0000091

JAN MAJTEK

KLINICZNE ZESPOŁY WYSTĘPUJĄCE W SPONDYLOZIE SZYJNEJ

Z Kliniki Neurochirurgii WAM w Łodzi Kierownik: prof. dr hab. n. med. J. Haltek

Zespoły objawów klinicznych, jakie obserwuje się w spondylozie szyjnej, charakteryzują się ogromnym bogactwem objawów i wielką zmiennością. Staje się to zrozumiałe, gdy weźmie się pod uwagę mnogość czynników patologicznych mogących je wywoływać. Wszystkie objawy można uszeregować w dużych ogólnych grupach, w których objaw zależny od porażenia lub podrażnienia jednej ze struktur kręgosłupa szyjnego wybija się na plan pierwszy. Prawie zawsze jednak w konkretnym przypadku klinicznym istnieje kombinacja objawów zależnych od wielu struktur anatomicznych i zespołów czynnościowych. Podajemy dane oparte na analizie własnego materiału klinicznego 244 chorych operowanych z powodu spondylozy. Ból jest najczęstszym objawem klinicznym, występującym wyłącznie lub w towarzystwie innych objawów w około 80% wszystkich przypadków. Tylko 10% chorych demonstruje zespoły kliniczne na ogół ciężkich mielopatii rdzeniowych, którym nie towarzyszą bóle.

I. Bóle spondylotyczne można podzielić na:

1.    Bóle miejscowe, zależne od drażnienia zakończeń nerwowych w stawach, torebkach stawowych i wiązadłach kręgosłupa. Bólom tym często towarzyszy odruchowe, obronne wzmożenie napięcia w mięśniach karku i szyi. Jest to sztywny bolesny kark.

2.    Ból promieniujący, zależny od drażnienia korzeni nerwowych, zwłaszcza w obrębie otworów międzykręgowych. Cechą tych bólów korzeniowych jest ich projekcja wzdłuż dystrybucji anatomicznej poszczególnych korzeni nerwowych lub ich umiejscowienie z dala od miejsca drażnienia, w obrębie strefy unerwienia czuciowego danego korzenia. Charakterystycznym przykładem jest ból umiejscowiony za łopatką lub między łopatkami, zależny od drażnienia korzenia C₅. Bóle korzeniowe mogą promieniować do głowy i twarzy, do barków, do łopatki i do różnych części kończyny górnej. Bóle korzeniowe najczęściej skojarzone są z bólami karku. Towarzyszą im często objawy ze strony układu współczulnego.

II. Ubytkowe objawy neurologiczne układają się w różne zespoły, zależne od upośledzenia funkcji korzeni nerwowych i rdzenia kręgowego. Można je podzielić na trzy duże grupy zgodnie z patomechanizmem ich powstawania.

1. Ubytkowe objawy neurologiczne zależne od różnego stopnia uszkodzenia korzeni nerwowych, w obrębie których dochodzi do degeneracji wallerowskiej i degeneracji wstecznej, doprowadzającej do śmierci komórki macierzystej, lub też tylko do odcinkowej demielinizacji. Objawy degeneracyjne typu degeneracji Wallera i demielinizacja są procesami odwracalnymi — degeneracja wsteczna (retrogade degeneration) jest zjawiskiem nieodwracalnym. Klinicznie ma się do czynienia z zanikami mięśniowymi, osłabieniem siły mięśniowej, obniżeniem odruchów ścięgnistych i okostnowych oraz zaburzeniami czucia po-