0000009 2

234 Badanie kliniczne w neurologii

kowicie napełnia płuca powietrzem. W czasie wstrzymywania oddechu badany nadmiernie prostuje szyję, po czym skręca głowę jak najdalej, najpierw w jedną stronę, potem w drugą. Jeśli tętno tętnicy promieniowej po stronic zajętej wyraźnie słabnie lub całkowicie znika w toku próby, a po stronic zdrowej pozostaje wypełnione lub tylko nieznacznie osłabione, próbę uważa się za dodatnią. Podczas tejże prób)' pojawia się często szmer, który najlepiej wysłuchuje się w okolicy podobojczykowej; może mu towarzyszyć omacywalne drganie tętnicy pod-obojczykowej.

Próba z nadmiernym odwodzeniem ramienia. Podczas gdy lekarz wyczuwa tętno tętnicy promieniowej, rozluźniona kończyna górna pacjenta w toku badania zostaje powoli uniesiona w bok aż do osiągnięcia maksimum odwiedzenia ramienia. Tę próbę z nadmiernym odwodzeniem można uzupełnić przez prostowanie ramienia w rozmaitym stopniu. U większości osób zdrowych tętno wyraźnie słabnie lub znika przy odwodzeniu maksymalnym, a u niektórych nawet przy odwiedzeniu umiarkowanym. Jeśli tętno po stronic zajętej znika rychlej, niż to bywa zazwyczaj u osób zdrowych, próba ta może posiadać wartość dla rozpoznania „zespołu nadmiernego odwiedzenia ramienia".

Próba ze ściąganiem ramion. Przy cofaniu ramion ku tyłowi w przesadnej postawie „na baczność”, u osób zdrowych tętno w tętnicach kończyn górnych nierzadko znacznie słabnie lub znika, a przy osłuchiwaniu okolicy obojczyka można stwierdzić szmer. Próba ta jest oczywiście dodatnia w zespole żebrowo-oboj-czykowym. Jeśli próba nie powoduje znikania tętna tętnicy promieniowej, przemawia to zapewne przeciwko rozpoznaniu zespołu żebrowo-obojczykowego. Sądzimy jednak, że rozpoznanie pozytywne opierać się powinno w dużej mierze raczej na wywiadach klinicznych i innych czynnikach niż na wyniku tej próby.

15. BADANIE NEURORADIOLOGICZNE

W rozdziale niniejszym omówione zostaną badania wchodzące w zakres neuroradiologii, w szczególności sprawa wskazań dla ich wykonywania oraz ograniczenia jako metod rozpoznawczych. Szczupłość miejsca pozwala jedynie na krótki przegląd interpretacji radiograficznej w rozpoznawaniu chorób układu nerwowego. Po bardziej szczegółowe dane sięgać należy do podręczników specjalistycznych.

Przy badaniu schorzeń obejmujących oś nerwową ważne jest mieć stale w pamięci całą strukturę. Gdy badanie radiologiczne jednej okolicy nie wykrywa podejrzewanej zmiany, trzeba rozpatrywać inne możliwości. Na przykład uszkodzenie rdzenia kręgowego może znajdować się wyżej, niż świadczyłyby o tym objawy kliniczne; niemało oponiaków przystrzałkowych zdołano stwierdzić dopiero po bezowocnym badaniu kanału kręgowego. W niektórych przypadkach konsultacja neuroradiologa przed podjęciem decyzji przeprowadzenia badań specjalnych umożliwia zdobycie pożądanej informacji w sposób bardziej bezpośredni i oszczędny.

Rentgenogram wykazuje cienie o rozmaitych natężeniach, które z kolei przedstawiają różne gęstości tkanek przenikanych przez promienie rentgenowskie. Tkanki zdrowe rzucają cienie okazujące różnice w pewnych granicach. Dokładna interpretacja rentgenogramów wymaga dobrej znajomości granic, w jakich zachodzić mogą te różnice. Odchylenia od stanu prawidłowego rozpoznawać można jedynie na tej podstawie. Znajomość taka jest szczególnie konieczna w rentgenowskich badaniach czaszki i kręgosłupa, gdzie różnice stwierdza się często, a cienie wielu ważnych tworów kostnych mogą się nakładać na kliszy. Gdy rozpoznanie jakiejś nieprawidłowości w rentgenogramie zostanie skojarzone ze znajomością stosunków między pewnymi okolicami układu nerwowego oraz ze znajomością dostrzegalnych na kliszy punktów orientacyjnych, udaje się dokonać umiejscowienia zmiany neurologicznej z należytą dokładnością. Jednakże nieumiejętność rozróżniania między spostrzeżeniem a wnioskiem może prowadzić do poważnych błędów rozpoznawczych. Na przykład samo stwierdzenie zmniejszenia gęstości siodła tureckiego, oparte na rentgenogramie, nie przedstawia wystarczającej podstawy do wniosku, że zmianę taką wywołał guz przysadki mózgowej.

W badaniu rentgenogramu przezorność nakazuje przestrzeganie określonego ładu, tak aby żaden obszar nie został przeoczony. Na przykład badanie bocznego zdjęcia czaszki zacząć można od okolicy siodła, następnie kolejno oglądać zatoki