0000032

280 Badanie kliniczne w neurologii

dowolnego. Jednakże w zwykłych okolicznościach w mięśniu zdrowym pojedyncza jednostka ruchowa rzadko kiedy zapala z dużą częstotliwością (ponad 10—15 na sekundę), albowiem w miarę wzrastania siły skurczu ulegają rekrutacji dodatkowe jednostki ruchowe, których potencjały czynnościowe utrudniają obserwację potencjału pojedynczej jednostki. Gdy liczba jednostek ruchowych mięśnia maleje, wspomniane utrudnienie zmniejsza się, tak że czynność pojedynczych jednostek ruchowych może być obserwowana w toku znacznego wysiłku. W tych

280 Badanie kliniczne w neurologii

Obniżenie ompiiludy

Wohanio amplitudy

.. I' -Tfr - i^Ui

1 . i 1	i _1_l_I_i -1-1_lJ_		t - [ 1 i 1.
-(i r" r			^v r r f-

..Dublety*'

500 pV

		|	|
	7 /wwvwuvw	f ’ “jf"" ŻWW/ZŻWAAUUWWWI	f	AV/AWWV	r wwwww.	T-- ŻVWWW>VA	T 0.01*

Ryc. 72. Potencjały czynnościowe jednostki ruchowej podczas słabego skurczu dowolnego. Obniżenie amplitudy i wahania amplitudy potencjału czynnościowego jednostki ruchowej podczas skurczu ciągłego przy upośledzeniu przewodnictwa nerwowo-rnięśniowego, jak w miastenii. „Dublety”, rytmiczne zgrupowane wyładowanie jednostki ruchowej w tężyczce

okolicznościach duża częstotliwość zapalania jednostek ruchowych jest dowodem, że chory czyni wielkie wysiłki dla spowodowania skurczu mięśnia, nawet jeśli ten skurcz jest slaby. W przypadku schorzeń ośrodkowego neuronu ruchowego, porażenia histerycznego lub ograniczenia skurczu przez ból, natężenie czynności jednostki ruchowej towarzyszące skurczowi słabemu jest zwykle analogiczne jak w skurczu słabym mięśnia zdrowego, z tym że jednostki ruchowe zapalają w rytmie powolnym.

E. Rytm czynności jednostki ruchowej. Rytm czynności jednostek ruchowych jest w większości chorób regularny. W znużeniu i często w histerycznej postaci dysfunkcji ruchowej rytm może być nieregularny, jednostki ruchowe okazują skłonność do zapalania w grupach niedostatecznie synchronizowanych, co wywołuje skurcz nieregularny lub drżący (ryc. 71). W drżeniach potencjały jednostki ruchowej występują w grupach mniej lub więcej regularnie rozstawionych w czasie.

W tężyczce utajonej jednostki ruchowe wyładowują rytmicznie w toku skurczu dowolnego, często jednak każde wyładowanie jest podwójne lub potrójne (ryc. 72). Zjawisko to można niekiedy obserwować w pewnych innych stanach a w mięśniach zdrowych jedynie w stopniu mniejszym.

F. Znużenie jednostek ruchowych. Znużenie w toku dowolnego skurczu mięśnia przebiega najczęściej z postępującym spadkiem liczby czynnych jednostek ruchowych bez uchwytnej zmiany wielkości ich potencjałów czynnościowych. W niektórych jednak schorzeniach podczas skurczu ciągłego zjawia się postępujący spadek amplitudy potencjału, gdy coraz to mniej włókien mięśniowych jednostki ruchowej odpowiada na podnietę nerwową (ryc. 72). Można to stwierdzać w miastenii, zwłaszcza gdy osłabienie jest znaczne, oraz niekiedy w postępującym zaniku mięśni, stwardnieniu bocznym zanikowym, w chorobie Heinego-Medina i w jamistości rdzenia. Czasami we wspomnianych chorobach oraz we wczesnych fazach reinerwacji mięśnia potencjały czynnościowe jednostki ruchowej okazują wahania amplitudy i kształtu z chwili na chwilę.

Staranna obserwacja po okresie spoczynku pozwala stwierdzić w miotonii wrodzonej znamienny spadek amplitudy potencjałów czynnościowych jednostki ruchowej. Potencjał czynnościowy dosięga minimalnej amplitudy w ciągu 5—30 sekund, po czym wraca do stanu poprzedniego mimo utrzymywania się skurczu.

DYNAMIKA ZMIAN EMG W NASTĘPSTWIE URAZU NERWU

Owocne posługiwanie się elektromiografią w rozpoznawaniu uszkodzeń nerwu wymaga zrozumienia cyklu zmian w elektromiogramie występujących po urazie nerwu. Cykl ten można podzielić na trzy części: okres bezpośrednio po urazie nerwu, gdy rozwija się jego zwyrodnienie, okres odnerwienia po zakończeniu procesu zwyrodnienia oraz okres reinerwacji.

Bezpośrednio po urazie nerwu jedynym zaburzeniem EMG jest nieobecność (porażenie całkowite) lub zmniejszenie (porażenie częściowe) czynności jednostki ruchowej podczas dowolnego usiłowania wykonania skurczu mięśnia unerwionego przez uszkodzony nerw. Czynność z wkłucia jest prawidłowa i nie stwierdza się potencjałów fibrylacyjnych. Te ostatnie, które mają stanowić oznakę odnerwienia włókien mięśniowych, nie występują, póki nie dojdzie do zwyrodnienia nerwu. Niestety, bezpośrednio po urazie nerwu ani elektromiografią, ani jakiekolwiek inne badanie elektrodiagnostyczne nie może ustalić, czy uszkodzone włókna nerwowe są zablokowane tylko odwracalnie, czy też są nieodwracalnie uszkodzone i ulegną zwyrodnieniu. Jedyna wartość elektromiografii w tej fazie polega na wykryciu minimalnego unerwienia resztkowego, którego można nie stwierdzić badaniem klinicznym. Obecność paru potencjałów jednostki, ruchowej w ciężkim urazie nerwu oznacza, że przynajmniej nieliczne włókna nerwowe pozostają nienaruszone. Jeśli można wyłączyć nieprawidłowe lub dodatkowe unerwienie mięśnia, fakt oszczędzenia części unerwienia uzasadnić może leczenie zachowawcze.

Najwcześniejszym objawem zwyrodnienia nerwu jest jego niemożność odpowiadania na drażnienie elektryczne poniżej miejsca urazu. Występuje to zwykle