0000057

58

F. Tokarz

tego bólu wiąże się dość ściśle z bogatym wieloodcinkowym unerwieniem, tworzącym splot oponowy rozprzestrzeniający się w obręb czaszki. Nawet niewielkie ognisko drażniące oponę w części przedniej w obszarze od C₂ do Th₃ jest zdolne wywołać rozległą projekcję bólu do skroni, czoła, nasady nosa, poza gaiki oczne oraz wzdłuż kręgów szyjnych i poniżej aż do okolicy między-łopatkowej (dermatomy Th₅—Th₇). Niekiedy występuje wrażenie prądu, mrowienia, szczypania w dłoniach i stopach wskutek równoczesnego drażnienia segmentów i sznurów długich rdzenia. Ucisk i naciąganie opony twardej, wywołane np. przepukliną tarczki, przemieszczeniem kręgów bądź guzem bywają najczęstszą przyczyną tych bólów.

Zespół bólowy szyjno-głowowy naczyniowy (cervicocepha!ea vascularis), zwany również zespołem szyjnym tylnym, migreną szyjną lub zespołem sym-patalgii tylnej (4, 6, 7), pozostaje w ścisłym związku patogenetycznym z układem tętniczym kręgowopodstawnym i tylnym splotem współczulnym kręgowym, zawiadującym reakcjami naczynioruchowymi tych pni tętniczych i ich odgałęzień.

W przypadku zmienionych warunków anatomicznych w obszarze okołower-tebralnym, zwłaszcza w zakresie segmentów C₆—C₂ zarówno tętnica, jak i splot współczulny są narażone na działanie szkodliwe w następstwie drażnienia, rozciągania, ucisku.

Najczęstszą przyczyną tego bywa spondyloartroza (50—60%), występująca przede wszystkim u ludzi starszych, po 50 r. życia. Wśród innych przyczyn należy wyszczególnić urazy kręgosłupa (20—30%), np.: złamanie z przemieszczeniem, zwichnięcie, krwiak śródścienny bądź okołotętniczy, przepuklinę tarczki oraz inne zmiany nieurazowe np. wady rozwojowe kręgów (1, 6, 7).

Znacznie rzadziej, bo zaledwie w 8—10% przypadków i przeważnie u ludzi młodych, wystąpienie tego zespołu wiąże się ze zmianami w obrębie segmentów Cj—C₂. Zwykle stwierdza się zwichnięcie, niestabilne złamanie kręgów Cj bądź C₂ albo inne wady np. krętość t. kręgowej.

W rozwoju bólu szyjno-głowowego typu naczyniowego mogą brać udział dwa mechanizmy: drażnienie splotu i ucisk — niedrożność t. kręgowej. Mechanizm pierwszy, częściej spotykany, wyzwala bóle typu migrenowego, często prowokowane bądź nasilane skrętnymi ruchami głowy. Przy drugim — ból ma charakter ciągły, niekiedy jednak zaostrzający się okresowo. Nierzadko oba te mechanizmy współdziałają równocześnie: trwale albo przemijająco, np. w okresach aktywności ruchowej chorego. W związku z tym tylko w ogólnym zarysie udaje się odnośny mechanizm przypisać poszczególnym rodzajom zmian w kręgosłupie.

PRZYCZYNY MIGRENY SZYJNEJ

Spondyloza

(dyskopatia)

--*■ częściowa

niedrożność tętnicy

J S

-*-* zupełna

Przepuklina krążka drażnienie    Spondyloartroza

splotu współcz. Niestabilność

_ Krwiak śród.- i okołot. Złamanie z przemieszcz. Guz przykręgosłupowy Zakrzep t. kręgowej

Różne są poglądy dotyczące impulsacji bólowej w przypadku podrażnienia splotu współczulnego. Mimo że niektórzy kwestionują obecność odrębnych dróg