0000024 5

48 Rehabilitacja kardiologiczna

4.    Ćwiczenia specjalne.

Według Weissa zalicza się do nich:

—    naukę chodzenia,

—    naukę pokonywania przeszkód spotykanych w życiu codziennym.

5.    Ćwiczenia izometryczne.

Krótkotrwałe napięcia określonych grup mięśniowych.

G. Ćwiczenia relaksacyjne.

Powodujące rozluźnienie mięśni.

7. Ćwiczenia sportowe.

Różne rodzaje sportów dostosowane do możliwości chorego, np.: koszykówka na wózkach, podnoszenie ciężarów przez paraplegików, łucznictwo dla dzieci ze skoliozami.

Rodzaj, natężenie, tempo i czas ćwiczeń stosowanych w rehabilitacji kardiologicznej

Z przedstawionych rodzajów ćwiczeń szczególne znaczenie w szpitalnej rehabilitacji fizycznej u chorych ze świeżym zawałem serca mają ćwiczenia czynne — kształtujące. Do podgrupy tych ćwiczeń zaliczamy:

—    ćwiczenia oddechowe,

—    ćwiczenia oddechowe pogłębione,

—    ćwiczenia dynamiczne małych grup mięśniowych,

—    ćwiczenia dynamiczne kończyn dolnych i górnych,

—    ćwiczenia dynamiczne koordynacyjne,

—    lekkie ćwiczenia oporowe w pozycji leżącej.

Spośród nich układany jest głównie program zestawu ćwiczeń, a uzupełniają jc ćwiczenia izometryczne i rozluźniające. Stosowane ćwiczenia izometryczne są sekundowe, a choremu zwracamy uwagę, aby nie wykonywał ich przy zatrzymaniu oddechu, ale przy wydechu.

Natężenie stosowanych ćwiczeń jest niewielkie, a tempo ich prowadzenia wolne lub umiarkowane. Ćwiczenia dynamiczne należy przeplatać ćwiczeniami oddechowymi i rozluźniającymi. W trakcie opracowywania osnowy ćwiczebnej należy zwrócić szczególną uwagę na stopniowanie wysiłku. Początkowe ćwiczenia w każdej lekcji, to proste ruchy wykonywane w wolnym tempie w celu wdrożenia układu krążenia i oddychania do pracy.

Następnie przechodzimy do bardziej obciążających ćwiczeń dynamicznych i krótkich izometrycznych, aby w końcu zajęć — w części uspokajającej — wrócić znów do lekkich ćwiczeń rozluźniających i oddechowych. Natężenie lekcji powinno systematycznie rosnąć, aby w 3/4 okresu trwania osiągnąć punkt szczytowy i następnie opaść do pozycji wyjściowej. Przedstawia to rycina 1.

Ścisłe utrzymanie i określenie wzrostu krzywej natężenia ćwiczeń jest w praktyce bardzo trudne, ponieważ sposoby określania zużycia wydatku energetycznego w trakcie wykonywanej pracy są skomplikowane i wymagają odpowiedniej aparatury. Doświadczony magister wychowania fizycznego, mający za sobą dodatkowe przeszkolenie w rehabilitacji chorych ze świeżym zawełem, obserwując chorego w trakcie ćwiczeń, ocenia jego możliwości, a będąc w sta-

Kinezyterapia chorych ze świeżym zawałem serca

49

łym kontakcie z lekarzem i badając zachowanie się ciśnienia i tętna pacjenta, powinien właściwie dobrać zakres, tempo i natężenie ćwiczeń w zależności od stanu chorego.

Należy podkreślić, że nie stosuje się w usprawnianiu fizycznym długotrwałych ćwiczeń statycznych, które w trakcie ich trwania poprzez napięcie mięśni uciskają naczynia krwionośne, utrudniają krążenie krwi i chłonki oraz

Ryc. 1. Wzrost natężenia ćwiczeń fizycznych w’ jednostce lekcyjnej w rehabilitacji leczniczej.

Oś AB — natężenie ćwiczeń Oś AC — jednostka czasu

przez wstrzymanie oddechu wywołują odruch Valsalvy. Unika się również głębokich skłonów w płaszczyźnie strzałkowej, jak również znaczniejszych przyspieszeń tempa ćwiczeń.

Czas prowadzonych ćwiczeń jest uzależniony od okresu postępowania kine-zyterapeutycznego w' ramach ustalonego programu rehabilitacji i waha się w' granicach od 6 do 25 minut. Ćwiczenia powtarza się dwukrotnie w ciągu dnia, a pewne wybrane ćwiczenia, szczególnie z grupy ćwiczeń oddechowych zaleca się do parokrotnego samodzielnego wykonania przez chorego w ciągu dnia.

Rehabilitacja fizyczna wewnątrzszpitalna— Model B

Przedstawiany program rehabilitacji fizycznej chorych ze świeżym zawałem serca oparty jest na dziesięcioletnim doświadczeniu IV Kliniki Chorób Wewnętrznych i Instytutu Kardiologii Akademii Medycznej w Warszawie. Program ten w miarę nabywania doświadczenia był nowelizowany. Przy wprowadzaniu nowych etapów rehabilitacji, jak również modelów rehabilitacji (np. model A — skróconej rehabilitacji szpitalnej i model B — przeciętnej rehabilitacji szpitalnej) wykorzystuje się elementy zawarte w poprzednich programach. Ze względów metodycznych jest to tym bardziej wnżne i wskazane, że personel kinezyterapeutyczny nabyte doświadczenie może wykorzystać przy realizacji nowego modelu lub stosowaniu ćwiczeń na innym etapie.

Jak już podano w innych rozdziałach, rehabilitację fizyczną dzielimy na szpitalną i poszpitalną. Ogólny plan szpitalnej rehabilitacji fizycznej oparty

0    naturalny bodziec jakim jest ruch, podzielony jest na cztery okresy:

I — okres wstępny,

II — rehabilitacja fizyczna w pozycji leżącej,

III    — rehabilitacja w' pozycji siedzącej,

IV    — pełne uruchomienie.

Dążymy, aby zespół rehabilitujący miał jak najwcześniejszy kontakt z chorym, jednak czas rozpoczęcia ćwiczeń i natężenie są ściśle indywidualizowane

1    zależą wyłącznie od stanu chorego. Często jest to 3—4 dzień pobytu w szpitalu, po ustąpieniu ostrych objaw-ów choroby (w^rstrząs, zaburzenie rytmu, ból) przy zachowanej (przynajmniej względnej) wydolności wieńcowej i krążenia.

Ćwiczenia okresu I — w-stępnego — trwają kilka dni i mają na celu zapoznanie się z reakcją chorego na proste ćwiczenia oddechowe i dynamiczne małych grup mięśniowych.

4 Rehabilitacja kardiologiczna