01104

UUDi\VJV^/j l i > i 'i um. m-i.

„Doniosły nam godne zaufania osoby - oświadcza w 1363 r. biskup Paryża na wstępie dokumentu zezwalającego na utworzenie bractwa charytatywnego¹ - że na ulice i place Paryża spadła plaga nieprzebranych tłumów żebraków”. Bez dachu nad głową, wystawieni na chłód, niepogodę, demoralizację czekają oni jakiejkolwiek pomocy. Poza stereotypowym narzekaniem na mnóstwo ubogich, tak często pojawiającym się w średniowiecznej literaturze społecznej i w dokumentach oficjalnych, dostrzec można w tym dokumencie, który dał początek paryskiemu przytułkowi i sierocińcowi pod wezwaniem Ducha Św.², odbicie niepokoju społecznego wobec nowej sytuacji w ostatnich stuleciach średniowiecza.

Wzrost liczby biednych, ludzi nie zdolnych do zapewnienia sobie o własnych siłach egzystencji materialnej, wystawił na ciężką próbę tradycyjną doktrynę dobroczynności i opieki nad biednymi. Istniejące formy i instytucje kościelnej działalności charytatywnej okazały się nieadekwatne wobec zmienionej sytuacji. A opieka nad biednymi należy wszak do misji doczesnej Kościoła³. Mnożą się przeto inne, pozakościelne | inicjatywy charytatywne, zagrzewają do tego kaznodzieje, jałmużni-ctwo jest jedną z cnót najbardziej opiewanych.

1

   L’Hótel-Dieu de Paris au moyen age. Histoire et documents, par E. Coyecąue, t. I, Paris 1891, s. 292 (Documents, N. III): „Cum igitur, prout est nobis a fidedignis personis intimatum, per vicos et plateas ville Parisiensis innumerabilium pauperum calamitas ab anno quam maxime Xristi sexagesimo tantum invaluerit quod utriusque sexus parvuli ac juvenes, orphani et al[l]ii, puelle, mulieres, cujuslibet etatis, hospicio carentes, in platea communi nec sub tecto morabuntur, ex hoc sunt sequuti, sicut intelle-ximus, casus nedum mirabiles, imo etiam miserabiles, quos non sine gemitu pii cordis auribus attenti re-ferimus: nam passim juvencule mulieres, alie rapte per discurrents et violate, exinde lupanaris maculan-tur infamia; preter[e]a, tempore hiemali frigoris torpore interempti plurimi reperti sunt pueri et pelle; alii frigore extincti, alii adhuc palpitantes, a mortuis juxta se querentes auxilium et non invenientes, simul moriebantur”.

2

   Bibl. Nationale, Ms. Fr. 8091, fol. 330-341; J. Du Breul, Le Theatre des antiąuitez de Paris, Paris 1612, s. 995.

3

   Cf. G. Uhlhom, Die christliche Liebestatigkeit im Mittelalter, Stuttgart 1884; L. Lallemand, Histoire de la charite, t. III: Le Moyen Age, Paris 1906; B. Tiemey, Medieval Poor Law. A Sketch of Canoni-cal Theory and Its Application in England, Berkeley 1959.