0000039

174 Haiianie kliniczne w neurologii

ostro niż w porównywalnych okolicach zdrowych. Określenie „upośledzenie przedmiotowe" odnosi się do nieprawidłowego rozpoznawania bodźca przez chorego. Oznaczenie 1” dotyczy okolicznościowego błędu przedmiotowego przekraczającego wielkość przeciętną, zaś „ — 3" dotyczy okolicznościowej odpo-

Ryc. 46. Ważne przyrządy i pomoce do badania czucia

wiedzi poprawnej nie przypisywanej zgadywaniu. Jeśli idzie o notowanie tych danych na schemacie anatomicznym, weszło w Klinice Mayo w zwyczaj oznaczanie utraty dotyku po prostu liczba arabską (np. — 2), utraty czucia bólu liczbą arabską otoczoną kółkiem (    zaś utraty czucia ciepłoty liczbami

rzymskimi f—II).

SPECJALNE METODY BADANIA

Rycina 46 przedstawia najważniejsze narzędzia niezbędne do należytego badania czucia. Kolbki zostają świeżo napełnione gorącą i zimną wodą tuż przed przystąpieniem do badania czucia ciepłoty. DlugowłóknLstej waty można używać zarówno dla wywoływania odruchu rogówkowego, jak i dla badania czucia dotyku. Większość igieł zaostrzyć trzeba dodatkowo karbomndem dla osiągnięcia przy minimalnym nacisku szybkiej żywej odpowiedzi w postaci bólu powierzchniowego. Widełki stroikowe (widoczne na rycinie) wykonane są ze stopu magnezu, a drgają z częstotliwością 165 razy na sekundę. Wielu doświadczonych badaczy ma własne ulubione stroiki o różnych wzorach, najważniejsze jednak jest zaznajomienie się z właściwościami własnego narzędzia.

Badanie czucia powierzchniowego. Dotyk lekki. Mimo że istnieją jeszcze pewne punkty sporne co do swoistości rozmaitych receptorów czuciowych, uznaje się powszechnie, iż w nerwach obwodowych podniety przenoszące lekki dotyk biegną głównie w grubych włóknach rdzennych. Ciała komórkowe tych włókien znajdują się w zwojach międzykręgowych rdzenia kręgowego i w homologicznych zwojach nerwów czaszkowych. Dośrodkowe gałązki tych komórek jedno-biegunowych dostają się do rdzenia kręgowego drogą korzonków tylnych, zaś w toku wstępowania w rdzeniu ku górze skupiają się one głównie w pęczkach tylnych po tej samej stronie oraz w przeciwległych szlakach rdzeniow o-wzgó-rzowych przednich (ryc. 47). Z przyczyny tego podwójnego rozmieszczenia czucie dotyku zostaje często zachowane, wówczas gdy inne rodzaje czucia doznają głębokiego uszczerbku wskutek uszkodzeń obejmujących rdzeń kręgowy.

Dotyk lekki można badać koniuszkiem wacika, używanego do badania odruchu rogówkowego. Dlatego też do badania lekkiego dotyku najdogodniej jest przejść po zbadaniu rogówki; postępowanie od głowy ku dołowi okazuje się kolejnością naturalną nie tylko dla badania dotyku, ale również dla następnego badania czucia bólu i ciepłoty. Przy zapoznawaniu pacjenta z procedurą badania można mu zalecić rozmaite stosowne odpowiedzi, ale najlepsze wydaje się proste „tak" jako odpowiedź na dotknięcie. Niektóre naiwne, nerwicowe lub symulujące osoby mogą — iście odkrywczo — odpowiedzieć wtedy „nie".

Jeśli idzie o prawidłową wrażliwość na lekki dotyk, zachodzi ogromna rozmaitość nic tylko w zakresie różnych części ciała każdego osobnika, ale również u poszczególnych osobników. Znaczenie takiej rozmaitości nie zawsze jest jasne, ale zwykle okazują się tu pomocne porównania symetryczne oraz reakcje w innych kategoriach czucia. Gdy uwaga pacjenta wygasa lub faluje podczas badania, tak że otrzymujemy przy kilkakrotnym badaniu tej samej okolicy różne odpowiedzi, należy wziąć pod uwagę możliwość „korowej nieuwagi czuciowej” na skutek zmian ciemieniowych strony przeciwnej. Ta „nieuwaga czuciowa" obejmuje nie tylko lekki dotyk, ale również inne kategorie czucia.

Gdy początkowe badanie orientacyjne stwierdziło istnienie obszaru niewrażk-wości na lekki dotyk, brzegi takiego obszaru należy wytyczyć drogą badania w kierunku od wnętrza obszaru utraty do okolicy czucia normalnego. Trzeba tu zapewne jeszcze raz podkreślić, że początkowy „wyrywkowy" przegląd czucia wydaje się takim jedynie badanemu. W rzeczywistości lekarz czyni celowe porównania dotyczące stanu okolic, o których myśl nasuwają wywiady.