0000008 2

232 Badanie kliniczne w neurologii

powracanie do pozycji stojącej. Często w chorobach dolnej części grzbietu ruch ten odbywa się w sposób nieregularny, przypominający ruch „korkociągu”. Obraz nadmiernego wyprostowania kręgosłupa lub ograniczonego jego prostowania obserwujemy polecając badanemu pochylić się jak najbardziej ku tyłowi przv zachowaniu normalnej pozycji miednicy. Zginanie boczne w prawo lub w lewo uzyskujemy często łatwiej, gdy polecimy schylać się w jedną lub w drugą stronę z rękami na potylicy.

Próba na spazm mięśnia lędźwiowo-udowego. Gdy badany leży na brzuchu,

jedną ręką przyciskamy miednicę mocno do stołu. Drugą ręką chwytamy stęp i zginamy biernie podudzie pod kątem prostym do uda. Z kolei unosimy stęp ku górze, wskutek czego udo ulega nadmiernemu biernemu wyprostowaniu. Ograniczenie prostowania przez mimowolny spazm mięśnia lędźwiowo-udowego wskazuje zwykle na chorobę samego mięśnia lub, częściej, na chorobę kręgów lędźwiowych albo tkanek miękkich sąsiadujących z mięśniem. Po wykonaniu tej próby zapisujemy wynik pod „Spostrzeżenia dodatkowe”.

Próba na chorobę stawów lędźwiowych lub lędźwiowo-krzyżowych. Badany leży na wznak; lekarz chwyta jedną kończynę dolną obydwiema rękami i przesuwa udo do pozycji maksymalnego zgięcia. Następnie naciska mocno ku dołowi w stronę stołu oraz ku górze w kierunku głowy badanego, zginając w' ten sposób biernie lędźwiową część kręgosłupa. Ograniczenie biernego zgięcia lędźwiowego i wynikający stąd ból przemawiają często za schorzeniem stawów lędźwiowych lub lędźwiowo-krzyżowych.

PRÓBY ROZPOZNAWCZE PRZYPADKÓW BÓLU OKOLICY SZYJNEJ I KOŃCZYN GÓRNYCH

Uprzednie omówienie bólu dolnej części grzbietu i kończyn dolnych odnosi się również, do wielu problemów rozpoznawania bólu okolicy szyjnej i kończyn górnych. Takiej samej staranności wymaga oglądanie i omacywanie nerwów oraz tętnic, omacywanie w kierunku guzów i badanie stawów. Delikatne omacywanie korzonków szyjnych po każdej stronie mięśnia mostkowo-obojczykowo--sutkowego może stwierdzić nadmierną tkliwość, stwardnienie lub inne zaburzenia. Ponadto osluchiwanie dla stwierdzenia ewentualnych szmerów w okolicach nadobojczykowych i pachowych oraz omacywanie dla wyłączenia żebra szyjnego może pomóc w rozstrzygnięciu rozpatrywanej sprawy bólu, przy czym wskazane może się okazać wykonywanie niżej opisanych prób specjalnych — stosownie do natury sprawy.

Badanie szyjnej części kręgosłupa. Mięśnie okolicy szyjnej ogląda się i oma-cujc w kierunku spazmu, tkliwości i nieprawidłowej spoistości. Ruchy zginania do przodu, prostowania i zginania bocznego wykonuje się jak w zakresie dolnej części grzbietu, ponadto zaś wykonuje się próby z krańcowym skręcaniem w prawo i lewo. Schemat ryc. 57 można odręcznie narysować na arkuszu zapisu neurologicznego, albo też można podobną rycinę w zapisie neurologicznym, przedstawiającą ruchy dolnej części grzbietu, zmodyfikować dla notowania wyniku prób na ograniczenie biernego ruchu szyjnej części kręgosłupa i na wywoływanie bólu.

Ryc. 57. Schemat dla notowania prób na ograniczenie ruchów szyjnej części kręgosłupa i wywoływanego przez nie stopnia

Próba Spurlinga z uciskiem na otwory międzykrę-

gowe. Próba ta ma niekiedy wartość w rozpoznawaniu bocznego wypadnięcia tarczy międzykręgowej w okolicy szyjnej. Wykonujemy ją wywierając nacisk ku dołowi na szczyt głowy po uprzednim nadmiernym wyprostowaniu szyi i jej zwróceniu w bok ku kończynie, do której szerzy się ból. Zaostrzanie się bólu uważamy za wynik dodatni.

Próba z pociąganiem szyi. Próba ta ma takie samo mniej więcej znaczenie dla rozpoznania „dysku szyjnego", jak próba opisana wyżej. Jednakże wynik dodatni polega raczej na złagodzeniu bólu korzonkowego niż na jego zaostrzeniu. Próba ta może być wykonywana ręcznie przez lekarza, który chwytając głowę badanego z obu stron, pociąga ją silnie ku górze, nie wywołując w kręgosłupie innego ruchu niż podłużne rozciąganie. Próbę tę można wykonywać przy użyciu pętli założonej pod podbródkiem i potylicą. Działanie pociągające można wówczas wywierać ciągnąc za linę przytwierdzoną do pętli i przechodzącą przez blok zawieszony nad badanym.

Kliniczne próby rozpoznawania zespołów otworu górnego klatki piersiowej.

Jakkolwiek zdaje nam się, że niżej opisane próby często zawodzą w odróżnianiu stanu prawidłowego od patologicznego i z reguły nie dostarczają danych miarodajnych dla różnicowania między jedną postacią zespołu otw^foru górnego klatki piersiowej a inną — opisujemy je tu, gdyż niekiedy mogą one być pomocne.

Próba Adsona. Według naszego doświadczenia, próba Adsona jest najbardziej użyteczną spośród prób tej grupy, bowiem wyniki dodatnie rzadko uzyskuje się u osób zdrowych. Ma ona ogromną wartość w rozstrzyganiu, czy żebro szyjne, stwierdzane w rentgenogramie lub wyczuwane, warunkuje rzeczywiście dolegliwości pacjenta. Próba jest więc pomocna w kwalifikowaniu chorych do leczenia chirurgicznego. W ocenie wartości tej próby dla rozpoznania tzw. zespołu mięśnia pochyłego przedniego panują różne poglądy.

Próbę wykonuje się w pozycji siedzącej, przy czym ręce badanego spoczywają w naturalnej i wygodnej pozycji na udach. Lekarz omacuje tętno obu tętnic promieniowych równocześnie, podczas gdy badany głębokim wdechem szybko i cał-