0000040 3

78 Rehabilitacja kardiologiczna

winna wywierać dobrze zaopatrzona w pomoce naukowe szkoła, która, poza szybkim wyrównaniem zaległości w nauce przez bliski kontakt nauczyciela z uczniami w kilku- lub kilkunastoosobowych klasach, ma szereg dodatkowych funkcji. Chodzi o wyrobienie zamiłowania do nauki ze specjalnym uwzględnieniem przedmiotów teoretycznych, przyzwyczajenie do pracy umysłowej oraz ustalenie rodzaju zdolności, stopnia inteligencji, charakteru i właściwości psychicznych dla wyboru odpowiedniego zawodu. Ze względu na stosunkowo krótki czasokres pobytu dziecka w sanatorium jest to zadanie trudne i wymagające ścisłej współpracy z psychologiem i lekarzem. Dla lepszego samopoczucia dzieci i ich społecznego wyrobienia konieczne są częste uroczystości, imprezy, zabawy i przedstawienia, na których poszczególne dzieci mogą wykazać się zdolnościami aktorskimi, muzycznymi lub reżyserskimi. Prawidłowe prowadzenie takiego sanatorium wymaga koniecznie ludzi obdarzonych różnorodnymi zdolnościami, zamiłowanych w swoim zawodzie oraz stopniowego zgrania się całego zespołu, na co potrzeba dość długiego czasu.

Wskazania i przeciwwskazania

Wskazania do rozpoczęcia rehabilitacji w domu, poradni lub w szpitalu istnieją tam, gdzie w' związku z przejściowym uszkodzeniem serca lub jego ograniczoną wadą. występują jakiekolwiek wstępne objawy wtórnego kalectwa sercowego. Wskazaniem do rehabilitacji wstępnej typu profilaktycznego będą przede wszystkim wady serca, gdzie z powodu trwale zmniejszonej wydolności wysiłkowej można się spodziewać w niedalekiej przyszłości zahamowania prawidłowego i harmonijnego rozwoju mięśni i następowych zmian kośćca. Powinna ona rozpoczynać się pod koniec ostrego rzutu choroby reumatycznej, następnego dnia po zabiegu kardiochirurgicznym oraz zawsze, gdy pobyt dziecka w łóżku przeciąga się ponad kilka tygodni. Jeżeli stan jest ciężki, ale rokowanie co do przeżycia jest pomyślne, to rehabilitację można rozpocząć od masażu kończyn, gimnastyki biernej, zmian pozycji ciała oraz pogłębiania oddechu. Wskazania do rehabilitacji narządu ruchu w zakładach zaopatrzonych w specjalne urządzenia są w pewnym stopniu ograniczone kłopotami związanymi z transportem chorych dzieci do zakładu i z powrotem do domu. Do tego rodzaju rehabilitacji najlepiej nadają się starsze dzieci po porażeniach połowiczych, z końsko-szpotawyin ustawieniem nóżek, skrzywieniem kręgosłupa oraz z różnymi innymi wadami rozwojowymi w zakresie mięśni i kośćca.

Wskazania do rehabilitacji w sanatorium w Polanicy zostały przedyskutowane i ustalone podczas I Dni Kardiologii Dziecięcej przed 10 laty. Wobec uregulowania prawidłowego kierowania dzieci przez upoważnionych lekarzy można było z czasem rozszerzyć wskazania kardiologiczne i obniżyć wiek przyjmowanych dzieci. W ten sposób obecnie trzeba kierować dzieci od 5 do 15 lat z nieulrwalonym jeszcze wtórnym kalectwem sercowym lub będące w okresie rekonwalescencji po rozmaitych nabytych uszkodzeniach w zakresie układu krążenia. Najważniejsze i właściwie jedyne (poza nosicielstwem lub kontaktem z chorobą zakaźną) ograniczenie dotyczy niepoddającej się leczeniu niewydolności krążenia. Dzieci takie bardzo źle znoszą podróż koleją i nie mogą być leczone metodami, na które sanatorium jest nastawione.

Jeżeli chodzi o przeciwwskazania do rehabilitacji ambulatoryjnej i szpitalnej, to właściwie one nie istnieją, pod warunkiem, że postępuje się ostrożnie. W obecności właściwych wskazań do rehabilitacji zasadniczym zagadnieniem jest tylko dawkowanie wysiłków w taki sposób, żeby uzyskać dobry wynik, a nie pogorszyć stanu układu krążenia. Jak wykazały badania Adamsa z Kalifornii szerokie granice wydolności wysiłkowej u dzieci bez objawów przeciążenia przedsionków lub komór zapewniają im dostateczne bezpieczeństwo podczas ćwiczeń rehabilitacyjnych. Jedynym właściwie, chociaż nie bezwzględnym, przeciwwskazaniem jest trwała i nie poddająca się leczeniu niewydolność krążenia. Przeciwwskazania do leczenia sanatoryjnego, muszą być oceniane bardziej surowo ze względu na uciążliwy transport ciężko chorych dzieci oraz niemożność stosowania pełnej rehabilitacji sanatoryjnej u dzieci z trwałą niewydolnością krążenia. Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest również trwałe nosicielstwo lub aktualny kontakt z chorobami zakaźnymi wieku dziecięcego.

Wyniki i obiektywna ocena

Przy pełnej rehabilitacji, jeżeli tylko rozpocznie się ją dostatecznie wcześnie, a objawy wtórnego kalectwa nie są jeszcze utrwalone — można osiągnąć dobre lub bardzo dobre wyniki. Sprzyjającą okolicznością jest znaczna u dzieci zdolność do regeneracji i duża plastyczność narządu ruchu trwająca aż do zakończenia okresu dojrzewania. Niestety, u większości dzieci z wadami wrodzonymi serca nie można (z różnych względów) osiągnąć pełnej poprawy hemody-namiki z powodu nawarstwień typu adaptacyjnego, dlatego najlepsze wyniki odległe uzyskuje się u operowanych niemowląt. O ile celowość postępowania rehabilitacyjnego nie podlega już dyskusji, o tyle obiektywna ocena uzyskanych wyników nie została jeszcze naukowo opracowana. Zasadnicza trudność polega na tym, że przyrost wzrostu, wagi ciała i zewnętrznej średnicy niektórych mięśni jest nieregularny i zależny od wielu różnych czynników. Natomiast sprawność ruchowa i wydolność wysiłkowa są trudne do mierzenia i często stanowią osobniczą właściwość danego dziecka. Po wprowadzeniu kart rehabilitacyjnych, w których będzie dokładnie określony stan fizyczny dziecka przed zabiegiem kardiochirurgicznym, będzie można ustalić za pomocą masowych badań porównawczych, czy sama rehabilitacja bez zabiegu może spowodować zmianę kanału rozwojowego.