0000049 2

Witaminy

rozpuszczalne w tłuszczach związki pochodne izopentenolu

7

Zespół związków pochodnych izopentenolu, nazywanych jeszcze obecnie izoprenowcami lub izoprenoidotłuszczowcami, obejmuje substancje na pozór o bardzo zróżnicowanej budowie. Poszczególne grupy tych związków wykazują różnorodne właściwości chemiczne i fizjologiczne, gdyż w zespole tym znajdują się substancje o charakterze witamin, hormonów (sterydy), substancji zapachowych (terpeny), alkaloidów, substancji powierzchniowo czynnych (saponiny), barwników roślinnych (karotenowce) oraz szeregu innych, biorących bezpośredni udział w przemianach metabolicznych. Wspólną cechą większości wymienionych związków jest nierozpuszczalność w wodzie, a rozpuszczalność w tłuszczach i rozpuszczalnikach.tłuszczowych oraz pochodzenie od wspólnej, pięciowęglowej, zbliżonej budową do izoprenu jednostki — izopentenolu.

W tym rozdziale, obok, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, tzn. grup A, D, E i K, są omówione grupy związków ściśle z nimi spokrewnionych, a ponadto jest przedstawiona budowa terpenów, które stanowią podstawowe składniki tzw. olejków eterycznych, czyli loślinnych substancji zapachowych.

Biosynteza aktywnego izopentenolu

Nazwa izoprenowców — obecnie jedynie historyczna _t— pochodzi od sformułowanej na początku naszego stulecia przez Ruziczkę „reguły izoprenowej", która głosi że wymienione uprzednio związki powstają przez wielokrotną kondensację pięciowęglowych reszt izoprenu, czyli

CH₃

2-metylo-buta-di-enu o wzorze CH₂=Ć—CH = CH₂. Późniejsze badania izotopowe wykazały jednak, że jednostką ulegającą kondensacji jest nie izopren, lecz związek, który zidentyfikowano jako pirofosforan izopentenylu

i

ĆH₂

ÓHr-0-

150

XXXIX