Untitled 6 (4)

386 Wojciech Modzelewski

Realizując model „życia religią”, świadkowie Jehowy przypominają świecki zakon. Wśród absorbujących czynności o charakterze religijnym szczególne znaczenie ma - po pierwsze - aktywność prozelityczna, czyli tzw. głoszenie „od drzwi do drzwi”, z czego są dobrze znani (powtórzmy, że jest to obowiązek religijny każdego wyznawcy) oraz - po drugie - zasada permanentnego, przez całe życie, uczenia się i studiowania zasad wiary. Warto wspomnieć, że świadkowie mają wypracowany charakterystyczny dla nich sposób nauczania. Odbywa się to z pomocą czasopism i książek wydawanych przez Towarzystwo „Strażnica” i w tym celu świadkowie spotykają się trzy razy w tygodniu na co najmniej jednogodzinne zebrania. Jak już wspominałem, nie są to msze czy nabożeństwa ani spotkania modlitewne (chociaż odmawia się wówczas także modlitwę), lecz centralne miejsce zajmuje tam nauczanie zasad wiary. Metoda nauczania stosowana jest jednolicie w całym wyznaniu. Jeden ze starszych zboru odczytuje fragment artykułu z czasopisma Strażnica, a następnie zadaje pytanie zawarte w odnośniku do tego fragmentu. Jeżeli w tekście znajdują się odsyłacze czy cytaty z Biblii, powszechną praktyką jest odszukiwanie ich przez prowadzącego i przez słuchaczy w Biblii, którą wszyscy mają ze sobą. Między innymi, dzięki temu świadkowie Jehowy są dobrze zaznajomieni z Pismem Świętym, kolejnością ksiąg, jego zawartością. Do odpowiedzi zgłaszają się chętni i jeden z nich, wskazany przez prowadzącego nauczanie, udziela odpowiedzi. Obecnie w bardzo wielu zborach korzysta się z mikrofonów.    t

7. Organizacja

Świadkowie Jehowy tworzą strukturę organizacyjną o charakterze biurokratycznym (w Weberowskim rozumieniu biurokracji, niemającym negatyw-nego nacechowania). Nic bowiem bardziej mylnego niż wyobrażanie sobie J] wyznania świadków Jehowy jako społeczności słabo czy luźno zorganizowa- 5 nej albo opartej na osobistym uzależnieniu członków od przywódców. Scentralizowaną strukturę biurokratyczną zaczęto w wyznaniu wprowadzać konsekwentnie jeszcze w okresie międzywojennym (była to inicjatywa następcy Ch.T. Russella). Odróżnia to świadków Jehowy od wielu - chociaż nie wszystkich - wyznań protestanckich.

Biurokratyzm organizacji świadków Jehowy stanowi wyraźne odzwier- | ciedlenie schematów organizacyjnych typowych dla zachodniej kultury orgaM nizacyjnej. Koresponduje z tym metodyczność i systematyczność jako ogól-.-| niejsze cechy charakteryzujące wyznanie.    dj

Organizacja wyznaniowa świadków Jehowy jest zarejestrowana prawej nie w Stanach Zjednoczonych jako Pensylwańskie Towarzystwo Biblijne.

i Traktatowe Strażnica (Watch Tower Bibie and Tract Society of Pennsylva-nia) od 1884 roku. W poszczególnych państwach rejestrowane są oddziały krajowe. Organizacja charakteryzuje się nader szczegółową formalizacją (np. oddziały funkcjonują na podstawie obszernego zbioru regulacji „Branch Or-ganization Procedurę”), wyraźnym podziałem pracy i kompetencji, ciągłością i stałością działania, oddzieleniem stanowisk organizacyjnych od osób je zajmujących (w tym własności organizacji od własności prywatnej, co oznacza m.in., że wszelkie urządzenia, którymi posługuje się funkcjonariusz organizacji należą do tej ostatniej i nie sąjego własnością), stosowaniem kryterium kwalifikacji przy obsadzie stanowisk w organizacji (świadkowie Jehowy wypracowali bardzo sformalizowany system zdobywania i oceny kwalifikacji potrzebnych w wyznaniu). Zwraca uwagę skrupulatna i obszerna sprawozdawczość. Zwierzchnictwo nad członkami i funkcjonariuszami organizacji związane jest z zajmowanym stanowiskiem, nie jest przypisane do osób, a podporządkowanie nie oznacza osobistej₍zależności. Organizacja ta cechuje się racjonalnością w znaczeniu dążenia do wprowadzenia przemyślanych, efektywnych rozwiązań organizacyjnych. Wszystkie te cechy właściwe są typowemu modelowi zachodniej organizacji biurokratycznej.

Organem zwierzchnim, kierującym wyznaniem i stanowiącym o kwestiach religijnych, jest Ciało Kierownicze Świadków Jehowy (Goveming Body). Przy daleko posuniętym centralizmie zwraca uwagę pozycja przewodniczącego. Dawniej i dziś traktowany jest on zgodnie z częstym w wyznaniach protestanckich wzorem jako obdarzony autorytetem zwierzchnik, ale niejako osoba mająca cechy nadprzyrodzone czy będąca obiektem kultu. Obecnie pozycja przewodniczącego Ciała Kierowniczego ma charakter szczególny, jest to bowiem funkcja sprawowana rotacyjnie przez zmieniających się w kolejności alfabetycznej członków tego ostatniego. Praktyka ta ma zapobiec zbyt dużym wpływom przewodniczącego, co oceniane jest jako niekorzystne.

Podstawowąjednostką organizacyjną wyznania świadków Jehowy jest zbór, gdzie koncentruje się aktywność szeregowych wyznawców, którzy praktycznie związani są z wyznaniem przez więź ze zborem. Zbory liczą z reguły 80-150 członków i kiedy któryś osiąga tę górną wielkość, następuje jego podział. Zbór jako jednostka organizacyjna nie przypomina parafii w Kościele katolickim. Stanowi on wprawdzie jednostkę terytorialną, jednak jest znacznie mniejszy, co ma duże znaczenie dla jego społecznej jakości. Chociaż nie jest to mała grupa, w zasadzie wszyscy członkowie zboru znają się dość dobrze, są też znani starszym, czyli jego kierownictwu. Umożliwia to m.in. efektywną kontrolę członków zboru (bez nadawania temu negatywnego znaczenia) oraz sprzyja kształtowaniu relatywnie silnej więzi między nimi. Inaczej mówiąc, zbór jest nie tylko i nie tyle formalną jednostką organizacyjną, lecz rzeczywistą jednostką społeczną.

. , J -M. i .

i