0000090

nieprzytomności źrenice również są. wąskie, niekiedy wręcz przeciwnie szerokie lub nierówne, przy czym gaiki oczne są zazwyczaj rozkojarzone w zezie rozbieżnym.

Jednostronne poszerzenie źrenicy może być ważną oznaką rozpoznawczą w stanach pourazowych czaszki i może świadczyć o krwiaku pod-twardówkowym, rzadziej nadtwardówkowym po stronic poszerzonej źrenicy. Zazwyczaj dzieje się tak. iż chory po doznanym urazie czaszki, zwłaszcza w okolicę skroniowo-cicmieniową lub czołową, nawet bez złamania kości czaszki oraz bez uprzedniej utraty przytomności, czuje się przez kilkanaście godzin lub przez dłuższy okres, nieraz kilka tygodni i więcej, zupełnie dobrze. Potem zjawiają się bóle głowy, senność, przyćmienie świadomości lub całkowite zamroczenie. Zjawiające się w tym czasie lub bez tych groźnych objawów rozszerzenie się źrenicy świadcz} o ucisku krwiaka po tej stronie na nerw III i o konieczności natychmiastowego operacyjnego usunięcia krwiaka, co często bywa, zwłaszcza jeśli po przeciwnej stronie dołączają się dyskretne objawy niedowładu n. VII charakteru ośrodkowego lub niedowładu połowiczego, już nie mówiąc o rozwijającej się tarczy zastoinowej nerwów wzrokowych. Zwlekanie z zabiegiem neurochirurgicznym może skończyć się zejściem śmiertelnym.

Porażenie n. okoruchowego. W razie całkowitego porażę- Porażenie n, nia n. okoruchowego powieka górna jest opadnięta (płosis), źrenica ma- 'korachvwego ksymalnie szeroka oraz nieruchoma (sztywna), wszelkie ruchy gałki ocznej są zniesione, z wyjątkiem ruchu odwodzenia (zachowana czynność n. VI), oraz nieznacznego ruchu do dołu i na zewnątrz (zachowana czynność n. IV), gałka oczna jest przy tym zwrócona na zewnątrz i ku dołowi (antagonistyczne działanie mięśnia prostego zewnętrznego i skośnego górnego). Mówimy wówczas o porażeniu okoruchowym zupełnym paralysis oculomoloria totalis — - ryc. 42, 43, 44, 45, 46).

Jeśli w porażeniu n. okoruchowego zaoszczędzone są włókna unerwiające mięśnie wewnętrzne oka, a więc porażenie ogranicza się wyłącznie do mięśni zewnętrznych oka unerwianych przez ten nerw, mówimy o porażeniu okoruchowym zewnętrznym (paralysis oculomoloria c\terna): wówczas oddziaływanie źrenicy jest zachowane (ryc. 47).

W przypadku odwrotnym, gdy porażeniu ulegają wyłącznie mięśnie Ophthaimo-wew nętrzne oka, a zachowana jest czynność mięśni zewnętrznych, mó- pa interna w i my o porażeniu wewnętrznym okoruchowym (ophthalmoplegia ocliło-mptoria interna): nieruchoma źrenica przy zachowanych ruchach gałki ocznej ryc. 48).

W tak zwanym ganglionitis tHiaris i Regier, 1952) dochodzi również Ganglionitis do porażenia mięśni wewnętrznych gałki ocznej. Źrenica jest rozszerzona, ethans nie oddziaływa na światło, ani na nastawienie, jest zarazem porażenie akomodacji. Sprawa chorobowa zwykle jednostronna, występuje nierzadko po przebytej anginie lub w przebiegu zakażenia zębowego. Według Riegera ze względu na bliskie sąsiedztwo współistnieje często uszkodzę-

6 —- Diagnostyka chorób 81