00688

112 Ryszard Tokarski

Pottier B., 1964, Vers une sćmantiąue modeme, „Travauxde Linguistiąue et de Litterature”, Strasbourg, II, 1.

Puzynina J., 1990, Słowo Norwida, Warszawa.

Taylor J. R-, 1989, Linguistic Categorization. Prototypes in Linguistic Theory■ Oxford, Clarendon Press.

Tokarski R., 1988, Konotacja jako składnik treści słowa [w:] Konotacja, red. J. Bartmiński, Lublin.

Tokarski R., 1993, Słownictwo jako interpretacja świata (w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2, Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław.

Tokarski R., 1995, Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, Lublin.

Trzebiński J., 1981, Twórczość a struktura pojęć, Warszawa.

Wierzbicka A., 1985, Leiicography and Conceptual Analysis, Karoma Publishers, Ann Arbor.

Wierzbicka A., 1990, The meaning of color terms: semantics, culture, and cognition, „Cognitive Linguistics”, 1-1.

Zausznica A., 1959, Nauka o barwie, Warszawa.

Interpretation Frames and the Problems of Categorization (Contribution to the So-Called Cognitive Definition)

SUMMARY

The aim of the article was: 1) to re-create the open model of the cognitive definition and, 2) to find a linguistic criterium of verification of the postulated semantic features, based on anticipation of weak connotations within the seman-tic structure of the word. As exemplified by the Polish names of colours there was shown one of the basie features of the cognitive definition, namely the interna] hierarchization of the semantic constituents of the meaning and their mutual motivation. A prototypical pattern of the colour influenced a multidirectional de-velopment of semantic connotations, motivating the subseąuent transformation courses of different degree of providing with details. As a conseąuence, the whole frame of the meaning of the lexica! unit has been built from clusters of detailed subframes complementing each other. Each of the postulated constituents of the meaning either motivated or was motivated by other semantic constituents.

JADWIGA PUZYNINA

PRZESUNIĘCIA KATEGORYZACJI W SŁOWNIKU I W TEKŚCIE

1. Jest rzeczą wiadomą, że używając wyrazów w tekstach, z dużą łatwością przesuwamy granice ich znaczeń i zmieniamy pierwotnie im właściwą kategoryzację,¹ Czasem czyni się to świadomie, dla osiągnięcia efektu estetycznego czy też ludycznego, np. kiedy Norwid mówi w metaforach o rumaku stylu czy też stylu jasnego kryształach², Herbert o domach kaszlących cicho i marzących kominach³, a Lec o ślepej wierze, której źle z oczu patrzy ,⁴ Czasem nie uświadamiamy sobie tego, że dokonujemy przesunięcia. Może się tak dziać dlatego, że na podstawie czyichś użyć rozumiemy już wyraz inaczej niż większość użytkowników. Tak zapewne doszło niegdyś do

1

   Mówiąc o zmianach kategoryzacji, mam tu na myśli to, co Langacker ujmuje jako przesuwanie znaczeń wyrazów z jednych domen podstawowych do innych, z domen peryferyjnych w danej matrycy do podstawowych lub też przez uszczegółowienie kategoryzacji.

2

   Ass III 295, Do WPZ II 156.

3

   Domy przedmieścia (Pan Cogito, Wrocław 1993, s. 27).

4

   Myśli nieuczesane, Kraków 1987, s. 75.