie.

Ten aspekt tematu został przepięknie opisać/, w poemacie hiszpańskim z końca siedemnastej) wieku. Autorem jego jest konceptysta Atonio de

Bonilla:

Es Dios la original circunferencia De todas las esfćricas figuras,

Pues cercos, orbes, circulos y alturas En el centro se incluyen de su esencia.

De es te lnfinito centro de la ciencia Salen inmensas lineas de criaturas.

On tell* s vłvas de las luces puras De aęuella inaccessible omnipotencia.

Vlrgen, si es Dios el centro y cl abismo De donde salen lineas tan extraftas, y vuestro vientre a Dios incluye dentro,

Vos sois centro del centro de Dios raismo,

Y tan ta, que al salir de esas entrańas.

Se bizo linea Dios de vuostro centro."

(Bóg jest obwodem pierworodnym / Wszystkich sferycznych kształtów, / Gdyż obwody, kręgi, koła i wj-sokoici / Zawarte są w środku jego istoty. // Z ieft nieskończonego środka wiedzy / Wytryskają nieamfr rzone potomstwa stworzeń, / Żywe iskry czystego Kasku / Tej niedosiężnej wszechmocy. // Dziewico, skon Bóg jest środkiem i głębiną, / Z której wyłania tlę Potomstwo tek zewnętrzne, / A łono twe zawiera w stt Boga. // Ty jesteś środkiem środka samego Boga, / Tit opuszczając twe wnętrzności / Bóg jest linię wywiedzioną z twego środka.]

Eytamorfo*V hola ______

I Oto Środek wydłużający się w linią, krąg powate-Iwy z promieniującego środka. Już od najdawnlej-K*tych czasów pita gore jczycy kładli nacisk na twórczą potęgą punktu. Dla Plotyna środek jest „ojcem | fcoła" ³'. Dla Szkota Eriugeny jest on „powszechnymi punktem początkowym" *°. Podobnie żydowska Kabała, a także myśl arabska traktują punkt [Środkowy jako ognisko, z którego rozwija sią świat. [Cała średniowieczna filozofia światła jest długim Fkomentarzem na temat sferycznego rozszerzania [się wszelkich punktów świetlnych. „Omne agens multiplicat suam virtutem sphaerice.” ⁴¹ Powyższe r zdanie Roberta Grosseteste odnosi sią do wszelkie-Igo działania, ale przede wszystkim do Boga. Bóg I Jest promieniującym światłem, potęgą, która mno-' *y się i rozszerza. Nikt lepiej od mistrza Eckharta | me opisał twórczej ekspansji Bóstwa:

Istnieje w Bogu jak gdyby refleksja i zwrócenie sią ku sobie samemu, a także utwierdzenie sią i znieru-I chomlenle w sobie samym; wszelako Jest w nim również jak gdyby wrzenie i występowanie z własnych brzegów.**

Łatwo można zauważyć, że właśnie poczynając i od Eckharta umysły zafascynowane są już nie Bo-I giem statycznym, utwierdzonym w sobie samym, ( lecz przeciwnie. Bogiem dynamicznym, wrzącym i występującym z brzegów. Inaczej mówiąc, mniej I więcej od początku Renesansu teologowie i filozofowie coraz więcej uwagi poświęcają już nie tyle obrazowi Bóstwa jako takiego, ile jego oddziaływaniu na świat. W ślad za Mikołajem z Kuzy. Ficmo. Pico, Patrizzi, Campanella, a zwłaszcza Bruno — we Włoszech, Charles de Bouelles, Peletier du Mana, Ramus, La Boderle i Yves de Paris we Francji, Paracelsus, Kepler, Bochme, Kircher i Leibniz w Niemczech, wszyscy platończycy z Cambridge i wszyscy tak zwani „metafizyczni” poeci angielscy